အစာမေၾက ေလေရာဂါ ဆိုၾကရာ

ေမး ။ ။ အစာမေၾက ေလေရာဂါ ဆိုုတာ ဘာပါလဲ
ေျဖ ။ ။ အစာမေၾက ေလေရာဂါ လို႔ ေခၚေဝၚ သမုတ္ ၾကေပမယ့္ တကယ္ေတာ့ အစာမေၾက တာကို အေျခခံၿပီး အစာစားၿပီးတဲ့ အခါမွာ ဗိုက္ေဖာင္းတင္း လာတာ၊ မအီမလည္ ျဖစ္တာ၊ ေလျပန္အန္တာ၊ ဗိုက္ကယ္ ၿပီး ေတာင့္တင္းေနတာ၊ ပ်ိဳ႕အန္တာ ေတြ ျဖစ္လာေတာ့ ျမန္မာဗိေႏၵာပညာ ရပ္အရ ေလနဲ႔ဆက္ႏႊယ္ေနတယ္လို႔ ယူဆၿပီး ေလေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အစာ မေၾကတာမို႔ အစာမေၾက၊ ေလေရာဂါ ဆိုၿပီး အမ်ားသူငါ နားလည္သေဘာ ေပါက္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ အစာမေၾက ေလ ေရာဂါဆိုၿပီး သီးသန္႔ေရာဂါတစ္ခု အေနျဖင့္ မရွိပါဘူး။ အစာမေၾကမႈ၊ ဗိုက္ေဖာင္းလာမႈ၊ တင္းလာမႈ၊ ေလအန္ မႈ စတာေတြဟာ ေရာဂါ အေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႕ရတဲ့ ေဝဒနာလကၡဏာ မ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေဝဒနာရဲ႕ လကၡဏာကို ေရာဂါအမည္လို႔ သတ္မွတ္ လက္ခံလိုက္ေတာ့ ဘာေရာဂါလို႔ ေဖာ္ျပဖို႔ ခက္ခဲ လွပါတယ္။ ဒီလကၡ ဏာအမွတ္အသားဟာ ေရာဂါ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႕ရွိရေတာ့ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ေရာဂါတစ္ခု တည္းကို ရွင္းျပလို႔မရဘဲ ဆက္ႏႊယ္ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ေရာဂါေတြကို ရွင္းျပ ဖို႔လိုလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အစာအိမ္မွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ေရာဂါေတြနဲ႔ ဆက္ႏႊယ္ မႈမ်ားတာေၾကာင့္ ဒီအစာမေၾက၊ ေလ ေရာဂါဆိုတာကိုပဲ ကြ်န္ေတာ့္မွာ အစာအိမ္ေရာဂါျဖစ္ေနၿပီလို႔ တင္ျပၾက ပါတယ္။
ဒီမွာလည္း အစာအိမ္မွာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါေတြက အေတာ္ေလး မ်ားတာမို႔ အစာအိမ္မွာ ဘာေရာဂါ ျဖစ္ေနတာလဲဆိုတာ သိဖို႔လိုပါတယ္။ အစာအိမ္အတြင္း အေျမႇးပါးေရာင္ရမ္း တာလား၊ အစာအိမ္ထဲမွာ အနာျဖစ္ ေနတာလား၊ အစာအိမ္ကင္ဆာလား စသည္ျဖင့္ ဘာေရာဂါအေၾကာင္းကို သိခ်င္တယ္ဆိုတာ ပိုမိုတိက်ဖို႔ လိုပါ တယ္။
ဒီမွာ ဆရာဝန္ငယ္ဘဝက အေမ ျဖစ္သူနဲ႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တာကို သတိရမိပါတယ္။ အေမက သူၾကားသိရသလို ဘယ္သူရဲ႕ ကေလးငယ္ဟာ ေဆး႐ံု တက္ေနတယ္။ ခင္မင္တဲ့ မိတ္ေဆြ ေတြျဖစ္လို႔ သား သြားၾကည့္ေပးပါ ဆိုၿပီး လူမႈေရးအရ ခိုင္းေတာ့ အေမ ဘာေရာဂါနဲ႔ ေဆး႐ံုတင္တယ္ေျပာ သလဲလို႔ ေမးၾကည့္ပါတယ္။
အေမက "သူငယ္နာ ေရာဂါ"လို႔ ေျပာတာပဲဆို ေတာ့ အေမ သူငယ္နာဆိုတာ ကေလး သူငယ္ေတြမွာျဖစ္တဲ့ နာမက်န္းမႈသာ ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုျဖစ္ႏိုင္တာကလည္း ေရာဂါ အမ်ိဳးေပါင္း ရာေထာင္မက ရွိ တတ္ေတာ့ ဘာေရာဂါလို႔ေျပာသလဲ ထပ္ေမးၾကည့္ေတာ့ ဒါေတာ့ ငါမသိ ဘူး၊ ကေလးေတြမွာျဖစ္ရင္ "သူငယ္ နာ" ေရာဂါလို႔ပဲ ျပန္ေျပာဖူး ပါတယ္။
အေမက မိမိလို ေဆးပညာေလ့လာ သင္ၾကားဖို႔ အခြင့္မရခဲ့ရွာတဲ့ လယ္ ေတာသူမႀကီးျဖစ္လို႔ မသိျဖစ္လို႔ သူသိထားသလို "သူငယ္နာေရာဂါ" လို႔ ထင္မွတ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ဖ်ားတာ၊ ကိုက္ခဲတာ၊ ေရာင္ရမ္းတာ၊ အလံုးအဖုေပၚတာ၊ ဝမ္းဗိုက္ပူတာ၊ ေဖာင္းကားတာ၊ ေသြးယိုစီးတာ စတာ ေတြဟာ ေရာဂါတစ္ခု သို႔မဟုတ္ ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ ေဝဒနာ လကၡဏာ ခံစားရခ်က္ေတြသာျဖစ္ပါ တယ္။
ေရာဂါကို ေဖာ္ျပ တာေတြ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာကိုေတာ့ သိထားဖို႔ လိုအပ္လွပါတယ္။ ယခု အစာမေၾက၊ ေလေရာဂါ ဆိုၿပီး ဘာပါလဲလို႔ဆိုရာမွာ ယခုခံစား ခ်က္ေဝဒနာဟာ ေရာဂါ အေတာ္မ်ား မ်ားမွာ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေရာဂါလကၡဏာ အခ်ိဳ႕သာျဖစ္ၿပီး ေရာဂါတစ္ခုအေန နဲ႔ေတာ့ သတ္မွတ္လို႔မရပါဘူး။
အစာ မေၾကဘူးလို႔ ခံစားရမႈ၊ ဝမ္းဗိုက္တင္း ၿပီး ဟိုထိုး၊ ဒီထိုးေနသလို ခံစားရမႈ စတဲ့ ခံစားရတဲ့ ေဝဒနာလကၡဏာ (Symptoms) မ်ားသာျဖစ္တယ္။ သီးသန္႔သီးျခားေရာဂါတစ္ခု တစ္မ်ိဳး မဟုတ္ပါဘူး။
ေမး ။ ။ ဒီအစာမေၾက ေလေရာဂါ လကၡဏာေတြက ဘယ္လိုအေျခအေနေတြမွာ ျဖစ္တက္ပါသလဲ။
ေျဖ ။ ။ ဒီအစာမေၾက ေလထိုး၊ ေလပြတဲ့ေရာဂါလကၡဏာဆိုတာနဲ႔ ဘာေရာဂါလို႔ တိတိက်က်ေျပာမရ သလို စိတ္ေဝဒနာခံစားေနရသူေတြ၊ ခံတြင္းနဲ႔ လည္ေခ်ာင္းတြင္းေရာဂါ ေတြ၊ အစာသြားရာ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ မွာ ေရာဂါရွိသူေတြ၊ ႏွလံုး၊ သည္းေျခ နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ေရာဂါေတြ၊ သားဖြား မီးယပ္ဆိုင္ရာ ေရာဂါနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ နဲ႔ ဆီးလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါ တခ်ိဳ႕မွာလည္း ျဖစ္တတ္ၾကပါတယ္။
အမ်ားစုကိုေတာ့ အစာအိမ္၊ သည္းေျခ အိတ္၊ မုန္႔ခ်ိဳအိတ္နဲ႔ အူသိမ္၊ အူမ ႀကီးေတြမွာ ေရာဂါျဖစ္ေနပါက ေတြ႕ရ တတ္ပါတယ္။ ဒီမွာလည္း အမ်ား အလြယ္တကူ နားလည္ေစဖို႔ ဘယ္ ခႏၶာအစိတ္အပိုင္းေတြရဲ႕ ေရာဂါမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္ဆိုတာ ၿခံဳငံုၿပီး တင္ျပ ရတာျဖစ္ပါတယ္။
အေမေျပာသလို ကေလးမွာျဖစ္တာ သူငယ္နာ၊ လူအို ေတြမွာျဖစ္တာ လူႀကီးနာေရာဂါဆို တာမ်ိဳးကေတာ့ အဓိပၸာယ္တိတိ က်က်ေကာက္ယူဖို႔ က်ယ္ျပန္႔လြန္း သလို ခံစားရမႈေရာဂါလကၡဏာတစ္ခု ကိုပဲ တကယ္ေရာဂါအေတာ္မ်ားမ်ား မွာ ေတြ႕ရတတ္လို႔ ဒီေရာဂါလကၡဏာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါတခ်ိဳ႕ကို ေဆြး ေႏြးဖို႔ ရည္မွန္းထားပါတယ္။
ေမး ။ ။ အစာမေၾကဘဲ ေလထိုး ေလေအာင့့္္ စတဲဲ့့ လကၡဏၡဏာေတြ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ေရာဂါေတြကို ေဆြးေႏြးေပးပါ
ေျဖ ။ ။ အစာမေၾက၊ ေလထိုး ေလေအာင့္တာကို ေရာဂါလို႔မသတ္ မွတ္ဘဲ ခံစားရတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာ၊ ဒီေရာဂါလကၡဏာေတြကို အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ေရာဂါေတြဆိုေတာ့ ေဆြးေႏြးရတာ သိပ္မက်ယ္ျပန္႔ေတာ့ ဘဲ ပိုသေဘာေပါက္နားလည္ေအာင္အနည္းငယ္ ပိုၿပီး အေသးစိတ္ေဆြးေႏြး ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအစာမေၾက ေလထိုးေလ ေအာင့္ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ေရာဂါေတြကေတာ့ အစာအိမ္အတြင္း အေျမႇးပါးေရာင္ရမ္းတဲ့ေရာဂါ(Gastritis) ၊ အစာအိမ္အနာ (Gastric Ulcer) နဲ႔ အူသိမ္ထိပ္ပိုင္းေရာင္ရမ္း ၿပီး အနာျဖစ္တဲ့ေရာဂါ (Duodenitis Duodenal Ulcer) ၊ သည္းေျခ အိတ္ေက်ာက္တည္ၿပီး ေရာင္ရမ္းတဲ့ ေရာဂါ (Gall Stone နဲ႔ Cholecystitis) မုန္႔ခ်ိဳအိတ္ေရာင္ရမ္းမႈ (Pancreatitis) ၊ အသည္းေရာင္ရမ္းမႈ (Hepatitis)ေတြနဲ႔ ဒီအဂၤါအစိတ္ အပိုင္းေတြမွာ ကင္ဆာေရာဂါစြဲကပ္ေန မႈေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေရာဂါလကၡ ဏာေတြ ေခတၲေပၚလာတတ္တာကို ေတာ့ အူအတက္ေရာင္ရမ္းမႈ၊ ကိုယ္ဝန္ ရွိစအခ်ိန္ေတြမွာလည္း ေတြ႕ရတတ္ ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့အပတ္ေတြက အူအ တက္၊ မုန္႔ခ်ိဳအိတ္နဲ႔ သည္းေျခအိတ္ ေရာင္ရမ္းမႈေတြအေၾကာင္း ေဆြးေႏြး ၿပီးခဲ့တာမို႔ အစာအိမ္နဲ႔ အူသိမ္ထိပ္ ပိုင္းမွာ ျဖစ္တတ္ၿပီး မိမိႏိုင္ငံမွာ အျဖစ္ မ်ားတဲ့ အစာအိမ္အတြင္း အေျမႇးပါး ေရာင္ရမ္းမႈ၊ အစာအိမ္အနာေတြ အေၾကာင္းကို စၿပီး ေဆြးေႏြးမွာျဖစ္ပါ တယ္။
ေမး ။ ။ အစာအိမ္အတြင္း အေျမွးပါးေရာင္ရမ္းတဲ့ ေရာဂါက စျဖစ္တာပါလဲ
ေျဖ ။ ။ ဒီေရာဂါေတြအေၾကာင္း မေဆြးေႏြးမီ အစာအိမ္ရဲ႕ ခႏၶာတည္ေဆာက္ပံုနဲ႔ လုပ္ငန္းပိုင္းအေၾကာင္း အနည္းငယ္ တင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါမွ ေရာဂါဘယ္လိုျဖစ္ေပၚလာၿပီး ဘယ္လိုစမ္းသပ္စစ္ေဆးကာ ကုသမႈ ေပးတယ္ဆိုတာ ပိုသေဘာေပါက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
အစာအိမ္ဟာ ဝမ္းဗိုက္အတြင္း မွာရွိၿပီး အေပၚကလာတဲ့ အစာမ်ိဳျြပန္ (Oesophagus) နဲ႔ ဆက္စပ္ကာ ေအာက္ပိုင္း အူသိမ္အစပိုင္း (Duodenum) နဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ ဒီ ႏွစ္ေနရာက တည္တံ့ ေနၿပီး အစာအိမ္ ဟာ ျကြက္သားမ်ားနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းတည္ ေဆာက္ထားတဲ့ဲ ပံုသဏၭာန္အိတ္ လိုျဖစ္ၿပီး ပံုမွန္အားျဖင့္ ၁၀ဝ၀ မီလီ ဂရမ္ခန္႔ ဆံ့ပါတယ္။
အစားႀကီးတဲ့ လူေတြမွာေတာ့ ၂၀ဝ၀ မီလီဂရမ္ ေက်ာ္အထိ ဆံ့ၿပီး နံရံအတြင္းပိုင္းမွာ အေျမႇးပါးရွိၿပီး နံရံမွာေတာ့ အလႊာ ၃ လႊာရွိတဲ့ ျကြက္သားမွ်င္အလႊာ ေတြရွိကာ အျပင္ဆံုးမွာေတာ့ Serosa ေခၚတဲ့ အေျမႇးပါးက ဖံုးလႊမ္း ထားပါတယ္။
အေပၚဆံုး ဦးထုပ္ပံုျဖစ္ ေနတဲ့ အပိုင္းကိုေတာ့Fundus လို႔ ေခၚၿပီး အဓိက ကိုယ္ပိုင္းကေတာ့ Body ျဖစ္ကာ အူသိမ္အစပိုင္းနားက အနည္းငယ္က်ဥ္းတဲ့ ေနရာဟာ Antrum အပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ အူသိမ္ နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့အပိုင္းကေတာ့ Pylorus ျဖစ္ၿပီး အဲဒီမွာ ျကြက္သား အစုအေဝးက Pyloric Sphincter ျဖစ္ပါတယ္။
အစာအိမ္ကို ဦးေႏွာက္ ကထြက္တဲ့ နံပါတ္(၁၀) အာ႐ံုေၾကာ Vagus Nerve က အဓိကထိန္းၿပီးအစာေျခတဲ့ အရည္ထုတ္လုပ္မႈ၊ အစာ အိမ္ လႈပ္ရွားမႈေတြကို ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲ ပါတယ္။ အစာအိမ္က အစာေျခတဲ့ အင္ဇိုင္းေတြ၊ ငရဲမီးဓာတ္ေတြ ထုတ္ လုပ္မႈကို အျခားထိန္းေက်ာင္းတာေတြ ကေတာ့ အူသိမ္၊ မုန္႔ခ်ိဳအိတ္တို႔က ထုတ္တဲ့ Gastrin Hormone ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အစာအိမ္ဟာ သီးသန္႔ ေသြးျဖည့္ဆည္းမႈနဲ႔ အဆီရည္လမ္း ေၾကာင္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ စားၿပီး ဝါးမ်ိဳလိုက္တဲ့ အစာေတြဟာ အစာအိမ္ထဲမွာ ျကြက္သားမ်ားရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈ ေၾကာင့္ အစာအိမ္အရည္ ေတြနဲ႔ ေရာေမႊတာ ခံရၿပီး အင္ဇိုင္း ေတြရဲ႕ ေျခဖ်က္မႈကို ခံရပါတယ္။
အစာအိမ္ ၾကြက္သားေတြရဲ႕ တြန္းထုတ္ မႈ၊ အလိုက္သင့္Pylorus ျကြက္သား ေတြရဲ႕ ေျဖေလွ်ာ့မႈနဲ႔ အစာအိမ္ထဲက အစာေတြဟာ တျဖည္းျဖည္း အူသိမ္ ထဲေရာက္သြားၿပီး အူလမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ထပ္ဆင့္ေျခဖ်က္မႈခံရ ကာ အာဟာရအတြက္ ေသြးအတြင္း စုပ္ယူျခင္းကိုလည္း ခံရပါတယ္။
ငရဲမီး ပါတဲ့ အစာေတြ အူသိမ္ထဲေရာက္တဲ့ အခါ အူေတြက အစာေျခအင္ဇိုင္းေတြ ပိုထုတ္ေပးသလို၊ အစာေတြ အစာအိမ္ ထဲ ေရာက္ပါကလည္း Gastrin ေဟာ္မုန္း အထြက္မ်ားၿပီး အစာအိမ္က ငရဲမီးဓာတ္နဲ႔ အင္ဇိုင္းေတြကို ပိုမို ထုတ္ေစပါတယ္။
စိတ္ပူပန္ ေသာက မ်ားတဲ့ အခါ မွာလည္း ဦးေႏွာက္က တစ္ဆင့္ Vagus Nerve က ဒီအင္ဇိုင္းနဲ႔ ငရဲမီးဓာတ္ေတြကို ပိုမိုထုတ္လုပ္ေစ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ ပူပန္ေသာ ကမ်ားသူ၊ စိတ္ပင္ပန္းသူ ေတြမွာ ဒီ ငရဲမီးဓာတ္ေတြေၾကာင့္ အစာအိမ္ ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အနာျဖစ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ ကာ ရင္ပူၿပီးအစာမေၾကမႈ၊ ေလထိုး ေလေအာင့္ျဖစ္မႈေတြ ခံစားၾကရပါ တယ္။
ဒါ့အျပင္ အစာအိမ္ အတြင္း အေျမႇး ပါးကို ဒီငရဲမီး အစာေျခ အင္ဇိုင္းေတြ ဒုကၡမေပးႏိုင္ေစဖို႔ အေျမႇးပါး ကလည္း သူ႔ကိုယ္သူ ကာကြယ္ ႏိုင္ရန္ Mucus Secretion ေတြ ထုတ္ၿပီး ဖံုးလႊမ္း ေပးထား ပါတယ္။
အစာၾကမ္း၊ အပူအစပ္ေတြ၊ ဒီအေျမႇးပါးကို ေရာင္ ရမ္းေစတဲ့ တခ်ိဳ႕ေသာေဆးေတြ စား မိပါက အစာအိမ္ အေျမႇးပါးရဲ႕ မိမိကိုယ္ မိမိ ကာကြယ္မႈအင္အား ေလ်ာ့ၿပီး၊ အျခားပိုးေတြ ပါဝင္ကာ ေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အနာျဖစ္ျခင္း ဒုကၡေတြပါ ေပၚလာ တတ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အစာအိမ္ အေျမႇးပါး ေရာင္ရမ္းတာ ဘယ္လိုျဖစ္ တယ္ဆိုတာပါပဲ။ ေနာက္အပတ္မွာေတာ့ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ပံုနဲ႔ လကၡဏာေတြ၊ ရွာေဖြစမ္းသပ္ ကုသမႈေတြကို ဆက္လက္ ေဆြးေႏြး ပါမည္။
ပါေမာကၡေဒါက္တာျမသိန္းတန္
ေမမြန္ေက်ာ္