ဒီမိုကေရစီ ေလ့လာေရး စာစဥ္ အခန္း(၁) အပိုင္း(၂)

ကိုယ္စားျပဳျခင္းစနစ္ ေပၚေပါက္လာျခင္း သမုိင္းေၾကာင္း

(History of Representative Practices)

          ကိုယ္စားျပဳျခင္းစနစ္ ေပၚေပါက္ျခင္း သမုိင္းေၾကာင္းနွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အျငင္းပြားဖြယ္ အခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။ ဒိီမိကုေရစီသည္ ေရွးေခတ္ ဂရိနုိင္ငံနွင့္ ေရာမျမိဳ႕တုိ႔တြင္ထြန္းကားခဲ့ေသာ္လည္း နုိင္ငံေရးအရ ကိုယ္စားျပဳျခင္းစနစ္ကို ဂရိနွင့္ေရာမျမိဳ႕သားမ်ား သေဘာေပါက္ မေပါက္ကို မည္သူမွ်မသိေခ်။ ယခုလူသိမ်ားေသာ အဂၤလိပ္ေ၀ါဟာရ Representative သည္ လက္တင္ဘာသာစကား Representare က ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္ျပီး ေရွ႕ေခတ္ ဂရိနုိင္ငံေရးစကားလုံးမ်ားတြင္မႈကား မေတြ႔ရေၾကာင္း သုေတသီမ်ားက ေထာက္ျပၾကသည္။

          အလယ္ေခတ္ဥေရာပ (Medieval Europe) နုိင္ငံမ်ားတြင္ ကုိယ္စားျပဳျခင္းစနစ္ကို စတင္က်င့္သုံး လာသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ ဘုရင့္တရားရုံးမ်ားႏွင့္ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းမ်ားတြင္ အမႈအခင္းမ်ားကို ၾကားနာေသာအခါ ကိုယ္စားလွယ္မ်းျဖင့္ ေဆာင္ရြက္လာၾကသည္။ ထုိသုိ႔ေသာ အနွစ္သာရအရ ကိုယ္စားျပဳျခင္းစနစ္ကို ျမိဳ႕ျပ စည္ပင္သာယာေရးကိစၥမ်ားတြင္ က်င့္သုံးလာၾကသည္။ ထုိမွတဆင့္ နုိင္ငံေရးနယ္နမိတ္ထဲ ၀င္ေရာက္လာျပီး ပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီ၏ အက်ိဳးစီးပြားကို ကုိယ္စားျပဳနုိင္သူမ်ားျဖင့္ စုေပါင္းဖြဲ႔စည္းထားသည့္ အဖြဲ႔မ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္လာၾကသည္။ ဤအဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိလာျခင္းေၾကာင့္လည္း နုိင္ငံေရးအရ တုိးတတ္မႈဟု ဆုိနုိင္သကဲ့သို႔ လူဦးေရ တုိးတက္မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္ဟု ဆုိရမည္သာ။ ထုိအခ်ိန္က ကိုယ္စားျပဳအဖြဲ႔မ်ားတြင္ မင္းမ်ိဳးမင္ႏြယ္တုိ႔၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား စသည္ျဖင့္ စုေပါင္းပါ၀င္ေနၾကသည္။ ထုိသူအားလုံးတုိ႔သည္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ နုိင္ငံေရးအရ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္လွ်င္ အားလုံးသည ျပည္သူ႔ကုိယ္စားလွယ္ စစ္စစ္ မ်ားျဖစ္ၾကသည္ဟုကား မဆုိနုိင္။ ကိုယ္စားျပဳျခင္းစနစ္ကို အလယ္ေခတ္ကတည္းက ဥေရာပတြင္ စတင္ခဲ့သည္ဟုသာ ေလ့လာသိရွိနုိင္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ထုိအခိ်န္က အစုိးရမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳ အစုိးရ (Representative Government) မ်ားျဖစ္သည္ဟု ေျပာရန္ကားခက္သည္။

          ယေန႔ေခတ္ကာလတြင္ လက္ခံထားေသာ ကိုယ္စားျပဳျခင္းစနစ္သည္ ၁၆-၁၇ ရာစုနွစ္မ်ား အတြင္းက တည္ရွိခဲ့ေသာ အၾကြင္းမဲ့ သက္ဦးဆံပုိင္ဘုရင္စနစ္ကုိယွဥ္ျပိဳင္အံတုရာမွ ေပၚထြက္လာ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အဓိက အနွစ္သာရသည္ အာဏာကန္႔သတ္အစုိးရ (Limited Government) မ်ားေဖာ္ေဆာင္ေရးျဖစ္သည္။ “အစုိးရမ်ားသည္ ျပည္သူလူထုကို အလုပ္အေၾကြးျပဳရန္သာျဖစ္သည္။ မည္သည့္နည္းနွင့္မွ် ျပည္သူလူထု၏ အရွင္သခင္သဖြယ္ မျဖစ္အံ့ပါ” ဟု သုေတသီ ဘရင့္ (A.H.Brich) ကေရးသားခဲ့ဖူးသည္။ အစုိးရမ်ားသည္ ၄င္းတုိ႔ နွစ္သက္ရာ ေပၚလစီကို ေရြးခ်ယ္ျခင္းထက္ အအုပ္ခ်ဳပ္ခံ (ျပည္သူ) မ်ားက မည္သည့္အရာမ်ားသည္ ၄င္းတုိ႔၏ အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္သည္ဟု အဓိပၸါယ္ဖြင့္ ဆုိေဖာ္ျပ သည့္ ကိစၥမ်ားအား ေလးစားသညါ့ ေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္ရန္သာျဖစ္သည္။ ၁၆-၁၇ ရာစုနွစ္မ်ား အတြင္းတြင္ မည္သည့္အရာတုိ႔သည္ ျပည္သူလူထု အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ေၾကာင္း အေလးေပးေတြးေခၚ ထုတ္ေဖာ္သူ နည္းလွေသးသည္။ မည္သုိ႔ပင္ျဖစ္ေစ ၁၆-၁၇ ရာစုက စတင္ခဲ့ေသာ ျပည္သူ႔အက်ိဳးစီးပြားအေၾကာင္း ေတြးေခၚမႈသည္ ယေန႔ေခတ္ ကိုယ္စားျပဳ အစုိးရတရပ္ စစ္မွန္မႈ ရွိ မရွိ စဥး္စားခ်ိန္ထုိရာတြင္ စံထားရသည့္ အေတြးအေခၚ ျဖစ္လာပါသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထုိရာစုနွစ္မ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္ဆုိသူမ်ားသည္လည္း မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္နွင့္ ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္းမ်ား၏ ကုိယ္စားလွယ္မ်ား ျဖစ္ေနေသးသည္ ကုိလည္းေတြ႔ရသည္။ ထုိသူတုိ႔သည္ ဘုရင္ကို အၾကံေပးရသည့္ အဖြဲ႔အျဖစ္ တည္ရွိ ေနၾကသည္။

          နုိင္ငံဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေးနွင့္အညီသာ အုပ္ခ်ဳပ္ရမည္ဟူေသာ အေတြးအေခၚ ထြန္းကားလာ ေသာအခါ အလယ္ေခတ္နွင့္ ၁၆-၁၇ ရာစုနွစ္မ်ားက ကုိယ္စားျပဳစနစ္ရွိ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ထုတ္ပယ္စပ္လုိက္နုိင္ၾကသည္။ ထုိအေျခအေနမ်ိဳးတြင္ ဘုရင္သည္ နုိင္ငံကို ကိုယ္စားျပဳရသူ အေနနွင့္သာ က်န္ရွိျပီး နုိင္ငံေရးရာကိစၥမ်ားသည္ အမွန္တကယ္ ျပည္သူကို ကုိယ္စားျပဳနုိင္သူမ်ား၏ လက္အတြင္းသုိ႔ ေရာက္ရွိသြားေတာ့သည္။ ဤအဆင့္ ေရာက္ေသာအခါ ကုိယ္စားျပဳမႈစနစ္နွင့္ အမ်ားဆႏၵအရ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းစနစ္ ေပါင္းစပ္ကာ ကိုယ္စားျပဳဒီမုိကေရစီ ထြန္းကားလာခဲ့သည္။ သုိ႔ျဖင့္ အေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ေစေသာစနစ္ (Constitutionalism) နွင့္ကိုယ္စားျပဳ ဒီမုိကေရစီစနစ္တုိ႔သည္ ယွဥ္တြဲထြနး္ကား လာခဲ့ၾကသည္။ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားျဖင့္ စုဖြဲ႔ထားသည့္ ပါလီမန္သည္လည္း ကုိယ္စားလွယ္တဦးခ်င္းစီ အေနျဖင့္ ၄င္းတုိ႔ ကုိယ္စားျပဳရေသာ မဲဆႏၵနယ္ကို ေထာက္ငဲ့ရသကဲ့သို႔ တခုလုံး အက်ိဳးစီးပြားျဖစ္ေသာ တစ္နုိင္ငံလုံး အက်ိဳးစီးပြားကိုလည္း ေရွ႕တန္းတင္ စဥ္းစားေပးလာရသည္။

ေခတ္သစ္လစ္ဘရယ္အေတြးအေခၚ ထြန္းကားလာျခင္း (၁၈-၁၉ ရာစု)

(The Rise of Modern Liberalism, 18-19 Century)

          ၁၈-၁၉ ရာစုမ်ားတြင္ လစ္ဘရယ္အေတြးေခၚမ်ား ထြန္းကားလာျခင္းသည္ ဒီမုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ခုိင္မာေရးကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူျပဳလ်က္ရွိသည္။ အာဏာကန္႔သတ္ အစုိးရမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေရး၊ အေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာစနစ္မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ေရး၊ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီ၏ အခြင့္အေရးမ်ား အာမခံခ်က္ရွိေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တည္ေဆာက္ေရး တုိ႔သည္ လစ္ဘရယ္၀ါဒ၏ အဓိကက်ေသာ အေတြးအေခၚမ်ားျဖစ္လာသည္။ ယေန႔အခါ ဒီမုိကေရစီအစိုးရတရပ္ ဟုတ္ မဟုတ္ကို အကဲျဖတ္ရာတြင္ပင္ အဆုိပါအခ်က္မ်ားနွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ ခ်ိန္ထုိးၾကရသည္။ ထုိ္႔ေၾကာင့္ ယေန႔ထြန္းကားေနေသာ ဒီမုိကေရစီကို လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီ (Liberal Democracy) ဟုေခၚၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီကို က်င့္သုံးရာတြင္ လစ္ဘရယ္၀ါဒ၏ အျခခံေသာ ဒီမုိကေရစီဟု ေရဘုယ်အားျဖင့္ ေျပာဆုိေနေသာ ဒီမုိကေရစီသည လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီဟုပင္ နားလည္ရေပမည္။ ထုိ႔သုိ႔ ဒီမုိကေရစီကို လစ္ဘရယ္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရနွင့္ ယွဥ္တြဲေျပာဆုိရန္ ရွိလာသည့္အခါ ၄င္း၏ ႏႈိင္းယွဥ္ဘက္မ်ားအျဖစ္ ျပည္သူ႔ ဒီမုိကေရစီ (People Democracy) ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ဒီမုိကေရစီသစ္ (New Democracy) ဟူ၍လည္းေကာင္း ေပၚေပါက္လာရသည္။
 

          လစ္ဘရယ္ အေတြးအေခၚသည္ ၁၈ ရာစုေနွာင္းပုိင္း ျပစ္သစ္ေတာ္လွန္ေရးနွင့္ အေမရိကန ေတာ္လွန္ေရးအျပီးတြင္ စတင္ထြန္းကားခဲ့သည္ဟု ဆုိနုိင္ေသာ္လည္း အခုိင္အမာ ေပၚထြန္းလာေသာ ကာလမွာ ၁၉ ရာစု လယ္ကာလျဖစ္သည္။ အဂၤလန္နုိင္ငံတြင္ လူလတ္တန္းစားမ်ား တုိးတက္မ်ားျပားေသာအခါ ၄င္းတုိ႔သည္ ဘုရင္၏လုပ္ပုိင္ခြင့္ အာဏာမ်ားကို ယွဥ္ျပိဳင္အံတုရင္း တသီးပုဂၢလ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကုိ ေဖာ္ထုတ္ျခင္းျဖင့္ ၁၉ ရာစု လယ္ကာလမ်ားတြင္ လစ္ဘရယ္ အေတြးအေခၚမ်ား ထြန္းကားလာခဲ့သည္။ ၁၉ ရာစုအထိ အဂၤလန္နုိင္ငံေရးတြင္ နုိင္ငံေရး ကုိယ္စားျပဳမႈကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စီးပြားေရး အစစအရာရာ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားနုိင္ေသာ ပေဒသရာဇ္ မ်ိဳးႏြယ္မ်ားကသာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားနုိင္ခဲ့သည္။ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား တုိးတက္ထြန္းကားလာျပီး အတတ္ပညာရွင္၊ အသိပညာရွင္၊ အလုပ္သမားစသည့္ လူတန္းစားစုံသည္ အဂၤလန္တြင္ ၁၉ ရာစု နွစ္လယ္ပုိင္းတြင္ ေပၚထြန္းလာေသာအခါ ပေဒသရာဇ္မ်ား၏ နုိင္ငံေရး လက္၀ါးၾကီးအုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ရငး္ျဖင့္ လစ္ဘရယ္အေတြးအေခၚ ခုိင္မာလာခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လစ္ဘရယ္ အေတြးေခၚသည္ အခြင့္အလမ္းအရာတြင္ လူသားအခ်င္းခ်င္း အတန္းအစားမေရြး ညီမွ်မႈကို ေဖာ္ေဆာင္မည့ တဦးခ်င္းလြတ္လပ္မႈကို ဦးထိပ္ထားေသာ အေတြးအေခၚျဖစ္သည္။

  ဒီမုိကေရစီသည္ လူတန္းစားမခြဲျခားဘဲ လူပုဂၢိဳလ္တဦးခ်င္းစီ နုိင္ငံေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္နုိင္မႈ အခြင့္အလမ္း ညီတူမွ်တူျဖစ္မႈကို အာမခံခ်က္ေပးသည္။ လစ္ဘရယ္ ဒီမုိကေရစီသည္သာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနွင့္ကိုက္ညီဆုံးေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္၊ နုိင္ငံေရးစနစ္ ျဖစ္သျဖင့္ ကမၻာၾကီးတြင္ေနာက္ဆုံး၌ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီသည္ နုိင္ငံေရး၌ အားလုံးကို အစားထုိး ေနရာယူသြားမည္သာျဖစ္သည္ဟု အေမရိကန္သုေတသီ ဖူကူယားမား (Francis Fukuyama) က သမုိင္းလမး္ ဆုံးေလာ (The End of History? 1989) စာအုပ္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ထုိစာအုပ္ပါ အခ်ိဳ႕အခ်က္မ်ားနွင့္ ပတ္သက္၍ကား ပညာရွင္မ်ားအၾကားတြင္ အျငင္းပြားဆဲျဖစ္သည္။ အေနာက္နုိင္ငံမ်ားတြင္ လူတုိင္းအတြက္ နုိင္ငံေရးအခြင့္အလမ္း ညီမွ်ကို အာမခံေသာ ဒီမုိကေရစီ နုိင္ငံေရးစနစ္ကို လစ္ဘရယ္၀ါဒ သေဘာတရားမ်ားက မ်ားစြာ အေထာက္အကျပဳလ်က္ ရွိသည္ကုိးကား ေတြ႔ရသည္။

ဆက္လက္ေဖၚျပသြားပါမည္။
ABSDF မွထုတ္ေ၀ေသာ ဒီမိုကေရစီ ေလ့လာေရးစာစဥ္မွ ကူးယူေဖၚျပပါသည္။