လူမႈဆက္ဆံေရး အႏုပညာ

by Han Thit Nyeim on Thursday, May 26, 2011 at 6:16am

 အႏုပညာကို ခ်စ္ေသာစိတ္ အရင္းခံထားၿပီး ရင္ထဲမွ စကားတို႔ကို ႐ိုးသားစြာ ဆိုပါမည္။

ယခု တင္ျပမည့္ အေၾကာင္းအရာသည္ အႏုပညာသေဘာတရားထက္ လူမႈဆက္ဆံေရး သေဘာ တရားမ်ား ပိုမိုပါဝင္မည္ဟု ထင္ပါသည္။ အႏုပညာသည္ သဲျပင္ေပၚသြန္ခ်လိုက္ေသာ ေရတစ္ခြက္ မဟုတ္ပါ။ သဲထဲေရသြန္ သေဘာထက္ ပိုလြန္ေသာျဖစ္စဥ္မ်ား အႏုပညာတြင္ ကိန္းေအာင္းေနသည္ဟု ကၽြန္ေတာ္ထင္သည္။ တိတ္ဆိတ္ေသာ ညဥ့္နက္သန္းေခါင္ဝယ္ ေႂကြၾကမ္းခင္းေပၚ လြတ္က်သြားသည့္ ဝိုင္ဖန္ခြက္သည္ အႏုပညာျဖစ္ သည္။ အႏုပညာ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဂယက္႐ိုက္မႈသည္ ေရထဲ ခဲတစ္လံုး ပလံုကနဲ က်သြားသည္ထက္ ပိုသည္။ အႏုပညာကို ႏ်ဴးကလီးယား ဗံုးတစ္လံုးႏွင့္ တင္စားမည္ဆိုလွ်င္ ကၽြန္ေတာ္ျငင္းမည္ မဟုတ္ပါ။


“ဓားသြားထက္ ကေလာင္သြားထက္သည္” ဆိုေသာစကားသည္ အႏုပညာ၏ ႀကီးမားေသာ သက္ေရာက္မႈတို႔ကို သိသာေစလိုရင္း ျဖစ္သည္။ ဆရာေအာ္ပီက်ယ္၏ ကားတြန္းတစ္ခုထဲကလို ကေလာင္သြား တစ္ေထာင္ကို အရည္က်ိဳလုပ္ထားေသာ ဓားသြားဆိုလွ်င္ေတာ့ ဘာျဖစ္မည္ မသိပါ။ ဤေနရာတြင္ ကေလာင္ကို အႏုပညာဟု ယူဆလွ်င္ ထိုဓားကို အႏုပညာေျမာက္ေသာ၊ အႏုပညာရည္ ျပည့္ဝေနေသာ ဓားတစ္လက္ဟု မွတ္ယူရေပေတာ့မည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ... ကေလာင္သြားကို ဓားသြားျဖင့္ ႏိႈင္းဆေထာက္ခ်င့္ျခင္းျဖင့္ အႏုပညာသည္ ခုတ္ျဖတ္ႏိုင္ေသာ၊ တိုက္ခိုက္ႏိုင္ေသာ သေဘာမ်ားပါဝင္ေနသည္ကို မေမ့အပ္ေခ်။


အႏုပညာျဖစ္စဥ္

အႏုပညာရွင္ႏွင့္ အႏုပညာဖန္တီးမႈျဖစ္စဥ္ကို 3M သေဘာတရားျဖင့္ သံုးသပ္ၾကည့္ပါမည္။ 3M ဆိုသည္မွာ... Message (အေၾကာင္းအရာ)၊ Media (ၾကားခံကိရိယာ)၊ Method (နည္းစနစ္) တို႔ ျဖစ္သည္။

Message ဆိုသည္မွာ အႏုပညာရွင္ ေပးလိုေသာ အေၾကာင္းအရာ (တနည္း) အႏုပညာရွင္၏ အတၱပံုရိပ္အခ်ိဳ႕ ျဖစ္သည္။

Media ဆိုသည္မွာ အႏုပညာရွင္ ထုတ္ေဖာ္ျပလိုေသာ ၾကားခံနယ္ ျဖစ္သည္။ ပန္းခ်ီ၊ ပန္းပု၊ ေက်ာက္စာ၊ ေပစာ၊ သီခ်င္းေခြ၊ ဝတၳဳစာအုပ္၊ ေက်ာက္သင္ပုန္း၊ ဗလာစာရြက္ စသည္တို႔မွသည္ ယေန႔ခတ္ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္၊ ဘေလာ့ဂ္၊ ဝီကီ စသည္တို႔ အထိပင္ မီဒီယာသည္ က်ယ္ျပန္႔စြာ အက်ံဳးဝင္ပါ သည္။

Method ဆိုသည္မွာ အႏုပညာရွင္၏ ခံစားခ်က္၊ ခံယူခ်က္အေပၚတြင္ အေျခခံေသာ အရာျဖစ္သည္။ ထိုေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ အႏုပညာသီအိုရီ၊ သေဘာတရား၊ စိတ္ကူးစိတ္သန္းတို႔ ပါဝင္ေပမည္။ ဤသို႔ေသာ ဖန္တီးမႈ ျဖစ္စဥ္တို႔ျဖင့္ အႏုပညာရွင္ႏွင့္ အႏုပညာသည္ အသက္ဝင္ လႈပ္ရွားလာခဲ့ေပသည္။

လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္ေက်ာ္ကာလတုန္းက သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ႏွင့္ အႏုပညာျပခန္းတစ္ခုသို႔ သြားခဲ့ဖူးတာေလး ျပန္သတိရသည္။ အဲဒီမွာတင္ဆက္ထားတဲ့ အႏုပညာတစ္ခုက အျပာရင့္ေရာင္ ပန္းခ်ီဘုတ္ျပား တစ္ခုေပၚမွာ ဗလာစာရြက္ အလြတ္တစ္ရြက္ကို ခပ္ေစာင္းေစာင္းေလး ကပ္ထားသည္။ ေနာက္ထပ္ ဘာမွမရွိ။

သူငယ္ခ်င္း။ ။  “စာရြက္ေပၚမွာ ဘာမွလည္းေရးမထား၊ ဆြဲမထားဘူး။ ဒါဟာ အႏုပညာမွ မဟုတ္ပဲ”

ကၽြန္ေတာ္။ ။ “အဲဒီ စာရြက္ဟာ သူေပးတဲ့ Message ေပါ့”

သူငယ္ခ်င္း။ ။ “ဒါဆိုရင္ ဒါကို နင္က အႏုပညာလို႔ သတ္မွတ္တာေပါ့”

ကၽြန္ေတာ္။ ။ “အင္း၊ ဒါေပမဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ဆိုတာ သတ္မွတ္သူအေပၚပဲ မူတည္တာပါေလ”

အႏုပညာ၊ အႏုပညာဖန္တီးသူႏွင့္ ခံစားသူ

ဆက္လက္ၿပီး အႏုပညာ၊ ဖန္တီးသူႏွင့္ ခံစားသူပရိသတ္တို႔ကို 3A သေဘာတရားျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ စဥ္းစားၾကည့္ပါဦးမည္။ 3A မွာ... Artist (အႏုပညာရွင္)၊ Art (အႏုပညာ)၊ Audience (ပရိသတ္) တို႔ျဖစ္သည္။

ဖန္တီးသူအႏုပညာရွင္ (Artist) ႏွင့္ အႏုပညာ (Art) ဆက္သြယ္မႈတြင္ Creation ဟူေသာ ဖန္တီးမႈႏွင့္ အႏုပညာက တံု႔ျပန္ေသာ Response ရွိသည္။ ထိုျဖစ္စဥ္တို႔သည္ အျပန္အလွန္ ကိုင္းကၽြန္းမွီ ကၽြန္းကိုင္းမွီ သေဘာသက္ေရာက္မည္ဟု ထင္သည္။ တခ်ိဳ႕ေသာ အႏုပညာသမားတို႔သည္ ဖန္တီးမႈ သက္သက္ႏွင့္ပင္ ေက်နပ္ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ အႏုပညာ၏ တံု႔ျပန္မႈကို စိုးစဥ္းမွ်ပင္ လက္ခံျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္ ထိုသူတို႔ကို တစ္လမ္းေမာင္း အႏုပညာသမားမ်ားဟု ေခၚဆိုရမည္။

အႏုပညာ (Art) ႏွင့္ ခံစားသူပရိသတ္ (Audience) ၾကားတြင္ Reception ဟူေသာ လက္ခံရရွိမႈႏွင့္ ခံစားသူက အႏုပညာကို တံု႔ျပန္ေသာ Response ရွိသည္။ ထိုျဖစ္စဥ္တို႔သည္လည္း အျပန္အလွန္ ရွဥ့္လည္းစြဲသာ ပ်ားလည္းေလွ်ာက္သာ သေဘာျဖင့္ ရွိသည္ဟု ထင္သည္။ အႏုပညာကို မွီဝဲသူပရိသတ္သည္ မိမိကိုယ္ပိုင္ အတၱအလႊာျပင္တခ်ိဳ႕ကို ခြာခ်ၿပီး အႏုပညာလက္ရာအေပၚ သံုးသပ္ခံစားသည္။ ၿပီးေနာက္ တုံ႔ျပန္မႈ (Response) တို႔ ျဖစ္တည္လာၿပီး အႏုပညာႏွင့္ စီးခ်င္းထိုးသည္။ အႏုပညာကို ျပန္လည္မတံု႔ျပန္ေသာ ခံစားသူဟူ၍ မရွိသေလာက္ ရွားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အႏုပညာႏွင့္ ခံစားသူၾကားတြင္ တစ္လမ္းေမာင္း ျဖစ္စဥ္မရွိဟု ဆိုရေပမည္။

အႏုပညာကို ႏွစ္သက္စီးေမ်ာျခင္းသည္လည္း တံု႔ျပန္မႈ တစ္ခု ျဖစ္သလို၊ မႏွစ္ၿမိဳ႕ေအာ္ဂလီဆန္ျခင္း သည္လည္း တံု႔ျပန္မႈတစ္ခုပင္ျဖစ္သည္။ စာတစ္အုပ္ကို ႏွစ္မ်က္ႏွာေလာက္ ဖတ္ၿပီးသည္ႏွင့္ အဆံုးထိ ဖတ္ခ်င္လာသည္။ သီခ်င္းတစ္ပုဒ္ကို အစပိုင္း နားေထာင္႐ံုျဖင့္ ေနာက္တစ္ပုဒ္ကို ေက်ာ္ပစ္သည္။ ထိုအရာ မွန္သမွ်သည္ အႏုပညာ၏ သက္ေရာက္မႈအေပၚ တုံ႔ျပန္ျခင္းမ်ား ျဖစ္သည္။

ဆက္လက္ၿပီး ေျပာလိုသည္က ခံစားသူထံမွ တံု႔ျပန္မႈလံုးဝမရွိေသာ အေျခအေနျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ ခံစားသူက မတုံ႔ျပန္ႏိုင္ေသာ ျဖစ္စဥ္မ်ိဳး ရွိသည္ဆိုလွ်င္ ထိုအေျခအေနတြင္ ခံစားသူမွာ သိစိတ္ကင္းကြာေန ျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ႏွလံုးသြင္း ဆင္ျခင္မႈ မရွိျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ အႏုပညာက အလဲထိုး သြားျခင္းေၾကာင့္ လည္းေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။

သိစိတ္ဟူေသာ Consciousness မရွိသူသည္ ျပင္ပအာ႐ံုမ်ား၏ ႐ိုက္ခတ္ ထိေတြ႕မႈကို ရရွိမည္မဟုတ္ေခ်။ ထို႔အတူ ႏွလံုးသြင္းဆင္ျခင္မႈ မရွိသူအတြက္လည္း အႏုပညာ၏ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မရွိႏိုင္။ လက္ခံမႈ မရွိသူသည္ တံု႔ုျပန္မႈတို႔ကိုလည္း တစိုးတစိမွ် ျပဳမည္မဟုတ္ေခ်။ ေသျခင္းဟူေသာ ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕သူသည္ ထိုျဖစ္စဥ္ကို ခံစားခြင့္သာရၿပီး တုံ႔ျပန္ခြင့္ ရရွိမည္မဟုတ္ဟု ထင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသျခင္း တရားကို အႏုပညာဟု တင္စားၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ အႏုပညာက အလဲထိုးသြားေသာ ျဖစ္စဥ္ကို ရိပ္စားမိမည္ဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။

ဖန္တီးသူ အႏုပညာရွင္ (Artist) ႏွင့္ ခံစားသူ ပရိသတ္ (Audience) ၾကားတြင္ေတာ့ တံု႔ျပန္မႈ Response တို႔ျဖင့္သာ အျပန္အလွန္ဆက္ႏႊယ္မႈ ရွိပါသည္။ ခံစားသူတစ္ဘက္တည္းကသာ တံု႔ျပန္မႈ ရွိမည္ဆိုလွ်င္ ထိုအရာသည္ ေဝဖန္မႈ၊ အၾကံျပဳ သံုးသပ္မႈ တစ္ခုသာ ျဖစ္ပါမည္။ အႏုပညာရွင္ႏွင့္ ခံစားသူ အျပန္အလွန္ျဖစ္တည္မႈ မွာေတာ့ အျပဳသေဘာေဆြးေႏြးမႈမွသည္ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားသည္အထိ ျဖစ္စဥ္မ်ားစြာ တည္ရွိႏိုင္ေပသည္။ ခံစားသူပရိသတ္ႏွင့္ ထိေတြ႕ ဆက္ဆံမႈ မရွိေသာ အႏုပညာရွင္မ်ားကိုေတာ့ တံခါးပိတ္ အႏုပညာသမားမ်ား ဟု ေခၚဆိုရမည္ ျဖစ္သည္။

မည္သို႔ပင္ဆိုေစ... 3A ဆက္ႏႊယ္မႈအရ အႏုပညာႏွင့္ အႏုပညာရွင္၏ တည္ရွိမႈျဖစ္စဥ္တြင္ ခံစားသူ ပရိသတ္ကို ခ်န္လွပ္ထား၍ မရႏိုင္ေၾကာင္း သတိျပဳသင့္လွပါသည္။


ဆက္ရန္...

ေမတၱာျဖင့္
ဟန္သစ္ၿငိမ္

“အႏုပညာအေၾကာင္း အႏုပညာ” အီးဘြတ္ခ္တြင္ ေဖာ္ျပၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အီးဘြတ္ခ္အလိုရွိလွ်င္...
http://www.mediafire.com/file/5nf7tqlk85mezzg/The%20Art%20On%20The%20Art%20%28Jpeg%29.pdf%EF%BB%BF