ပန္းခ်ီကားမ်ားက ေျပာျပေသာ သံသရာ

တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ ပန္းခ်ီကားေတြသည္ ဖန္တီးထားေသာအႏုပညာရွင္၏ အရည္အခ်င္းကို ျမင္ရႏိုင္သလို သမိုင္းေခတ္စနစ္ႏွင့္ သံသရာကိုပါ မီးေမာင္းထိုးျပေနပါသည္။ ပန္းခ်ီကားမ်ားတြင္ သမိုင္းရိွပါသည္။ ထိုသမိုင္းကို ေဖာ္ထုတ္ရန္ သမိုင္းသုေတသီမ်ား၏  အလုပ္ျဖစ္သြားေၾကာင္း စာအုပ္တစ္အုပ္ထဲတြင္ ဖတ္လိုက္ရပါသည္။
ဆရာ ေက်ာ္၀င္းထုတ္ေ၀သည့္ “The Waves magazine” ၏ September 2010 စာအုပ္တြင္“ပန္းခ်ီကားမ်ားက ေျပာျပေသာ အင္ပါယာမ်ား၏ ေန၀င္ခ်ိန္ႏွင့္ ေနထြက္ခ်ိန္” စာအုပ္ေခါင္းစဥ္ျဖင့္  ဖတ္လိုက္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုေခါင္းစဥ္ျဖင့္ စာအုပ္အဖံုးတြင္ ျမင္လိုက္ရကတည္းက စာအုပ္ကိုအေတာ္ေလး သေဘာက်မိပါသည္။ စာအုပ္ထဲတြင္ ပန္းခ်ီပံုမ်ားပါေသာ္လည္း အျဖဴအမဲအေရာင္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္  အင္တာနက္တြင္ ပန္းခ်ီပံုမ်ားရွာေဖြရာမွ ျပန္လည္ မွ်ေ၀လိုက္ပါသည္။
မူရင္းေဆာင္းပါးကိုေရးသားသူမွာ ဟားဗတ္ တကၠသိုလ္မွ သမိုင္းပါေမာကၡႏွင့္ စတင္းဖို ့(ဒ) တကၠသိုလ္၊ Hoover Institution ၏ အဆင့္ျမင့္အဖဲြ ့၀င္ နီး(လ)ဖာကူဆန္ (Niall Ferguson) ၏ သေဘာထားအျမင္ ျဖစ္ပါသည္။

“The Waves magazine”တြင္ ဘာသာျပန္သူမွာ ၀င္းေနာင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၀င္းေနာင္သည္ ဆရာေက်ာ္၀င္း၏ ကေလာင္ခဲြတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။
မဟာ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ ဘ၀စက္၀န္းကို ပံုေဆာင္ျပရာတြင္ အင္ပါယာျဖစ္စဥ္ (The Course of Empire) ပန္းခ်ီကားတဲြမ်ားထက္ ပို၍ေကာင္းမြန္ ပီျပင္သည္မ်ိဳးမရိွဟ ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။  ပန္းခ်ီကား ငါးခ်ပ္ပါေသာ အဆိုပါ ပန္းခ်ီတဲြႀကီးကို နယူးေယာ့ သမိုင္းအစည္းအရံုးတြင္ ခ်ိတ္ဆဲြထားပါသည္။ လက္ရာရွင္မွာ ၁၉ ရာစု ပန္းခ်ီေက်ာ္ ေတာမတ္ကိုး(လ) ျဖစ္သည္။  ကိုး(လ)မွာ ဟတ္ဆင္နဒီဂိုဏ္း (Hudson River School) ကို စတင္ထူေထာင္သူတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး၊ ၁၉ ရာစု အေမရိကန္ရႈခင္း ပန္းခ်ီကို စြန္ ့ဦး တီထြင္ခဲ့သူတစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္။ ပန္းခ်ီကားထဲက သမိုင္း ဟူ၍  ဆရာေက်ာ္၀င္းက စဆိုထားပါသည္။
ပန္းခ်ီကားငါးခ်ပ္လံုး၏ ေနာက္ခံရႈခင္းမွာ ေကာင္းကင္ယံကို ထိုးထြက္လွ်က္ရိွေသာ ေက်ာက္ျဖာစြန္းႀကီးတစ္ခုေအာက္ရိွ၊ မဟာျမစ္ႀကီးတစ္စင္း၏  ျမစ္၀တစ္ခုျဖစ္သည္။

ပထမ ပန္းခ်ီကားကို “အရိုင္းေခတ္” (The Savage Stage) ဟု အမည္ေပးထားသည္။ စိမ္းလန္းစုိျပည္ေသာ ကႏၲာရတစ္ခု၏ ျမင္ကြင္း ျဖစ္ပါသည္။ ဤေျမေပၚတြင္ မွီတင္းေနထိုင္ၾကေသာ သဘာ၀၏ ေပးစာကမ္းစာကို ရွာေဖြစားေသာက္ရင္း၊ အသက္ဆက္ရပ္တည္ၾကရသည့္ အမဲလိုက္မုဆိိုးတစ္စု၏ သမိုင္းဦးအေျခအေနကို သရုပ္ေဖာ္ထားသည္။ မုန္တိုင္းထန္ေသာ အရုဏ္ဦးတစ္ခုမွ သူတို ့တစ္ေတြ၏ ရုန္းကန္လွဳပ္ရွားမႈ သရုပ္သကန္ ျဖစ္ပါသည္။ အင္ပါယာအႀကိဳကာလ၏ ရႈျမင္ကြင္း ဟု ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။

ဒုတိယပန္းခ်ီကား၏ အမည္မွာ “The Arcadian or Pastoral State” ျဖစ္ရာ “ေက်းလက္ဘ၀ရႈခင္း” ဟု အႏွစ္ခ်ဳပ္ ဘာသာျပန္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ဤျမင္ကြင္းတြင္မူ အေျခခ်ေနထိုင္ၾကသူမ်ားမွာ ေတာခုတ္ၿပီး ၊ ေတာင္ယာစိုက္သူက စိုက္ေနၾကသည္။ ႀကီးမားခန္ ့ထည္သည္ႏွင့္အမွ် ေၾကာ့ရွင္းလွပေသာ၊ ေခါမနတ္ဘုရားေက်ာင္းႀကီးမ်ားကို တည္ေဆာက္ေနၾကသည္ကိုလည္း ေတြ ့ရသည္။ “အင္ပါယာေနထြက္ခ်ိန္” ကုိ သရုပ္ထင္ထားေသာ ပန္းခ်ီကားျဖစ္ပါသည္။

တတိယပန္းခ်ီကားကိုမူ “အင္ပါယာ ထေျမာက္ေအာင္ျမင္ၿပီးျပည့္စံုျခင္း” (The Consummation of Empire) ဟု အမည္ေပးထားသည္။ ျမင္ကြင္းတစ္ခုလံုး ႀကီးက်ယ္ခမ္းနားသည့္ စက်င္ေက်ာက္ အေဆာက္အအံုႀကီးမ်ားျဖင့္ လႊမ္းၿခံဳလွ်က္ ရိွသည္ကိုေတြ ့ရသည္။ ယခင္ဇာတ္ကြက္ေဟာင္းမွ “တင္းတိမ္ေရာင့္ရဲမွဳ” ကိုသာေဟာေသာ လယ္သမား ဒႆန ဆရာမ်ားေနရာတြင္ ဇာတ္ကြတ္သစ္မွ ဇာတ္လိုက္သစ္မ်ား အစားထုိးေနရာယူလာသည္ကိုလည္း ေတြ ့ရသည္။ ၀တ္ေကာင္းစားလွႏွင့္ ကုန္သည္အုပ္စုမ်ား၊ ၿမိဳ ့ႀကီးသား စားသံုးသူသစ္မ်ားႏွင့္ ေခတ္သစ္၏ အာဏာပိုင္သစ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဤတတိယ ပန္းခ်ီကားမွာ အားလံုးထဲတြင္ အႀကီးဆံုးလည္းျဖစ္ေလရာ၊ ဘ၀စက္၀န္းတစ္ခုလံုး၏ ဇာတ္ထြတ္ပိုင္းကို တင္စားေဖာ္က်ဴးလိုဟန္ ရိွပါသည္။ “အင္ပါယာ မြန္းတည့္ခ်ိန္” ဟု ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။

ၿပိဳလဲပ်က္စီးျခင္း (Destruction) အမည္ေပးထားေသာ စတုတၳပန္းခ်ီကား။
ၿမိဳ ့ေတာ္ႀကီး တစ္ခုလံုး မီးဟုန္းဟုန္းေတာက္ေနသည့္ ျမင္ကြင္းျဖစ္သည္။ ၿပိဳေတာ့မေယာင္ မွဳန္မိွဳင္းအံု ့ဆိုင္းလ်က္ရိွေသာ ဆည္းဆာေအာက္တြင္ လုယက္ သတ္ျဖတ္ ႏွိပ္စက္ကလူျပဳေနၾကေသာ က်ဴးေက်ာ္သူမ်ား၊ သူတို ့အႏၲရယ္မွ  ထိတ္လန္ ့တၾကား ထြက္ေျပးေနၾကေသာ ၿမိဳ ့ျပႏိုင္ငံသားမ်ား..။
“အင္ပါယာ ေန၀င္ခ်ိန္” ကို လွစ္ျပလိုက္ေသာ ပန္းခ်ီကားဟု နားလည္ရပါသည္။

ပဥၥမေျမာက္ႏွင့္ေနာက္ဆံုး ပန္းခ်ီကား.. အနိ႒ာရံုျမင္ကြင္း” (Desolation) ျဖစ္ေတာ့သည္။ သက္ရိွအရာဆို၍ ဘာတစ္ခုမွ မျမင္ရေလေတာ့ပါ။ ၿပိဳက်ပ်က္စီးေနေသာ တိုင္လံုးႀကီးမ်ားႏွင့္ ေတာထေနေသာ ႏွင္းဆီရိုင္းမ်ား၊ အိုင္ဗီြးႏြယ္ပင္မ်ားကိုသာ ေတြ ့ရေတာ့သည္။ ယခင္ၾကက္ပ်ံမက် စည္ကားခဲ့ေသာ ၿမိဳ  ့ျပႏိုင္ငံႀကီးကား မရိွေတာ့။ ဖုန္ဆိုးေျမအတိသာ က်န္ရစ္ေတာ့သည္။ “အင္ပါယာအလြန္” ရႈခင္း လည္း ျဖစ္ပါသည္။
၁၈၃၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ား၏ အလယ္ေလာက္တြင္ စတင္စိတ္ကူးသေႏၶတည္ခဲ့ေသာ ကိုး(လ)၏ ဆိုခဲ့ပါ “ငါးေစာင္တဲြ ပန္းခ်ီကားခ်ပ္” ႀကီးတြင္ အလြန္ရွင္းလင္းပီျပင္ေသာ အမွာစကားတစ္ရပ္ ရိွသည္ဟု ထင္ပါသည္။ ” မည္မွ်ပင္ ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားသည္ျဖစ္ေစ၊ အင္ပါယာအားလံုးတြင္ ေလွ်ာက်ေနာက္ဆံုး ပ်က္သုဥ္းျခင္းျဖင့္သာ နိဂံုးခ်ဳပ္ရမည္ဆိုေသာ စီရင္ခ်က္ ခ်မွတ္ၿပီးသား ျဖစ္သည္။” ဆိုသည့္ သမိုင္းအမွာစကားျဖစ္ပါသည္။
ရာစုႏွစ္မ်ားႏွင့္ခ်ီ၍ပင္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရားေရးပညာရွင္မ်ား၊ မႏုႆပညာရွင္မ်ားႏွင့္ လူထု၏အစိတ္အပိုင္းအမ်ားစုအေနႏွင့္ အင္ပါယာမ်ားႏွင့္ ပက္သက္လွ်င္ ဆိုခဲ့ပါ သံသရာစက္၀န္းပံုစံအတိုင္းသာ စဥ္းစားေလ့ရိွခဲ့ၾကသည္။
ဂ်ာမန္သမိုင္းဆရာ ေအာ့(စ)၀ဲ(လ္ဒ္) စပင္ဂလာကလည္း အေနာက္၏ က်ဆံုးခန္း က်မ္းတြင္ “သမိုင္းမွာ ရာသီစက္၀န္းလိုပင္ျဖစ္သည္” သည္ ဟုေရးခဲ့သည္။
သူ၏အလိုအရ ၁၉ ရာစုမွာ အေနာက္၏ ေဟမႏၲရာသီ ဟု ဆိုသည္။  ရုပ္၀ါဒႏွင့္ သံသယ၀ါဒ တို ့၏ေအာင္ပဲြ၊
ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒ၊ ပါလီမန္စနစ္ႏွင့္ ေငြေၾကးတို ့၏ေအာင္ပဲြ ဟု ဆိုပါသည္။ သို ့ေသာ္ ဤေအာင္ပဲြမ်ားမွာ တာ၀ရမဟုတ္၊ ရာသီစက္၀န္းလို အနိစၥသေဘာသာ ျဖစ္သည္ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်သမိုင္းပညာရွင္
အာႏိုးတိြဳင္ဘီ၏ ” ယဥ္ေက်းမွဳမ်ား၏ ေလာကလံုးဆိုင္ရာသီအိုရီ” တြင္လည္း၊ စိန္ေခၚမွဳ၊ တုံ ့ျပန္မွဳ ၊ မိမိကိုယ္ကို အဆံုးစီရင္မွဳ ဆိုေသာ သံသရာစက္၀န္းတစ္ခုကို အဆိုျပဳတင္ျပထားသည္။ ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ သမိုင္းအျမင္အားလံုးမွာ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ထပ္တူမက်ေသာ္လည္း၊ ၎တို ့အားလံုး တူညီစြာ လက္ခံထားၾကသည္မွာ “သမိုင္းတြင္ ‘ရစ္သမ္’ ရိွသည္” ဆိုေသာ အယူအဆပင္ ျဖစ္ပါသည္။
အင္ပါယာေတြသည္ သမိုင္းတပါတ္လည္တက္သည္ဟုလည္းၾကားဖူးပါသည္။
ဆရာေနဇင္လတ္စာအုပ္ထဲတြင္ Hyper Power, Great Power, Super Power…အစရိွသျဖင့္ ကမာၻ ့ႏိုင္ငံမ်ား ၏ Power အေၾကာင္း ရွင္းျပရာ၌
“Hyper Power ကို မဟာအင္အားလြန္ႏိုင္ငံဟု သတ္မွတ္သည္။ စစ္ေအးေခတ္အၿပီး အေမရိကန္တစ္ႏိုင္ငံတည္းသာ ဤအဆင့္တြင္ရိွသည္။ ယခင္ သမိုင္းတြင္ ဂရိအင္ပါယာ၊ တရုတ္အင္ပါယာ၊ ပါရွင္းအင္ပါယာ၊ ေရာမအင္ပါယာႏွင့္ ၿဗိတိသွ် အင္ပါယာတို ့ရိွခဲ့ဖူးသည္” ဟုမွတ္သားရပါသည္။
ထိုသို ့ေသာ သမိုင္းသံသရာလည္ပံုကို ပန္းခ်ီကားမ်ားျဖင့္ အနက္အဓိပၸာယ္ ေဖာ္ျပသည္မွာ အလြန္လွပ ၍ အေၾကာင္းအရာကိုပါ စိတ္ထဲစဲြေနေစပါသည္။ Product Life Cycle ပံုစံျဖင့္ ေအာက္ပါဇယားတြင္ ပန္းခ်ီကားမ်ား ထည့္ၾကည့္ေသာအခါ ပိုၿပီး အသက္၀င္လာပါသည္။

ပန္းခ်ီကားမ်ားျဖင့္ စိတ္၀င္စားဖို ့ေကာင္းေသာ သမိုင္းေရးရာ ႏိုင္ငံေရးအယူအဆမ်ားစြာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဆက္လက္ေလ့လာႏိုင္ရန္  ဒီေနရာတြင္ မူရင္းေဆာင္းပါးကိုပါ ရွာေဖြ၍ တင္ထားလိုက္ပါသည္။
လူဘ၀အျဖစ္ကို ၾကည့္မည္ဆိုပါကလည္း ေမြးဖြားျခင္း၊ ဖြံ ၿဖိဳးႀကီးထြားျခင္း၊ ရင့္က်က္ေသာအခ်ိန္ေရာက္ေသာအခါ၌ အထြဋ္အထိပ္သို ့ေရာက္ျခင္း၊ ထို ့ေနာက္ အိုျခင္းနာျခင္း၊ ေသျခင္း အစရိွေသာ လူ ့ဘ၀သံသရာကို ေတြ ့ျမင္ႏိုင္သကဲ့သုိ ့ဘ၀သံသရာစက္၀န္းႀကီးကို ဘက္စံုေထာင့္စံုက ျမင္ႏိုင္ရန္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားႏွင့္အႏုပညာရွင္မ်ားက ေဖာ္ညႊန္းျပသေသာ ပန္းခ်ီကားႏွင့္ေဆာင္းပါးမ်ားကို ကိုယ္တိုင္ႏွစ္သက္၍ စုစည္းတင္ျပလိုက္ရပါသည္။

ေယာနိေသာမနာသီကာရျဖင့္
ေလးစားလွ်က္
ျမေလးသွ်င္

စာအုပ္အညႊန္း။     ။( ၁) “The Waves magazine” September 2010
(၂) ေနဇင္လတ္ – ပညာသိစြမ္းရည္ တိုးတက္ဖံြ ့ၿဖိဳးေစျခင္း။
(၃) အင္တာနက္မွ ပန္းခ်ီကားမ်ား ႏွင့္ မူရင္းေဆာင္းပါး http://www.signallake.com/innovation/FergusonMar10.pdf မွ ကိုးကား၍ ကူးယူပါသည္။

https://mevision.wordpress.com/category/art/ မွကူးယူေဖၚျပပါသည္