ဒီမိုကေရစီ ေလ့လာေရး စာစဥ္ အခန္း(၁) အပိုင္း(၁)

အခန္း(၁)
လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ ဒီမုိကေရစီ
Human Society and Democracy


ဒီမုိကေရစီသည္ နုိင္ငံေရးအေတြးအေခၚ တရပ္မဟုတ္ပါ။ ၀ါဒ တရပ္မဟုတ္ပါ။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းႏွင့္ နုိင္ငံေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရာတြင္က်င့္သုံးေသာ အုပ္ခ်ဴပ္ေရးစနစ္ တရပ္သာျဖစ္သည္။ Aristocracy, Autocracy, Bureaucracy စေသာေ၀ါဟာရမ်ား၏ အဆုံးသတ္ “cracy” ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဒီမုိကေရစီစနစ္ သုိ႔မဟုတ္ ဒီမုိကေရစီနုိင္ငံေရးစနစ္ဟု ေျပာဆုိသုံးစြဲရာတြင္လည္း ဒီမိုကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို အေျခခံေသာ နုိင္ငံေရးစနစ္ကိုသာ ရည္ညႊန္းျခင္းျဖစ္သည္။
ဒီမုိကေရစီကုိ နုိင္ငံေရးစနစ္ တစ္ရပ္အျဖစ္ ႐ႈျမင္ရန္မဟုတ္ဘဲ နုိင္ငံေရးစနစ္ၾကီး တခုလုံးထဲမွ ျပည္သူမ်ား အမ်ားသေဘာတူညီ လက္ခံသည့္ နုိင္ငံေရးသီအုိရီျဖစ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အျဖစ္သာ ႐ႈျမင္ရန္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဒီမုိကေရစီသည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ တရပ္သာျဖစ္သည္။

          Democracy ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသည္ ဂရိဘာသာမွ ဆင္းသက္လာျခင္းျဖစ္ျပီး demos နွင့္ kratia (kratia မွတဆင့္ cracy) ကို ေပါင္းစပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ demos ၏ အဓိပၸါယ္မွာ ျပည္သူမ်ားျဖစ္ျပီး kratia ၏ အဓိပၸါယ္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ အာဏာဟု၍ အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဒီမုိကေရစီဆုိသည္မွာ ျပည္သူလူထုက အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းစနစ္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။ ယင္း အဓိပၸါယ္မွာ ဒီမုိကေရစီ၏ အရုိးအရွင္းဆုံးနွင့္ ေရွးအက်ဆုံး အဓိပၸါယ္ျဖစ္သည္။ မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ ဒီမုိကေရစီက်င့္သုံးျခင္းနွင့္ အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူရာတြင္ ကြဲျပားျခားနားမႈမ်ား ရွိလာပါသည္။ ျပည္သူမ်ားဆုိသည္မွာ မည္သူတုိ႔နည္း။ ၄င္းတုိ႔ကို မည္သူတုိ႔က ကုိယ္စားျပဳသနည္း။ အာဏာသုိ႔မဟုတ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိသည္ကို မည္သူတုိ႕က မည္သုိ႔ က်င့္သုံးၾကသနည္း။ စသည့္ အဓိပၸါယ္ေကာက္ယူမႈ ကြဲျပားျခင္းအေပၚ ကမၻာေပၚတြင္ ဒီမုိကေရစီကို အကြဲကြဲျပားျပား က်င့္သုံးေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ဆုိလုိသည္မွာ ဒီမုိကေရစီကို အထူးျပဳနာမ၀ိေသသန တလုံးလုံးနွင့္ တြဲဖက္အသုံးျပဳၾကျခင္းျဖစ္သည္။ မည္သုိ႔ပင္ ကြဲျပားျခားနားေသာ နာမ၀ိေသသနွင့္ တြဲဖက္ထားသည့္ ဒီမုိကေရစီဟူေသာ ေ၀ါဟာရပါရွိသေရြ႕ ေရဘုယ်တူညီမည့္ သေဘာတရား (Basic Concept) ကား အတူတူသာ ျဖစ္ရေပမည္။

          ဒီမုိကေရစီကို BC ငါးရာစုခန္႔တြင္ ဂရိျမိဳ႕ျပနုိင္ငံငယ္ေလးမ်ား (City States) တြင္ စတင္က်င့္သုံး ခဲ့သည္။ ဒီမုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ေအာက္တြင္ ေအသင္ျမိဳ႕သားမ်ား (Athenians) အတြက္ ဥပေဒေရွ့ေမွာက္တြင္ အခြင့္အေရးတူညီမႈ၊ လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ ေျပာေရးဆုိခြင့္ ညီတူညီမွ် ရွိမႈ တုိ႔ကို ေဖာ္ေဆာင္ထားၾကသည္။ ျပည္သူမ်ားဟု အဓိပၸါယ္ရေသာ demos သည္ ျပည္သူလူထုအား အုပ္ခ်ဳပ္မည့္ ဥပေဒမ်ား ေရးဆြဲျပဌာန္းသူမ်ား ျဖစ္သျဖင့္ ျပည္သူမ်ားသည္ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာရွိေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား ျဖစ္လာသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဒီမုိကေရစီသည္ လူအနည္းစု ကေလးကသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ စနစ္မ်ားျဖစ္သည့္ အရစၥတုိကေရစီ (Aristocracy) ေအာ္လီဂါခီ (Oligarchy) တုိ႔နွင့္လည္းေကာင္း၊ လူတဦးတေယာက္တည္းက အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ စနစ္မ်ားျဖစ္သည့္ သက္ဦးဆံပုိင္ဘုရင္စနစ္ (Monarchy) ေအာ္တုိကေရစီ (Autocracy) တုိ႔ႏွင့္ လည္းေကာင္း ျခားနားသည့္ ျပည္သူတုိ႔ကိုယ္တုိင္ျဖစ္ေစ၊ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားျဖစ္ေစ ပါ၀င္ေနသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဒီမုိကေရစီသည္ အာဏာရွိသူတုိ႔ကသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱယား အားလုံးကို ထိန္ခ်ဳပ္ထားသည့္ စနစ္မ်ားျဖစ္သည့္ အာဏာပုိင္ အာဏာရွင္၀ါဒ (Authoritarianism) တပါတီအာဏာရွင္ စနစ္ (Totallitarianism) တုိ႔အတြင္း၌ ျဖစ္ေပၚ၍ မရနုိင္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။

          Demos ဟူေသာ ျပည္သူမ်ားတြင္ မည္သူတုိ႔ပါ၀င္သည္ဟူေသာ အခ်က္နွင့္ပတ္သက္၍ ဒီမုိကေရစီ သမုိင္းတေလွ်ာက္ ကြဲျပားမႈ၊ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားရွိခဲ့သည္။ BC ေျခာက္ရာစုနွင့္ ခုနွစ္ရာစုတြင္ ျပည္သူမ်ားစူေသာ ေ၀ါဟာရ၏ ပရ၀ုဏ္အတြင္း ပါ၀င္ေသာ လူစုသည္ ဒိီမုိကေရစီ စတင္ထြန္းကားေသာ BC ငါးရာစုတြင္ ျပည္သူမ်ားဟု ရည္ၫႊန္းေသာ ေ၀ါဟာရ၏ ေဘာင္အတြင္းရွိ လူစုထက္ က်ဥ္းေျမာင္းသည္။ နုိင္ငံေရးတြင္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္နုိင္ေသာ အခြင့္အေရး၊ မဲေပးနုိင္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ားသည္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ အေနအထားတြင္ရွိေသာ အေျခအေနသို႔အဆင့္ဆင့္ ေက်ာ္ျဖတ္ေျပာင္းလဲခဲ့ရသည္။ ထုိေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္စဥ္တေလွ်ာက္တြင္ မည္သူတုိ႔သည္ ျပည္သူမ်ားျဖစ္သည္ဆုိသည့္ ေမးခြန္းကို ႐ႈေထာင့္ေပါင္းစုံမွ မေခ်အတင္ ေဆြးေႏြးျခင္း၏ အက်ိဳးဆက္မ်ားအျဖစ္ ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရသည္။ ယေန႔အခ်ိန္အထိ အသက္ (၁၈) နွစ္မျပည့္ေသးသူမ်ားသည္ မဲေပးခြင့္၊ နုိင္ငံေရးတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခြင့္ မရၾကေသးေပ။ ထုိသူမ်ားသည္ နုိင္ငံတခု သို႔မဟုတ္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတခု၏ ျပည္သူမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း ဒီမုိကေရစီ ေ၀ါဟာရက ရည္ၫႊန္းေသာ မဲေပးခြင့္ရ ျပည္သူမ်ားကား မဟုတ္ေသးေပ။

တုိက္ရုိက္ဒီမုိကေရစီ
(Direct Democracy)
          ျပည္သူအုပ္ခ်ဳပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ခ်မွတ္ရာတြင္ နုိင္ငံေရးပါတီ အစရွိေသာ ၾကားခံအဆင့္မရွိဘဲ ျပည္သူလူထုၾကီး တရပ္လုံးအာဏာပိုင္းစုိးကာ ၀င္ေရာက္လုပ္ေဆာင္ျခင္းကို တုိက္ရုိက္ ဒိီမုိကေရစီဟု ေခၚသည္။ ဒိီမုိကေရစီ စတင္ထြန္းကားခဲ့ေသာ ဂရိျမိဳ႕နုိင္ငံငယ္ေလးမ်ားတြင္ BC ငါးရာစုက က်င့္သုံးခဲ့ေသာ ဒီမုိကေရစီသည္ တုိက္ရုိက္ဒိီမုိကေရစီျဖစ္သည္။ လူဦးေရနည္းျပီး အခ်င္းခ်င္းဆက္ဆံေရးျပဳလုပ္ရန္ လြယ္ကူေသာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း၌သာ တုိက္ရုိက္ဒီမုိကေရစီကုိ က်င့္သုံးနုိင္ၾကသည္။ အေမရိကန္တြင္ ၁၇-၁၈ ရာစုနွစ္မ်ားအတြင္းက ျမိဳ႕ျပအစည္းအေ၀းမ်ား ျပဳလုပ္ၾကရာတြင္ တုိက္ရိုက္ဒီမုိကေရစီကို က်င့္သုံးခဲ့သည္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းသည္ ေသးငယ္ျပီး ဆက္ဆံေရးလြယ္ကူေသာ ကမၻာအခ်ိဳ႕ အရပ္ေဒသမ်ားတြင္ တုိက္ရုိက္ဒီမုိကေရစီကို က်င့္သုံးေနဆဲျဖစ္သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ အဂၤလန္အခ်ိဳ႕ေဒသမ်ားနွင့္ ေ၀လနယ္တြင္းလည္းေကာင္း၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အခ်ိဳ႕ ျပည္နယ္မ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ ဆြစ္ဇာလန္ျပည္ေထာင္စု၏ အခ်ိဳ႕ကန္တြန္ (Canton- ဆြစ္ဇာလန္ ျပည္ေထာင္စု အဖြဲ႔၀င္ ျပည္နယ္) မ်ားတြင္လည္းေကာင္း က်င့္သုံးဆဲျဖစ္သည္။

          လူဦးေရမ်ားျပားေသာ နုိင္ငံၾကီးမ်ားအားလုံးလုိလုိ ကိုယ္စားျပဳဒီမုိကေရစီကို က်င့္သုံးၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အခ်ိဳ႕နုိင္ငံမ်ားတြင္ အခ်ိဳ႕ေသာ ကိစၥမ်ား ျပည္သူလူထုက တုိက္ရုိက္ပါ၀င္ ပတ္သက္နုိင္ေသာ ဒီမုိကေရလုပ္ဟန္မ်ားကုိ က်င့္သုံးေနၾကသည္။ ထုိလုပ္ဟန္ကား လူထုဆႏၵခံယူပြဲ (Referendum)  ပင္ျဖစ္သည္။ ဆြစ္ဇာလန္၊ ျပင္သစ္ ၊ ဒိန္းမတ္၊ ၾသစေၾတးလ်နွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ အခ်ိဳ႕ျပည္နယ္မ်ားတြင္ က်င့္သုံးလတက္ရွိၾကသည္။ ထိုလူထုဆႏၵခံယူပြဲမ်ားသည္ သက္ဆုိင္ရာ နုိင္ငံေရးကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ တုိက္ရုိက္ဒီမုိကေရစီျဖင့္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခံယူျခင္း ျဖစ္သည္။

ကိုယ္စားျပဳ ဒီမုိကေရစီ
(Representative Democracy)
လူဦးေရမ်ားျပားေသာ နုိင္ငံမ်ားတြင္ ဒီမုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကုိ က်င့္သုံးရာတြင္ ျပည္သူမ်ားအားလုံး တုိက္ရုိက္ပါ၀င္က်င့္သုံးရန္ အခက္အခဲ မ်ားစြာရွိသျဖင့္ စစ္မွန္ေသာ ကုိယ္စားလွယ္ မ်ားမွတဆင့္ ဒိီမုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ေဖာ္ေဆာင္က်င့္သုံးျခင္းကို ကိုယ္စားျပဳ ဒီမုိကေရစီဟု ေခၚသည္။
          ကုိယ္စားျပဳ ဒိီမုိကေရစိအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ ထြန္းကားလာရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းအရင္းသည္ လူဦးေရး မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ျဖစ္၍ ဒီမုိကေရစီကို ကိုယ္စားလွယ္မ်ားမွတဆင့္ က်င့္သုံးျခင္းျဖစ္ရာ ဒီမုိကေရစီကို မထိခုိက္ေစနုိင္ေသာ ကိုယ္စားျပဳေစနိုင္သည့္ ယႏၱယားမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ေရးမွာ အထူးအေရးၾကီးေသာ ကိစၥျဖစ္လာသည္။

ကိုယ္စားျပဳအုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၱယား အဆင့္ဆင့္တြင္ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ပါ၀င္ေနရန္ လုိအပ္သည္။ ထုိယႏၱယား အဆင့္ဆင့္၌ ပါ၀င္သူမ်ားမွ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္မဟုတ္ဘဲ အာဏာပိုင္မ်ားကိုယ္တုိင္  သို႔မဟုတ္ အာဏာပုိင္မ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသာ ျဖစ္ပါက အာဏာရွင္စနစ္သို႔ ဦးတည္သြားေပလိမ့္မည္။ တုိက္ရုိက္ဒိီမုိကေရစီကို က်င့္သုံးေနေသးေၾကာင္း အထက္တြင္ တင္ျပခဲ့သည္မွတပါး ကမၻာ့အရပ္ေဒသ အားလုံးတြင္ ကုိယ္စားျပဳ ဒီမုိကေရစီကို က်င့္သုံးလ်က္ရွိၾကသည္။ ထုိေၾကာင့္ ဒီမုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္အေၾကာင္း ေလ့လာပါက ေလ့လာမႈ အမ်ားစုသည္ ကုိယ္စားျပဳဒီမုိကေရစီအတြင္း၌ ရွိသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ဒိီမိုကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ အေၾကာင္းေလ့လာရာတြင္ စစ္မွန္ေသာကိုယ္စားျပဳျခင္း ဟုတ္ မဟုတ္၊ ထုိသို႔ ကိုယ္စားျပဳနုိင္ရန္ ရုပ္ပတ္၀န္းက်င္ ရွိ မရွိ တုိ႔အေပၚ အေျခတည္ေလ့လားျခင္းျဖင့္ ဒီမုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္၏ စစ္မွန္မႈ မရွိကို ခန္႔မွန္းၾကရသည္။ ထိုေၾကာင့္ စစ္မွန္ေသာ ကိုယ္စားျပဳျခင္း၊ ထိုသို႔ ကိုယ္စားျပဳနုိင္ရန္ ရုပ္ပတ္၀န္းက်င္ ရွိျခင္းတုိ႔ႏွင့္ ဒိီမုိကေရစီကို ဆက္စပ္ရုပ္လုံးေဖာ္သြားနုိင္ေပမည္။

ဆက္လက္ေဖၚျပသြားပါမည္။

ABSDF မွထုတ္ေ၀ေသာ ဒီမိုကေရစီ ေလ့လာေရးစာစဥ္မွ ကူးယူေဖၚျပပါသည္။