မာမာ၏ သုတအလွဴ (၁၃-၈)

ပထမဆံုး အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္ကို ျပဳစုခဲ့သူ

ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ပထမဦးဆံုးေသာ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္ကို ျပဳစုခဲ့သူမွာ ဦးေရႊၾကဴးလည္းမဟုတ္၊ ဦးထြန္းၿငိမ္းလည္းမဟုတ္၊ ေဒါက္တာဘဟန္လည္း မဟုတ္။ ၎တို႔မွာ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္ကို ျပဳစုခဲ့ၾကသည္မွာ မွန္ေသာ္ျငားလည္း ပထမဦးဆံုးေတာ့ မဟုတ္ပါေခ်။
ပထမဦးဆံုးေသာ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ အဘိဓာန္ ျပဳစုခဲ့သူကား ျမန္မာႏိုင္ငံသားစစ္စစ္ျဖစ္၏

။ မဟာဆီ မဟာေသြးပါသူ ျဖစ္၏။ ၎ကား မကၡရာမင္းသားျဖစ္ေလ၏။ မကၡရာမင္းသားမွာ အမရပူရ ပထမၿမိဳ႕တည္ ဗဒံုမင္းတရားႀကီးႏွင့္ မိဖုရား သီရိမဟာရတနာေဒ၀ီတို႔၏ သားေတာ္ ျဖစ္သည္။ အင္း၀ဘုရင္ ဘႀကီးေတာ္၏ ဦးေလးေတာ္စပ္သည္။ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၁၁၅၃ ခုႏွစ္တြင္ ဖြားျမင္၍ ၁၂၁၀ျပည့္ႏွစ္ အသက္ (၅၇)ႏွစ္ အရြယ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
မကၡရာမင္းသား အသက္ထင္ရွားရွိခဲ့စဥ္က ႏိုင္ငံႏွင့္လူမ်ဳိး၏ အက်ဳိးကို အစြမ္းကုန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ေဆာင္ရြက္သည္ဆိုရာ၌ ႏိုင္ငံေရးအရ မဟုတ္။ စာေပေရး၊ ပညာေရးအရ ေဆာင္ရြက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က ျမန္မာတို႔သည္ အေနာက္တိုင္း၀ိဇၨာသိပၸံပညာရပ္မ်ားကို မတတ္ေျမာက္ၾကေသး။ ေခတ္မမီၾကေသး။ ကမာၻျပားသည္ဟူေသာ အယူအဆကိုပင္ ယူဆေနၾကဆဲျဖစ္သည္။ ထိုအခ်က္ကို မင္းသားႀကီးသည္ ေကာင္းစြာ သတိျပဳ ဆင္ျခင္မိသည္။ မင္းသားႀကီးသည္ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္ေရာက္ အဂၤလိပ္လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံ
ရာတြင္ ထိုသူတို႔မွတဆင့္ ေခတ္မီ ၀ိဇၨာသိပၸံပညာရပ္မ်ား၏ သေဘာကို သိရွိနားလည္ခဲ့သည္။ ထိုပညာရပ္မ်ားကို တတ္ေျမာက္မွသာ ျမန္မာတို႔ ေခတ္မီမည္ကို သေဘာေပါက္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာမ်ား ေခတ္မီေရးကို မင္းသားႀကီးသည္ အစြမ္းကုန္ အားထုတ္ခဲ့ေလသည္။

မင္းသားႀကီးသည္ အင္း၀သို႔ ေရာက္ရွိေနသည့္ အဂၤလိပ္ကုန္သည္ႀကီး မစၥတာေရာ္ဂ်ာထံမွ အဂၤလိပ္စာကို သင္ယူသည္။ ထို႔ေနာက္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ေရးထားေသာ အေနာက္တိုင္း ၀ိဇၨာသိပၸံဆိုင္ရာ ပညာရပ္မ်ားကို ေလ့လာဆည္းပူးသည္။ အထူးသျဖင့္ ရီး၏ စြယ္စံုက်မ္း (Rees' Encyclopaedia) ကို ေလ့လာဆည္းပူးသည္။ ျမန္မာအမ်ဳိးသားတို႔ ေလ့လာဆည္းပူးႏိုင္ရန္လည္း ထိုက်မ္းပါ သိပၸံပညာရပ္အခ်ဳိ႕ကို ျမန္မာဘာသာ ျပန္ဆိုေလသည္။
အဂၤလိပ္စစ္ဗိုလ္မွဴးႀကီး ကာနယ္ဘားေနးသည္ အင္း၀သို႔ အေရးပိုင္၀န္ႀကီးအျဖစ္ အမႈထမ္းဖို႔ ေရာက္လာစဥ္အတြင္း မကၡရာမင္းသားႀကီးအား ပညာရွင္တစ္ဦးအျဖစ္ သတ္မွတ္လ်က္ ေလးစား ၾကည္ညိဳစြာ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုခဲ့ေပသည္ 

-- 

ဦးေပၚဦးကြယ္လြန္ေတာ့ အေခါင္းအျပင္ဘက္ ညာလက္တစ္ဖက္ ဘာေၾကာင့္ ထုတ္ထားသလဲ

ပညာရွိအမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦးသည္ မင္းသံုးဆက္တိုင္တိုင္ ထင္ရွားခဲ့သူျဖစ္သည္။ သူသည္ ဦးဗုဓ္အား လြန္စြာ ၾကည္ညိဳေလးစားသူျဖစ္၏။ ဦးေပၚဦး ကြယ္လြန္သည့္အခါ အမ်ားတကာကဲ့သို႔ မဟုတ္ဘဲ ညာဘက္လက္ဖ၀ါးကို ေခါင္းတလား(ေသတၱာ)၏ အျပင္ဘက္သို႔ထုတ္ထားရမည္ဟု မကြယ္လြန္မီက မွာၾကားထားခဲ့သည့္အတုိင္း ၎၏ ညာဘက္လက္ထုတ္ကာ သၿဂဳႋဟ

္ရေလသည္။ ဤကဲ့သို႔ ထူးျခားထူးထူးဆန္းဆန္းအျဖစ္ကို ကုန္းေဘာင္မင္းတရား ႀကီးသည္ လြန္စြာမွ သိလိုလွေတာ့၏။ သည့္အတြက္ ဆရာေတာ္မ်ားကိုပင့္ၿပီး ဆြမ္းလုပ္ေကၽြးသည့္သကာလ ေလွ်ာက္ထားေတာ္မူေလ၏။
“အရွင္ဘုရားတို႔...
ဘယ္အတြက္ရယ္ေၾကာင့္မ်ား ပညာရွိအမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦးဟာ ေခါင္းတလားအျပင္ဘက္သို႔ သူ႔လက္ဖ၀ါး ထုတ္ထားဖို႔ မွာခဲ့ပါသလဲဘုရား၊ တပည့္ေတာ္ကို ရွင္းလင္း မိန္႔ၾကားေပးေတာ္မူပါ”

သည္ေလွ်ာက္ထားခ်က္အေပၚ သာသနာပိုင္ဆရာေတာ္မွစ၍ သုဓမၼာဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားအဆံုး ပညာရွိအမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦး၏ မွာၾကားခ်က္သေဘာကို ေျပာမျပတတ္ၾကေပ။ ေနာက္ဆံုး သည္ျပႆနာသည္ ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ ဦးဗုဓ္ထံ ေရာက္ရွိလာခဲ့ေတာ့သည္။ ဆရာေတာ္ ဦးဗုဓ္လည္း ကုန္းေဘာင္မင္းႏွင့္တကြ တရားနာ ပရိသတ္အေပါင္း သေဘာေပါက္ နားလည္ေစရန္ မိန္႔ၾကားရေတာ့၏။
“ဒကာေတာ္မင္းႀကီးနဲ႔တကြ ပရိသတ္အေပါင္းတို႔၊ ကြယ္လြန္သြားရွာၿပီျဖစ္တဲ့ ပညာရွိအမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦးဟာ စာေပက်မ္းဂန္ေတြ လြန္စြာတတ္ေျမာက္တဲ့ ပုဂိၢဳလ္ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာကီေရးရာမွာလည္း လြန္စြာမွ လိမၼာကၽြမ္းက်င္လွတဲ့သူ၊ စိတ္ႏွလံုးလည္း လြန္စြာႏူးညံ့တဲ့သူ။ အရွင့္အေရး ျပည္အေရးကိုလည္း ေထာက္ေတြး ႐ႈေမွ်ာ္ေလ့ရွိသူ။ အတၱဟိတ၊ ပရဟိတအရာမွာလည္း ကြယ္လြန္တဲ့အထိ မွ်တေလ့ရွိတဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။
သူ အခု ကြယ္လြန္သြားခဲ့ပါၿပီ။ ကြယ္လြန္တဲ့အခါ သူ႔ရဲ႕ ညာဘက္လက္တစ္ဖက္ကို ေခါင္းတလားအျပင္ဘက္ ထုတ္သြားေစခဲ့တာဟာ ဘယ္ေလာက္ပဲ ပညာေတြ ႀကီးရင့္ တတ္ေျမာက္ေနပါေစ၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ေလာကီေရးရာ အမႈကိစၥေတြ ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ေနပါေစ ဘ၀တစ္ပါးကို ကူးေျပာင္းသြားရတဲ့အခါ အႏုျမဴေလာက္ေသးငယ္ တာေလးကိုမွ် ယူေဆာင္သြားႏိုင္စြမ္း မရိွေတာ့ပါဘူး။ လက္ခ်ည္းသာ သြားရတယ္ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ေနျပည္ေတာ္ရွိ ရဟန္းရွင္လူအမ်ား ျပည္သူအမ်ား သတိသမၺဇညတရား ရွိရစ္ၾကေစလိုတဲ့သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္”
ဟူ၍ ရွင္းလင္းမိန္႔ၾကားေလေသာအခါ မင္းတရားႀကီးႏွင့္တကြ တရားနာပရိတ္သတ္အေပါင္းတို႔လည္း တရားသံေ၀ဂရၾက၍ သာဓုေခၚဆိုၾကေပေတာ့သည္။

ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီး စာေပမွာ အကၡရာအေရအတြက္

ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီး၌ မွီတင္းေနထုိင္ၾကသည့္ ႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားေတြအဖို႔ ကိုယ့္ႏိုင္ငံက စာေပအေရးအသားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းၿပီး အေျခခံထားရွိရသည့္ အကၡရာစကားလံုးမ်ား ရွိၾကပါသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဗ်ည္းအကၡရာမ်ား ျဖစ္ၾကပါသည္။ ထိုဗ်ည္းအကၡရာမ်ား၌ အသံမရွိပါ။
အသံေပၚထြက္လာေစရန္အတြက္ “အီ၊ ေအ၊ အယ္၊ အာ၊ ေအာ္၊ အို၊ အူ၊ အင္၊ အန္၊ အြန္၊ အိတ္၊ အုတ္၊ အိ

ုက္၊ ေအာက္၊ အစ္၊ အက္၊ အတ္၊အြတ္” အစရွိေသာ အေျခခံသရမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစပ္လိုက္မွသာ အသံမ်ား ေပၚထြက္ လာပါသည္။ ထိုစကားလံုးမ်ားမွ ေ၀ါဟာရမ်ား ျဖစ္ေပၚလာပါသည္။ ကံ၊ ကတၱား၊ ႀကိယာ၊ ၀ိဘတ္၊ သမၺႏၶ၊ နာမ၀ိေသသန အစရွိသျဖင့္ စကားလံုးေ၀ါဟာရမ်ား ပုဒ္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာၿပီး သဒၵါအထားအသို
မွန္ကန္စြာ စဥ္လိုက္လွ်င္ ၀ါက်မ်ား ျဖစ္လာပါသည္။ ၀ါက်မွ တစ္ဆင့္ စာပိုဒ္၊ စာပိုဒ္မွ စာပုဒ္ျဖစ္လာကာ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ တိုင္းျပည္ဆိုင္ရာ စာေပမ်ားေပၚထြန္းလာပါသည္။ ယဥ္ေက်းမႈအေနအထားမ်ား တိုးျမႇင့္လာပါသည္။
စာေပသည္ ႏိုင္ငံႏွင့္လူမ်ဳိး၊ အေျခတိုးျမႇင့္ေရး၌ အဓိကက်ပါသည္။ စာေပမ်ား ေပၚထြန္းလာရေအာင္ ဘာသာေဗဒ ပညာရွင္မ်ား သဒၵေဗဒပညာရွင္မ်ားသည္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ခဲ့ရပါသည္။ ၎တို႔ ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္သည့္အတြက္ေၾကာင

့္လည္း ေနာက္ဆံုး၌ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ ကိုယ့္တိုင္းျပည္အလိုက္ လူမ်ဳိးအသီးသီးတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္အကၡရာ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရပါေတာ့သည္။ ဤ၌ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအသီးသီး ရွိၾကသည့္အနက္ လက္လွမ္းမီရာကို ေလ့လာစူးစမ္းတင္ျပရသည္ရွိေသာ္

၁။ ျမန္မာစာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၃၃)လံုး ရွိ၏
၂။ ဂ်ဴးစာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၂)လံုး ရွိ၏
၃။ အီတလီစာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၂)လံုး ရွိ၏
၄။ လက္တင္စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၂)လံုး ရွိ၏
၅။ ဂရိတ္စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၄)လံုး ရွိ၏
၆။ ျပင္သစ္စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၅)လံုး ရွိ၏
၇။ ဂ်ာမန္စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၆)လံုး ရွိ၏
၈။ အဂၤလိပ္စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၆)လံုး ရွိ၏
၉။ စပိန္စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၇)လံုး ရွိ၏
၁၀။ အာေရဗ်စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၈)လံုး ရွိ၏
၁၁။ တူရကီစာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၂၉)လံုး ရွိ၏
၁၂။ ႐ုရွားစာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၃၂)လံုး ရွိ၏
၁၃။ အာေမးနီးယားစာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၃၈)လံုး ရွိ၏
၁၄။ တ႐ုတ္စာေပ၌ အကၡရာအလံုးေရ (၅၃)လံုး ရွိ၏
၁၅။ ထိုင္း(ယိုးဒယား) အကၡရာအလံုးေရ (၇၄)လံုး ရွိ၏

-- တကၠသိုလ္မွာ ပထမဦးဆံုး ျမန္မာစာဆရာလုပ္သြားခဲ့တာ ဘယ္သူလဲ

တကၠသိုလ္တြင္ ပထမဦးဆံုး ျမန္မာစာဆရာ လုပ္သြားခဲ့သူမွာ ဆရာႀကီးဦးပြား ျဖစ္ေလသည္။ ဆရာႀကီးဦးပြားသည္ ေတာင္ငူသားျဖစ္၏။ ငယ္ငယ္ကတည္းကပင္ ျမန္မာစာေပႏွင့္တကြ ေဗဒင္က်မ္း၊ ေဆးက်မ္းမ်ားကို ေကာင္းစြာ ေလ့လာ သင္ၾကားတတ္ေျမာက္ခဲ့သူတစ္ေယာက္ျ

ဖစ္၏။ ေရွးေဟာင္းစာေပ
မ်ားတြင္သာ က်က္စားခဲ့သည္မဟုတ္။ ေခတ္ကာလတြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ အ

ေၾကာင္းအရာမ်ား၊ စာေပမ်ားကို လည္း သိကၽြမ္းနားလည္သူတစ္ဦး ျဖစ္၏။
ေတာင္ငူမွထုတ္ေ၀ေသာ သင္းစာတစ္ေစာင္တြင္ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္လုပ္ခဲ့သူျဖစ္ေသာေၾ

ကာင့္ ေရွးေဟာင္းစာေပေရာ ေခတ္ဆန္ေသာ စာေပမ်ားကိုပါ ေကာင္းစြာ ကၽြမ္းက်င္သူျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားလွေပသည္။ စာသင္ၾကားရာ၌ ေက်ာင္းသားမ်ား မပ်င္းၾကေစရန္ ရယ္စရာကေလးမ်ား ညႇပ္ကာညႇပ္ကာ ေျပာၾကားေလ့ရွိသည္မွာ ဆရာႀကီးဦးပြား၏ ဂုဏ္ထူးတစ္ရပ္ျဖစ္ေလသည္။ စာသင္ၾကားေနရင္း စာထဲတြင္ပါလာေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ဆီေလ်ာ္သည္
့ ရယ္စရာသာဓကမ်ား၊ ရယ္စရာလကၤာမ်ားကိုသာ ေျပာၾကား
ေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားက စြဲမက္ခ်စ္ခင္ၾကသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ား ျမန္မာစာေပကို လိုက္စားခ်င္လာေအာင္ အမ်ဳိးမ်ဳိး အားေပးေျပာၾကားေလ့လည္း ရွိေပ၏။ မိမိ၏ တပည့္မ်ားကိုလည္း အလြန္ခင္မင္ေလ့ရွိသည့္အတိုင္း ဘယ္အခါမွ် ေငါက္ငန္းျခင္းမရွိ။ တပည့္မ်ားအား အလြန္အလိုလိုက္ေလ့ရွိသည္။ မတတ္လွ်င္ တတ္ေအာင္၊ နားမလည္လွ်င္ နားလည္ေအာင္ မ်ားစြာ ႀကိဳးစားကာ သင္ၾကားေလ့ရွိ၏။
ဆရာႀကီး ဦးပြား၌ ထူးျခားေသာ အခ်က္တစ္ခုမွာ ပ်ဳိ႕ကဗ်ာမ်ားကို သင္ၾကားေသာအခါ စာအုပ္ကိုမကိုင္ဘဲ အလြတ္ ႏႈတ္ကရြတ္ကာ သင္ၾကားျပသႏိုင္ျခင္းျဖစ္ေလသည္။ ပ်ဳိ႕မ်ား၊ လကၤာမ်ားကို အလြတ္ႏႈတ္တိုက္ရသည္။ ဦးပုည ေမတၱာစာ၊ ရတနာနဒီေမာ္ကြန္း၊ ၾသ၀ါဒထူးပ်ဳိ႕၊ ပလိပ္စားဧခ်င္း၊ ပါရမီခန္းပ်ဳိ႕၊ ကိုးခန္းပ်ဳိ႕
စသည္တို႔ကို အစမွ အဆံုးတိုင္ ႏႈတ္တိုက္ရသည္။ ကဗ်ာဖြဲ႕နည္းမ်ားကို သင္ၾကားေနခိုက္ ႐ုတ္တရက္ထကာ သင္ပုန္းႀကီးေပၚတြင္ ေတးထပ္၊ ေဘာလယ္၊ ေဒြးခ်ဳိး၊ ေလးခ်ဳိး၊ လြမ္းခ်င္းမ်ားကို ေရးျပတတ္ရာ ဂုဏ္၊ ရသႏွင့္ ျပည့္စံုေသာလကၤာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ေဗဒင္ကိုလည္း အေတာ္အတန္ ေခါက္မိေအာင္ သင္ၾကားျပသေလ့ရွိသည္။

အားလံုးေပ်ာ္ရြင္ပါေစ

မာမာ marmarmyint1981@gmail.com