“ေမ်ာက္ပုံျပင္”

- ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ေရး (state building) ျဖစ္စဥ္တြင္ လႊတ္ေတာ္ႏွင့္အစိုးရ ၂ က႑မွ်ျဖင့္္ တည္ေဆာက္၍မရ။ လြတ္လပ္မွ်တေသာတရားစီရင္ေရးမရွိသမွ် ဥပေဒစိုးမိုးမွဳမရွိ (rule of law)။ ဥပေဒစိုးမွဳမရွိသမွ် ေကာင္းမြန္ေသာအုပ္ခ်ဳပ္မွဳ (Good Governance) ဟူသည္ အိမ္မက္မွ်သာ။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသမားမ်ားႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားမွ လြတ္လပ္ေသာတရားစီရင္ေရးကို မည္မွ်တန္ဖိုးထားသနည္းဟူသည့္ေမးခြန္းသည္ ႏိုင္ငံျပဳေခါင္းေဆာင္ပီသျခင္းမပီသျခင္းအတြက္ အဆုံးအျဖတ္လည္းျဖစ္သည္။ 
- အမွန္တကယ္ေတာ့ လြတ္လပ္၍ၾအဇာေလာင္းရိပ္ကင္းေသာ တရားစီရင္ေရးစံနစ္ဟူသည္ လွပေသာဥယ်ဥ္တစ္ခုကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ရသကဲ့သို ့ျဖစ္၏။ သင့္တင့္မွ်တေသာ ေန၊ေရ၊ေလကိုရရွိေစရန္ႏွင့္ပိုးမႊားေရာဂါကင္းစင္ေစရန္ အစဥ္ထာ၀ရ ဂရုစိုက္ေနမွသာလွ်င္ လွပေသာ ဥယ်ာဥ္တစ္ခုကိုပိုင္ဆိုင္ႏိုင္၏။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမွဳ၊ ျခစားမွဳ၊ ၾအဇာလႊမ္းမိုးမွဳ၊ ျခိမ္းေျခာက္မွဳစသည္တို ့ရွိေနေသးသေရြ လြတ္လပ္ေသာတရားစီရင္ေရးကို မတည္ ေဆာက္ႏိုင္။

- အမတ္မ်ားႏွင့္ ယေန ့လႊတ္ေတာ္သည္ကား က်မ္းဂန္လာ ေမ်ာက္မ်ားႏွင့္ မင္းဥယ်ာဥ္ကဲ့သို ့ျဖစ္ေန၏။ ေလာင္းရမည့္ေရပမာဏကို အတိအက်သိလိုသျဖင့္ ဥယ်ာဥ္ထဲရွိသစ္ပင္ပန္းပင္မ်ားအား ဆြဲႏွဳတ္၍ ေရေသာက္ျမစ္အတိုအရွည္ကို ၾကည့္ၾကသကဲ့သုိ ့ပင္။ တရားစီရင္ေရးနယ္ပယ္ရွိပုဂၢိဳလ္မ်ားအဖို ့ၾကဳံရတတ္သည္မွာ အမွဳႏိုင္သူက တရားသူၾကီးပညာရွိပါေပသည္ဟု ခ်ီးမြမ္းတတ္၍ရွဳံးသူကမူ မတရားဆုံးျဖတ္ခံရသည္ဟု ဆိုၾကျခင္းပင္။ ဤသို ့ေသာ အကဲျဖတ္မွဳမ်ိဳးမွာ သာမန္ျပည္သူတို ့ထံမွျဖစ္ေသာ္ မေထာင္းတာလွေသာ္လည္း အမွဳရွဳံးသျဖင့္ မတရားဆုံးျဖတ္ခံရပါသည္ဟုဆိုေသာ ပုဂၢိဳလ္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ျဖစ္ေသာ္ လြတ္လပ္ေသာတရားစီရင္ေရးကိုျခိမ္းေျခာက္မွဳၾကီးျဖစ္လာေတာ့၏။
- ယေန ့ခုံရုံးကိစၥတြင္လည္း ဤကဲ့သို ့ေသာ မရင့္က်က္သည့္အျပဳအမူမ်ိဳးကို လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားထံတြင္ေတြ ့လာရ၏။ အျခားေသာ ေရြးျခင္စရာနည္းလမ္းမ်ားကို မေရြးျခယ္ပါဘဲ ခုံရုံးအား ထိပ္တိုက္ေတြ ့သည့္နည္းလမ္းကိုေရြးျခင္ၾကသည့္အျပဳအမူမွာ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ေကာင္းလွေတာ့၏။ လူမွဳပ႗ိညဥ္ (Social Contract) ၏တန္ဖိုးႏွင့္အေရးပါမွဳကို အေလးမထားမလိုက္နာလိုျခင္းျဖစ္သည္။ အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း အေျခခံဥပေဒကိုျပင္ဆင္ရန္ကိစၥမွာ ျပည္သူ ့လႊတ္ေတာ္ဥကၠ႗အဖို ့မီးခဲကိုင္မိသကဲ့သို ့ျဖစ္ဟန္ရွိ၏။ ၂၀၀၈ ကို ပိ႗ကတ္သုံးပုံကဲ့သို ့မွတ္ယူလိုဟန္ေတြ ့ရ၏။ 
- တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးေကာ္မတီဥကၠ႗ၾကီးမွာလည္း အတြင္းအျပင္ ၃၀၁ ပါး ထဲတြင္အ၀င္အပါဟု သိရေသာအခါ ထိပ္တိုက္ေတြ ့ေရးနည္းလမ္းကို ေရြးၾကျခင္းမွာ မဆန္းလွဟု စဥ္းစားမိေတာ့၏။ အဆိုးဆုံးမွာ ၎ပါတီ၏ထင္ရွားလွသည့္ “အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး” ေပၚလစီကို မ်က္ႏွာလႊဲခဲပစ္ လုပ္ျခင္းျဖစ္၏။ သို ့ဆိုလွ်င္ ေဒၚစုအပါအ၀င္ ၂၀၀၈ ကိုျပင္ဆင္ရမည္ဟုေၾကြးေၾကာ္ထားေသာအမတ္မ်ားမွာ ယခုအခါ အဘယ္ေၾကာင့္ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးကို လက္တြန္ ့ေနၾကသနည္း။ တာ၀န္ခံႏိုင္မွဳ (Accountability) သည္ ေခါင္းေဆာင္ဆိုသူတို ့၏ မရွိမျဖစ္အရည္အခ်င္းျဖစ္သည္ကို မသိက်ိဳးကြ်ံျပဳျခင္းပင္ေလာ…..။ သို ့မဟုတ္ ျပည္သူအား ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အမွား (false hope) မ်ားေပးခဲ့ျခင္းေလာ…။
- ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ျဖစ္ျခင္းမျဖစ္ျခင္းသည္ ျပည္သူကို တိုက္ရိုက္အက်ိဳးမျပဳ။ သို ့ရာတြင္ အခ်ိဳးမက် ဂြက်လွသည့္ ၂၀၀၈ ကိုျပင္ျခင္းသည္ကား ျပည္သူ ့အက်ိဳးစီးပြားကို တိုက္ရိုက္အက်ိဳးျပဳရုံမွ်မက တည္ျငိမ္ခိုင္မာေသာ ဥပေဒေဘာင္ (legal frame) တစ္ခုကို တည္ေဆာက္ေပးျပီးသားျဖစ္၏။ 
- ႏိုင္ငံေရးတြင္ ထိပ္တိုက္ေတြ ့သူေသကိုေသ ခ်ၾကသည့္ျမန္မာ့အစဥ္အလာဆိုးကို လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားမွသင္ခန္းစာယူသင့္ျပီထင္္သည္။ ဥပေဒေၾကာင္းအရေျပာင္းလဲျပဳလုပ္တတ္လာျခင္း၊ မိမိတို ့၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေဘာင္အတြင္းမွသာ ရသင့္သည့္အခြင့္အေရးကို တိုက္ယူတတ္ျခင္းစသည့္ ဒီမိုကေရစီတန္ဖိုးမ်ား၊အေလ့အက်င့္မ်ားကို လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကိုယ္တိုင္က နမူနာေကာင္းအျဖစ္ျပဳလုပ္ျပသင့္္၏။ 
- ခုံရုံးတစ္ဖြဲ ့လုံးအား ျဖဳတ္ပစ္၍ လူသစ္မ်ားျဖင့္အစားထိုးႏိုင္သည္ဆိုအ့ံ။ ေနာင္အနာဂါတ္တြင္ ၎အဖြဲ ့သစ္သည္ ဥပေဒျပဳေရးသမားတို ့၏ အာဏာေလာင္းရိပ္ေအာက္မွာသာ ဆုံးျဖတ္ရေတာ့မည့္အစဥ္အလာကို လမ္းခင္းေပးျပီးသားျဖစ္၏။ လြတ္လပ္၍တရားမွ်တေသာတရားစီရင္ေရးကိုအဆုံးအရွဳံးခံကစားသကဲ့သို ့ျဖစ္၏(at the expense of Independent Jurisdiction)။ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာခုံရုံး၏ အဆုံးအျဖတ္သည္သာ အျပီးအျပတ္ (supreme and final) ျဖစ္သည္ဟူေသာ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာျပ႗ာန္းခ်က္သည္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားအတြက္ အက်ဳံးမ၀င္၊ ခုံရုံး၏ဂုဏ္သိကၡာကို ဥပေဒျပဳသမားမ်ားေလးစားစရာမလို ဟူေသာ အစဥ္အလာဓေလ့တစ္ခု(bad legacy)ကို လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကိုယ္တိုင္က ခ်ေပးသကဲ့သို ့ျဖစ္ေပမည္။
- သမုိင္းတေလ်ာက္တြင္လည္း လြတ္လပ္မွ်တေသာ တရားစီရင္ေရးစံနစ္ကို ေလးစားတန္ဖိုးထားခဲ့ၾကျခင္းမရွိခဲ့သည္ကိုသာေတြ ့ရ၏။ တရားစီရင္ေရးသည္ ႏိုင္ငံေရးသမားတို ့၏ လိုအင္ကို ပုံေဖၚရန္ ကိရိယာ (political tool) တစ္ခုအေနႏွင့္သာ အသုံးခ်ခံခဲ့ရသည္ကိုေတြ ့ရ၏။ ဤသည့္အတြက္ေၾကာင့္ပင္ ဖဆပလ ဒီမိုကေရစီသည္ သေႏၶပင္မတည္လိုက္ရပဲ သားေလ်ာပ်က္က်ခဲ့ရျခင္းလည္းျဖစ္သည္။
- ယေန ့အခင္းအက်င္းသည္လည္း အစိုးရႏွင့္လႊတ္ေတာ္ၾကား ခုံရုံးကိုေျမဇာပင္လုပ္လာျခင္းျဖစ္သည္ဟုျမင္၏။ အစိုးရ၀န္ၾကီးမ်ားစုသည္၎၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္အမ်ားစုသည္၎ တပါတီတည္းမွထြက္ၾကေသာ္လည္း အမတ္ဘ၀ႏွင့္ အစိုးရ၀န္ၾကီးဘ၀ ခံစားစံစားမွဳမ်ားမတူႏိုင္ၾက။ သို ့ျဖင့္၎တို ့မ႑ိဳင္ ၂ခုၾကားအာဏာလြန္ဆြဲပြဲအတြင္း တရားစီရင္ေရး၏ျပယုဂ္ျဖစ္သည့္ ခုံရုံးက ဒါးခုတ္ရာလက္၀င္လွ်ိဳေပးရသကဲ့သို ့ျဖစ္ေန၏။ 
- မည္သုိ ့ပင္ျဖစ္ေစ….အေျခခံဥပေဒႏွင့္ပတ္သက္ေသာ အဆုံးအျဖတ္မွန္သမွ် အေျခခံဥပေဒခုံရုံး၏ အဆုံးအျဖတ္သည္သာ (supreme and final) အတည္ျဖစ္ေပသည္။ ဤသည့္ျပ႗ာန္းခ်က္ကို မလိုက္နာလိုျခင္းသည္ဤအေျခခံဥပေဒအား “ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ပါမည္” ဟူ၍က်မ္းက်ိန္သစၥာဆိုထားျခင္းအား ေဖါက္ဖ်က္ျခင္းလည္းမည္၏။ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကပင္လွ်င္ အေျခခံဥပေဒအားမေလးစားမလုိက္နာႏိုင္ပါက အျခားမည္သူက ေလးစားလုိက္နာႏိုင္အ့ံနည္း။ 
- “ အက်င့္ေဟာင္းမ်ားေဖ်က္ဖ်က္ၾကပါ “ ဟုဆိုလွ်င္ ယခင္ န၀တ၊နအဖ ေခတ္ကိုရည္ညြန္းသည္ဟုမွတ္ယူၾက၏။ ဤမွ်မဟုတ္။ တရားစီရင္ေရးကို က႑တစ္ရပ္အေနႏွင့္ ေလးစားတန္ဖိုးထားျခင္းမရွိေသာ၊ တရားစီရင္ေရးအေပၚ ႏိုင္ငံခ်င္ၾကက္ကဲ့သို ့ျခိမ္းေျခာက္လိုေသာ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးသမားတို ့၏သေႏၶပါဗီဇကိုလည္းဆိုလိုသည္ဟုမွတ္ယူအပ္၏။
- ဤအျငင္းပြားမွဳေၾကာင့္စစ္တပ္၏ အခန္းက႑ေခါင္းေထာင္ထလာမည္ကို စိုးရြံ ့သူက စိုးရြံ ့ၾကသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ စစ္တပ္၏အခန္းက႑မွာၾကီးထြားလာေနျခင္းမဟုတ္။ နဂိုကတည္းက ၾကီးထြားေနျခင္းျဖစ္၏။ ဤသည္ကို အသိအမွတ္မျပဳလိုျခင္း၊ လက္မခံလိုျခင္းသာလွ်င္ရွိေပမည္။သို ့ရာတြင္ မည္သူမွ်စစ္တပ္အား ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွ ေနာက္ဆုတ္သြားႏိုင္ေအာင္ စည္းရုံးသိမ္းသြင္းႏိုင္မွဳမရွိခဲ့။ နင္ပဲငဆေျပာဆို၍ နံရံကိုေခါင္းႏွင့္၀င္တုိက္ၾကျခင္းသာရွိေပသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္လိုအပ္ေနသည္မွာ ႏိုဘယ္ဆုရွင္မဟုတ္၊ ႏိုင္ငံတကာမွေဒါက္တာဘြဲ ့မ်ားပိုင္ရွင္လည္းမဟုတ္… စစ္သားမ်ားအား သိမ္းသြင္းနားခ်ႏိုင္သူသာျဖစ္၏။ ၂၀၀၈ အားျပင္ဆင္ႏိုင္ေရးတြင္လည္း ဤအခ်က္သည္သာ အခရာက်၍ စည္းရုံးေရးစြမ္းရည္ေကာင္းသည့္ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားအေရးတၾကီးလုိအပ္ေနျပီျဖစ္၏။ မာနတံခြန္ထူ၍ ျပည္သူ ့အက်ိဳးထက္ကိုယ့္အက်ိဳးကိုေရွ ့တန္းတင္လာေသာအျပဳအမူမ်ားျပလာေသာအမတ္မ်ားအား မည္သည့္ စစ္သားကမွ် ေလးစားအထင္ၾကီးလိမ့္မည္မဟုတ္။ စည္းရုံးႏိုင္ဖို ့ေ၀းစြ။
- ခ်ဳပ္ရလွ်င္၂၀၁၀ မတိုင္မွီက လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားအားဒ႑ာရီလာေမ်ာက္သုံးေကာင္ကဲ့သို ့မ်က္စိပိတ္၊နားပိတ္၊ ပါးစပ္ပိတ္ ေနၾကသည့္အျဖစ္ျဖင့္္သေရာ္ခဲ့ၾကဖူး၏။ယခုအခါတြင္ကား ျပည္သူ ့ဥယ်ာဥ္ကိုဖ်က္သည့္ေမ်ာက္တစ္အုပ္အျဖစ္ကိုမေရာက္ၾကဖို ့ဂရုျပဳၾကရေတာ့မည္ထင္သည္။

Socretes Athensian