အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ

ဧသင္ တမာ

[Introduction to Anarchism]
ႏိုင္ငံေရးဟူသည္ မလြတ္လပ္မွဳအေၾကာင္းျခင္းရာဟုဆိုခဲ့ျပီ။ ထို ့အတူ ႏိုင္ငံေရးဒႆနိကေဗဒ ဟူသည္ မလြတ္လပ္မွဳကို ဖန္တီးသည့္ အင္စတီးက်ဴးရွင္းမ်ား အဖြဲ ့အစည္းမ်ား၏ သေဘာသဘာ၀နဲ ့၎တို ့၏ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္တို ့အား သင့္ျမတ္ျခင္းရွိမရွိေလ့လာဆန္းစစ္သည့္ ပညာရပ္ျဖစ္သည္ဟုဆိုခဲ့ျပီ။ ဤကဲ့သို ့လူသား၏ သဘာ၀ေမြးရာပါလြတ္လပ္ခြင့္အား ထိန္းခ်ဳပ္၍ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းအတြက္ လိုရာပုံေဖၚၾကသည့္ အင္စတီးက်ဴးရွင္းမ်ားအဖြဲ ့အစည္းမ်ားကို ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္သည့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ လူမွဳေရးဆိုင္ရာ အေတြးအေခၚ ၀ါဒမ်ိဳးစုံသည္လည္း ယေန ့ေခတ္ထိ အမ်ိဳးအစားစုံလင္စြာေပၚထြက္ခဲ့ေပျပီ။

ဤသို ့၀ါဒမ်ိဳးစုံထဲတြင္ လူသား၏လုံး၀လြတ္လပ္ခြင့္အား ေတာင္းဆိုသည့္ ၀ါဒမွာ “အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ” (Anarchism) ပင္ျဖစ္သည္။ ဤ ၀ါဒသည္ ျပည္သူလူထု၏ လြတ္လပ္ခြင့္အား လုံး၀ ထိန္းခ်ဳပ္ကိုင္တြယ္သည့္ အာဏာရွင္စံနစ္ (Authoritarianism) ၏ တိုက္ရိုက္ဆန္ ့က်င္ဘက္ အျခားအစြန္းတစ္ဖက္တြင္ရွိေသာ ၀ါဒျဖစ္သည္ဟုဆိုက မွားမည္မထင္။
ဤသို ့အစြန္းတစ္ဖက္သို ့ေရာက္ေသာ လြတ္လပ္မွဳကို ရည္မွန္းခ်က္ထားသည္ျဖစ္၍၎၊ အခ်ိဳ ့ေသာ အုပ္စုိးသူမဲ့၀ါဒီ (Anarchists) တို ့၏ ေတာ္လွန္ေရးဆန္ေသာ အျပဳအမူတို ့ေၾကာင္း၎ Anarchism ဟုဆိုလိုက္လွ်င္ “မင္းမဲ့၀ါဒ” ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္တပ္၍ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳမ်ား၊ ပရမ္းပတာ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ ့အျပဳအမူမ်ား ျဖင့္လြဲမွားစြာ မွတ္ယူျခင္းခံရေလ့ရွိေပ၏။ အမွန္စင္စစ္ ကမၻာ့ထင္ရွားေသာ ႏိုင္ငံေရး၊လူမွဳေရး ဘာသာေရး အေတြးအေခၚမ်ားစြာတို ့တြင္ ဤ အုပ္စုိးသူမဲ့၀ါဒ၏ အေျခခံယူဆခ်က္အခ်ိဳ ့ပါ၀င္ေနသည္သာျဖစ္၏။
အုပ္စုိးသူမဲ့၀ါဒ "anarchy" ဟူသည္ ဂရိစကားလုံး "anarchos" မွဆင္းသက္လာ၍ အုပ္စုိးသူမရွိျခင္း ("without ruler") ဟုအဓိပါၸယ္ရေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ အစိုးရ (Government) ႏွင့္ အုပ္စိုးသည့္ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းမ်ား (Rules) ကို ျငင္းပယ္သည့္ အေတြးအေခၚျဖစ္၏။ လြတ္လပ္မွဳအားခ်ဳပ္ခ်ယ္သည့္ အင္စတီးက်ဴးရွင္းမ်ား မလို၊ အစိုးရ ယႏၱရားမရွိပဲ လူ ့အဖြဲ ့အစည္း ဟူသည္ လွဳပ္ရွားလည္ပတ္ႏိုင္သည့္ အရာဟု ဤ၀ဒါက ဆိုလိုေပသည္။ ထို ့အျပင္ ယေန ့ေခတ္လူ ့အဖြဲ ့အစည္းတို ့တြင္ရွိေသာ ထက္ေအာက္ အဆင့္ဆင့္္ စီမံခန္ ့ခြဲမွဳဟူသမွ် (hierarchies) သည္ ဗဟိုဦးစီးစံနစ္ (centralized authority) က်င့္သုံးသည့္အားေလ်ာ္စြာ ပုဂၢလိကလူသားအေပၚခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္းထင္ရွားလွ၏။ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒီ တို ့ဆန္ ့က်င္ၾကသည့္ အျခားေသာလူမွဳေရးတည္ေဆာက္ခ်က္မွာ ယေန ့ေခတ္၏ ပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္မွဳ (property ownership) ပုံစံျဖစ္၏။ ဤသို ့အားျဖင့္ လြဲမွားေသာပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္မွဳ ပုံစံကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ေပၚေပါက္လာေသာ အစိုးရ၊ ႏိုင္ငံေတာ္၊ ထက္ေအာက္အဆင့္ဆင့္တည္ေဆာက္ပုံႏွင့္ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းမ်ား၊ သည္ လူသား၏ ေမြးရာပါသဘာ၀လြတ္လပ္ခြင့္အား အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖုံဖုံ ထိန္းခ်ဳပ္ျခယ္လွယ္ေနေသာလူမွဳေရးတည္ေဆာက္ခ်က္မ်ား ဖြဲ ့စည္းပုံစံနစ္မ်ားျဖစ္၏။ ၎တို ့သည္ လူမွဳေရးကန္ ့သတ္တားဆီးမွဳမ်ားနဲ ့လြတ္လပ္မွဳကိုဖိႏွိပ္သည့္ဥပေဒမ်ားကို ဖန္တီးထုတ္လုပ္ၾကသည့္အတြက္ ၎တို ့ကို အျပီးတိုင္ဖယ္ရွားျပီးမွသာလွ်င္ လူသား၏လြတ္လပ္ခြင့္ကိုျပန္လည္ရယူႏိုင္မည္ဟုဆိုလိုျခင္းလည္းျဖစ္ေပ၏။
သို ့ျဖင့္အစိုးရႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ျငင္းပယ္ျခင္းမွာ အုပ္စုိးသူမဲ့၀ါဒီ အားလုံး၏ တူညီေသာယုံၾကည္ခ်က္ျဖစ္၍ ဤရည္ရြယ္ရင္းကို အေကာင္အထည္ေဖၚသည့္ လမ္းစဥ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ မူ ဂိုဏ္းဂဏခြဲမ်ိဳးစုံကြဲျပားသြားေလသည္။ အခ်ိဳ ့က တစ္ဦးခ်င္းလြတ္လပ္မွဳႏွင့္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ အားကိုးေရးကို အေလးထားသည့္ အစြန္းေရာက္ပုဂၢၢလိက ၀ါဒီ (individualism) မ်ားျဖစ္၍ အခ်ိဳ ့ကမူ ကြ်န္းကိုင္းမွီ ကိုင္းကြ်န္းမွီ စုဖြဲ ့ေနလို ၾကသည့္ အစုအေပါင္း၀ါဒီ (collectivism) မ်ားျဖစ္၏။ မည္သုိ ့ဆုိေစ ယေန ့ေခတ္၏ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ႏိုင္ငံေတာ္တို ့အား ပယ္ဖ်က္ရန္အတြက္မူ အခ်ိဳ ့ေသာ အစြန္းေရာက္၀ါဒီမ်ားမွလြဲ၍ ဤ၀ါဒသည္ ေတာ္လွန္ေရး နည္းလမ္းအစား တျဖည္းျဖည္းျခင္း ေျပာင္းလဲမွဳကိုသာ အဆိုျပဳေပသည္။
သမိုင္းေၾကာင္းအေနျဖင့္မူ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒီတို ့သည္ ေရွးေခတ္ဦးသမိုင္းမတင္မွီလူသားတို ့၏ လြတ္လပ္မွဳအျပည့္ရွိေသာ အစိုးရမဲ့ လူေနမွဳဘ၀ပုံစံမ်ားကို ေထာက္ျပ၍ ယေန ့ေခတ္၏ အဆင့္ဆင့္အုပ္ခ်ုပ္ေရးပုံစံမ်ားျဖင့္ အတိျပီးသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးအင္စတီးက်ဴးရွင္းမ်ားကို ေ၀ဖန္ၾကေလသည္။ Lao Tzu ေရးသားခဲ့သည့္ "Tao Te Ching" တြင္လည္း ေတာက္၀ါဒီမ်ားအား အုပ္စုိးသူမဲ့၀ါဒီမ်ား၏ ဘ၀ေနထိုင္မွဳပုံစံျဖင့္ ေနထိုင္ၾကရန္ တိုက္တြန္းထားသည္ကိုေတြ ့ရေပမည္။ ထို ့အတူ ေရွးေခတ္ဂရိတို ့တြင္လည္း ဒိုင္ေအာဂ်နီးစ္ သည္၎၊ စတိုး၀စ္၀ါဒီ ဇီႏိုသည္၎ အစိုးရမဲ့ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းမ်ိဳး ေမွ်ာ္ျမင္ခဲ့ၾကသည္ကိုေတြ ့ရေပမည္။
အလယ္ေခတ္ႏွင့္ေႏွာင္းပိုင္းဥေရာပတြင္လည္း ဘာသာေရးႏွင့္ဆက္ႏြယ္ေသာ အုပ္စုိးသူမဲ့၀ါဒ လွဳပ္ရွားမွဳမ်ားရွိခဲ့သည္သာျဖစ္၏။ ဥပမာအားျဖင့္ Brothers and Sisters of the Free Spirit, the Klompdraggers, the Hussites, the Adamites, the early Anabaptists, the Diggers and the Levellers စသျဖင့္။
ျမန္မာတို ့အတြက္အထင္ရွားဆုံးႏွင့္အနီးဆုံး ဥပမာကား ဗုဒၶ၏ သံဃာ့အဖြဲ ့အစည္းပင္ျဖစ္၏။ သံဃာ ဟူေသာ အင္စတီက်ဴးရွင္းတြင္ ထက္ေအာက္အာဏာပိုင္အဖြဲ ့အစည္းသေဘာကင္းမဲ့၍ ၀ါၾကီး၀ါငယ္ အလ်ားလိုက္ ဆက္ဆံေရးသာထင္ရွား၏။ ဗဟိုဦးစီးစံနစ္မက်င့္သုံးေသာ အဖြဲ ့အစည္းလည္းျဖစ္၏။ ထို ့အတူ ပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္မွဳတြင္လည္း မရွိမျဖစ္လိုအပ္ေသာ ပရိကၡရာမ်ားျဖင့္ ကန္ ့သတ္ထားမွဳမွာလည္း ထင္ရွားေပ၏။ ေလာကီေၾကာင္း အုပ္စိုးသူမဲ့ ၀ါဒီတို ့ႏွင့္ကြဲျပားသြားသည္မွာ ဘာသာေရးရည္မွန္းခ်က္အတြက္ စုေပါင္းေနထိုင္ၾကေသာ အသင္းအဖြဲ ့ျဖစ္ျခင္းတြင္သာျဖစ္ေပ၏။
မည္သို ့ဆိုေစ ေခတ္ေပၚ အုပ္စိုးသူမဲ ့၀ါဒ သည္ကား ဥေရာပအလင္းပြင့္ကာလ (enlightenment) အေတြးအေခၚတို ့တြင္အေျခတည္၍ ဖြံ ့ျဖိဳးလာျခင္းျဖစ္သည္ကိုေတြ ့ရေပမည္။ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ၏ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ယူဆခ်က္မ်ားကို ပထမဦးဆုံးေဖၚထုတ္သူအျဖစ္ အဂၤလိပ္ေတြးေခၚပညာရွင္ William Godwin (1756 - 1836) အားအသိအမွတ္ျပဳၾကရ၏။ ေဂၚဒြင္ သည္ ေတာ္လွန္ေရးနည္းလမ္းအား ဆန္ ့က်င္၍ အေသးငယ္ဆုံး အစိုးရႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို မခ်စ္ေသာ္လည္း ေအာင့္ကာနမ္းရမည့္မေကာင္းဆုိး၀ါး ဟုယူဆ၏။ ဤ ယာယီျဖစ္ေသာ ပစၥကၡလုိအပ္ခ်က္သည္လည္း တျဖည္းျဖည္းျခင္းျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွဳျဖစ္စဥ္ အတြင္း အခ်ိန္ကာလတစ္ခုကိုျဖတ္သန္းျပီးသည္ႏွင့္ ေပ်က္ကြယ္သြားလိမ့္မည္ဟု ယင္းက ဆိုခဲ့ေပသည္။ ေဂၚဒြင္သည္ အစြန္းေရာက္ ပုဂၢလိက၀ါဒ ကိုေထာက္ခံသူျဖစ္သျဖင့္ အလုပ္သမားပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း (cooperation in labor) ကိုမူဆန္ ့က်င္ခဲ့ေပသည္။
ေဂၚဒြင္ကဲ့သို ့ပင္ ေခတ္ေပၚ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒကို စတင္ထူေထာင္သူမွာ ျပင္သစ္ပညာရွင္ Pierre-Joseph Proudhon (1809 - 1865) ျဖစ္၏။ ပရူဒင္ သည္ မိမိကိုယ္မိမိ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒီအျဖစ္ အဦးဆုံးေၾကျငာခဲ့သူလည္းျဖစ္၏။ ၎အလိုအရ အားလုံး၏လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ တည္ျငိမ္ေအးခ်ိမ္းေရးကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ေစယုံ မွ်သာလုိအပ္သည့္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ ဗဟုိအာဏာပိုင္ကင္းမဲ့သည့္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္ႏွင့္တျပိဳင္နက္ ရဲဌာနမ်ား၊ ဘုရင္စံနစ္မ်ား၊ ဘာသာေရးအဖြဲ ့အစည္းၾကီးမ်ား၊ အခြန္ေကာက္ခံမွဳ စံနစ္မ်ားမွာ အလိုအေလ်ာက္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားမည္ (သို ့) အေသးငယ္ဆုံးအေျခအေနသို ့ေရာက္ရွိသြားမည္ဟု အဆိျုပဳခဲ့ေပ၏။ ၁၈၄၀ တြင္ ထုတ္ေ၀သည့္ ၎၏ "What is Property?" တြင္ ပုဂၢလိကပိုင္ဆိုင္မွဳဟူသမွ် ခိုးမွဳပင္ျဖစ္သည္ဟု တင္ျပထားခဲ့သည္။
အုပ္စုိးသူမဲ့၀ါဒ၏ ဂႏၳ၀င္ကာလဟု ဆိုရမည့္ ၁၉ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းတြင္ကား အုပ္စိုးသူမဲ့ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒီမ်ား ေပၚေပါက္လာေတာ့သည္။ ၎တို ့အနက္ ထင္ရွားသူမ်ားမွာ ရုရွလူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည့္ Mikhail Bakunin (1814 - 1876) ႏွင့္ Peter Kropotkin (1842 - 1921), ျဖစ္သည္။ ၎ တို ့ႏွစ္ဦးသည္ မာ့ခ္စ္၀ါဒီတို ့၏ အရွင္းရွင္စံနစ္အေပၚစံနစ္အေပၚ ေ၀ဖန္မွဳမ်ားႏွင့္ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ၏ ႏိုင္ငံေတာ္ (state) အေပၚ ေ၀ဖန္မွဳမ်ားကိုေပါင္းစပ္၍ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းအတြင္း ပုဂၢလိကလူသားတစ္ဦးခ်င္း၏ လြတ္လပ္ခြင့္အား ထိန္းသိမ္းႏိုင္မည့္ ကြန္ျမဴနစ္အျမင္ကို ေဖၚထုတ္လာျခင္းျဖစ္၏။
၂၀ ရာစုတြင္ကား အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒီတို ့သည့္ အလုပ္သမားလွဳပ္ရွားမွဳမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီး၀ါဒ လွဳပ္ရွားမွဳမ်ား၊ ၁၉၁၇ ရုရွေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားႏွင့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဖက္ဆစ္ဆန္ ့က်င္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားတြင္ တက္ၾကြစြာပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ အုပ္စိုးသူမဲ့ ၀ါဒီ ကြန္ျမဴနတီမ်ားအျဖစ္ ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံ ရွိ Cristiana၊ စပိန္ႏိုင္ငံရွိ Catalonia ႏွင့္ ယူကရိန္းႏိုင္ငံရွိ Free Territory စသည္တို ့ကို လက္ေတြ ့တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။
အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ၏ အဓိကထင္ရွားေသာ ပင္မ ဂိုဏ္းခြဲမ်ားမွာ-
၁) Philosophical Anarchism (ဒႆနိကေဗဒဆိုင္ရာ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ)
အစိုးရဟူသည္ ကိုယ္က်င့္ဆုိင္ရာရွဳေထာင့္မွၾကည့္လွ်င္ တရားနည္းလမ္းက်မွဳ ကင္းမဲ့၍ လူသား၏သဘာ၀ လြတ္လပ္မွုဳအတြက္ အႏၱရာယ္ရွိသျဖင့္ ပုဂၢၢလိကတစ္ဦးခ်င္းအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အား ေလးစားလိုက္နာစရာမလိုသကဲ့သို ့ ႏိုင္ငံေတာ္သည္လည္း ႏိုင္ငံသားတို ့၏ နာခံမွဳကို ေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္မရွိဟု အဆုံးစြန္ယူဆျခင္းျဖစ္၏။
၂) Individualist Anarchism (ပုဂၢလိကဆိုင္ရာ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ)
Libertarian Anarchism ဟုလည္းေခၚေသာ ဤဂိုဏ္း၏ ယူဆခ်က္မွာ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္မွဳနဲ ့အက်ိဳးစီးပြားကို ေဖၚေဆာင္ရာ၌ မည္သို ့ေသာ အဖြဲ ့အစည္းမ်ားမွ ကန္ ့သတ္ခ်ဳပ္ျခယ္ျခင္းမျပဳအပ္ဟုယူဆျခင္းျဖစ္၏။ ဒီမိုကေရစီစံနစ္သည္ပင္လွ်င္ လူမ်ားစုျဖင့္ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္ျခင္းကို ဖန္တီး၍ လိုလားဖြယ္မဟုတ္ဟု ဆိုေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ တစ္ဦးခ်င္းလြတ္လပ္ခြင့္ကို ျခယ္လွယ္သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ လူမွဳေရးထိန္းခ်ဳပ္မွဳ (social control) ကဲ့သို ့ေသာ အဖ်က္သေဘာလြတ္လပ္ခြင့္မ်ား (negative liberty) ကို ဦးစားေပး ဆန္ ့က်င့္ျခင္းလည္းျဖစ္၏။
၃) Social Anarchism (လူမွဳေရးဆိုင္ရာ အုပ္စိုးသူမဲ့၀ါဒ)
ဤဂိုဏ္းက ေဇာင္းေပးေတြးေခၚသည္မွာ အျပဳသေဘာ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ား (positive liberty) မ်ားျဖစ္သျဖင့္္ အထက္ပါ ပုဂၢလိကဆိုင္ရာ အုပ္စိုးမွဳမဲ့၀ါဒ ႏွင့္ေနရာမ်ားစြာတြင္ ဆန္ ့က်င္၍ ေတြးေခၚေသာ ဂိုဏ္းျဖစ္၏။ ဤ၀ါဒတြင္အေလးထား သည္မွာ လူမွဳေရးညီမွ်မွဳ၊ ကြန္ျမဴနတီတစ္ခုလုံးႏွင့္ အခ်င္းခ်င္းအျပန္အလွန္ကူညီယုိင္းပင္းမွဳတို ့ျဖစ္၍ ဤသည္တို ့အား အုပ္စိုးမွဳမဲ့၀ါဒ၏ အေျခခံယူဆခ်က္မ်ား၊ က်င့္ၾကံမွဳမ်ားျဖင့္ ေပါင္းစည္းရန္အားထုတ္ျခင္းျဖစ္၏။ အဆုံးစြန္အားျဖင့္ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမွဳေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ထက္ေအာက္ အဆင့္ဆင့္ စီမံခန္ ့ခြဲမွဳမ်ား မရွိေတာ့သည့္ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းတစ္ရပ္ကို ဖန္တီးႏိုင္ေရးျဖစ္၏။
References & Readings:
http://www.philosophybasics.com/branch_anarchism.html
http://www.britannica.com/EBchecked/topic/22753/anarchism
http://theanarchistlibrary.org/library/donald-rooum-and-freedom-press-ed-what-is-anarchism-an-introduction
https://www.youtube.com/watch?v=__vv6eRj2-k
https://www.youtube.com/watch?v=4AgX4xS_w_k
https://www.youtube.com/watch?v=UcsQmqF1teI
https://www.youtube.com/watch?v=oB9rp_SAp2U
https://www.youtube.com/watch?v=gWzE2kTKTMs&list=UUPSFjkA3jc_U2mdcSLb4bhQ&index=2