လူငယ္ႏွင့္ အေျပာင္းအလဲ

by So Min Oo on Thursday, March 29, 2012 at 5:41am 

 “အေျပာင္းအလဲ”ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရအေပၚ  ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားမ်ားရဲ႕ ခံယူခ်က္ေတြရဲ႕ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အေရးပါဆံုးေသာ အေျပာင္းအလဲ အဆင့္တိုင္းမွာ သူတို႔ပါ၀င္ လႈပ္ရွားခဲ့ပံုမ်ား ႏွင့္နႈိင္းယွဥ္ေဆြးေႏြးမႈမ်ားကုိ Teen မဂၢဇင္း၊မတ္လ ၂၀၁၂ ထုပ္မွျပန္လည္းေဝမွ်လုိက္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ....

ပါဝင္ေဆြးေႏြးသူမ်ားမွာေတာ့ ကိုဂ်င္မီ၊ မနီလာသိန္း၊ ကိုေနဘုန္းလတ္၊ ကိုေ႒းႂကြယ္၊ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ 

စုိးမင္းဦး

------------------------------------------------------------------------------------------------

ကိုဂ်င္မီ-အေျပာင္းအလဲ ဆိုတာကေတာ့ နိယာမတရားပဲ။ အေျပာင္းအလဲကို ျငင္းလို႔ မရဘူး။ အေျပာင္းအလဲက ေလာကရဲ႕ နိယာမတရား၊ ဓမၼတရားပဲ။ အေျပာင္းအလဲကို လက္ခံႏိုင္ရမယ္။ အဲဒီ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ အညီ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေျပာင္းလဲႏိုင္ျခင္း ရိွ၊ မရိွဆိုတာကလည္း အေရးႀကီးတယ္။ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ ေျပာင္းလဲႏိုင္သေရြ႕ ေျပာင္းလဲျခင္းဟာ အဓိပၸာယ္ ရိွတယ္။

မနီလာသိန္း-အေျပာင္းအလဲ ဆိုတာကေတာ့ ေနရာတိုင္းမွာ ရိွတယ္။ အခ်ိန္တိုင္းမွာ ရိွတယ္။ အဲဒီ အေျပာင္းအလဲဟာ ေကာင္းတဲ့ ေျပာင္းလဲျခင္းနဲ႔ ေျပာင္းလဲတာလား။ ကိုယ့္ရဲ႕ ေျပာင္းလဲျခင္းဟာ အေကာင္းကေန အဆိုး ေျပာင္းလဲ သြားတာလား။ အဆိုးကေန အေကာင္းေျပာင္းလဲ လာတာလားဆိုတာေတာ့ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ သံုးသပ္ရမယ္။ အဆိုးကေန အေကာင္းေျပာင္းလဲ သြားရင္ေတာ့ ေကာင္းသထက္ ေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားသြားရမယ္။ အေကာင္းကေန အဆိုး ေျပာင္းလဲသြားရင္ေတာ့ ဆင္ျခင္သတိနဲ႔ အဆိုးကေန အေကာင္း ေျပာင္းလဲႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမွာေပါ့ေလ။

ကိုေနဘုန္းလတ္- တခ်ဳိ႕အေျပာင္းအလဲက လူေတြေၾကာင့္ျဖစ္တာ။ တခ်ဳိ႕ လူေတြက တစ္ခုခုလုပ္လိုက္လို႔ အေျပာင္းအလဲျဖစ္တာ၊ ဒီလိုပဲ ပတ္၀န္းက်င္ ေၾကာင့္ လူေတြကို ေျပာင္းလဲသြားတာလည္း ရိွတယ္။ အေျပာင္းအလဲကိုလူ က ဖန္တီးတာရယ္၊ အေျပာင္းအလဲက လူကို ဖန္တီးတာရယ္ ႏွစ္မ်ဳိးရိွတယ္။  စြမ္းေဆာင္ႏိုင္တဲ့သူေတြက အေျပာင္းအလဲကို သူတို႔က ဖန္တီးတာ၊ စြမ္း ေဆာင္ရည္နိမ့္တဲ့သူေတြက သူတို႔ကိုအေျပာင္းအလဲက ဖန္တီးသြားတာ၊ အဲဒီ ႏွစ္မ်ဳိးမွာ လူေတြက ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဘယ္လိုလူျဖစ္မလဲ၊ ဥပမာ Facebook ကို တည္ေထာင္တဲ့ Mark Zuckerberg  ဆိုသူက အေျပာင္းအလဲကို ဖန္တီးတဲ့ သူ။ဘာလို႔ ဖန္တီးႏိုင္လဲဆိုေတာ့ သူက စြမ္းေဆာင္ရည္ ရိွလို႔၊ ကိုယ္တို႔က်ေတာ့ အမွန္အတိုင္း ေျပာရင္ ဒီ  facebookကို လိုက္သံုးေနရတယ္။ ကိုယ္တို႔က အေျပာင္းအလဲကို မွီေအာင္ လိုက္ေနရတဲ့သူ ဒီလိုမ်ဳိး ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္ စား ရိွတယ္။ အဲဒီ အထဲမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဘယ္လိုလူ ျဖစ္ႏိုင္မလဲေပါ့ေနာ္။ ဒါကကိုယ့္ကိုယ္ ကို ပ်ဳိးေထာင္မႈနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္။ အေျပာင္းအလဲကို ဘယ္သူမဆို ဖန္တီးလို႔ရ တယ္။ တစ္ဦး တစ္ေယာက္တည္းကေနလည္း ႀကီးမားတဲ့ အေျပာင္းအလဲကို ဖန္တီးလို႔ရတယ္။ အဲဒီ Concept ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါ ေလးကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ျမင္တယ္။

ယံုၾကည္ခ်က္ တစ္ခုေၾကာင့္ အက်ဥ္းက် ခံရတယ္။ ျပန္လည္လြတ္ ေျမာက္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ ျမင္ေတြ႕ရတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ၊ ကိုယ္ ကိုယ္တိုင္ ခံစားမိတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြကို ေမးျမန္းၾကည့္တဲ့ အခါက်ေတာ့-

ကိုဂ်င္မီ-ကိုယ္က ေထာင္ကႏွစ္ခါ ထြက္တာဆိုေတာ့ ႏွစ္ပိုင္းေတာ့ ေျပာရမယ္။ ပထမတစ္ခါ ၁၆ ႏွစ္တုန္းက အစ္ကိုတို႔က ေက်ာင္းသား ဘ၀ရဲ႕ အသက္ ၂၀ ေက်ာ္ ၂၀၊ ၂၁ နဲ႔ ေထာင္ထဲ ေရာက္သြားတာ၊ ကိုယ္ေျပာင္းလဲ တာေတာ့ ကိုယ္သိတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေျပာင္းလဲရမယ္ ဆိုတာလည္း သိတယ္။ က်ဥ္းက်ပ္ေနတဲ့ ကာလမွာ ေတာ္ေတာ္ အေျခအေန ဆိုးဆိုးေတြ ျဖတ္သန္းရတယ္။ လူငယ္ျဖစ္တဲ့ အတြက္ ငယ္ငယ္တုန္းက လက္တုန္႔ျပန္ခ်င္တဲ့ သေလာေပါ့။ ၿပီးေတာ့ အာဃာတသေဘာ ေဒါသ သေဘာေလးေတြေတာ့ ရိွတယ္။ ကိုယ္တို႔ အျပစ္ဒဏ္ေတြ ၀င္ရတယ္။ ေဒါက္ေျခက်င္းေတြနဲ႔ ႏိွပ္စက္ ခံရတဲ့အခ်ိန္မွာ ပိုႀကီးတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒါႀကီးေတြကို ထုပ္ပိုက္ ထားရတာက ေတာ္ေတာ္ပင္ပန္းတယ္။ ပင္ပန္းတဲ့အတြက္ ဒီေထာင္ထဲေရာက္တဲ့ ႏွစ္အပိုင္း အျခားေလးမွာပဲ အဲဒါႀကီးကို ပစ္ခ်လိုက္တယ္။ “ေၾသာ္-သူတို႔ဒီလိုပဲ လုပ္တတ္ၾကတာပဲ၊ ေနာက္ ေနာင္သားေတြ ဒီလိုမျဖစ္ဖို႔ပဲ အေရးႀကီးတယ္။ ငါ့ အလွည့္မွာေတာ့ လုပ္ၾကပါေစ။ ခံလိုက္မယ္” အဲဒီလိုမ်ဳိး ခြင့္လြတ္လိုက္ တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ တကယ္ေျပာင္းလဲသြားတယ္။ ေပါ့ပါးသြားတယ္။  ပင္ပန္းမႈ မရိွေတာ့ဘူး။ 

ဒီေတာ့ ကိုယ္စဥ္းစားၾကည့္တယ္။ ေထာင္ ၁၆ႏွစ္သက္တမ္းဟာ အမုန္းတရား၊ အာဃာတတရားနဲ႔သာ သြားေနခဲ့ ရင္ ဒီေလာက္ဒဏ္ ခံႏိုင္ပါ့မလား။ ခံႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ တစ္ခုခု မွားေနလိမ့္မယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ဟာ ဒီလိုပဲ လုပ္တတ္ၾကသူေတြပဲဆုိၿပီး ခြင့္လႊတ္တဲ့ အျမင္နဲ႔ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ၁၆ ႏွစ္ မကလို႔ႏွစ္ေပါင္း ၁၆၀ လည္း ကိုယ္ခံႏိုင္တယ္။ အဲဒီအတြက္ ကိုယ္ဟာ အဆင့္သင့္ျဖစ္သြားၿပီ။ ဒါဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ ေျပာင္းလဲမႈ။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ္ေထာင္ကေန ၂၀၀၅ မွာ လြတ္လာတယ္။လြတ္လာေတာ့အျပင္မွာ ဘာအေျပာင္းအလဲလို႔ေမးရင္  အေဆာက္အဦးေတြ မ်ားလာတယ္။ ကားေတြ မ်ားလာတယ္။ ဒီေျပာင္းလဲမႈေတြ ရိွတယ္။ စီးပြား ေရးအရာ ေျပာင္းလဲမႈကေတာ့ သိပ္မေတြ႕ရပါဘူး။ လူေတြမွာကေတာ့ ဘာသြားေတြ႕ရသလဲ ဆိုေတာ့ အေၾကာက္တရားေပါ့။ ၂၀၀၅ က အေၾကာက္တရား ကေတာ့ ကိုယ္တို႔ ၁၉၈၉ ၀င္သြားတဲ့ အခ်ိန္နဲ႔က ေျပာင္းလဲတာ မေတြ႕ရဘူး။ လူေတြက ေၾကာက္ေနက်တုန္းပဲ။ ဒီမွာ စဥ္းစားစရာ ရိွတာက အစတုန္းက ေတာ့ လူငယ္ေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးကို ေၾကာက္တာလို႔လည္း ယူဆတယ္။အဲဒီမွာ ဆိုက္ကား စီးရင္းနဲ႔ အဲဒီဆိုက္ကားသမား ႀကီးက သူ မေက်နပ္တာေတြ ေျပာျပတယ္။ ေျပာျပရင္းနဲ႔ ေျပာရင္းလည္း ဒုကၡ ေရာက္ဦးမယ္တဲ့။ တျဖည္း ျဖည္းလူေတြနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ၾကည့္တဲ့ အခါက်ေတာ့ လူေတြက ဘာျဖစ္သြားလဲ ဆိုေတာ့ ပထမေတာ့ ႏိုင္ငံေရးရဲ႕ အျပင္ဘက္ကို ထုတ္ခံ ထားရတယ္လို႔ ကိုယ္  ထင္တာ၊ အမွန္ေတာ့ အမွန္တရားရဲ႕ အျပင္ဘက္ကို ထုတ္ခံထားရတာ။ လူေတြဟာ အမွန္တရားရဲ႕ အျပင္ဘက္ကို ေရာက္ေနတာ။ အဲဒါဟာ အႀကီး အက်ယ္ မွားယြင္းတဲ့ အရာျဖစ္တယ္။ ဒါကို ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုတယ္။

မနီလာသိန္း-ဒီအေျပာင္းအလဲနဲ႔ ပတ္သက္လို႔က ပထမ တစ္ခါ အစ္မေထာင္ထဲ ၀င္ရတယ္ေပါ့ ေနာ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အစ္မ တို႔က မဟုတ္ရင္ မခံဘူး ဆိုတဲ့ စိတ္ေပါ့ေနာ္။ လူငယ္လည္း ျဖစ္ေတာ့ သူတို႔ ဖိႏွိပ္တာကို ငါတို႔ မခံဘူး။ ကိုယ္ကလည္း မွန္ေအာင္ေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီတုန္းက အစ္မတို႔က အရမ္း Sensitive ျဖစ္တယ္။ တုန္႔ျပန္မႈလည္း ႀကီးတယ္။ အဲဒီလို မ်ဳိးေနလာတဲ့အခါ  အစ္မတို႔မွာ အရမ္းနာက်င္မႈ ေတြ ရိွတယ္။ အဲဒီလိုမ်ဳိး ၈ ႏွစ္ခြဲေလာက္ေနလာ ၿပီးေတာ့ ျပန္ထြက္ လာတယ္။ ျပန္ထြက္လာၿပီး ဒီတစ္ေခါက္ ျပန္က်တဲ့အခ်ိန္မွာ ေထာင္ထဲကို ၀င္သြားလိုက္တာနဲ႔ နည္းနည္းေျပာင္းလဲတဲ့ အေငြ႕အသက္ေလးေတြ ခံစားလိုက္ရတယ္။ သူတို႔ေတြရဲ႕ ဆက္ဆံမႈ အေျပာအဆို ကိုယ္ေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ ဆက္ဆံလိုက္တာနဲ႔ အေျပာင္းအလဲ ေလးေတြ ေတြ႕ရတယ္။ နည္းနည္းေလးပဲ ေျပာင္း လဲေသးတာ။ အဲဒီ အေျပာင္းအလဲ ေလးေတြကို လည္း အစ္မတို႔ ႀကိဳဆိုတယ္။ အဲဒီကေနမွ အစ္မ တို႔ သရက္ေထာင္ကို ေရာက္တဲ့ အခါက်ေတာ့  သူတို႕ေတြက ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကို မေတြ႕ဖူးတဲ့ အသိတစ္ခုနဲ႔ အစ္မတို႔ကို နားမလည္ၾကဘူး။ အစ္မဘာေျပာရမလဲဆိုရင္ သူတို႔ေတြ မေတြ႕ဖူး၊ မဆံုဖူးတဲ့အတြက္ ဒီလူေတြကို ဘယ္လို ဆက္ဆံ ရမွန္း မသိတဲ့အတြက္ သံတိုင္ေနာက္က လူက သံတိုင္အျပင္ဘက္ လူကို နားလည္ေပးမယ္။ အခ်ိန္တစ္ခုကို ေစာင့္ပါ အဲဒီ အခ်ိန္မွာလည္း သူတို႔ရဲ႕ နားမလည္မႈဟာ အစ္မတို႔ရဲ႕  ေနထိုင္မႈမွာ အမ်ားႀကီး စိတ္အေႏွာင္အယွက္ျဖစ္ ခဲ့ရတယ္။ 

၂၀၁၁ ေရာက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ  အစ္မကို ေျပာင္းလဲ သြားေအာင္ လုပ္ႏိုင္တဲ့အရာကေတာ့ ဘာသာ တရားပါပဲ။ အဓီကက ဆရာေတာ္ ဦးသုမဂၤလရ႕ဲ တရားေတြကို အရမ္း နာခဲ့ရတယ္။  ဆရာေတာ္ရဲ႕ တရားေတြက လူပိန္းနားလည္ေအာင္ ေဟာေျပာ ႏိုင္တယ္။ အစ္မတို႔အတြက္ အရမ္းအက်ဳိးမ်ား တယ္။ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္အက်ဳိး ျဖစ္ လာတဲ့အေပၚမွာ အရိွတရားေတြကို အစ္မ လက္ခံ လို႔ရသြားတယ္။ တစ္ခုခု ျဖစ္တယ္ဆိုရင္“ေၾသာ္-အတိတ္ရဲ႕ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ငါ ဒီမွာ အက်ဳိးခံ ေနရတာပဲ။ သူတို႔ အေပၚမွာထားတဲ့ ေဒါသ၊ အာဃာတေတြက နည္း သြားတယ္။ ၂၀၁၁ မွာ တစ္ခုခုျပႆနာျဖစ္တဲ့ အေပၚမွာ သူတို႔ေတြကို ေဒါသမျဖစ္ေတာ့ဘူး။ အေၾကာင္းေၾကာင့္ အက်ဳိး ျဖစ္လာတဲ့ အရွိတရားေပၚမွာ လက္ခံလိုက္တယ္။ လက္ခံၿပီးတဲ့ ေနာက္မွာ အခက္အခဲေတြ ရိွရင္ သူတို႔ေတြနဲ႔ ညိႇၿပီးေတာ့ ေျပာတယ္။ အဲဒီလို လက္ခံလိုက္တဲ့ အခါမွာ ေတာ္ေတာ္ကို စိတ္ကေပါ့ပါး၊ သက္သာသြားတယ္။ 

အဲဒီ အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ေအာင္ အစ္မကို အဓိက လုပ္ေပးတာကေတာ့ “ဘာသာတရား” ပါပဲ။ ၂၀၀၅ တုန္းက လူေတြ က ဒီစနစ္ဆိုးႀကီးရဲ႕ ၀ဲဂယက္ကေန ႐ုန္းမထြက္ ႏိုင္ဘူး။ သူတို႔ ကိုယ္တိုင္ကလည္း မိုးလင္းတာနဲ႔ ထမင္းတစ္နပ္စားဖို႔ကို ႐ုန္းကန္ေနရတာ ဆိုေတာ့ အမွန္တရားကို သိေပမဲ့လည္း အေၾကာက္တရား အရမ္းႀကီးေတာ့ မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီအခါမွာ အမွားေတြကိုပဲ လုပ္ေနမိနတဲ့အရာေတြ ရိွတယ္။ သူတို႔အတြက္ မေက်ခ်မ္းမႈေတြ ေတြ႕ရတဲ့အခါမွာ အစ္မတို႔စိတ္လည္း မေကာင္းဘူး။ ကိုယ္ေတြ အလုပ္ပိုလုပ္ရ မယ္ဆိုတဲ့အသိလည္း ရလာ တယ္။ ဒီတစ္ေခါက္ ျပန္ထြက္လာတဲ့အခါမွာ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုကက်ေတာ့ နည္းပညာေပါ့။  လူငယ္ေတြ သူတို႔အခ်င္းခ်င္း အင္တာနက္ကေန အခ်င္းခ်င္း အသိအျမင္ေတြ ဖလွယ္က်တယ္။ ဒီနာဂစ္ျဖစ္သြားတဲ့ အခါမွာဆို လူငယ္ေတြရဲ႕ အစြမ္းက အရမ္းကို ေရွ႕တန္းထြက္လာတယ္။ သူတို႔ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ ရိွတယ္။ ကိုယ့္ တိုင္းျပည္ ကိုယ့္လူမ်ဳိးအတြက္ ဘာလုပ္ေပးရ မလဲဆိုတဲ့အသိေတြ ရိွလာတာဟာ ၀မ္းသာ စရာပါ။ ဒီတစ္ခါေတြ႕ရတဲ့ အေျပာင္းအလဲက ေတာ့ အစ္မတို႔ အႏွစ္ ၂၀ ေမွ်ာ္လင့္ရတဲ့အရာ ပံုရိပ္ ထင္လာၿပီေပါ့။

ကိုေနဘုန္းလတ္-ပတ္၀န္းက်င္မွာ ထြက္လာျခင္း ေတြ႕ရတာကေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္က လူေတြအား လံုးက ေပ်ာ္ေနတာ၊ မ်က္လံုးေတြမွာပါ ျမင္ရတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အေပ်ာ္ေတြကို ေနာက္တစ္ခု ထပ္ေတြ႕ရတာက ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေပါ့။  ေဒၚ ေအာင္ဆန္းဆုၾကည္ကို ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ NLD ကိုေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားေတြကို ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ၀ိုင္း၀န္းၿပီး တိုင္းျပည္ အတြက္ အလုပ္လုပ္မယ္ ဆိုတာကို သိရတယ္။ အဲဒီလို ျမင္ေနရတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို ေပ်ာက္မသြားေအာင္ အားလံုးမွာ တာ၀န္ရိွတယ္။ အစိုးရ ပိုင္းမွာလည္း တာ၀န္ရိွတယ္။ အားလံုးမွာ တာ၀န္ ရိွတာေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တစ္ခုက လူငယ္ေတြရဲ႕ မ်က္စိထဲမွာ ဘာျမင္ရလဲဆုိေတာ့ အလုပ္လုပ္ဖို႔ အတြက္ သိပ္ၿပီးေတာ့ အခြင့္အေရးမရိွဘူး။ ေနာက္တစ္ခုက ေျခာက္ထား၊ လွန္႔ထားတဲ့  အေနအထားမ်ဳိးလည္း ရိွတဲ့အတြက္ ေၾကာက္ လန္႔တာေတြရိွတယ္။ ျပန္လြတ္လာတဲ့ အခ်ိန္မွာ Transperacy ပြင့္လင္းျမင္သာ မႈေတြ ရိွလာတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေျခာက္လံုး လွန္႔လံုးေတြကလည္း သိပ္မရိွ ေတာ့ဘူးဗ်ာ၊ အဲဒါေၾကာင့္မို႔ လူငယ္ေတြရဲ႕ မ်က္လံုးထဲမွာ အားမာန္ေတြ ေတြ႕ေနရတယ္။ 

အလုပ္ လုပ္မယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ႏိုင္ငံေရးကို စိတ္၀င္စား လာၾကတယ္။ တိုင္းျပည္အတြက္ လူငယ္ေတြ အေနနဲ႔ ဘာလုပ္မလဲ ဆိုေတာ့ အရာေတြေပၚလာတယ္။ သိပ္လည္းမေၾကာက္ေတာ့ပဲ အားမာန္ေတြ ျမင္ေန ရတယ္။ ဒါပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ အေျပာင္းအလဲ။ ကိုယ္ ကိုယ္တိုင္နဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ကေတာ့ ေထာင္ထဲမွာ ျဖတ္သန္းတဲ့ကာလမွာ ဘယ္လိုျဖတ္သန္းလဲဆုိတာ အေရးႀကီးတယ္။ ကၽြန္ေတာ္အဓိက ျဖတ္သန္းတာကေတာ့ လိပ္ျပာသန္႕ တဲ့စိတ္၊ အဲဒီစိတ္နဲ႔ ျဖတ္သန္းတယ္။ လူတစ္ေယာက္ Guilty ဆိုတဲ့ အျပစ္ ရိွတဲ့ စိတ္ခံစာေနရရင္ အဆင္မေျပဘူး။ ေနရတာလည္း မေပ်ာ္ဘူး။ ကိုယ္တို႔ မွာေတာ့ ကိုယ္ လုပ္ခဲ့တဲ့ အလုပ္ေတြအတြက္ အျပည့္အ၀ ယံုၾကည္မႈရိွတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ “ေထာင့္အျပင္ တန္းမရိွဘူး”ဆိုတဲ့ စကားရိွတယ္။ ေထာင္ထဲမွာ ေနရတဲ့ အေျခအေန တစ္ခုမွာမွ ကိုယ္က ေကာင္းေကာင္း မြန္မြန္ျဖတ္သန္းႏိုင္ခဲ့ တယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စိတ္ဓာတ္က်တာ၊ စိတ္ညစ္တာ မရိွဘူး။ ေထာင္ထဲမွာ ၄ ႏွစ္ ေနလိုက္ရတာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို Self Confidence ရလာတယ္။ ေထာင့္အျမင္တိုက္ ရိွတယ္ ဆိုတဲ့ စကားလည္း ရိွတယ္။ 

ကိုယ့္တို႔က တိုက္ထဲမွာေတာင္မွ ကိုယ္တို႔က ေအးေအးေဆးေဆး၊ လိပ္ျပာသန္႔သန္႔နဲ႔ ေနထိုင္ႏိုင္ ခဲ့တဲ့အတြက္ အျပင္ ေရာက္လာၿပီး တျခား ဘယ္လိုေလာကဓံေတြ လာဦးမလဲ၊ မမႈေတာ့ဘူး။ ဒီလို ျဖတ္သန္းတဲ့ အခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ဘက္ကသာ မွန္ရင္ ဘာကိုမွ ေၾကာက္စရာ မရိွဘူး ဆိုတဲ့ အေတြးေလး ရလာတယ္။ ကိုယ္တိုင္အတြက္ ေျပာရရင္ ယံုၾကည္မႈ ရလာတယ္။ မွန္္တာကို ေျပာဖို႔၊ လုပ္ဖို႔ရဲရင့္လာတယ္။

ကိုေ႒းႂကြယ္-ေျပာင္းလဲမႈ ဆိုတာက ပင္ကိုယ္အေျခအေန တစ္ခုကေန ေနာက္တစ္ခုကို ေျပာင္းလဲတာ။ ပင္ကိုယ္အေျခအေန တစ္ခုဟာ အေကာင္းျဖစ္ေစ၊ အဆိုးျဖစ္ေစ ေျပာင္းလဲႏိုင္တယ္။ ဒီေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ ၾကံဳလာတိုင္းမွာ လူမွာ လည္း လုပ္ေနတဲ့အရာကို လုပ္ျမဲ လုပ္ခ်င္ေနတဲ့ ဆႏၵေတြ၊ သြားေနတာကို  ဆက္သြားျမဲ သြားေနခ်င္တဲ့ ဆႏၵေတြ ရိွတယ္။ အေျပာင္းအလဲအတြက္ လူတိုင္းဟာ အဆင္သင့္ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ 

တခ်ဳိ႕ဆိုရင္ အေျပာင္းအလဲနဲ႔ ၾကံဳလာတဲ့ အခါ မွာ Shock ရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေျပာင္းအလဲဆိုတာဟ လူတိုင္း ဘယ္လိုမွ မကင္းႏိုင္ဘူး။ အေျပာင္းအလဲအတြက္ အဆင္သင့္ ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ပဲ လိုတယ္။ လူသားရဲ႕ ဗီဇစိတ္ကိုက ဖန္တီးခ်င္တဲ့သူ၊ အဆိုး ဆိုရင္လည္း အေကာင္းဘက္ကို ျဖစ္ေအာင္ ကိုယ္က ဖန္တီးႏိုင္ရမယ္၊ လူ႕ရဲ႕ စြမ္းရည္မွာ ကတည္းက ဘယ္လိုမွ ႀကိဳတင္ ခန္႔မွန္းလို႔ မရတဲ့ စြမ္းရည္ေတြ ရိွတယ္။ 

ဒီ အင္အားေတြကို ေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္တိုင္းမွာ Shock မျဖစ္ပဲ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ ႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ေျပာင္းလဲမႈ ဆိုတဲ့ အရာဟာ ကိုယ့္အတြက္ ျဖစ္လိမ့္မယ္။ ေျပာင္းလဲမႈလို႔ ေျပာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔က မဆလ ေခတ္မွာ ေမြးလာခဲ့တဲ့သူ ေတြ၊ အဲဒီေခတ္က ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ စီးပြားေရး၊ အဲဒီပံုစံနဲ႔ ဒီ ဘက္စစ္အာဏာ သိမ္းတယ္။ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး ျဖစ္လာတယ္။ ႏိုင္ငံေရး စနစ္ပံုစံေရာ၊ စီးပြားေရးစနစ္ပံုစံေရာ ေျပာင္းတယ္။ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈေတြ အမ်ားႀကီး ေတြ႕ရတယ္။ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈမွာေတာ့ဆိုပါေတာ့ ေငြေၾကးတန္ဖိုး၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ငယ္ငယ္တုန္းက ေငြေၾကးတန္ဖိုးထက္ လူရဲ႕ ပင္ကိုတန္ဖိုးကို ပိုတန္ဖိုးထားတယ္။ ၿပီးေတာ့လာဘ္စားရင္ ရွက္စရာေကာင္း တယ္ ဆိုတာမ်ဳိး၊ ဒါေပမဲ့လို႔ အခုေတာ့ ဘယ္ဌာနက ေငြမ်ားမ်ားရမလဲဆုိတာ မ်ဳိးက ပိုအေရးႀကီးေနေတာ့၊ ၿပီးေတာ့ ေလးနက္မႈ လို႔ပဲ ေျပာရမလား၊ ေခတ္ရဲ႕ ျပဌာန္းပံုမတူေတာ့ ဘူး။ ၁၉၇၀၊ ၁၉၈၀ တုန္းက ဆို ကေလးေလး ေတြ ကစားတာအစ ထုပ္ဆီးထိုးတမ္း၊ စိန္ေျပး တမ္း၊ဂ်င္ ေပါက္တမ္းလို႔ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ တီတြင္ ၿပီး ေျပာရတာေပါ့။

ၿပီးေတာ့ အုပ္စု လိုက္ကစား ရတဲ့ ကစားနည္းေတြ စည္းလံုးတယ္၊ ရင္းႏွီး တယ္၊ သူစိမ္း မဆန္ဘူး။ ဒီဘက္ေခတ္မွာေတာ့ ကေလးေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ သတိထားမိ တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ Virtual Rorld ေလး ဖန္တီးထားသလိုပဲ။ Game ကစားမယ္။ Internet မွာ ေနမယ္၊ လူငယ္ေတြ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ထိေတြ႕ခြင့္ နည္း လာတယ္။ အခုေခတ္ကေလးေတြမွာ သူတို႔ရဲ႕  Respond ေကာင္းလာတာေလးေတြလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေတြ႕ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ ရသစာေပ၊ ငယ္ငယ္တုန္းကဆို မိုးတြင္းဆို ရသစာေပေတြ အရမ္း ေရာင္းေကာင္းတယ္ေပါ့ေနာ္။ ၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေက်ာင္းပိတ္ရက္ဆိုရင္ စာအုပ္ေတြကို ေဘးမွာခ်ၿပီးေတာ့ ဖတ္ေတာ့တာပဲ။ မသိမသာ Absorb လုပ္ခဲ့တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ေျပာင္းလဲမႈ ေတြရိွတယ္။ စာဖတ္ရင္းနဲ႔ လိုက္ေတြးေနရတဲ့ဟာ မ်ဳိးေတြ ဒါေပမဲ့ ဒီဘက္ေခတ္မွာေတာ့ ဒီေလာက္ စိတ္မရွည္က်ေတာ့ဘူး။ ရသစာအုပ္ တစ္အုပ္ ဖတ္တာထက္ DVD တစ္ခုၾကည့္မယ္။ Game တစ္ခုကစားမယ္။ တုန္႔ျပန္မႈေတြ ပိုျမန္လာတယ္။ ေခတ္က ေျပာင္းလဲလာေတာ့ Printed media ေတြ ကို ဖတ္ခ်ိန္ နည္းလာၾကတယ္။ ေထာင္ထဲမွာ ပိတ္ဆို႔ထား ခံရတယ္။ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ခံလိုက္ရတယ္။ 

ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ရဲ႕ ယံုၾကည္မႈေတြ၊ မတရားတာေတြကို တြန္းလွန္ခ်င္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ သာမန္ေျပာရရင္ ေထာင္က်တာ မေကာင္းဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေထာင္က်တယ္ဆိုတဲ့ ဒဏ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က Self-Imprisoned လို႔ ေခၚ တယ္။ ဒီယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ဘာပဲၾကံဳၾကံဳ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ရင္ဆုိင္ႏိုင္တယ္။ ေထာင္မွာ ပိတ္ဆို႔ထားရင္းနဲ႔ ျပန္ေတြးျဖစ္တာေတြ ရိွတယ္။ အျပင္ေလာက ေန႕စဥ္ ဘ၀မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔က ေဇာေတြနဲ႔ ျဖတ္တာေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့ ခရီးရွည္ ႀကီးတစ္ခုကို ငံုၿပီးေတာ့ ေျပးသလိုပဲ၊ ေရွ႕မွာ လာေတြရိွမွန္း မၾကည့္ျဖစ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ေထာင္ဆို တဲ့ဟာမွာၾကာေတာ့ ရပ္ၿပီး စဥ္းစားႏိုင္တယ္၊ ရပ္ၾကည့္ႏိုင္တယ္။ အတိက္ကိုလည္း ၾကည့္တယ္။ ပစၥဳပန္ကိုလည္း ၾကည့္တယ္။  အနာဂတ္ကိုလည္း ၾကည့္တယ္။ ျပန္ၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ ၾကည့္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ေထာင္ထဲမွာ ၈၉၊ ၉၀၊ ၉၁ ထိကို စာဖတ္ခြင့္ မရိွဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ သိပ္ၿပီး စာဖတ္ခ်င္တဲ့ အခါမ်ဳိး၊ အခန္းထဲမွာ ဘာမွလုပ္စရာ မရိွပဲ ပိတ္ေလွာင္ထားတဲ့ အခါမ်ဳိး တိုက္ထဲမွာ ထည့္ၿပီး ပိတ္ထားတယ္။ ေဘးၾကည့္ ရင္လည္း နံရံေလးဘက္ပဲ ျမင္ရတယ္။ ေခါင္မိုးနဲ႔ ေပါင္းရင္ ငါးဘက္ေပါ့။ 

လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ စိတ္ဒုကၡေရာက္ေအာင္ လုပ္ခဲ့တာ ေတြလည္း ရိွတယ္။ ဒါေပမဲ့လို႔ အဲဒီလိုေနရတဲ့အခါမ်ဳိး၊ သိပ္စာဖတ္ခ်င္လာတဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ ဟိုတုန္းက ေဆးလိပ္ေသာက္ခြင့္ ရတယ္။ ေဆးလိပ္ဖင္ စည္ခံေလးကို ခြာၿပီးေတာ့ အထဲကပါလာတဲ့သတင္းစာ အပုိင္းေလးကို ဖတ္ရတယ္။ ၿပီးေတာ့ တစ္ ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ ဖတ္ၿပီးသားအေၾကာင္း အရာကို ျပန္ေျပာၾကတယ္။ သိမႈကို Share လုပ္ ၾကရတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ကၽြန္ေတာ္ တုိ႔ ဦးေႏွာက္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ေသမသြားေအာင္ ႀကိဳးစားရတယ္။ တရားေတြ ထိုင္ၾကတယ္။ သူတုိ႔ေပးတာေတာ့ အဆိုးပဲ၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေကာင္း တဲ့ဘက္ကို ဖန္တီးႏုိင္ရ မယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ စာဖတ္ခြင့္ရလာတယ္။ စာကို နည္းနည္းပါးပါး ေရးခြင့္ရလာတဲ့အခ်ိန္မွာ ေတာ့ ပိုေကာင္းလာတယ္။ အားလံုး ပုိၿပီးေတာ့ Share လုပ္ႏုိင္တယ္၊ ပုိေတြးႏုိင္တယ္။ ေထာင္ထဲ မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အျပင္မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီက ကိုယ့္ရဲ႕ဦးေႏွာက္ႂကြက္သားသန္စြမ္း ေအာင္ေတာ့ လုပ္သင့္တယ္လုိ႔ထင္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကို Challenge လုပ္ေနတဲ့ဟာမ်ဳိး၊ ဘယ္သူမွ မေပးလည္း ကိုယ့္ဘာသာ ကိုယ္ေပးသင့္တယ္။

ကိုေနဘုန္းလတ္- ကၽြန္ေတာ္က “တာရာမင္းေ၀” စာေတြ ဖတ္တာမ်ားတယ္။ တာရာမင္းေ၀ စာတစ္ပုဒ္မွာ ေကာင္မေလးက ဂ်ဴႏုိေပါ့ေနာ္။ ကေခ် သည္မေလး သူအရမ္းအခက္အခဲ ျဖစ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အဘုိးႀကီး တစ္ေယာက္ဆီ သြားေတာ့ အဲဒီအဘိုးႀကီးက ဓားတစ္ေခ်ာင္းကို အသြားဘက္ကေန ကမ္းေပးလုိက္တယ္။ အဲဒါကို ေကာင္မေလးက အသြားဘက္က လွမ္းမယူဘဲ အ႐ိုးဘက္က ၀ုိက္ ၿပီး ယူလုိက္တယ္။ ေကာင္မေလးက ဘာလို႔အဲဒီ လုိေပးတာလဲေမးေတာ့ အဘုိးႀကီးက ဘာျပန္ ေျပာလဲဆုိေတာ့ ေလာကဓံက မင္းကို အေကာင္း ေပးရင္လည္းေပးမယ္၊ အဆုိးေပးရင္လည္း ေပး မယ္။ မင္း ဘယ္လုိယူလဲဆုိတာ ေပၚမူတည္ၿပီး ေတာ့ ေျပာင္းလဲတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဓားသြားေပးေပမယ့္လည္း ကိုယ္ ဓား႐ိုးက လွည့္ယူရင္ရတယ္။ အဲဒါေလး ကၽြန္ေတာ္ ဖတ္ရတယ္။ အရမ္း ႀကိဳက္တယ္။ အရမ္းႀကိဳက္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ေခါင္းထဲမွာ မွတ္ထားတယ္။ ဒါက စာထဲကရတဲ့အသိေပါ့။ ေနာက္တစ္ခုလည္း စာထဲမွာပဲဖတ္ရတာ။ စာေၾကာင္းေလး တစ္ေၾကာင္းပါပဲ “This will also be over”တဲ့ “ဒါလည္း ၿပီးသြားမွာပါ ပဲ” ေပါ့ေနာ္။ 

ကၽြန္ေတာ္ ေနခဲ့တဲ့ တုိက္ရဲ႕ တံခါးမွာေတာင္ အဲဒီ စာေၾကာင္းေလး ထြင္းထားခဲ့ေသးတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ သစ္တုိက္ကို ေရာက္တဲ့ ကိုမင္းကိုႏုိင္နဲ႔ ေတြ႕တဲ့ အခါက်ေတာ့ သူကေျပာတယ္။ အေရးႀကီးဆံုးက “ေယာနိေသာ မနာဘိကာယ” ပဲ စိတ္ကုိ မွန္ကန္စြာ ႏွလံုး သြင္းထားျခင္းေပါ့ေနာ္။ အဲဒါ သူေျပာတာ သူေျပာၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ စဥ္းစားတယ္ စိတ္ကုိ ဘယ္လုိ မွန္ကန္စြာ ႏွလံုး သြင္းရမလဲေပါ့။ ေဒါသေတြကို ႏွလံုးသြင္းထဲ ထည့္ၿပီးေနမလား။ ေလာဘေတြကို ႏွလံုးသြင္းထဲ ထည့္ၿပီးေတာ့ေနမလား။ ေမာဟမသိ ျခင္းေတြကို ႏွလံုးသားထဲ ထည့္ၿပီးေနမလား။ ဒါမွမဟုတ္ နားလည္ခြင့္လႊတ္ ျခင္းေတြ၊ အသိပညာေတြကို ထည့္ၿပီးေတာ့ ေနမလားေပါ့။ 

အဲဒါေတြကို စဥ္းစားၾကည့္ေတာ့ ဘယ္လုိေနရ၊ ဘယ္လုိ ထုိင္ရမယ္ဆုိတာကို သေဘာ ေပါက္လာတယ္။ ခုနက ကိုေဌးႂကြယ္ ေျပာသလိုပဲ။ လူတုိင္းမွာ မျမင္ႏုိင္တဲ့ စြမ္းအားေတြရွိတယ္။ တကယ္စြမ္း အားျမင့္မားတဲ့သူက ဘာပဲေရာက္ လာေရာက္လာ၊ ေရာက္လာတဲ့ဟာကို အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္၊ ပံုစံလံုး၀ ေျပာင္းသြားေအာင္လည္း လုပ္ပစ္လိုက္ လုိ႔ရတယ္။ ဒီထက္ပုိၿပီးေတာ့ တန္ဖုိး ျမင့္လာေအာင္လည္း လုပ္လုိ႔ရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ စဥ္းစားတယ္ဗ်။ ကၽြန္ေတာ္ နလပိန္းတံုးေတာ့ မျဖစ္ခ်င္ဘူး ဘာအစြမ္းအစမွ မရွိတဲ့ ခပ္ညံ့ညံ့ ေကာင္လည္း မျဖစ္ခ်င္ဘူး။ ဒီေတာ့ကၽြန္ေတာ့္ကို အဆုိးေပးလည္း ရတဲ့ အဆုိးကိုကၽြန္ေတာ့္စြမ္းအားနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီး မယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီစိတ္ဓာတ္နဲ႔ အထဲမွာ ရသမွ် အခြင့္အေရးကို ရသလုိယူၿပီးေတာ့ ျဖတ္သန္းခဲ့တယ္။ စာအုပ္ေတြ ဖတ္တယ္။ စာအုပ္မဖတ္တဲ့ အခ်ိန္ဆုိ လူေတြ ကို လုိက္ဖတ္တယ္။ စာအုပ္ပဲ ဖတ္လုိ႔ရတာ မဟုတ္ဘူး။ ဖတ္လုိ႔ရတာေတြ အကုန္ဖတ္တယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုလည္း ဖတ္တယ္။ အားကစားလည္း လုပ္တယ္။ အခ်ိန္ေတြကို အဲဒီလို ျဖတ္သန္းခဲ့ေတာ့ ေထာင္ထဲ ေရာက္ေနေပမယ့္ အျပင္ ေလာကနဲ႔ အဆက္အသြယ္ျပတ္ ေနတာမ်ဳိး မရွိဘူး။ ငါတတ္ႏုိင္သမွ် ငါ အေကာင္းဆံုး လုပ္ႏုိင္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အဲဒါကိုပဲ စိတ္၀င္စားတယ္။ တတ္ႏုိင္သမွ် အလုပ္လုပ္ခဲ့လိုပဲ ဒီဆုိးတဲ့ အေျခအေနႀကီး တစ္ခုက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ လက္ထဲ ေရာက္လာတဲ့ အခါမွာ ဒါကို အဆုိးကေန အေကာင္းကို ေျပာင္းလဲပစ္လုိက္ႏုိင္တယ္။

မနီလာသိန္း- အစ္မ ဒုတိယ တစ္ေခါက္ေထာင္ က်တဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒီတုန္းက အစ္မတုိ႔တစ္ေတြ စာအုပ္ဖတ္ခြင့္ မရၾကေသးဘူး။ မရေသးေတာ့ ဘာလုပ္ လဲဆုိေတာ့ မမသီတာနဲ႔ မမနဲ႔က တစ္တုိက္တည္းေနတာ ဆုိေတာ့ မမသီတာက သူ အျပင္ေရာက္ရင္ သူေရးမယ ့စာအုပ္ေလးေတြ အေၾကာင္း ေျပာျပတယ္။ အစ္မနဲ႔ စာေပနဲ႔ ထိေတြ႕ ခြင့္နည္းပါတယ္။ အဲဒီလုိ ဖတ္ခြင့္ရတဲ့ မိနစ္ ၂၀ အတြင္းမွာ မမရွိတဲ့ သံတုိင္ၾကားထဲကေန မမ ေျပာတာေတြကို နားေထာင္တယ္။ ဘာမွလုပ္လို႔ မရေပမယ့္ ရတာကို လုပ္မယ္ဆုိတဲ့ စိတ္ေပါ့ေနာ္။ 

ေနာက္တစ္ခုက “သာယာ၀တီ” ေရာက္သြားတဲ့ အခါမွာလည္း ကုိယ့္ေရွ႕က အစ္မေတြ မကလ်ာတုိ႔ ရွိတယ္။ အစ္မတို႔က အခန္းတံခါးပိတ္ၿပီး ဆုိတာနဲ႔ ကိုယ္ဖတ္ထားတဲ့ ၀တၳဳေတြ၊ စာအုပ္ေတြ အေၾကာင္း ေျပာျပတယ္။ အစ္မတို႔က သံတုိင္ေလး ကိုင္ၿပီး အခန္း၀ကေန နားေထာင္တယ္။ အဓိက ေျပာခ်င္တာ ဘာလဲဆုိရင္ ကိုယ္ကလုပ္ ်င္တဲ့စိတ္ ရွိဖို႔ လိုတယ္။ ဘယ္ေနရာ ဘယ္ေဒသ ပဲေရာက္ေရာက္ ဘယ္လုိအရာမ်ဳိးနဲ႔ပဲ ၾကံဳေတြ႕ရ၊ ၾကံဳေတြ႕ရ။ အစ္မတုိ႔ကို သူတုိ႔က ေထာင္ထဲ  ထည့္လုိက္တယ္။ ေထာင္ထဲေရာက္သြားၿပီ ဆုိရင္ ဘာမွ မလုပ္ႏုိင္ဘူးလုိ႔ ထင္တယ္။ အဲဒီကေနမွ ကိုယ္ေရာက္ေနတဲ့ ၀န္းက်င္ေလးမွာ ေကာင္းတဲ့အရာ ေလးေတြကို ဆြဲယူၿပီးေတာ့ ေလ့လာတယ္။ 

ေနာက္တစ္ခါ စာဖတ္တဲ့ အခါမွာ ကိုဂ်င္မီက အစ္မကို အျမဲေျပာတယ္။ ရဲရဲေတြး၊ ရဲရဲဖတ္၊ ရဲရဲေျပာပါ ဆုိၿပီးေတာ့။ ေနာက္ပုိင္း စာဖတ္ခြင့္ရ လာတဲ့အခါမွာ စာအုပ္ေတြကို ဖတ္ၿပီးတုိင္းျပန္ ေဆြးေႏြးတာမ်ဳိး လုပ္တယ္။ အစ္မ “တဂုိး” ရဲ႕ စာေတြကို အရမ္း သေဘာက်တာ ဘာလဲဆုိေတာ့ သူ႔စာေတြက အရမ္း လြတ္လပ္တယ္။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ မေျပာနဲ႔၊ စာေၾကာင္းေလး တစ္ေၾကာင္းေတာင္ အစ္မမွာ မေရးတတ္ခဲ့ဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူ႔စာေတြ ဖတ္ၿပီးသြားတဲ့ အခါမွာ ဘာမွ အကာအရန္ အတားအဆီး မရွိ ေတြးလုိက္တယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ကိုယ္ ေတြးထားတဲ့ဟာကို ခ်ေရးတယ္။ ကဗ်ာေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့ေနာ္။ ကုိယ့္ရဲ႕ရင္တြင္းခံစားခ်က္ ေပါ့ေနာ္။ ဒီစာအုပ္ေလးတစ္အုပ္ဖတ္ၿပီးလိုက္ ေတာ့မွ ကိုယ့္ရဲ႕အသိတစ္ခုက မွန္တာလည္းရွိမယ္။ မွားတာလည္း ရွိမယ္။ ကုိယ့္ကိုျပင္ေပးတဲ့ ဟာရွိရင္ ကိုယ္မွန္သြားတယ္ေပါ့။ စာအုပ္ေတြ အမ်ားႀကီးမတတ္ႏုိင္ေပမဲ့ ကိုယ္ဖတ္ႏုိင္ တဲ့စာအုပ္ေတြထဲက ဘယ္လုိ အေၾကာင္းအရာေတြ ယူမလဲ၊ ယူၿပီးေတာ့ ကိုယ့္ ကိုယ္ကုိ ဘယ္လုိျပင္မလဲ၊ ကုိယ့္ပတ္၀န္းက်င္ကို ဘယ္လုိျပင္မလဲဆိုတဲ့ စိတ္တစ္ခု နဲ႔ အျမဲလုပ္ျဖစ္တယ္။

ကိုဂ်င္မီ-ကိုယ့္ေဆာင္ပုဒ္တစ္ခ ရွိတယ္။ အဲဒါကေတာ့ အျမဲတမ္း အေကာင္း ဆံုးအတြက္ ေျပာင္းလဲရဲရမယ္။ ဒီအေကာင္းဆံုးထဲကေန ေနာက္ထပ္  အေကာင္းဆံုး ရွိရင္လည္း ေျပာင္းလဲ ရဲရမယ္။ ဆုိပါစို႔ ဒီမုိကေရစီဟာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္လို႔ ကိုယ္ တုိ႔လက္ခံထားတာ။ ဒီမုိကေရစီထက္ ေကာင္းတာ ရွိရင္လည္း ကိုယ္တုိ႔ေျပာင္းလဲႏုိင္ရမယ္။ ကိုယ္ စာေတြဖတ္တယ္။ ႐ုပ္ရွင္ေတြၾကည့္တယ္။ အႏုပညာနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြကို စိတ္၀င္စားတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕အေတြ႕အၾကံဳနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာ ခ်င္တာကေတာ့ အေကာင္းဆံုးအတြက္ ေျပာင္း လဲရဲရမယ္။ လူတစ္ေယာက္က အေရးအႀကီးဆံုး အေျပာင္းအလဲက ဘယ္ကလာလဲဆိုရင္ အတြင္း ကပဲလာတယ္။ ဒီေတာ့ အျပင္က ဘယ္ေလာက္ ႀကီးပဲေျပာင္းလဲေနေန အတြင္းကမေျပာင္းလဲရင္ ေျပာင္းလဲစရာမရွိဘူး။ ေျပာရရင္ေတာ့ စာဖတ္ တာကလည္း အလြန္အက်ဳိး ႀကီးပါတယ္။ စာကေတာ့ အစံုဖတ္ပါ။ စာဖတ္ျခင္းကလည္း ေျပာင္းလဲျခင္း အတြက္ အေျခခံက်ပါတယ္။

ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ကၽြန္မတို႔ရဲ႕ တုိင္းျပည္ ေကာင္းသထက္ေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားဖို႔က ကၽြန္မတို႔ရဲ႕တာ၀န္ပါ။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ ၈၈ မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသား ၄ ဦးမွလည္း လူတစ္ေယာက္ ေျပာင္းလဲဖို႔အတြက္ အေျခခံက်တဲ့အခ်က္ အလက္ေတြ၊ တြန္းအားျဖစ္ေစမယ့္အရာေတြကို ေ၀မွ်ခဲ့ပါတယ္။

ကိုဂ်င္မီ- ကိုယ္ေျပာခ်င္တာက “သံသယ”၊ အဲဒီ “သံသယ”က ေျပာင္း လဲျခင္းကို အရမ္းအေႏွာင့္ အယွက္ျဖစ္တယ္။ အစေျပာင္းလဲေနပါၿပီ။ ေျပာင္းလဲေနပါၿပီေျပာလည္း မယံုတဲ့သူေတြက အမ်ားႀကီး၊ မယံုၾကည္ ေလာက္တဲ့အရာေတြက လည္း ရွိခဲ့တာကုိး။ ဒီ“သံသယ” ေတြေျပေပ်ာက္ ေအာင္ ေျပာင္းလဲသူေတြေနရာမွာလည္း တာ၀န္ ရွိတယ္။ ရဲရဲ၀ံ့၀့ံေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ဖို႔ “သံသယ” စိတ္ေတြကို ေဖ်ာက္ပါ။

မနီလာသိန္း- ကိုယ္ေျပာင္းလဲလုိက္တဲ့အေျပာင္း အလဲေပၚမွာ ယံုၾကည္စိတ္ ရွိေစခ်င္တယ္။ ဒီေျပာင္းလဲမႈေပၚမွာ သံသယမရွိဘဲ ယံုယံုၾကည္ ၾကည္နဲ႔ ျဖည့္စြက္ၿပီးေတာ့ လုပ္မယ္ဆုိရင္ ေကာင္း တဲ့ေျပာင္းလဲမႈျဖစ္လာမယ္။ လူငယ္ေတြမွာလည္း  ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ ခံစားခ်က္၊ နာက်င္ခ်က္ေတြရွိ မယ္။ အဲဒါေတြကို အစ္မတို႔က အၿငိဳးအေတး မထားဘဲနဲ႔ ခြင့္လႊတ္လုိက္။ အာဃာတေတြ မထားဘဲနဲ႔ ဒီအေျပာင္းအလဲေပၚမွာ ယံုၾကည္ၿပီးေတာ့ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မယ္ ဆုိရင္ ရလဒ္ေကာင္း ေတြ ထြက္လာမွာပါ။

ကိုေနဘုန္းလတ္- အေျပာင္းအလဲမွာ လုိက္ပါ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ဖုိ႔က ဘာေတြေျပာင္းလဲတယ္ဆုိတာ သိဖုိ႔လိုတယ္။ အဲဒါအေရးႀကီးတယ္။ ဘာ ေတြေျပာင္းလဲေနမွန္းမသိရင္ အေျပာင္းအလဲမွာ မပါ၀င္ႏုိင္ဘူး။ ေဘးထြက္သြားလိမ့္မယ္။ ပထမ ခ်က္ ဘာေတြေျပာင္းလဲေနလဲဆုိတာ သိရမယ္။ ဒုတိယအခ်က္ ေျပာင္းလဲမႈမွာ ကိုယ္ကဘယ္လုိ ပံုစံနဲ႔ ပါ၀င္ မလဲေပါ့ေနာ္။ ပါ၀င္လုိ႔ရတဲ့လမ္းေတြ ရွိတယ္။ ငါဘာမွမလုပ္ႏုိင္ဘူး ဆိုၿပီး ေတာ့၊ အရင္တုန္းကေတာ့ လူငယ္ေတြမွာ အဲဒီအေတြး မ်ဳိးရွိတယ္။ အခုေတာ့ မရွိေတာ့ဘူး။ ေျပာင္းလဲမႈ ေတြက လမ္းေတြပြင့္လာၿပီ။ လုပ္ႏုိင္ရင္လုပ္ႏုိင္ သေလာက္ အရာထင္လာၿပီ။ ကၽြန္ေတာ္ အရမ္း ႀကိဳက္တာေလ။ obama မဲဆြယ္တုန္းက သံုးခဲ့တဲ့ စကားႏွစ္လံုး ရွိတယ္။ “We can” နဲ႔ “Change” ငါတုိ႔ ေျပာင္းလဲႏုိင္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီ Mind Set ေလး လူငယ္ေတြစိတ္ထဲမွာ ပ်ဳိးေထာင္ေစ ခ်င္တယ္။ 

ျမန္မာလို ေျပာရင္ ေအာင္စိတ္ေပါ့ေနာ္။ အေျပာင္းအလဲက သူ႔ဟာသူျဖစ္လာတာ မဟုတ္ဘူး။ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြ လုပ္လုိ႔သာ။ ဘာမွ မလုပ္တဲ့ သူေတြၾကည့္ရင္ေတာ့ အခ်ိန္တန္လို႔ သူ႔ဟာသူ ေျပာင္းလဲသြားတာလုိ႔ ထင္တာ။ တကယ္တမ္း အဲဒီလုိ မဟုတ္ဘူး။ တကယ္ အလုပ္လုပ္တဲ့ သူေတြက အနစ္နာခံ၊ အဆံုး႐ႈံး ခံလုပ္လုိ႔သာ အေျပာင္းအလဲ ဆိုတာ ျဖစ္လာတာ။ အေျပာင္းအလဲေတြမွာ Follow လုိက္ေနမယ့္အစား ကိုယ္ကုိယ္တုိင္လည္း အေျပာင္းအလဲကိုျဖစ္ႏုိင္ တယ္ဆုိတဲ့ Mind Set ေလးေပါ့ေနာ္။ အဲဒီ Mind Set မ်ဳိးက အေရးႀကီးဆံုးပဲ။ အဲဒီMind Set မ်ဳိးရွိမွ ဒီေျပာင္းလဲမႈမွာ ကုိယ္က အားတစ္ခု အေနနဲ႔ ၀င္ပါႏုိင္မွာ။

ကိုေဌးႂကြယ္-တကယ္ေျပာင္းလဲ ႏုိင္ဖုိ႔ဆုိတာ ကေတာ့ အနာဂတ္ကို ယံုၾကည္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ ကိုယ္ယံုၾကည္တဲ့အနာဂတ္ကို ကိုယ္တုိင္ဖန္ တီးႏုိင္တဲ့စိတ္လည္း လုိအပ္ပါတယ္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံသားေတြဟာ ညံ့ဖ်င္းတဲ့ႏုိင္ငံသားေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ ကမာၻမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳး ၿပီးႏုိင္ငံေတြ၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံ ေတြမွာရွိေနတဲ့သူေတြ ရဲ႕ ၪဏ္ရည္ၪဏ္ေသြး ယွဥ္ႏိုင္တဲ့စြမ္းရည္သတိ္ၱ ေတြ တကယ္ရွိတယ္။ အဲဒီလို ယွဥ္ၿပိဳင္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနတစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ၀ုိင္း၀န္းဖန္ တီးၾကရမယ္။ ႏွစ္ခုပဲ ေရြးစရာရွိတယ္။ ကိုယ္က ျပဳျပင္မလား၊ ျပဳျပင္တာကိုခံမလား။ လူက ဖန္တီးခံဆုိရင္ေတာ့ ဟုိးဂူထဲကေနသားစိမ္း၊ ငါး စိမ္းစားၿပီးေနရတဲ့ဘ၀ကကို ထြက္မွာမဟုတ္ဘူး။ အခု လူသားယဥ္ေက်း မႈတအားျမင့္ေနၿပီ။ အဂၤါၿဂိဳဟ္ထိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေျခဆန္႔ခဲ့ၿပီးၿပီ။ အရမ္းကို ျမင့္မားေနပါၿပီ။ ေခတ္သစ္သိပံ္ၸ ပညာဟာ ဘာသာတရားတစ္ခုလိုေတာင္ ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒါေတြကို လုပ္ တာဟာ လူသားေတြခ်ည္းပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းက ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ပိတ္ဆုိ႔ထားတဲ့ Inward Looking အတြင္း ကိုၾကည့္ၿပီး ကိုယ့္ဘာ သာကိုယ္ သာယာေနတတ္ တဲ့အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ခဲ့ေတာ့၊ တကယ့္စီးေၾကာင္း ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မပါေတာ့ဘူး။ Backwater (ေရေသ) တစ္ခုလုိပဲ က်န္ခဲ့ရ တယ္၊ မဟုတ္ဘူး။ ထိုက္ထုိက္တန္တန္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပါရလိမ့္မယ္။ “ေခတ္မီွမီ ကမာၻၾကည့္ၾကည့္ျမင္”ဆုိတဲ့ ၿမိဳ႕မၿငိမ္း ရဲ႕စာသားလို ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကမာၻၾကည့္ ၾကည့္ရပါမယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေျပာင္းႏုိင္ ရပါလိမ့္မယ္။

ဧကရီဘုိ

(Teen မဂၢဇင္း၊မတ္လ ၂၀၁၂)

 ·  · Share