"တရားခံျဖစ္သြားေသာေ႐ွ႕ေန"

[By Mizzima မဇၩိမ]

ကိုဖိုးျဖဴ | ၾကာသပေတးေန႔၊ ေမလ ၂၆ ရက္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ၁၈ နာရီ ၂၅ မိနစ္

ညဆိုးရဲ႕ နိဒါန္း

အခ်ိန္ကား ည ၁၁းဝဝ နာရီ၊ ေနရာကား မေကြးၿမိဳ႕၊ ေန႔ရက္ကား ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္။ ၂ဝ၁ဝ အႀကိဳ ႏွစ္သစ္ကူးည။

ဆိုင္ကယ္ေတြ တဝီဝီနဲ႔ သူတကာ စုံတြဲေတြ ေပ်ာ္ေနခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တေယာက္ကေတာ့ မေကြးၿမိဳ႕လမ္းမထက္မွာ လမ္းေလွ်ာက္ေနတုန္းပဲ။ တည္းခိုဖို႔ လက္ခံမယ့္ တည္းခိုခန္းကိုရွာေနရတုန္းပဲ။

“ညီေလး၊ လူေကာင္း တေယာက္ဆိုတာ ျမင္႐ုံနဲ႔ သိပါတယ္။ ဒီမွာလည္း ညီေလးရဲ႕ ေရွ႕ေနလိုင္စင္ကိုျပေတာ့ ဒီၿမိဳ႕ကို အမႈလာလိုက္တာ မဟုတ္လား။ အကိုတို႔ တည္းခိုခန္းမွာ လက္ခံလို႔ မရလို႔ပါ။ အကိုတို႔ကို နားလည္ေပးပါ”

တည္းခိုခန္း မန္ေနဂ်ာရဲ႕ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔စိတ္၊ အားနာစိတ္နဲ႔ ေျပာေနရတာကို နားလည္ပါတယ္။ ေနာက္တည္းခိုခန္း ပိုင္ရွင္ကေတာ့ “ခင္ဗ်ားက ေရွ႕ေနလား၊ က်ဳပ္တို႔ သိၿပီးပါၿပီ။ အခန္းမရဘူးဗ်ာ”

ေျပာလည္းေျပာ၊ က်ေနာ့္ေနာက္ကေန တာဝန္အရ လိုက္လာရတဲ့ တာဝန္ရွိသူေတြကို ေက်နပ္ေအာင္လည္း ငါဒီလို ႏွင္ထုတ္လိုက္တာလို႔သိေအာင္ ခပ္က်ယ္က်ယ္ေလး ဟစ္ျပလိုက္တာေပါ့။ ေဟာဒါကေတာ့ ၃ ခုေျမာက္ တည္းခိုရိပ္သာပါပဲ။ ႏွင္မထုတ္႐ုံ တမယ္ပဲ။

ဒီတညေတာ့ တည္းခိုခန္းမရတာ က်ိန္းေသသြားၿပီ။ ဒီညမွ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီအမႈကို ေရွ႕ေနလိုက္ခဲ့တဲ့ ကာလတေလွ်ာက္ တည္းခိုခြင့္ မရခဲ့ဘူး။ တရား႐ုံးကလည္း အမႈကို ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ ႐ုံးခ်ိန္းပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ညေန ရန္ကုန္ဘက္ျပန္မယ့္ ကားနဲ႔ မေကြးၿမိဳ႕ကေန လိုက္ရတယ္။ ညသန္းေခါင္ေက်ာ္ ၁းဝဝ နာရီထိုးေလာက္  ေရာက္ေတာ့ ျပည္ၿမိဳ႕ေရာက္မွ ျပန္ဆင္း၊ ရန္ကုန္ကေန မေကြးတက္မယ့္ ကားနဲ႔ ျပန္လိုက္၊ မနက္ေရာက္၊ တည္းခိုခန္း မရေတာ့ ေရခ်ဳိး မ်က္ႏွာသစ္လို႔ မရ။ ပူစရာမလို၊ ဧရာဝတီျမစ္ႀကီး ထဲဆင္းၿပီး၊ ေရခ်ဳိးတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဝတ္အစားလဲ တိုက္ပုံဝတ္၊ ေခါင္းေပါင္းေဆာင္းၿပီး တရား႐ုံးတက္ အမႈလိုက္တယ္။ ကဲ … ဘာတတ္ႏုိင္ေသးလဲ။

ဒီေန႔လည္း တရား႐ုံးက မနက္ျဖန္႐ုံးခ်ိန္း ထပ္ခ်ိန္းတယ္။ ညေန အေစာဆုံးကားနဲ႔ အမီလိုက္ဖို႔ ကားႀကီးဂိတ္ဝင္းကို သြားခဲ့တာပဲ။ ပုံမွန္ အခ်ိန္ထက္ေစာၿပီး ကားထြက္သြားတယ္။ သိပ္လည္း ထူးဆန္း၊ တယ္လည္း အံ့ၾသဘြယ္ပါပဲ။ ကားဂိတ္မႉးေတြက က်ေနာ့္ကိုေတြ႔ေတာ့ ထိပ္ထိပ္ျပာျပာ ျဖစ္ေနတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္ ေစာလႊတ္တာလဲလို႔ က်ေနာ္ရဲ႕ ေမးခြန္းကို စိုးရိမ္ေနပုံရတယ္။ က်ေနာ့္ေမးခြန္းကို စိုးရိမ္တာထက္ ဆိုင္ကယ္နဲ႔ လာေရာက္ညႊန္ၾကားထားသူ ၿငိဳျငင္မွာကို ပိုစိုးရိမ္ေနပုံရပါတယ္။

* *

အေရးတႀကီး သက္ေသခံပစၥည္း

က်ိန္းေသသြားၿပီ။ ပို႔လို႔ေတာင္ က်ိန္းေသသြားပါၿပီ။ ရန္ကုန္ျပန္မယ့္ ကားလည္း မရ၊ ဒီၿမိဳ႕မွာလည္း တည္းခိုခန္းမရ၊ ဒီည ငါ ဒီမွာ ပိတ္မိေနၿပီ။

အိတ္ထဲမွာ မနက္ျဖန္တင္မယ့္ သိပ္အေရးႀကီးတဲ့ သက္ေသခံ VCD ျပား ပါလာတယ္။ ဒါကို တရား႐ုံးမွာ
 ေဖာ္ထုတ္မတင္ျပႏိုင္ေအာင္ ဒီညေတာ့ ငါ့အေပၚ အႏၲရာယ္က်ေရာက္ေတာ့မယ္။ ငါ့ကို ေမွာင္ရိပ္ခိုမႈနဲ႔ ဖမ္းမယ္။ မသကၤာမႈနဲ႔ အိတ္ေတြကို ရွာမယ္၊ ေဖြမယ္။ ဒီသက္ေသခံမယ့္ CD ျပားကို ယူသြားၾကမယ္။

သိပ္သိတာေပါ့။ ငါက ဥပေဒသမား၊ တရားဥပေဒ ကင္းမဲ့ဇုန္မွာ ေရွ႕ေနျဖစ္ေနတာလို႔ အျခားသူငယ္ခ်င္းေတြက
 ေျပာရင္ခံကို မခံခ်င္ဘူး။ တရားဥပေဒ စိုးမိုးရမယ္လို႔  ဆုံးျဖတ္ထားခဲ့တာ။ ေဟာဒီ VCD ျပားကိုေပးၿပီး ငါ့ကိုယ္ငါ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ လုပ္မလား။ ဒီလမ္းကို ေလွ်ာက္ကထဲက၊ ဒီလိုအမႈေတြ လိုက္ကထဲက ဒါေတြကို ေတြးထားၿပီးသား။ ေရွ႕ေနက်င့္ဝတ္မွာ ကိုယ့္အမႈသည္ကို ကိုယ္အဆုံးစြန္ထိ ကာကြယ္ေပးဖို႔ ညႊန္ျပထားတယ္။

ေနာက္မွာ ထပ္ခ်ပ္မကြာ ဆိုင္ကယ္ ၅ စီးကလည္း လိုက္ေနတယ္။ ေဆာင္းညႀကီး ျဖစ္ေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္တခုလုံး ေခၽြးဒီးဒီးက်ေနတယ္။ ေဟာ့ဒီ VCD ျပားကို ဘယ္လိုဖြက္ရပါ့မလဲ။ စဥ္းစားေနရတယ္။ အိတ္ေတြကလည္း ေလးလိုက္တာ။ ဥပေဒ စာအုပ္ေတြနဲ႔ အမႈတြဲဖိုင္က အိတ္တအိတ္၊ အဝတ္အစား အိတ္က တအိတ္။

လမ္းခ်ဳိးတေနရာေရာက္ေတာ့ အိတ္ထဲက VCD ျပားကို ခ်က္ခ်င္း ထုတ္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ေရေျမာင္းအစပ္က သစ္ရြက္နဲ႔ ဆြဲဖုံးလိုက္တယ္။ ဆိုင္ကယ္မီးေရာင္ေတြ ျမင္ရေတာ့ မတ္တပ္ရပ္ေနတဲ့ ပုံစံမ်ဳိးပဲ ေနလိုက္တယ္။

ကဲ … ဖမ္းခ်င္ဖမ္းေတာ့။ ငါ့ကိုသာ အက်ဥ္းခ်ထားလို႔ ရခ်င္ရမယ္။ အမွန္တရားကိုေတာ့ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလို႔ မရဘူး။ တေန႔ေတာ့ တရား႐ုံးကို ဒီသက္ေသခံ VCD ျပား အေရာက္ပို႔ရမွာပဲ။

* *
မလိုရင္ လွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္ျဖစ္

တည္းခိုခန္းမရလို႔ ကားႀကီးဝင္းဂိတ္ဘက္ကို ျပန္လမ္းေလွ်ာက္လာရတာ၊ ည ၁၁ နာရီ ေလာက္ကထဲက ခုဆို နာရီျပန္ တခ်က္ထိုးၿပီ၊ မေရာက္ေသး။ ၿပီးေတာ့ အလ်ားလိုက္ရွည္တဲ့ၿမိဳ႕ကို ပတ္ေနရသလိုပါပဲ။ ညက ပိုေမွာင္လို႔ လာၿပီ။ လူေျခက တိတ္စျပဳလာၿပီ။ ေခြးေတြကလည္း တစီစီနဲ႔။

ကိုယ့္ေနာက္မွာလည္း ဆိုင္ကယ္ေတြက မီးတဝင္းဝင္း။ ႐ိုက္သတ္ရင္ေတာင္ လူမသိသူမသိ ေသသြားႏုိင္တယ္။ ဒါမ်ဳိး ႐ိုက္ခံရတဲ့ သာဓကေတြကလည္း ဟသၤာတၿမိဳ႕မွာ ရွိခဲ့ဖူးတယ္။ လူ႔အသက္နဲ႔ေတာင္ ရင္းသြားရႏိုင္တယ္။ ငါ … ဘာလို႔မ်ား ဒီအလုပ္ကို လာလုပ္မိပါလိမ့္လို႔ ေတြးမိတယ္။

က်ေနာ့္ ဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္အဖြဲ႔မွာရွိတဲ့ လူငယ္ေရွ႕ေနေတြလည္း တေယာက္မွ မရွိေတာ့ဘူး။ ေထာင္က်သူ က်၊ ျပည္ပထြက္ေျပးရသူ ေျပး၊ ေရွာင္တဲ့သူ ေရွာင္ေနရ၊ လိုင္စင္အျပဳတ္ခံရသူ ခံရနဲ႔ က်ေနာ္တေယာက္ပဲ က်န္ေတာ့တာ ငါဘာလို႔  ဆက္လုပ္ေနရတာလဲလို႔ ေတြးမိတယ္။

ငါတေယာက္ထဲပါလားလို႔ ေတြးမိၿပီး အားငယ္မိတယ္။ စိတ္ထဲ ဝမ္းနည္းသလို ခံစားလာရတယ္။ လူသားပီသတဲ့
 ေၾကာက္ရြံ႕စိတ္နဲ႔ သိမ္ငယ္စိတ္ျဖစ္လာမိတယ္။ ရင္ထဲမွာ လႈိက္တက္လာသလို စိတ္မေကာင္းလြန္းလို႔
 ေယာက်္ားတန္မယ့္ မ်က္ရည္ေတာင္ က်လာတယ္။ အႏၲရာယ္ကိုေတာ့ ႀကိဳသိေနတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ မေကြးၿမိဳ႕ ပန္းၿခံထဲက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေၾကး႐ုပ္တုေရွ႕ကို ေရာက္လာတယ္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေၾကး႐ုပ္ႀကီးက အေမွာင္ထဲမွာ ထီးထီးႀကီး ရပ္ေနတယ္။ အားနည္းနည္းတက္လာသလို ခံစားမိတယ္။ ရင္ထဲမွာ အဓိ႒ာန္ျပဳမိတယ္။

“လြတ္လပ္ေရး ဖခင္ႀကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း … ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေပးခဲ့တဲ့ ကိုယ့္တိုင္းကိုယ့္ျပည္ လြတ္လပ္ေရးကိုရခဲ့ပါၿပီ။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ့္တိုင္းကိုယ့္ျပည္မွာ ကိုယ္ေနၿပီး ႏိုင္ငံသားမွတ္ပုံတင္ ကိုင္ထားၿပီး ဘယ္သြားသြား၊ ဧည့္စာရင္း တိုင္ေနရတယ္။ အခုလို လမ္းေလွ်ာက္ရတဲ့ ဘဝေတြ၊ ကုန္ကားေပၚ တက္လိုက္ရတဲ့ ဘဝေတြကေန လြတ္ေျမာက္ခ်င္ပါၿပီ။ သားတို႔ရဲ႕ မ်ဳိးဆက္ကို ဒီလိုစိုးရိမ္ထိတ္လန္႔ရမႈ အေမြဆိုးေတြ လက္ဆင့္ကမ္း မေပးမိေစဖို႔ သားတို႔ အစြမ္းကုန္ ႀကိဳးစားပါမယ္” လို႔ အဓိ႒ာန္ျပဳပါတယ္။

ေဟာဒီ ေျမဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ကို ေမြးဖြားခဲ့တဲ့ေျမ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေမြးခဲ့တဲ့ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕၊ နတ္ေမာက္ၿမိဳ႕ပတ္လည္ရြာ ၇ ရြာမွာ ရွိတဲ့ လယ္ယာေတြကို အသိမ္းခံထားရတာ။ အေၾကာင္းရင္းကလည္း ထူးဆန္းတယ္၊ ၾကက္ဆူပင္မစိုက္လို႔တဲ့။ အဓမၼ အလုပ္ေစခိုင္းမႈနဲ႔ လယ္ေျမသိမ္းယူမႈအတြက္ ကိုေဇာ္ေဌးက ILO အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားေရးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ကို တိုင္တယ္။ သူနဲ႔အတူ ေတာင္သူ ၅ ဦးကို ဖမ္းထားတယ္။ က်ေနာ္က အဲဒီအမႈလိုက္ရင္းနဲ႔ ILO ကို ဆက္လက္သတင္းပို႔ တုိင္ၾကားတယ္။ ေတာင္သူေတြကို ဆက္တိုင္ၾကားႏိုင္ေရး ကူညီတယ္။

က်ေနာ္ အမႈလိုက္ေနတုန္းမွာပဲ ေတာင္သူေတြကို ရဲစြဲခ်က္မတင္ဘဲ ျပန္လႊတ္လိုက္တယ္။ ကိုေဇာ္ေဌးနဲ႔ ေတာင္သူ ဦးလွစိုးကို ဆက္အေရးယူတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ က်ေနာ္က ကိုေဇာ္ေဌးရဲ႕ ေရွ႕ေန ျဖစ္လာတယ္။ သူ႔ကို တင္ထားတဲ့ စြဲခ်က္က အစိုးရ လွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္ ေပါက္ၾကားမႈ (တနည္း) ၊ တပ္ေျမ အေဆာက္အအံုကို ဓာတ္ပုံ႐ိုက္မႈနဲ႔ လယ္ေျမသိမ္း သတင္းကို DVB ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့အသံကို ေပးပို႔မႈနဲ႔ စြဲခ်က္တင္ထားတာ။

အဲဒီ႐ုပ္သံဖိုင္ကို ေနာ္ေဝက DVB ဌာနကို ဆက္သြယ္ၿပီး ေတာင္းၾကည့္တယ္။ တပ္ေျမအေဆာက္အအံုပုံ မပါဘူး။ အဲဒီတပ္ေျမအေဆာက္အအံုကို `႐ိုက္ထားတဲ့ ဓာတ္ပုံဆိုတာ တကယ္ထုတ္လႊင့္တဲ့ထဲမွာ မပါဘူး။ တရား႐ုံးမွာေတာ့ ဒီပုံကို သက္ေသခံ သြင္းထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီဓာတ္ပုံဟာ DVB က ထုတ္လႊင့္တဲ့ထဲမွာ ပါမပါ၊ ဒီဓာတ္ပုံဟာ လုပ္ႀကံဓာတ္ပုံ ဟုတ္မဟုတ္၊ ဥပေဒအရ အေၾကာင္းခ်င္းရာ အျငင္းပြားမႈ ေပၚေပါက္လာတယ္။

တပ္က ရြာလယ္ေျမေတြ သိမ္းတယ္။ ပုဒ္မ ၁၄၄ - တပ္ေျမမက်ဴးေက်ာ္ရလို႔ ဆိုင္းဘုတ္ခ်ိတ္တယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္က ၾကက္ဆူမစိုက္လို႔ လယ္သိမ္းတယ္။ လယ္ထဲျပန္ၿပီး သီးႏွံစိုက္ခ်င္ စိုက္၊ ႏြားေက်ာင္းခ်င္ရင္
 ႏြားေက်ာင္း၊ သီးစားခ ေပးရတယ္။ တေန႔ က်ပ္ ၅၀၀  ေပးရတယ္။ ဒါဆို တပ္အေဆာက္အအံုရွိတဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ လယ္ထဲဝင္ႏုိင္တယ္။ က်ပ္ ၅ဝဝ ေပးၿပီး ဝင္လို႔ရတဲ့ တပ္အေဆာက္အအံု ပတ္ဝန္းက်င္ လယ္ေတာဆိုေတာ့ မလိုတဲ့ အခါက်ေတာ့ အစိုးရ လွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္၊ က်ပ္ ၅ဝဝ တန္တဲ့ အစိုးရလွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္လို႔ ေဒသေတာင္သူေတြက
 ေျပာၾကပါတယ္။

သူတို႔ လိုက္ရွာေနတဲ့ က်ေနာ္က တရား႐ုံးမွာ မနက္ျဖန္ တင္သြင္းမယ့္ VCD ျပားဟာ ေနာ္ေဝ DVB ဌာနက ပို႔လိုက္တဲ့ ႐ုပ္သံဖိုင္ပါပဲ။ သိပ္အေရးႀကီးတယ္။ ဒီဖိုင္ကို ေဖာ္ထုတ္သက္ေသခံ တင္သြင္းၿပီးၿပီဆိုရင္ တပ္အေဆာက္အအံု ဓာတ္ပုံဟာ အတုႀကီးဆိုတာ ေပၚေပါက္ေတာ့မယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အဲဒီဓာတ္ပုံကိစၥ က်ေနာ္က
 ျပန္လွန္စစ္ေမးၿပီးၿပီ။ သက္ေသခံ တင္သြင္းဖို႔ပဲ လိုေတာ့တာ။ ေနာက္မွ ဒီအခ်က္ကို ေဖာ္ထုတ္မယ္ဆိုရင္
 ေနာက္မွေပၚတဲ့အႀကံ မျဖစ္ေအာင္ ဥပေဒအရ ျပန္လွန္စစ္ေမးထားရတာ။ အခုေတာ့ သက္ေသခံတင္ဖို႔ပဲ လိုေတာ့တာ။

အမွန္တရား ေပၚေပါက္မယ္ဆိုရင္ ေအာက္႐ုံးေတြမွာ ကိုယ့္အမႈသည္ မလြတ္ရင္ေတာင္ တရား႐ုံးခ်ဳပ္က အမွန္တရားကို သုံးသပ္လိမ့္မယ္။ တရားမွ်တမႈကို ခံစားခြင့္ရလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခဲ့လို႔ပါပဲ။ အဓမၼ ၾကက္ဆူပင္ စိုက္ခိုင္းတဲ့ အခ်က္အလက္ ေဖာ္ထုတ္တာက ဥပေဒအရ အျပစ္မွ မရွိဘဲကိုး။

* *
ေဖာက္ခြဲေရး သတင္းရတယ္ဆိုပဲ

နာရီျပန္  ၂းဝဝ ခ်က္ထိုးပါၿပီ။ ကားၾကီးဝင္းဂိတ္မွာ ေမွာင္လို႔မည္းလို႔။ ညလုံးေပါက္ဖြင့္မယ့္ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္၊ ထမင္းဆိုင္ ရွိမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားတာ လုံးဝမရွိဘူး။ ေတာ္ၾကာ ေမွာင္ရိပ္ခိုတယ္ စြပ္စြဲေနမွာစိုးလို႔ လမ္းမီးတိုင္ ေအာက္တည့္တည့္ လမ္းမေပၚ ထိုင္ၿပီး ဒိုင္ယာရီ ထုတ္ေရးေနလုိက္ပါတယ္။ က်ေနာ္အပါအဝင္ ဦးထုပ္ ၆ လုံးေဆာင္း ပညာရွင္ ၆ ဦးကိုလည္း အစည္းအေဝး ေခၚလုိက္တယ္။ စိတ္ထဲကပါ။

သိပ္မၾကာပါဘူး။ ရဲတသိုက္ ေရာက္လာၿပီး စစ္ေမးစရာရွိလို႔ လိုက္ခဲ့ပါလို႔ ဆိုတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ အတိုင္းပါပဲ၊ အိတ္ေတြကို အရဆြဲယူေတာ့တာပါပဲ။ ၿပီးေတာ့ အနီးဆုံးရပ္ကြက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး႐ုံးကို ေခၚသြားတယ္။ ေရာက္မဆိုက္ပါပဲ၊ ရဲမႉးတေယာက္က “ေဖာက္ခြဲေရးသတင္း ရတယ္။ ဒီေတာ့ မင္းအိတ္ကို ငါတို႔ တာဝန္အရ ရွာေဖြစစ္ေဆးရလိမ့္မယ္၊ ဘာေတြပါလဲ ထုတ္ျပစမ္းပါအုံး”

က်ေနာ္ ဘာမွျပန္ေျပာဘဲ၊ ၿပံဳးေနလိုက္ပါတယ္။ ေျပာမယ့္သာေျပာေနတာ၊ အိတ္ႏွစ္လုံး ရဲေတြရဲ႕ လက္ထဲမွာ။ သူတို႔ သေဘာရွိ ရွာေနၾကတာ။ VCD ျပား ၂ ခ်က္ ထြက္လာတယ္။ ရဲမႉးႀကီးက မ်က္လုံးေတြ ဝင္းေတာက္သြားတယ္။ ကြန္ျပဴတာမွာ ဖြင့္ရွာဖို႔ မ်က္ရိပ္ျပလိုက္တယ္။

က်ေနာ္ VCD ျပား ျဖစ္ေၾကာင္း အမွတ္အသားကို လုပ္ေပးလိုက္တယ္။ ေတာ္ၾကာ တျခားဟာေတြ ယူလာၿပီး ညစ္ညမ္းဆင္ဆာမဲ့ ဗီဒီယိုေတြ ပါလို႔ လုပ္ေနဦးမွာ စိုးရိမ္လို႔။ ခဏၾကာေတာ့ ျပန္လာတယ္။ “ဆရာဘာမွ မပါဘူး။ VCD ျပားေတြက အလြတ္ေတြ” ၊ ရဲမႉး ေတာ္ေတာ္ပဲ မ်က္စိမ်က္ႏွာ ပ်က္သြားတယ္။ က်ေနာ္လည္း ႀကိတ္ၿပီး ၿပဳံးေနလိုက္တယ္။ နင္တို႔ထက္လည္လို႔ ငါက ေရွ႕ေနလုပ္ေနတာလို႔ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ အားတင္းၿပီး စိတ္ထဲ ႀကံဳးဝါးလိုက္တယ္။

က်ေနာ္ ဥပေဒစာအုပ္ေတြကို တအုပ္ခ်င္းစီ ရွာလွန္ေတာ့တာပါပဲ။ ရဲမႉးႀကီးက ဘာမ်ား ေတြ႔မလဲေပါ့။ ပါးစပ္ကလည္း ရဲက်င့္ရဲဉာဏ္ေပါ့။ ၿခိမ္းေျခာက္လိုက္၊ ေအာက္ကလိေအာက္ကလာ ေျပာလိုက္ေပါ့။ “မင္းက ေရွ႕ေနလုပ္သက္ ဘယ္ေလာက္ရွိၿပီလဲ၊ မင္းဒါမ်ဳိး ဘယ္ႏွမႈလိုက္ဖူးလဲ၊ ဘာျဖစ္သြားမယ္ မင္းထင္လဲ”

“ႏိုင္ငံေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးနဲ႔ ဆက္ႏြယ္တဲ့ အမႈမ်ဳိးလိုက္တာ ဒီ ၂ဝဝ၈ ထဲမွာ အမႈ ၁၀၀ ေက်ာ္ ရွိသြားပါၿပီ”

“ျပန္မေျပာနဲ႔၊ တာဝန္ဝတၱရား ေႏွာင့္ယွက္မႈနဲ႔ တရားစြဲပစ္လိုက္မယ္”

က်ေနာ့္စိတ္ထဲမွာ ေတြးမိပါတယ္။ ငါတို႔တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဥပေဒ ယႏၲရားႀကီး စတင္ပါၿပီ။ စာအုပ္ေတြထဲ ရွာေနတာလည္း မြစိတက္ေနတာပဲ။ ေဖာက္ခြဲေရးသတင္းလည္း ဆိုေသး၊ စာအုပ္ၾကားထဲ ဘယ္လိုလုပ္ ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္း ညႇပ္လို႔ ရပါ့မလဲ။ မစဥ္းစားတတ္ေတာ့ဘူး။

* *

Law Firm ဆိုတဲ့ ဥပေဒလုပ္ငန္း

“ဘာကြ … တရားခြင္ေပၚမွ လူ႔အခြင့္အေရး ႐ုန္းကန္မႈ မွတ္တမ္းမ်ား ဟုတ္လား။ ဒါ … မင္းဒိုင္ယာရီလား၊
 ေရးထားလိုက္တာ ၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္”

“ေဟာဒီ မင္းဒိုင္ယာရီထဲမွာ အမႈလိုက္ေရွ႕ေနေတြရဲ႕ နာမည္ေတြကို ေတြ႔တယ္။ Myanmar Youth Lawyers Law Firm လုိ႔ ေရးထားတယ္။ မွတ္ပုံတင္ထားမထား စစ္ေဆးရမယ္။ ဒါ … အသင္းအဖြဲ႔ပဲ၊ ဒီေတာ့ ဒါကို ရွာေဖြပုံစံနဲ႔ သိမ္းတယ္”

က်ေနာ္ ေပ်ာ္သြားပါတယ္။ ဒီလူေတာ့ ေခ်ာက္က်ၿပီ။ VCD ကိစၥကေန ဒိုင္ယာရီဘက္ကို အာ႐ုံေျပာင္းခံလိုက္ရၿပီ။ ဒီလိုဆိုေတာ့ ဥပေဒနဲ႔ ၿငိသြားၿပီ။ အဲဒီ ဒိုင္ယာရီမွာပါတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြဟာ တခ်ိန္မွာ သူ႔ကို ဒုကၡေပးမယ္ဆိုတာ သူနားမလည္လို႔ပါပဲ။ ဒိုင္ယာရီထဲမွာ နတ္ေမာက္နယ္တေလွ်ာက္ ၾကက္ဆူပင္ အဓမၼစိုက္ခိုင္းၿပီး လယ္ေျမသိမ္းခံရပုံ အဆင့္ဆင့္ကို မွတ္တမ္းတင္ေရးသားထားတာ။ အဲဒီသတင္းအခ်က္အလက္ကို သိမ္းဆည္းသြားတဲ့အတြက္
 ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ အစိုးရနဲ႔ ILO တို႔ သေဘာတူ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ နားလည္မႈစာခၽြန္လႊာပါ ညႊန္ျပခ်က္ကို ခ်ဳိးေဖာက္တယ္ဆိုတာ သူနားမလည္ဘူး။ အဲဒီဒိုင္ယာရီကို တမင္ ထိုးေပးလိုက္တာကို သူနားမလည္ဘူး။ ဖမ္းရ၊  အမႈတည္ေဆာက္ရရင္ ၿပီးေရာ၊ သိပ္ေတာ္တာပါပဲ။

အစုစပ္လုပ္ငန္း ဥပေဒမွာ firm ဆိုတာ လုပ္ငန္းကို ဆိုလိုတာ၊ law firm ဆိုေတာ့ ဥပေဒလုပ္ငန္းေပါ့။
 ေရွ႕ေနလိုက္သူမ်ား ဥပေဒနဲ႔ ဘားေကာင္စီဥပေဒမွာ law firm ကို မွတ္ပုံတင္ဖို႔ ျပ႒ာန္းထားတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဥပေဒ သိပ္တတ္တဲ့ သူကို ရဲမႉးခန္႔ထားတာ မဟုတ္လား။ ရွင္းျပေနလို႔လည္း အပိုပဲ။ ေနာက္အမႈ တိုးေနအုံးမယ္။ ဝတၱရားေႏွာင့္ယွက္မႈဆိုပဲ။

* *

ေမတၱာနဲ႔ ကူညီတဲ့ ေရွ႕ေနမေလး

က်ေနာ့္အိတ္ ၂ အိတ္လုံးကို ဖြထားလိုက္တာလည္း ပြေနတာပဲ။ ပုဂၢလိက လြတ္လပ္ခြင့္ကို အျပည့္ရထားတာဆိုေတာ့ လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္ခြင့္ရေနတာေပါ့ေလ။ ေနာက္ေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ကို ရွာျပန္ေရာ။ ပိုက္ဆံက်ပ္ တသိန္းထုပ္တထုပ္ ထြက္လာတယ္။ ရဲေတြက ျပန္ေပးသြားတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီရပ္ကြက္႐ုံးမွာ ညအိပ္ခြင့္ရမယ္လို႔ အမိန္႔ေပးသြားတယ္။

ဒိုင္ယာရီကိုျပၿပီး အထက္အမိန္႔ ေတာင္းရမယ္။ ဘာဆက္လုပ္ရမယ္ဆိုတာ သိတာနဲ႔ မနက္ျဖန္ျပန္လာမယ္။
 ေစာင့္ေနပါ။ ဒီည ဒီမွာ ညအိပ္ပါ။ ရဲမႉးၾကီးက ေျပာေျပာဆိုဆို သိပ္တက္ၾကြေနပုံရပါတယ္။ တာဝန္အရ
 ေဆာင္ရြက္ရတာထက္ သူကိုယ္တိုင္က ရန္လိုေနပုံရတယ္။

ပိုက္ဆံထုပ္ျမင္လုိက္မွ က်ေနာ္တို႔ ေရွ႕ေနအဖြဲ႔က ေရွ႕ေနမေလးကို သတိရတယ္။ သူက အခုခ်ိန္ထိ ရန္ကုန္မွာ ထြက္ေျပးေသးတာ မဟုတ္ဘူး။ ခရီးေဝးအမႈေတြ လိုက္ဖို႔ စရိတ္ရွာေပးေနတာ၊ အလႉခံတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ သူ႔ရဲ႕ ဆြဲၾကိဳး၊ လက္ေကာက္၊ နားကပ္ကို ျဖဳတ္ေရာင္းၿပီး ေထာက္ပံ့ေနတာ။ ဒိုင္ယာရီထဲက ေရွ႕ေနနာမည္ေတြထဲမွာလည္း သူ႔နာမည္ ပါေနတယ္။ ေတာ္ၾကာ လိုက္ဖမ္းေနမွျဖင့္ ေတြးပူမိတယ္။

ခရီး တခါတခါ ထြက္ရင္ ပုံမွန္ခရီးစရိတ္အျပင္ လိုအပ္ရင္ ထြက္ေျပးစရိတ္ပါ ေဆာင္ေပးလိုက္တဲ့ သူ႔ေစတနာကို အမွတ္ရမိတယ္။

အဲဒီတညလုံး မိုးသာလင္းသြားေရာ။ ေကာင္းေကာင္း အိပ္လို႔မေပ်ာ္ဘူး။ အသင္းအဖြဲ႔ ဥပေဒနဲ႔ ရဲစြဲခ်က္တင္ေတာ့မွာ။
 ျမန္မာျပည္မွာ ရဲစြဲခ်က္ဟာ တရား႐ုံးရဲ႕ ေရွ႕ေျပး ၾကိဳတင္စီရင္ခ်က္ ျဖစ္ေနတာလို႔ ဥပေဒပညာရွင္ေတြက သုံးသပ္ၾကတယ္။ တရား႐ုံးကို မထီမဲ့့ျမင္ျပဳရာ ေရာက္မွာစိုးလို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ လူၾကားထဲ ထုတ္မေျပာရဲပါဘူး။ က်ေနာ္ကေတာ့ တရား႐ုံးကို အလြန္ၾကည္ညိဳေလးစားတာပါ။

ညတညလုံး ေရွ႕ေနသူငယ္ခ်င္းေတြရဲ႕ မ်က္ႏွာေတြကို ျမင္ေယာင္ေနမိတယ္။ ထြက္ေျပးေနရတဲ့ ကိုေစာေက်ာ္ေက်ာ္မင္း၊ ဖမ္းခံရတဲ့ ကိုညီညီေထြးတုိ႔လည္း ဒီအမႈရဲ႕ အမွန္တရားကို လိုခ်င္မွာပဲ။ တိမ္းေရွာင္ေနရတဲ့ အျခားေရွ႕ေနေတြကလည္း တရားမွ်တမႈကို ျဖစ္ေစခ်င္မွာပဲ။ ကူညီတဲ့ ေရွ႕ေနမေလးလည္း သူေငြေတြကို အက်ဳိးရွိစြာ အသုံးျပဳေစခ်င္မွာပဲ။ ငါ့ပုခုံးထက္မွာ တာဝန္ေတြနဲ႔။ ငါ့မွာ … ေနာက္ဆုတ္ခြင့္ မရွိဘူး။ အခုေတာ့ ငါ့ေဘးမွာလည္း ဘယ္သူမွ မရွိဘူး။ အခုခ်ိန္မွာ  ငါ့ခႏၶာကိုယ္ကို ငါအရင္းအႏွီးျပဳဖို႔က လြဲလို႔ ဘာမွမရွိဘူး။ ငါ့အသိဉာဏ္ကို ငါအရင္းအႏွီးျပဳဖို႔ကလြဲလို႔ ဘာမွမရွိဘူး။

ဒီေရွ႕ေနမေလး အဖမ္းမခံရေရး ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ပါ ငါ့မွာ တာဝန္ရွိတယ္။ လက္တြဲခဲ့တဲ့ သူငယ္ခ်င္းေရွ႕ေနေတြရဲ႕ သစၥာတရားကို ေစာင့္သိဖို႔ ငါ့မွာ တာဝန္ရွိတယ္။ သူငယ္ခ်င္းတို႔ေရ မင္းတို႔သူငယ္ခ်င္းကိုယ္ဟာ လူေတြ စံသတ္မွတ္တဲ့ ကိုယ္က်င့္တရားကို သိပ္နားမလည္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဥပေဒပညာအေပၚ ထားရွိတဲ့၊ ျပည္သူ႔အေပၚ ထားရွိတဲ့ သစၥာတရားကိုေတာ့ မေဖာက္ဖ်က္ဘူး။ က်င့္သုံးေနမွာပဲ။ အဲဒါ ငါ့ရဲ႕ အက်င့္တရားပါပဲ။

ေနာင္တခ်ိန္ ဒီ law firm ကိစၥနဲ႔ပဲ အဖမ္းခံရၿပီး တရား႐ုံးမွာ အမႈစစ္ေတာ့လည္း အဲဒီေရွ႕ေနမေလးကပဲ တရားလိုျပသက္ေသ (ရဲသက္ေသ) အျဖစ္ တရား႐ုံးမွာ ထြက္ဆိုတယ္။ သူကူညီခဲ့တာေတြကို ေခ်းငွားတာပါလို႔ ထြက္ဆိုတယ္။ ေခ်းေငြအတြက္ ရဲစခန္းမွာ အမႈဖြင့္ထားတယ္လို႔ ထြက္ဆိုတယ္။ က်ေနာ့္ဂုဏ္သိကၡာကိုေတာင္ ထိခိုက္ၿပီး ထြက္ဆိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႔ေရွ႕ေနလုပ္ငန္းရဲ႕ လွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္၊ ILO နဲ႔ ဆက္သြယ္
 ေဆာင္ရြက္မႈေတြကိုေတာ့ လုံးဝထြက္ဆိုမသြားဘူး။ က်ေနာ္ သေဘာေပါက္လိုက္တယ္။ ဝမ္းလည္း ဝမ္းသာသြားတယ္။ သက္ေသခံဖို႔ ဒီေရွ႕ေနမေလးကို ေခၚလာကထဲက အာဏာပိုင္ေတြက ေခၚလာတာ၊ သက္ေသခံေတာ့လည္း ပုံမွန္ အမႈစစ္ခ်ိန္ထက္ ေနာက္က်ၿပီးမွ အမႈစစစ္တာ၊ သက္ေသထြက္ခ်က္ ေပးေတာ့လည္း ဇာတ္တိုက္ထားတဲ့ အတိုင္းပါပဲ။ ဝမ္းသာသြားတယ္။ သင္းဖြဲ႔ဥပေဒပုဒ္မ ၇ အရ law firm အဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္နဲ႔ သူ႔ကို တရားစြဲ မခံရေတာ့ဘူးေပါ့။ ဘာပဲေျပာေျပာ ေကာင္းတယ္။ သူ႔ကို လြတ္ေျမာက္ေစခ်င္တာ။

* *

တရားခြင္ေပၚမွ လယ္သမားအခြင့္အေရး ႐ုန္းကန္မႈ

ရဲမႉးက ဒိုင္ယာရီယူၿပီး ထြက္မသြားခင္တုန္းက ဆိုက္ကားသမားတေယာက္ကို ေအာ္ဟစ္ေနတာ ေတြ႔တယ္။ မင္း … ဘာလို႔ ဆိုက္ကားထြက္ရတာလဲ။

“မႏၲေလးကားဆိုက္ခ်ိန္ ခရီးသည္ ရခ်င္လို႔ပါ ဆရာရယ္”

“ဒီေကာင့္ ဆိုက္ကားကို ရွာစမ္းကြာ”

ရွာေနလုိက္တာ တနာရီေလာက္ ၾကာတယ္။ ကားကဆိုက္လို႔ ခရီးသည္ေတြက ျပန္ေတာင္ သြားရွာၾကၿပီ။ သူ ခရီးသည္ မရလိုက္ရွာေတာ့ဘူး။ ေၾသာ္ … ကိုယ့္ဆိုက္ကားနဲ႔ကိုယ္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ပိုက္ဆံရွာတာ၊ ကိုယ့္ခြန္အားနဲ႔ကိုယ္ ႐ိုး႐ိုးသားသား အသက္ေမြးရတာ ဒီလိုပါလား။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ ျပန္ေျပာမိတယ္။

“ေဟ့ေကာင္ … မင္း တရားခြင္ေပၚမွာ ႐ုန္းကန္ခဲ့ၿပီ၊ လယ္ကြင္းထဲမွာ ႐ုန္းကန္ခဲ့ၿပီ။ ေနာက္ဆို လမ္းေဘးဆင္းၿပီး အခြင့္အေရးအတြက္ ႐ုန္းကန္ရအုံးမယ္ ၾကားလား”

ရင္ထဲကေန ႏွလုံးသားထဲၾကားေအာင္ က်ယ္က်ယ္ေလး ေအာ္ဟစ္လုိက္တယ္။ က်ေနာ္ ေအာ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္နဲ႔အတူ ပါလာတဲ့ စိတ္ထဲက ဦးထုပ္နီေဆာင္း အေတြးအေခၚပညာရွင္က ခံစားခ်က္ကို ေဖာ္ထုတ္
 ေအာ္ဟစ္ေနတာပါ။ ေမွးကနဲ အိပ္ေပ်ာ္သြားတယ္။ ပင္ပန္းလြန္းလို႔ ထင္ပါရဲ႕။

“ပညာရွိ တရားသူၾကီးမင္း ခင္ဗ်ာ၊ က်ေနာ့္မိတ္ေဆြ အမႈသည္ ကိုေဇာ္ေဌးအတြက္ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ တင္သြင္းအပ္တယ္။ အခုခ်က္ခ်င္း ေလွ်ာက္လဲရမယ္ဆိုတဲ့အတြက္ စာနဲ႔ ေရးသားခ်ိန္မရွိလို႔ အခုပဲ လက္တန္း ႏႈတ္နဲ႔ ေလွ်ာက္လဲအပ္ပါတယ္။ စြဲခ်က္မတင္သင့္ေၾကာင္း ေလွ်ာက္လဲခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအမႈမွာ ေၾကာင္းခ်င္းရာ လြဲမွားမႈေတြ ရွိသလို ဥပေဒလုပ္ထုံးလုပ္နည္း နည္းလမ္းစိစစ္ရန္ ကိစၥေတြလည္း
 ေပၚေပါက္ေနပါတယ္”

“ပထမဆုံး တင္ျပလိုတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ မမွန္သက္ေသခံ တင္ျပမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အမႈတြဲမွာ ေပၚေပါက္ေနတဲ့
 ေၾကာင္းခ်င္းရာ လြဲမွားမႈကို ဦးစြာတင္ျပလိုပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တရားလိုအစိုးရ (တရားစြဲအဖြဲ႔အစည္း) ဘက္က တင္သြင္းထားတဲ့ ဓာတ္ပုံေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဓာတ္ပုံေတြမွာ တပ္ရဲ႕ ဘန္ကာလို႔ေခၚတဲ့ ေသနတ္ပစ္စင္ေတြကို
 ေတြ႔ရပါတယ္။ တရားလိုဘက္က စြပ္စြဲတာကေတာ့ ဒီဘန္ကာေတြကို တရားစြဲခံရသူ ကိုေဇာ္ေဌးက ေတာင္သူ ဦးလွစိုးကို ႐ိုက္ကူးဖို႔ ေစခိုင္းၿပီး DVB ျမန္မာ့ ဒီမိုကရက္တစ္႐ုပ္သံကို ပို႔လိုက္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္”

“အဲဒီ႐ုပ္သံမွာ ဒီဘန္ကာပုံေတြ ပါလာတယ္လို႔ အဆိုရွိပါတယ္။ တရား႐ုံးမွာ သက္ေသခံတင္သြားထားတဲ့ ဒီဘန္ကာ ပုံေတြကို ႐ုံးမွာတင္သြင္းဖို႔ ဘယ္ကေန ႐ိုက္ယူထားတာလဲလို႔ က်ေနာ္က ျပန္လွန္စစ္ေမးေတာ့ DVB ႐ုပ္သံကေန ထုတ္လႊင့္ေနတုန္း ဓာတ္ပုံ႐ိုက္ထားတာလို႔ ျပန္ေျဖပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ DVB ႐ုပ္သံလႊင့္ေနတုန္း “ကေဒါင္း” တံဆိပ္လည္း ဖန္သားျပင္ေပၚမွာ ေပၚေနတာ ေတြ႔မိလားလို႔ ျပန္လွန္စစ္ေမးမိပါတယ္။ အလြန္႐ိုးသားတဲ့ တရားလို စစ္ဗိုလ္ႀကီးက မေတြ႔မိပါလို႔ ေျဖရွာပါတယ္။ ေတာင္သူေတြရဲ႕ အင္တာဗ်ဴးကို ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ဓာတ္ပုံေတြမွာေတာ့ DVB ႐ုပ္သံရဲ႕ “ကေဒါင္း” တံဆိပ္ကို အခု ႐ုံးေရွ႕မွာ ျပသလို႔ ေတြ႔ျမင္လားလို႔ ျပန္လွန္စစ္ေဆးေတာ့ မ်က္လုံးႀကီး ျပဴးၿပီးေတာ့ ျမင္ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္’’

‘‘DVB ႐ုပ္သံလႊင့္တုန္း ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ဓာတ္ပုံခ်င္းအတူတူ ေတာင္သူအင္တာဗ်ဴးပုံမွာ “ကေဒါင္း” တံဆိပ္ ေတြ႔ေနရပါလ်က္ ဘန္ကာပုံကို႐ိုက္ေတာ့ ဘာျဖစ္လို႔ “ကေဒါင္း” တံဆိပ္ မပါရတာလဲ။ တပုံတေလမွာ မပါတာမ်ဳိး မဟုတ္ပါဘူး။ ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ပုံတိုင္းမွာ မပါတာပါပဲ။ ဒါဟာ သဘာဝယုတၱိ မရွိဘူး။ တပ္ဘန္ကာပုံေတြဟာ DVB ႐ုပ္သံထုတ္လႊင့္စဥ္က မပါဘူးဆိုတာ ထင္ရွားတယ္။ ဒါ့ထက္ ပိုထင္ရွားတဲ့ သာဓကကေတာ့ DVB ႐ုပ္သသံကေန ထုတ္လႊင့္တုန္း ႐ိုက္ကူးထားတဲ့ ဘန္ကာဓာတ္ပုံလို႔လည္း ဆိုထားတယ္။ ဓာတ္ပုံေတြမွာ ဘန္ကာနားကပ္ၿပီး ႐ိုက္ထားတဲ့ ျမင္ကြင္းေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဓာတ္ပုံမွာ ဘန္ကာ အေဆာက္အအံုေရာ၊ ေအာက္ေျခ ျမက္ကြင္းေတြပါ
 ေတြ႔ေနရပါတယ္’’

‘‘ေသနတ္ပစ္စင္ ဘန္ကာအေဆာက္အအံုနဲ႔ အဲဒီေလာက္  နီးနီးကပ္ကပ္ သြား႐ိုက္တဲ့ ေတာင္သူတဦးဟာ ေဟာဒီ တရား႐ုံးေပၚကို ေတာင္ေရာက္မလာႏုိင္ပါဘူး။ အဲဒီေနရာမွာတင္ ပြဲခ်င္းၿပီး ပစ္သတ္ခံရလို႔ ေသေနေလာက္ပါၿပီ။ တရားလို စြပ္စြဲအဆိုရွိတဲ့ MP4 ကင္မရာဟာ ခပ္ေဝးေဝးေနရာကေန အဲဒီေလာက္ ကပ္သြားေလာက္ေအာင္ အနီးကပ္ zoom ဆြဲလို႔ မရပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေတာင္သူ႐ိုက္ကူးခဲ့တဲ့ ဘန္ကာအေဆာက္အအံုပုံ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ သက္ေသခံ ဥပေဒအရ ေကာက္ယူသုံးသပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္သူက ဘန္ကာပုံကို ႐ိုက္ကူးခဲ့တာ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ကိုေဇာ္ေဌးက DVB ႐ုပ္သံကုိ ပို႔ႏိုင္စရာလည္း မရွိပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ DVB ႐ုပ္သံကလည္း ထုတ္လႊင့္ႏိုင္စရာ မရွိပါဘူး’’

‘‘ထင္ရွားတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ဘန္ကာ႐ုပ္ပုံ ႐ိုက္ထားတဲ့ ဓာတ္ပုံေတြမွာ ကေဒါင္းတံဆိပ္ မပါတာဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဆို ဒီဘန္ကာ ဓာတ္ပုံေတြ ဘယ္က ေရာက္လာပါသလဲ၊ စဥ္းစားစရာပါပဲ။ တရားလိုကိုယ္တိုင္ ႐ိုက္ကူးၿပီး သက္ေသခံ တင္သြင္းတာပါလို႔ သက္ေသခံ ဥပေဒအရ ေကာက္ယူသုံးသပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္၊ မွတ္ယူရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ သက္ေသခ်က္ေတြအရ ဒီလိုေလွ်ာက္လဲခ်က္ ေပးရတာပါ။ စိတ္မေကာင္းပါဘူး။ မမွန္သက္ေသခံ တင္ျပမႈနဲ႔ တရား႐ုံးေတာ္က တရားစြဲဆိုသင့္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လြတ္လပ္တဲ့ ဥပေဒ ဘက္ေတာ္သား က်ေနာ္က တရားခံအစစ္ကို ေဖာ္ထုတ္ၿပီး ျဖစ္တဲ့အတြက္ တရားစြဲဆို အေရးယူေပးဖို႔
 ေလွ်ာက္ထားအပ္ပါတယ္’’

* *
ေနာက္ဆုံးေလွ်ာက္လဲခ်က္

“ဒုတိယ တင္ျပလို႔တဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ဥပေဒထုံးနည္း  ျပႆနာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ တင္ျပေလွ်ာက္ထားစရာ ဥပေဒ အျငင္းပြားစရာ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ဒီအမႈမွာ အစိုးရသက္ေသအျဖစ္ ေတာင္သူဦးလွစိုးထံမွ
 ေျဖာင့္ခ်က္ယူထားပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ေျဖာင့္ခ်က္ယူတဲ့ တရားသူၾကီးကလည္း အခု ႐ုံးေတာ္မွာ အမႈၾကားနာ စစ္ေဆးတဲ့ တရားသူၾကီးပဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ေျဖာင့္ခ်က္ယူခဲ့တဲ့ တရားသူႀကီးနဲ႔ အမႈစစ္တရားသူႀကီးဟာ တဦးထဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးမူနဲ႔ အံလြဲေနတဲ့ ထုံးနည္းမ်ဳိးျဖစ္တာကို သတိမ်က္ကြယ္ျပဳမိတာမ်ဳိး  ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပေဒထုံးနည္း ခၽြတ္ေခ်ာ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ္က ေျပာတာမဟုတ္ပါဘူး။ စီရင္ထုံးေတြမွာ ညႊန္ျပတာကို ဆိုလိုတာပါ။ ကိုးကားလိုတာပါပဲ။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့ ဒီအမႈ စတင္ၾကားရာမွာ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးတဲ့ အစိုးရသက္ေသကို ပညာရွိ တရားသူႀကီး နားေနခန္းထဲ ေခၚယူခဲ့တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ေျဖာင့္ခ်က္ယူနည္း ျပစ္မႈက်င့္ထုံး ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ေတြ၊ သက္ေသခံဥပေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္ေတြနဲ႔ တရား႐ုံးမ်ားလက္စြဲ ညႊန္ျပခ်က္ေတြမွာ ဒီလုိလုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြမ်ဳိး က်ေနာ္ ဖတ္မွတ္ဖူးသေရြ႔၊ သုေသသနျပဳဖူးသေရြ႔ မေတြ႔မိပါဘူး။ (ဤေနရာတြင္ ဆက္လက္ ေလွ်ာက္လဲခ်က္္ မေပးရန္ တရားသူၾကီးက လက္ကာတားသျဖင့္ ရပ္လိုက္ရသည္။ တျခားဟာ ဆက္ေလွ်ာက္လဲပါဆိုသျဖင့္္ အေၾကာင္းအရာ ေျပာင္းရသည္။) ႐ုံးေတာ္အမိန္႔ကို ေလးစားလိုက္နာလ်က္ပါခင္ဗ်ာ”

“တတိယေျမာက္တင္ျပလိုတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ေတာင္သူလယ္သမား အခြင့္အေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္”

“ေလးစားအပ္ပါေသာ ႏိုင္ငံေတာ္အလံ၊ ႏုိင္ငံေတာ္တံဆိပ္နဲ႔ ပညာရွိတရားသူၾကီးမင္း ခင္ဗ်ာ - (ခႏၶာကိုယ္ကို အကိုင္းဆုံး၊ အညြတ္ဆုံးဦးညႊတ္လ်က္) တင္ျပေလွ်ာက္ထားစရာ ဥပေဒျပႆနာရပ္ဟာ တခုထဲပဲ က်န္ပါေတာ့တယ္။ အဲဒါဟာ အစိုးရလွ်ဳိ႕ဝွက္ခ်က္ကို ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္ျခင္း ရွိမရွိဆိုတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။
 ေတာင္သူလယ္သမားေတြဟာ လယ္ယာေျမ ႏိုင္ငံပိုင္ျပဳလုပ္ေရး၊ ဥပေဒပုဒ္မ - ၃ အရ အျခားနည္း သုံးစြဲခြင့္ မရွိတဲ့ လယ္ယာေျမေပၚမွာ ေကာက္ပဲသီးႏွံ စိုက္ပ်ဳိးေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ဥပေဒပုဒ္မ ၉ နဲ႔ ပုဒ္မ ၁၁ အရ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးတဲ့ ေျမျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပန္လည္သိမ္းယူျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ရထိုက္တဲ့ ေျမေတြျဖစ္ပါတယ္။ တရားလိုက စြပ္စြဲအဆိုရွိတဲ့ တပ္ကသိမ္းယူထားတဲ့ လယ္ယာေျမေတြဟာ ေတာင္သူေတြ လက္ငုပ္စိုက္ပ်ဳိးေနတဲ့ လယ္ယာေျမေတြ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိသလားလို႔ ျပန္လွန္စစ္ေမးေတာ့ လယ္ယာေျမကို ႏိုင္ငံေတာ္က ပိုင္ပါတယ္တဲ့၊ သက္ေသထြက္ဆိုတဲ့ တရားလိုစစ္ဗိုလ္ၾကီး မသိတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ တရားဥပေဒပါပဲ။ အျခားနည္း သုံးစြဲခြင့္ မရွိတဲ့ လယ္ယာေျမကို အဓမၼ ၾကက္ဆူစိုက္ခိုင္းတယ္။ ေကာက္ပဲသီးႏွံ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေနတဲ့ လယ္ယာကို ၾကက္ဆူ မစိုက္ေပးလို႔ သိမ္းလိုက္တယ္ဆိုတာ အမႈတြဲစစ္ေဆးခ်က္ေတြအရ ေပၚေပါက္ပါတယ္။ လယ္ယာေျမကို ႏုိင္ငံေတာ္ ပိုင္တယ္ဆိုတာ မွန္ပါတယ္။ အဲဒီ ဥပေဒအရပါပဲ”

‘‘ဒါေပမ့ဲ ဥပေဒမဲ့ သိမ္းယူမႈကိုေတာ့ တားျမစ္ထားပါတယ္။ အျခားနည္းသုံးစြဲခြင့္ မရွိတဲ့ လယ္ယာေျမေပၚမွာ စပါးေကာက္ပဲသီးႏွံ စိုက္ပ်ဳိးေနတယ္ဆိုရင္ပဲ သိမ္းယူခြင့္မရွိတာ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ပါခင္ဗ်ာ။ တနည္း ဥပေဒအခြင့္အေရးပါ ရွင္းေအာင္ ေျပာရရင္ ေတာင္သူလယ္သမား လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိး အသက္ေမြး ရွင္သန္ခြင့္ အခြင့္အေရးပါ။ ဒါ့ထက္ရွင္းေအာင္ ေလွ်ာက္လဲရရင္ ေတာင္သူလယ္သမား အခြင့္အေရးပါခင္ဗ်ာ။

 ေတာင္သူလယ္သမားဟာ သူစိုက္ပ်ဳိး ထြန္ယက္ခြင့္ရွိတဲ့ လယ္ယာေျမေပၚ ျဖတ္သန္းသြားလာတာဟာ အစိုးရ အေဆာက္အအံုနား ခ်ဥ္းကပ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ အစိုးရလွ်ဳိ႕ဝွက္ဥပေဒကို ခ်ဳိးေဖာက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။

 ေတာင္သူလယ္သမားေတြဟာ သူ႔အခြင့္အေရးကို သူက်င့္သုံးတာပါ။ ေတာင္သူလယ္သမား အခြင့္အေရးကို ဦးစြာ တရား႐ုံးေတာ္က အသိအမွတ္ျပဳဖို႔ ေလွ်ာက္လဲအပ္ပါတယ္။ ဒီအခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳ၊ အာဏာသက္ဝင္ေစမွသာ အဓမၼ ၾကက္ဆူစိုက္ခိုင္းတယ္လို႔ သုံးသပ္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓမၼ အလုပ္ေစခိုင္းတာျဖစ္လို႔ အဓမၼ အလုပ္ေစခိုင္းရင္းကေန ေပၚေပါက္လာတဲ့ ေျမသိမ္းမႈအတြက္ အခ်က္အလက္ေတြကို ILO ကို တိုင္ၾကားခြင့္ဟာ ဥပေဒ အခြင့္အေရးပါ။ (ဤေနရာတြင္ တရားသူၾကီးက ILO ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို မသုံးရန္ တားျမစ္သည္။) ႐ုံးေတာ္ရဲ႕ အမိန္႔ကို ေလးစားနာခံလ်က္ပါခင္ဗ်ာ။ က်ေနာ္ အမႈစစ္စဥ္က အဲဒီအဖြဲ႔အစည္း နာမည္ကို မသုံးစြဲဖို႔ ႐ုံးေတာ္က ညႊန္ၾကားခဲ့တဲ့အတြက္ အဖြဲ႔အစည္းတခုကို တုိင္ၾကားရန္သာလို႔ အမႈတြဲမွတ္တမ္း တင္ခဲ့တာကို သတိျပဳမိပါတယ္။ အမႈမွန္ေပၚေပါက္ေရး ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္ က်င့္ဝတ္အရ ေဆာင္ရြက္ရတာသာျဖစ္လို႔ ႐ုံးေတာ္က ေရွ႕ေနေရွ႕ရပ္ အခြင့္အေရးကို သိျမင္နားလည္ၿပီး ခြင့္ျပဳတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္’’

‘‘နိဂုံးခ်ဳပ္ေလွ်ာက္လဲလိုတာကေတာ့ ေတာင္သူက သူစိုက္ပ်ဳိးခြင့္ ရွိတယ္လို႔ ယုံၾကည္တဲ့ ေျမအေပၚ
 ျဖတ္သန္းသြားလာတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အလုပ္သမားဥပေဒအရလည္း တုိင္ၾကားခြင့္ ရွိတဲ့အတိုင္း အဆိုပါ တုိင္ၾကားဖို႔ ကိုေဇာ္ေဌးက အားထုတ္တယ္။ ေတာင္သူလယ္သမားဟာ သူ႔ေတာင္သူလယ္သမား အခြင့္အေရး က်င့္သုံးတာ
 ျဖစ္ပါတယ္။ အစိုးရလွ်ဳိ႕ဝွက္ဥပေဒကို က်ဴးလြန္တာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ ႐ုံးေရွ႕ စြပ္စြဲခံရသူ ကိုေဇာ္ေဌးကို စြဲခ်က္တင္ မေျဖရွင္းေစဘဲ တရားရွင္ လႊတ္သင့္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ’’

“ေရွ႕ေနေလး ေရွ႕ေနေလး၊ ထေတာ့ ထေတာ့ ၊ ၄ နာရီ ထိုးေနၿပီ။ ညီေလးအိပ္တဲ့ ခုံေပၚမွာ က်ေနာ္က ဘုရားရွိခိုးရမွာ” ႐ုံးစာေရးက ႏႈိးတယ္။

ငါအိပ္ေပ်ာ္သြားတာပါလား၊ မေန႔ညေနက ေလွ်ာက္လဲခ်က္ကို နားထဲ ျပန္ၾကားေယာင္ၿပီး အိပ္မက္ေနတာပဲ။ အဲဒီတုန္းက ေလွ်ာက္လဲခ်က္ဟာ က်ေနာ့္ဘဝအတြက္ ေရွ႕ေနအျဖစ္ ေနာက္ဆုံးေလွ်ာက္လဲခ်က္ျဖစ္လိမ့္မယ္လို႔ မထင္ခဲ့မိပါဘူး။
 
အပိုင္း (၂) ေမွ်ာ္

 (စာေရးသူသည္ တက္ၾကြေသာ အတိုက္အခံ ေ႐ွ႕ေနတဦးျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာအလုပ္သမားေရးရာကို
 ေလ့လာေနသူလည္း ျဖစ္သည္္။)