"မွတ္ဥာဏ္သူခုိးမ်ား"

Hazel Htun created the doc:
ကၽြန္မတုိ႔ လုပ္ကုိင္ေနတဲ႔အရာေတြအားလုံးလုိလုိဟာ ဦးေႏွာက္ထဲ သိမ္းဆည္းထားတဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြကုိ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္တာနဲ႔ ဆုိင္ပါတယ္။ မွတ္ဥာဏ္မွာ အဆင္႔သုံးဆင္႔ရွိပါတယ္။ မွတ္ဥာဏ္ထဲ အခ်က္အလက္ေတြ ထည္႔သြင္းတဲ႔အဆင္႔၊ သိမ္းဆည္းတဲ႔ အဆင္႔နဲ႔ ျပန္လည္ထုတ္သုံးတဲ႔အဆင္႔ သုံးဆင္႔ပါ။ ဒီသုံးဆင္႔ထဲက အဆင္႔တစ္ခုခု ခ်ဳိ႕ယြင္းပါက ေမ႔ေလ်ာ႔ျခင္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ “ေသာ႔ ဘယ္နားထားမိပါလိမ္႔” ကဲ႔သုိ႔ အေရၚသိပ္မၾကီးတဲ႔ ခဏတာေမ႔ေလ်ာ႔တာကေန အတိတ္ေမ႔တာလုိမ်ဳိး ပုိျပင္းထန္တဲ႔ ေမ႔ေလ်ာ႔တာေတြ ျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။

ကၽြန္မတုိ႔ အားလုံး ေမ႔တတ္ၾကပါတယ္။ ဦးေႏွာက္မွတ္ဥာဏ္ထဲ မွတ္ရတာေတြမ်ားေလေလ၊ ပုိျပီး ေမ႔ေလ်ာ႔တတ္ေလေလပါပဲ။ ဒါေပမယ္႔ ဦးေႏွာက္ရွင္းျပီးမွတ္ဥာဏ္ေကာင္းေစႏုိင္တဲ႔ နည္းေတြရွိပါတယ္။ ေအာက္ပါတုိ႔ကေတာ႔ မွတ္ဥာဏ္သူခုိးေတြလုိ႔ တင္စားလုိ႔ရတဲ႔ ေမ႔ေလ်ာ႔မႈကုိ အားေပးေနတဲ႔ အရာေတြနဲ႔ မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းေစတဲ႔နည္းေတြပါပဲ။

၁။ ကုိယ္လက္လႈပ္ရွားမႈနည္းျခင္း

ဘာကုိယ္လက္လႈပ္ရွားမႈမွ မရွိဘဲ အိမ္မွာ ဆုိဖာေပၚတစ္ေနကုန္ တီဗီြထုိင္ၾကည္႔ျခင္းက က်န္းမာေရးအတြက္ အင္မတန္ဆုိးရြားတဲ႔ အက်င္႔တစ္ခုပါ။ ကုိယ္လက္လႈပ္ရွားမႈမရွိျခင္းက ႏွလုံးေသြးေၾကာဆုိင္ရာ ေရာဂါေတြျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ားေစသလုိ အသက္ၾကီးတဲ႔အခါ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ႔နည္းတာနဲ႔ ရူးသြပ္တာျဖစ္ႏုိင္ေျခလည္း မ်ားေစပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

မွတ္ဥာဏ္ထက္သန္ေစလုိရင္ ကုိယ္လက္လႈပ္ရွားမႈလုပ္ဖုိ႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ လႈပ္ရွားမႈရွိပါက ဦးေႏွာက္ထဲေသြးစီးဆင္းမႈ ေကာင္းသလုိ ဂလူးကုိစ္႔နဲ႔ ေအာက္ဆီဂ်င္လည္း ပုိေရာက္ေစတာေၾကာင္႔ ဦးေႏွာက္လုပ္ငန္းဆုိင္ရာ ပုိေကာင္းေစျပီး မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းေစပါတယ္။ အသက္အုိမင္းလာတဲ႔အခါ ဦးေႏွာက္အရြယ္အစား က်ဳ႕ံတတ္ျပီး မွတ္ဥာဏ္ဆုိင္ရာ ျပႆနာေပၚလာတတ္ပါတယ္။ တစ္ေန႔ကုိ တစ္ကီလုိမီတာနဲ႔အထက္ လမ္းပုံမွန္ေလွ်ာက္ေပးျခင္းက ဦးေႏွာက္က်ဳံ႕ျပီး၊ အသက္ၾကီးဘုိ႔ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ႔နည္းမႈမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။

၂။ အ၀လြန္ျခင္း

ရွိသင္႔တဲ႔ အေလးခ်ိန္ထက္ပုိမ်ားပါက မွတ္ဥာဏ္ကုိထိခုိက္ေစပါတယ္။ ခႏၶာကုိယ္အဆီမွထြက္ရွိတဲ႔ Cytokine ေဟာ္မုန္းဟာ ေရာင္ရမ္းမႈျဖစ္ေစတာေၾကင္႔ ဦးေႏွာက္မွတ္ဥာဏ္ကုိ ထိခုိက္ေစပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

အယ္လ္ကုိေဟာ ေသာက္သုံးမႈကုိ ေလွ်ာ႔ခ်ပါက ၀ိတ္ေလ်ာ႔ေစႏုိင္သလုိ အရက္နဲ႔ဆက္ႏႊယ္တဲ႔ ဦးေႏွာက္ထိခုိက္မႈျဖစ္ႏိုင္ေျခလည္း ေလ်ာ႔က်သြားႏုိင္ပါတယ္။ အရက္ထဲမွာ အဆီမပါေပမယ္႔ ဗုိက္ပူတာကုိျဖစ္ေစႏုိင္တဲ႔ စြမ္းအားတစ္မ်ဳိးပါ၀င္ပါတယ္။ စိတ္ေလွ်ာ႔တာ၊ ေေလ႔က်င္႔ခန္း လုပ္တာနအရက္ေလွ်ာ႔ေသာက္တာေတြက ဦးေႏွာက္က်န္းမာေရးကုိ ေကာင္းေစႏုိင္ပါတယ္။

၃။ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ႔ျခင္း

ကားေမာင္းဖုိ႔ဓာတ္ဆီ၊ ဒီဇယ္ဆီလုိအပ္သလုိ ဦးေႏွာက္ကုိေမာင္းေပးဖုိ႔လည္း ေလာင္စာလုိအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ေလာင္စာတုိင္းနဲ႔ အဆင္မေျပပါဘူး။ မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းဖုိ႔ဆုိတာ ကုိယ္စားေသာက္တဲ႔ အစားအစာေပၚလည္း မူတည္ေနပါတယ္။ ႏွလုံးေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္တဲ႔ အစာမွန္သမွ်က မွတ္ဥာဏ္ကုိလည္း ထိခုိက္ေစႏုိင္ပါတယ္။ အာရုံေၾကာ ထိခုိက္ျခင္းဟာ ဗီတာမင္နဲ႔ သတၱဳဓာတ္ခ်ဳိ႕တဲ႔ျခင္း ဒါမွမဟုတ္ မ်ားလြန္းျခင္းေၾကာင္႔ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အဲဒီအခါ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ႔နည္းျခင္း၊ ျပႆနာေျဖရွင္းႏုိင္စြမ္းေလ်ာ႔နည္းျခင္းနဲ႔ ဦးေႏွာက္လုပ္ငန္းေဆာင္တာ ခ်ဳိ႕ယြင္းျခင္းတုိ႔ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္္ေကာင္းလုိပါက

ဗီတာမင္ဘီကုိ လုံေလာက္စြာ သုံးစြဲျခင္းျဖင္႔ ဦးေႏွာက္က်န္းမာေရးကုိ ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။ ေဖာလစ္အက္စစ္၊ဗီတာမင္ ဘီ(6) နဲ႔ဗီတာမင္ ဘီ(12) လုိ ဗီတာမင္ဘီတခ်ဳိ႕ဟာ ေသြးထဲရွိ အမုိင္ႏုိအက္စစ္ Homocystine ပမာဏကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးတာေၾကာင္႔ အယ္လ္ဇုိင္းမားေရာဂါ ျဖစ္ႏုိင္ေျခကုိ ေလွ်ာ႔ခ်ေပးပါတယ္။ မွတ္ဥာဏ္ကာကြယ္ဖုိ႔ ဗီတာမင္ဘီၾကြယ္၀တဲ႔ ေကာက္ပဲသီးႏွံ၊ ပင္လယ္စာ၊ၾကက္၊၀က္အသား၊ဥအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ႏုိ႔ထြက္ပစၥည္း၊အစိမ္းေရာင္ဟင္းရြက္၊ပဲအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ စားေပးဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။

၄။ တာရွည္စိတ္ဖိစီးျခင္း

စိတ္ဖိစီးမႈ၊ ေဟာ္မုန္းထြက္ရွိမႈနဲ႔ “ခ်ရင္ခ် မခ်ရင္ေျပး” တုံ႔ျပန္မႈ(fight-or-fight response) တုိ႔အတြက္ ဦးေႏွာက္လုိအပ္ပါတယ္။ စိတ္ဖိစီးမႈေဟာ္မုန္း ေကာ္တီေဆာေတြမ်ားလြန္းပါက ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိးအျဖစ္ မွတ္ဥာဏ္အားနည္းသြားတတ္ပါတယ္။ နာတာရွည္စိတ္ဖိစီးမႈကုိခံရပါက ဦးေႏွာက္မွတ္ဥာဏ္ထိခုိက္လာႏုိင္ပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

အနားယူေပးပါ။ အနားယူျခင္း၊အိပ္စက္ျခင္းက မွတ္ဥာဏ္ေတြကုိေကာင္းေစပါတယ္။ အနားယူခ်ိန္မွာ ဦးေႏွာက္က သင္႔အတြက္ အလုပ္လုပ္ေပးေနတာေၾကာင္႔ မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းဖုိ႔ အနားယူသင္႔ပါတယ္။

၅။ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ျခင္းေၾကာင္႔ အိပ္ရင္း အသက္ရႈမ၀ျခင္း

ညဘက္ အိပ္က်င္႔ေတြေၾကာင္႔လည္း မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ႔ႏုိင္ပါတယ္။ အိပ္စက္ခ်ိန္မွာ အာေခါင္တြင္းရွိၾကြက္သားေတြ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းကုိ ပိတ္ဆုိ႔မႈေၾကာင္႔ျဖစ္ေပၚတဲ႔ အိပ္ေနရင္း အသက္ရႈမ၀တဲ႔ေရာဂါ (Sleep Apnoea) ခံစားရသူေတြဟာ မွတ္ဥာဏ္ကုိ သိမ္းဆည္းရာမွာ ကူညီတဲ႔ ဦးေႏွာက္အစိတ္အပုိင္း တခ်ဳိ႕ရွိ တစ္သွ်ဳးေတြကုိ ပ်က္စီးေစပါတယ္။ ေသြးေၾကာေတြ က်ဥ္းလာျခင္းေၾကာင္႔ ဦးေႏွာက္ရွိတစ္သွ်ဳးေတြ ေအာက္ဆီဂ်င္မရတဲ႔အခါမ်ဳိးမွာလည္း ဆဲလ္ေတြေသကုန္ကာ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ႔နည္းႏုိင္ပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

ကုိယ္အေလးခ်ိန္ (၁၀)ေပါင္ မွ ေပါင္(၂၀) ေက်ာ္ ေလွ်ာ႔ခ်ျခင္းျဖင္႔ ဒီေရာဂါ လကၡဏာေတြ ေလ်ာ႔နည္းေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ ေသခ်ာေဆးကုသမႈခံႏုိင္ပါတယ္။

၆။ ေသြးတုိးျခင္း

ႏွလုံးလုိပဲ ဦးေႏွာက္ကလည္း အလုပ္ေကာင္းစြာလုပ္ႏိုိင္ဖုိ႔ ေသြးေကာင္းေကာင္းလုိပါတယ္။ ေသြးဖိအားမ်ားျခင္း၊ေသြးတုိးျခင္းကုိ ထိ္န္းမထားႏုိင္တဲ႔အခါ၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြ ပ်က္စီးျပီးဦးေႏွာက္ဆီ ေသြးစီးဆင္းမႈ ေလ်ာ႔နည္းသြားတဲ႔အခါ မွတ္ဥာဏ္ကုိ ထိခုိက္ေစႏုိင္ပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပျပီး ေသြးတုိးက်ေအာင္လုပ္ပါ။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းကုိ ေရွာင္ပါ။ ေလ႔က်င္႔ခန္းပုံမွန္လုပ္၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ႔အစာေတြစား၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကုိ ထိန္းေပးျခင္းျဖင္႔ ေသြးဖိအားကုိ ပုံမွန္ျဖစ္ေအာင္ျပဳလုပ္ပါ။

၇။ သုိင္းရြိဳက္ေကာင္းစြာ အလုပ္မလုပ္ျခင္း

ေမ႔တတ္လာတာဟာ သုိင္းရြိဳက္ေကာင္းစြာအလုပ္မလုပ္တဲ႔ Hypothyroidism ရဲ႕ လကၡဏာတစ္ရပ္ တစ္ခုျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ သိုင္းရြိဳက္ဂလင္းေတြက ေဟာ္မုန္းအလုံအေလာက္ ထုတ္မေပးႏုိင္တဲ႔အခါ ဦးေႏွာက္အပါအ၀င္ ကိုယ္တြင္းအဂၤ ါေတြ အလုပ္လုပ္တာ ေႏွးလာတာေၾကာင္႔ မွတ္ဥာဏ္နဲ႔ စိတ္ခ်ဳိ႕ယြင္းတာေတြျဖစ္လာႏုိင္ပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

သုိင္းရြိဳက္ေဟာ္မုန္းထုတ္ေပးဖုိ႔ အုိင္အုိဒင္းဓာတ္ေလ်ာ႔နည္းတာဟာ သုိင္းရြိဳက္ေကာင္းစြာ အလုပ္မလုပ္ႏုိင္တာရဲ႕အဓိက အေၾကာင္းရင္းပါ။ အုိင္အုိဒင္းဆားသုံးစြဲေပးပါ။ႏို႔ထြက္ပစၥည္း၊ပင္လယ္စာ၊ဥနဲ႔ ဟင္းသီးဟင္းရြက္တခ်ဳိ႕မွာလည္း အုိင္အုိဒင္းဓာတ္ ပါရွိပါတယ္။

၈။ ေန႔ညမွားျခင္း

ေ၀းလြန္းတဲ႔ႏိုင္ငံေတြကုိ ခရီးထြက္ရာမွာ ေဒသႏၱရအခ်ိန္ကြာဟခ်က္ေၾကာင္႔ ေန႔နဲ႔ည မွားကာ အိပ္ခ်ိန္ေျပာင္းျခင္းကလည္း ဦးေႏွာက္ရွိမွတ္ဥာဏ္သိမ္းဆည္းတဲ႔ ျဖစ္စဥ္ကုိပါ ေျပာင္းေစႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိ ဇီ၀နာရီ မၾကာခဏ ေျပာင္းေနရင္ ဦးေႏွာက္မွတ္ဥာဏ္ကုိ ထိခုိက္ေစႏုိင္ပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

ေကာင္းေကာင္းအိပ္ပါ။ အိပ္ေနစဥ္မွာ ဦးေႏွာက္က အလုိလုိမွတ္ဥာဏ္ေတြကုိ ေသခ်ာစီေပးထားတာေၾကာင္႔ ေနာက္ပိုင္းမွတ္ဥာဏ္ျပန္ေခၚရာမွာ ပုိလြယ္ကူေစပါတယ္။ ေန႔ညမွားျခင္းေၾကာင္႔ ျဖစ္ေပၚတဲ႔ မွတ္ဥာဏ္ျပႆနာေတြကုိ ေရွာင္ႏုိင္ေစဖုိ႔ တစ္နာရီၾကာ အခ်ိန္ကြာျခားခ်က္အတြက္ တစ္ရက္စာ အခ်ိန္ယူဖုိ႔ လုိပါတယ္။ ညဘက္မွာ အလုပ္လုပ္ရသူေတြအေနနဲ႔လည္း ေန႔လ္ဘက္အိပ္ရာမွ ေန႔အလင္းေရာင္မရေအာင္ အခန္းကုိအေမွာင္ခ်ျပီး အိပ္မွသာ ေန႔ညမွားလုိ႔ယ မွတ္ဥာဏ္ခ်ဳိ႕ယြင္းမႈမွ ကာကြယ္ႏုိင္မွာပါ။

၉။မေကာင္းျမင္စိတ္ထားျခင္း

အသက္ၾကီးလာတာနဲ႔အမွ် မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းေတာ႔ဘူးလုိ႔ ထင္ေနသူေတြဟာ စကားေနာက္တရားပါ ဆုိသလုိ တကယ္ပဲ မေကာင္းျမင္စိတ္ေၾကာင္႔ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ႔နည္းသြားႏုိင္ပါတယ္။ အသက္အရြယ္အုိမင္းတာ၊ေမ႔ေလ်ာ႔တတ္တာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး အဆုိးျမင္းစိတ္မရွိပါမွ မွတ္ဥာဏ္ေလ်ာ႔တာ သက္သာမွာပါ။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

ကိုယ္႔အသက္အရြယ္ အုိမင္းလာတဲ႔အေပၚ စိတ္ပ်က္ျခင္းမရွိဘဲ ေကာင္းစြာရင္ဆုိင္ႏုိင္သူေတြဟာ အုိမင္းျခင္းအေပၚ အျပစ္ဖုိ႔လုိသူေတြထက္ ဥာဏ္ပိုေကာင္းႏုိင္ပါတယ္။ အေကာင္းျမင္စိတ္ရွိသူေတြဟာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ႔ လူေနမႈပုံစံေတြနဲ႔ ေနတတ္ၾကပါတယ္။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈျပဳလုပ္ေပးတယ္။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီညြတ္တဲ႔အစာကုိစားတယ္။ အရက္၊ေဆးလိပ္ေရွာင္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔လည္း သူတုိ႔ရဲ႕ မွတ္ဥာဏ္ေတြပုိျပီး ထက္သန္ေနၾကတာပါ။

၁၀။ အထီက်န္ျခင္း

တစ္ကုိယ္တည္းအထီးက်န္ျခင္းဟာ ေဆးလိပ္စြဲျခင္း၊အရက္စြဲျခင္း၊အ၀လြန္ျခင္းတုိ႔ ထက္စာရင္ က်န္းမာေရးအတြက္ ပုိျပီးေတာင္္ဆုိးေစႏုိင္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးအတြက္သာမက မွတ္ဥာဏ္ကုိလည္း ထိခုိက္ေစႏုိင္ပါတယ္။ သင္ၾကားေရးမွာ အေရးၾကီးတဲ႔ ဦးေႏွာက္အစိတ္အပုိင္းဟာ လူမႈဆက္ဆံေရးေကာင္းသူေတြမွာ အထီးက်န္သူေတြထက္ပုိျပီး တက္ၾကြေနတာေတြ႔ရပါတယ္။

မွတ္ဥာဏ္ေကာင္းလုိပါက

တစ္ေန႔ကုိ အနည္းဆုံးလူတစ္ေယာက္နဲ႔ (၁၀)မိနစ္ေလာက္ စကားေျပာဆုိျခင္းက မွတ္ဥာဏ္တုံးျခင္းကုိ ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ ဖုန္းနဲ႔ပဲေျပာေျပာ၊ မိသားစုဆီပဲသြားလည္လည္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ပဲ ေတြ႔ေတြ႔ လူလူခ်င္းဆက္ဆံျခင္းက မွတ္ဥာဏ္အတြက္ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။

ေဒါက္တာႏုျမတ္