ပထမဆံုးေသာ ျမန္မာလူမ်ိဳး အေနာက္တိုင္း ဆရာဝန္ ေဒါက္တာ ေရွာလူ (၁၈၃၉-၁၉၂၉)

ေဒါက္တာေရွာလူသည္ ၁၈၆၄ခုႏွစ္ အေမရိကန္ျပည္ ဘက္နယ္လ္တကၠသိုလ္ (Bucknell University) တြင္ စတင္ပညာသင္ၾကားခဲ့ေသာ ပထမဆံုးေသာ အေမရိကန္ေရာက္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ေဆးေက်ာင္းသား တစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ ၁၈၅၈ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္ (Pennsylvania)သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။

ေဒါက္တာေရွာလူကို ၁၈၃၉ ခုနွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁ ရက္ေန႔တြင္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕တြင္ ဖြားျမင္ခဲ့သည္။ အဖ ဦးေရႊသက္၊ အမိ ေဒၚဖြားလွတို႔၏ သားအၾကီးဆံုး ျဖစ္သည္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္ မြန္လူမိ်ဳး ျဖစ္သည္။ ေမာ္လျမိဳင္တြင္ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳ ေဒါက္တာ ဂ်ဒ္ဆင္(Adoniram Judson)နွင့္ အိမ္နီးခ်င္း ျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာေရွာလူ၏ ဆရာဝန္မျဖစ္မွီ ငယ္စဥ္ဘဝမ်ားကား ၾကမ္းတမ္းလွေပသည္။ သူသည္ ငယ္စဥ္က ပညာ သင္ၾကားေရးကို စိတ္အားထက္သန္သည္။
၏ဖခင္ ဦးေရႊသက္မွာ အထူးဆုရထားေသာ အဂၤလိပ္အရာရွိမ်ားကို ျမန္မာစာျပသူ ျဖစ္သူျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ဦးေရႊသက္၏ အရက္အလြန္အကၽြံေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ၁၈၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚဖြားလွႏွင့္ လမ္းခြဲခဲ့ၾကေလသည္။ မိဘမ်ား၏ အိမ္ေထာင္ေရးဂယက္ေၾကာင့္ ေရွာလူေလးကို အမ်ိဳးမ်ားက တာဝန္ယူ ေစာင့္ေရွာက္ၾကရေပသည္။ 

၁၈၅၆ ခုနွစ္၊ ေရွာလူ အသက္ ၁၅ နွစ္ အရြယ္တြင္ အိမ္မွစြန္စား၍ ထြက္ေျပးကာ အိႏၵိယနိုင္ငံ ကာလကတၲား၌ သြားေရာက္ပညာသင္သည္။ သံုးနွစ္ခန္႔အၾကာတြင္ အိႏၵိယတပ္တြင္ စစ္ဘာရီ (Sepoy Mutiny) ပုန္ကန္မႈၾကီး ေပၚေပါက္လာရာ အိႏၵိယ၌ ဆက္လက္ ပညာသင္ရန္ အခက္အခဲ ၾကံဳလာရသည္။ ၁၈၅၇ ခုနွစ္တြင္ ျမန္မာျပည္သို႔ျပန္ျပီး သင္းအုပ္ဆရာ ဦးေရႊေအးမွ ႏွစ္ျခင္းေပးကာ ရိုင္ယာလိက္ Royal Lakes (ယခု ကန္ေတာ္ၾကီး)တြင္ ႏွစ္ျခင္းခရစ္ယာန္ဘာသာ ခံယူခဲ့သည္။

၁၈၅၈ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုသို႔ ျပန္မည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သံုးဆယ္ၿမိဳ့တြင္ ခရစ္ယာန္ သာသနာျပဳ ဆရာမၾကီး မစၥမာရီယာအင္ေဂါ (Mrs. Marilla Ingalls)နွင့္ ေတြ႔ဆံုခဲ့ျပီး ဆရာမၾကီး၏ ကူညီမႈျဖင့္ အေမရိကန္သို႔ ပညာသင္ လိုက္ပါခဲ့သည္။ ဆရာမႀကီးမွာ အားလပ္ရက္တြင္ အေမရိကန္သို႔ ေခတၱျပန္ျခင္းျဖစ္ရာ ေမာင္ေရွာလူးက ေတြ႔ဆံုၿပီး အက်ဳိးအေၾကာင္း ေျပာျပခဲ႔သည္။ ပညာလိုလားသူ ေမာင္ေရွာလူး အေၾကာင္းကို ဆရာမႀကီးက သေဘၤာကပၸတိန္အား တစ္ဆင့္ ေျပာျပေပးသည္။ လမ္းခရီးတြင္ သေဘၤာခအတြက္ သေဘၤာစားေသာက္ခန္း စားပဲြထိုးအျဖစ္ ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခဲ့ရသည္။ 

၁၈၅၇ ခုနွစ္ နွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ နယူးေယာက္ျမိဳ႕သို႔ ေရာက္ရွိျပီး ထိုအခိ်န္က နယူးေယာက္တြင္ လူဦးေရ တစ္သန္းေက်ာ္ သာရိွသည္။ နယူးေယာက္မွ ကုန္သည္တဦး၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ ပင္ဆယ္ေဗးနီးယားျပည္နယ္ (Pennsylvania) လူဝီစဗတ္ တကၠသိုလ္ (Lewisburg University) ၌ (၁၈၈၆မွစ၍ ဘက္နယ္လ္တကၠသိုလ္ (Bucknell University) အျဖစ္ အမည္ေျပာင္းလဲသည္။) ၁၈၅၉ ခုနွစ္တြင္ ပညာသင္ခြင့္ ရခဲ့သည္။ ပညာသင္ၾကားရင္း အားလပ္ခိ်န္မ်ားတြင္ အလုပ္မ်ိဳးစံုလုပ္ခဲ့ရသည္။ အယူအဆဆိုင္ရာ ပါေမာကၡၾကီး ေဒါက္တာေသာလ္မတ္ အက္ဖ္ ကာတစ္ (Dr. Thomas F. Curtis) ၏အိမ္တြင္ တစ္နာရီ ဆယ္ဆင့္ျဖင္႔ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရင္း တဖက္တလမ္းမွ ဝင္ေငြရယူခဲ့သည္။ ေက်ာင္းပိတ္ရက္မ်ားတြင္ အျခားၿမိဳ့ႀကီးမ်ားသို႔ သြားေရာက္ကာ ျမန္မာ႔ဓေလ႔ႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားအေၾကာင္း ေဟာေျပာျခင္းျဖင္႔ ဝင္ေငြရွာသည္။ေမာင္ေရွာလူသည္ လူဝီစဗတ္မွ ေဟာေျပာပြဲမ်ားတြင္လည္း ျမန္မာယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့စရိုက္မ်ားကို လူဝီစဗတ္ ပရိသတ္မ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္မႈ ရွိေအာင္လည္း ေဟာေျပာႏိုင္ခဲ့သူျဖစ္သည္။
မာင္ေရွာလူသည္ ၁၈၆၄ ခုနွစ္တြင္ လူဝီစဗတ္ တကၠသိုလ္မွ ဝိဇၨာဘဲြ႔ရခဲ့သည္။ ဝိဇၨာဘြဲ႔အတြက္ ဂရိ၊ လက္တင္ဘာသာ စကားမ်ား၊ သခၤ်ာ၊ သဘာဝ သိပၸံ၊ နကၡတၲေဗဒ၊ ဓာတုေဗဒ၊ နိုင္ငံေရး၊ ေဘာဂေဗဒ၊ ဖီလိုဆိုဖီ၊ စိတ္ပညာနွင့္ အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု ဥပေဒတို႔ကို သင္ယူခဲ့သည္။ ထိုအခိ်န္က အေမရိကန္တြင္ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ပြားဆဲ ျဖစ္သည္။

ဘီေအဘဲြ႔ရျပီးေနာက္ ေမာင္ေရွာလူသည္ အိုဟိုင္းယိုးျပည္နယ္ ကလိဗ္လင္း (Cleveland) ရွိ  ခ်ိဳ႕တဲ့သူမ်ားေဆးေကာလိပ္ (Charity Hospital Medical College) ၌ ေဆးပညာ ဆက္လက္ ဆည္းပူးသည္။ ကေလးဘဝက ေမာ္လျမိဳင္တြင္ ေဒါက္တာ ဂ်ဒ္ဆင္အား ေဆးကုသေပးမည့္ ဆရာဝန္ မရိွ၍ အေမရိကန္သို့ သေဘၤာျဖင့္ ျပန္သြားရသည့္ ေဒါက္တာ ဂ်ဒ္ဆင္၏ အျဖစ္ကို ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရသည့္ အခိ်န္မွစ၍ ေမာင္ေရွာလူသည္ ဆရာဝန္ ျဖစ္ရန္ ရည္မွန္းခဲ့သည္။ ၁၈၆၇ ခုနွစ္တြင္ ေဆးပါရဂူ အမ္ဒီဘြဲ႕ရသည္။ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ အမ္ေအဘဲြ႔လည္း ခီ်းျမွင့္ခံရသည္။ ေဆးပညာ သင္ၾကားမႈ ျပီးဆံုးေသာအခါ ေမာင္ေရွာလူသည္ အေမရိကန္ သမၼတ အင္ဒရူးဂြ်န္ဆင္(President Andrew Johnson)ကို သြားေရာက္ ေတြ႕ဆံုခြင့္ရခဲ့သည္။ အေမရိကန္ သမၼတ၏ မင္းတုန္းမင္းထံ ေပးအပ္ေသာ သဝဏ္လႊာကို လက္ခံ၍ ၁၈၆၇ ခုနွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္ခဲ့သည္။

လမ္းခရီး၌ လန္ဒန္တြင္ တစ္လ၊ ပါရီတြင္ တစ္ပတ္ နားေန ေလ့လာ၍ ေအအင္၊ သီဟိုဠ္၊ ကာလကတၲားမွ တဆင့္ ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာခဲ့သည္။ ထိုအခိ်န္က စူးအက္တူးေျမာင္း မေဖာက္ရေသးေခ်။ ၁၈၆၈ ခုနွစ္၊ ဇြန္လတြင္ အေမရိကန္သမၼတ၏ သဝဏ္လႊာကို မင္းတုန္းမင္းထံ ဆက္သရန္ မႏၱေလးသို့ ဆန္တက္ခဲ့သည္။ သရက္ျမိဳ႕အေရာက္တြင္ မင္းတုန္းမင္း၏ ျမနန္းစၾကာ ေရယာဥ္နွင့္ မႏၱေလးသို႔ ခရီးဆက္သည္။ မင္းတုန္းမင္းသည္ ေဒါက္တာေရွာလူကို ေကာင္းစြာလက္ခံေတြ႕ဆံုသည္။ နန္းတြင္း ေျမာက္ဥယ်ာဥ္ေတာ္၌ အေဆာင္တခုေပးကာ နန္းတြင္းစားေတာ္အုပ္ကို ေန႔စဥ္ ပို႔ေစသည္။ ရက္ ၂ဝ ခန့္ၾကာေသာ္ ေအာက္ျမန္မာျပည္ျပန္၍ ေက်ာင္းဆရာနွင့္ ဆရာဝန္ လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ခြင့္ ေတာင္းသည္။ မင္းတုန္းမင္းက ခြင့္ျပဳ၍ ဆုလာဘ္နွင့္ ေငြဒဂၤါးမ်ားကိုလည္း ခီ်းျမွင့္ခဲ့သည္။

ေဒါက္တာေရွာလူသည္ ရန္ကုန္တြင္ အဂၤလိပ္အစိုးရ၏ အားေပးကူညီမႈ မရေသာေၾကာင့္ မုတၲမ၌ ကိုယ္ပိုင္ေက်ာင္းဖြင့္ကာ အသက္ေမြးသည္။ ၆ လ အၾကာတြင္ ေမာ္လျမိဳင္ ေအဘီအမ္ေက်ာင္း၌ ဆရာ အခက္အခဲေတြ႔ရာ ဆရာအျဖစ္ ဝင္ေရာက္ကူညီခဲ့သည္။ ေအဘီအမ္ေက်ာင္းတြင္ ၁ဝ နွစ္ခန္႔ ဆရာအျဖစ္ေဆာင္ရြက္သည္။ 

ထို႔ေနာက္ ေက်းဇူးရွင္ ဆရာမၾကီး မစၥမာရီယာအင္ေဂါကို ေက်းဇူးတံုျပန္ေသာ အားျဖင့္ သံုးဆယ္ျမိဳ႕ အေမရိကန္သာသနာျပဳ ဆရာဝန္မၾကီး ေဒါက္တာ အယ္လင္မီလ္ခ်ယ္(Dr. Ellen Mitchell)ထံတြင္ လက္ေထာက္ဆရာဝန္အျဖစ္ ၁ဝ နွစ္ ထမ္းေဆာင္ျပီးေနာက္ ေမာ္လျမိဳင္၌ပင္ ကိုယ္ပိုင္ေဆးခန္း ဖြင့္သည္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို အခေၾကးေငြမယူဘဲ ေဆးကုေပးသည္။ အသက္ၾကီးရင့္သည့္တိုင္ လူနာရိွရာသို႔ ကိုယ္တိုင္လိုက္၍ ေဆးကုသသည္။ တဖက္တြင္လည္း ေမာ္လျမိဳင္ အစိုးရေက်ာင္းနွင့္ ေနာင္မန္ေက်ာင္းတို႔တြင္ ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖဲြ႕ဝင္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္သည္။

ေဒါက္တာေရွာလူသည္ ရန္ကုန္အစိုးရ အထက္တန္းေက်ာင္း၌ ဆရာအျဖစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္ အဂၤလိပ္ အမိ်ဳးသမီး မစၥလူစီပရဲယား(Lucy Pereira)နွင့္ အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ျပီး သားသမီး ၇ ေယာက္(သား ေလးေယာက္၊ သမီး သံုးေယာက္) ထြန္းကားခဲ့သည္။ ဇနီး ကြယ္လြန္၍ ၂ နွစ္ အၾကာ၌ အေမရိကန္သာသနာျပဳ မိန္းကေလးေက်ာင္းမွ ေက်ာင္းအုပ္ ေဒၚေရႊနွင့္ ထပ္မံ အိမ္ေထာင္ျပဳသည္။ သားသမီး ၃ ေယာက္ (သားတစ္ေယာက္၊ သမီး ႏွစ္ေယာက္)ရသည္။

ေဒါက္တာ ေရွာလူသည္ ေမာ္လျမိဳင္ျမိဳ႕၌ ၁၉၂၉ ခုနွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလ ၁၀ ရက္ နံနက္ ၅း၃ဝ တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ေဒါက္တာေရွာလူး၏ ဈာပနမွာ စည္ကားလွသည္။ ခရစ္ယာန္ဘုန္းႀကီးမ်ားသာမက ျမန္မာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားပါ တက္ေရာက္ခဲ႔ၾကေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားက ဆိုသည္။ ေဒါက္တာေရွာလူးကို ဂူသြင္းသၿဂိဳလ္ခဲ႔ၾကၿပီး အုတ္ဂူထက္တြင္-

In Sacred Memory of Dr.Shaw Loo 
Die 10-10-1929
Age 91 years
"All the way Saviour Leads me"

ဟု ေရးထိုးထားေပးၾကပါသည္။

"ျမန္မာ တိုင္းရင္းသားမ်ား ထဲမွ အေနာက္တိုင္း ေဆးပညာကို ပထမဆံုး လိုက္စားခဲ့သူ၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ကလိဗ္လင္း ေဆးေကာလိပ္မွ ဆရာဝန္ဘဲြ့နွင့္ ဂုဏ္ထူးေဆာင္ မဟာဝိဇၨာဘဲြ့ကို ပထမဆံုးရခဲ့သူ။ ထူးျခားသည္မွာ အိနၵိယနွင့္ အေမရိကန္သို့ ကိုယ္ထူးကိုယ္ခြ်န္ စြန့္စားကာ ပညာသင္ သြားေရာက္ခဲ့ျပီး ခရစ္ယာန္ေကာင္း ပီသစြာ ဆရာဝန္ပညာနွင့္ ေက်ာင္းဆရာ လုပ္ငန္းကို အခေျကးေငြ အဓိက မထားဘဲ ဆင္းရဲသားမ်ား အကို်း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ ပရဟိတ ပညာရွင္ တဦး ျဖစ္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္" …

 [ေမာင္ေဇယ်ာ ေရးသားတဲ့ 'ျမန္မာလူေက်ာ္ ၁ဝဝ (ပထမအုပ္) စာအုပ္ပါ "အေနာက္တိုင္း ေဆးပညာကို ပထမဆံုး လိုက္စားခဲ့သူ ေဒါက္တာ ေရွာလူ (၁၈၃၉-၁၉၂၉)" အတၳဳပၸတၱိမ

-- 
အားလံုးေပ်ာ္ရြင္ပါေစ

မာမာ