ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳသင္ယူမႈစနစ္

by Lu Cifer on Saturday, September 29, 2012 at 9:17am ·

 ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳသင္ယူမႈစနစ္ကို (Student-centered Learning) ဟုေခၚဆိုပါသည္။ သင္ၾကားမႈ သင္ယူမႈျဖစ္စဥ္တြင္ ေက်ာင္းသား၏ အေတြ႕အႀကဳံကို ဗဟိုျပဳသည့္သင္ယူမႈဟု ဆိုႏိုင္သည္။ အေျပာျဖင့္ သင္ၾကားနည္းမဟုတ္၊ အလုပ္ျဖင့္ သင္ၾကားသည့္စနစ္ဟူ၍လည္း ဆိုႏိုင္ပါသည္။

ကေလးဗဟိုျပဳ ခ်ဥ္းကပ္မႈ (Child-centered Approach) ျဖင့္ ေအာ္ခဲ့ၿပီး ဆရာ၏ ထိန္းေၾကာင္းၫႊန္ျပ သြန္သင္မႈကို ခံခဲ့ၾကရေသာ ပညာေရးကိုသာ အစဥ္အလာအေနျဖင့္ လက္ခံက်င့္သုံးေနၾကဆဲျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသား သို႔မဟုတ္ ကေလးကို ဗဟိုမျပဳႏိုင္ေသးသည့္ အေၾကာင္းတရားမ်ားစြာ ရွိပါသည္။

ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ေက်ာင္းသား၊ ဆရာ၊ စာသင္ခန္းျပႆနာ မ်ားေၾကာင့္ အခ်ိဳးအစားမမၽွသျဖင့္ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ႏိုင္ျခင္းကမ်ားသည္။ အထူးသျဖင့္ ဆရာမ်ားကလည္း သင္ၾကားမႈဗဟိုျပဳရာတြင္ မေျပာင္းလဲခ်င္ေသးသည့္ သေဘာထားမ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ကေလး သို႔မဟုတ္ ေက်ာင္းသားကို ဗဟိုျပဳလိုက္လၽွင္ ဆရာ၏အလုပ္၊ စြမ္းေဆာင္ရမႈ၊ အားထုတ္ရမႈပိုသြားသည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ အပင္ပန္းမခံခ်င္ၾကေသာေၾကာင့္သာ ဆရာကိုဗဟိုျပဳေစၿပီး သင္ၾကား ေနၾကျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သုံးသပ္ၾကသည္။

 ဆရာဗဟိုျပဳ ခ်ဥ္းကပ္မႈ

• ဆရာသည္ ဗဟုသုတ ဟင္းေလးအိုးႀကီး ျဖစ္ေနသည္။ သူသိ၊ သူတတ္၊ သူနားလည္ ျဖစ္ေနၿပီး ပညာရယူႏိုင္မႈတြင္ ဆရာကသာ လမ္းၫႊန္ျခင္း၊ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းမ်ားကို ျပဳလုပ္သည္။ ဘာကိုေလ့လာရမည္ဆိုျခင္းကို ဆရာကသာ အဆုံးအျဖတ္ေပးသည္။

• ေက်ာင္းသားဆိုသည္မွာ "မျပည့္အိုး" အသြင္ သေဘာထားျခင္းခံရသည္။ ထို႔ ေၾကာင့္ ျဖည့္မွျပည့္၊ ေပးမွရ၊ သင္မွတတ္ ဆိုသည့္သေဘာ သတ္မွတ္ျခင္းခံေနရသည္။

• ေက်ာင္းသား ယခင္က သင္ယူခဲ့မႈ၊ ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္မႈ၊ အေတြ႕အႀကဳံ ဗဟုသုတမ်ားကို လုံးဝလ်စ္လ်ဴ႐ႈထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သင္တိုင္း တတ္ေျမာက္ရမည္ဟု မွတ္ယူထားသည္။ ေက်ာင္းသား၏ အားနည္းခ်က္ ႏွင့္ အမွားကို လက္မခံ။ "ဒါေလးေတာင္ မတတ္ဘူးလား" ဆိုသည့္ မမၽွမတ ပိုင္းျဖတ္မႈကို ခံေနရသည္။ "ဒီအတန္း ေရာက္လၽွင္ ဒီစာကို သိကိုသိရမည္" ဆိုသည့္ သတ္မွတ္ျခင္းကိုခံရသည္။

• သင္ၾကားျခင္းသည္ အရွိန္ျမႇင့္ျခင္းဟု သေဘာထားေနသျဖင့္ သာမန္ေက်ာင္းသားလည္း ေတာ္သည့္ေက်ာင္းသားနည္းတူ တစ္တန္းတစ္စားတည္း သတ္မွတ္ကာ ေမာင္းႏွင္ျခင္းခံရသည္။

• - ေက်ာင္းသား၏ တတ္ေျမာက္မႈကို အစဥ္အလာနည္းျဖစ္သည့္ "စာေမးပြဲ" ျဖင့္သာ ပိုင္းျဖတ္သည္။ ေက်ာင္းသား၏ ခံယူႏိုင္စြမ္း၊ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းကို အေလးမထားသျဖင့္ တစ္မ်ိဳးတစ္စားတည္းေမးခြန္းထုတ္ကာ တစ္တန္းတည္းသတ္မွတ္ၿပီး ပိုင္းျဖတ္ ျခင္းခံရသည္။ ေက်ာင္းသား၏ ေနာက္ခံကို ပစ္ပယ္ကာ အမွတ္ျဖင့္ ပိုင္း ျဖတ္ျခင္းျဖစ္သည္။

• သင္႐ိုးမာတိကာႏွင့္ သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းမ်ားသည္ စည္းကမ္းႏွင့္ ရလဒ္ကိုအေျခခံသည့္ ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေနသည္။ အသိဉာဏ္ဆိုသည္မွာ အဆင့္ဆင့္ ျမင့္တက္လာသည့္သေဘာဟု လက္ခံထားၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အမွားအယြင္း အတိမ္း အေစာင္းကို လက္မခံျခင္းျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းသား၏ အခ်က္အလက္ ရယူစုေဆာင္းမႈကို ဆရာက "အသိပညာ" ဟု လြဲမွားစြာ ေကာက္ခ်က္ခ်ျခင္း ခံရသည္။

 ဆရာဗဟိုျပဳျခင္းေၾကာင့္ ရလာသည့္အက်ိဳးတရား

• စည္းကမ္းတင္းၾကပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈကို ခံရၿပီး ႏႈတ္တိုက္အာဂုံေဆာင္ကာ ႐ြတ္ဆိုျပ၊ ေရးသားျပႏိုင္မွ လူေတာ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ျခင္း ခံရသည္။

• ေတြးေတာဆင္ျခင္မႈကို ဦးစားမေပးသည့္ သင္ၾကားမႈကို ခံရသျဖင့္ ေက်ာင္းသားသည္ ကိုယ္ပိုင္အစြမ္းအစျဖင့္ ေဖာ္ထုတ္ျခင္း၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာျခင္း၊ ဖြင့္ဆိုႏိုင္ျခင္းမရွိေတာ့။  ပါဝင္သည့္အခ်က္အေပၚတြင္ အမွတ္ေပးကာ မ်ားမ်ားရ မ်ားမ်ားေပး၊ လူေတာ္ေ႐ြး အေအာင္ေပးျခင္းခံရသည္။

• အခ်က္အလက္မ်ားကို သိသည္ျဖစ္ေစ၊ မသိသည္ျဖစ္ေစ၊ နားလည္သည္ျဖစ္ေစ၊ နားမလည္သည္ျဖစ္ေစ မ်ားမ်ားမွတ္မိေလ ေအာင္ျမင္ေလျဖစ္သည္။

ဆရာဗဟိုျပဳသင္ၾကားရာတြင္ ဗ်ဴဟာႏွစ္ခုကိုသာ အဓိကက်င့္သုံးေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။

• အုပ္စုလိုက္သင္ၾကားျခင္း၊ အုပ္စုထဲမွ ပ်မ္းမၽွကိုသာ ေ႐ြးထုတ္ျခင္း

• အခ်က္အလက္မ်ားကို စုေဆာင္းျခင္း၊ သင္ျပျခင္းသည္ ဆရာ့အလုပ္ဟုသာ ခံယူထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဆရာက သင္ၾကား၊ ေက်ာင္းသားက နားေထာင္၊ စာအုပ္ထဲ ပါတာဖတ္စနစ္ျဖစ္သည္။

 ဆရာဆိုသည္မွာ

• ေက်ာင္းသားအစုအေဝးတစ္ခုကို မိမိသိ ထားသမၽွ ေျပာဆိုၫႊန္ျပ သြန္သင္ျပသူ။
•  အသိဉာဏ္ဂိတ္တံခါးတြင္ တံခါးေစာင့္။ သူဖြင့္မွဝင္ႏိုင္၊ သူခြင့္ျပဳမွ ရႏိုင္သည္။
•  ငါမပါ ပညာေရးသည္ မျပည့္စုံဟုထင္ေနသည္။

 ေက်ာင္းသားဆိုသည္မွာ

• ဆရာေပးမွ ရ၊ ဆရာသင္ျပမွ တတ္၊ ဆရာမသင္ မေအာင္ျမင္ဆိုသည့္ အေတြး ဝင္လာသည္။
• ပညာကို ဆရာကသင္မွသာရမည္ထင္လာသျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္အစြမ္းအစမ်ားနည္းလာသည္။
• နားလည္သည္ျဖစ္ေစ၊ နားမလည္သည္ ျဖစ္ေစ မွတ္ထားသမၽွ ေဖာ္ထုတ္ျပႏိုင္မွသာ ေအာင္ျမင္မႈရမည္ဟု ထင္မွတ္ေနၾကသည္။

 သင္ယူမႈဝန္းက်င္

• စာသင္ခန္းအတြင္း အတန္းလိုက္ ထိုင္ရသည္။
• ဆရာေဟာေျပာပို႔ခ်ခ်က္မ်ားကို နားေထာင္ၾကရသည္။ ဆရာဖတ္ခိုင္းသည့္ စာအုပ္ကိုပဲဖတ္ရသည္။ ကန္႔သတ္ခ်က္၊ တားျမစ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ေနထိုင္ၾကရသည္။

 ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဴခ်ဥ္းကပ္မႈ

• ေက်ာင္းသားကို မျပည့္သည့္အိုးတစ္လုံး အျဖစ္ မည္သည့္အခါမၽွ မသတ္မွတ္ေပ။ သူတို႔သည္ သူတို႔ဘဝ၊၊ သူတို႔အျမင္၊ သူတို႔ ခံယူခ်က္၊ သူတို႔ အေတြးအျမင္မ်ားျဖင့္ ႀကီးျပင္းလာခဲ့ၾကသည္ဟု လက္ခံထားသည္။

• ဘာကိုသင္ရမည္ဟု အေလးအနက္မထား၊ ဘယ္လိုထိေရာက္ေအာင္သင္ရမည္ကို အဓိကထားၿပီး သင္ယူမႈ ျဖစ္စဥ္ကို တိုးတက္ ျမင့္မား သြားေစရန္ ရည္႐ြယ္ထားသည္။

• ေက်ာင္းသား၏ေလ့လာသင္ယူေနမႈ အေပၚ ဆရာကစိတ္ပါဝင္စားၿပီး ဘာထပ္လုပ္ေပးလၽွင္ေကာင္းမည္နည္းဟု အစဥ္ ေတြးေပးေနရမည္။ ဆရာဆိုသည္မွာ သူတို႔ အတြက္ စိတ္ဖိစီးစရာတစ္ရပ္အေနျဖင့္ ရွိမေနေစရန္ သတိျပဳရမည္။ ေက်ာင္းသားကို အသင့္စားသုံးႏိုင္ရန္ မစီစဥ္ေပးရ။ လမ္းၫႊန္ျပသသူသာျဖစ္ရမည္။

• ေက်ာင္းသားကို ဆရာႀကိဳက္သည့္နည္းလမ္း၊ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းခ်က္နည္းလမ္း အတိုင္းေလ့လာသင္ယူေနေစ ျခင္းထက္ ေက်ာင္းသားႀကိဳက္သည့္နည္းလမ္းကိုလည္း ေ႐ြးခ်ယ္ခြင့္ေပးရမည္။ တစ္ဦးခ်င္း ျဖစ္ေစ၊ အုပ္စုလိုက္ ျဖစ္ေစ ေဖာ္ထုတ္ေဝဖန္ သုံးသပ္ႏိုင္ခြင့္ကို ဦးစားေပးရမည္။ ဤ နည္းမွာေက်ာင္းသား၏ တီထြင္ဖန္တီးခ်င္စိတ္ကို အားေပးအားေျမႇာက္ ျပဳရာေရာက္သည္။

• သင္ယူမႈျဖစ္စဥ္သည္ လႈပ္ရွားတက္ႂကြ စိတ္ထက္သန္ျပင္းျပေနရမည္။ အခ်က္အလက္ေပါင္းစုံ၊ အေၾကာင္းအရာေပါင္းစုံ၊ အေတြးေပါင္းစုံ၊ ခ်ဥ္းကပ္မႈနည္းမ်ိဳးစုံျဖင့္ သက္ဝင္ေနရမည္။ တစ္ခုမေအာင္ျမင္လၽွင္ အျခားတစ္ခုျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ႏိုင္ေစရန္ အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳေနရမည္။ ေက်ာင္းသား ႏွင့္ဆရာ အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြး ျခင္း၊ ေက်ာင္းသားအခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးျခင္း၊ တစ္ဦးခ်င္း၊ အုပ္စုလိုက္ အျပန္အလွန္ ေဝဖန္ဆန္းစစ္ ျငင္းခုန္ေဆြးေႏြး ေဝဖန္မႈမ်ားကို အားေပးရမည္။ ဤနည္းသည္ ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳသင္ယူမႈကို အရွိန္ျမင့္ ေစပါလိမ့္မည္။ အစဥ္အလာပညာေရးသည္ ေက်ာင္းသားကို ေဝဖန္ေဆြးေႏြးခြင့္ မေပးထားသျဖင့္ အႀကံတုံး၊ ဉာဏ္တုံး မ်ားျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ဆရာသည္ ေက်ာင္းသားကို အျမင္အယူအဆ မတူလၽွင္ အျပစ္ျမင္မည့္အစား၊ အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳႏိုင္ရမည္။

• ေက်ာင္းသားသည္ ေျပာဆိုျခင္း၊ နားေထာင္ျခင္း၊ ေရးသားျခင္း၊ ဖတ္မွတ္ျခင္းတို႔တြင္ ကိုယ့္စိတ္တိုင္းက် စိတ္ပါမွေလ့လာ၊ စိတ္ပါမွသင္ယူ၊ စိတ္ပါသည္ကိုလုပ္ေဆာင္ ႏိုင္ရန္ အားေပးရမည္။ "ေက်ာင္းသားမသိ ခ်င္ လၽွင္ ဘာကိုမၽွ သင္၍မရႏိုင္" ဆိုသည့္ သေဘာတရားကို နားလည္ထားရမည္။

• ယခင္ ေက်ာင္းသားကို ပိုင္းျဖတ္ရာတြင္ အမွတ္အေရအတြက္သာျဖစ္သည္။ အမွတ္ျဖင့္ ပိုင္းျဖတ္ျခင္းထက္ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းပုံ ေျဖရွင္းနည္းအား ဦးစားေပးသင့္ပါသည္။ ဆရာႏွင့္ေက်ာင္းသားဆိုသည္မွာ တစ္ေလွ တည္းစီး၊ တစ္ခရီးတည္းသြားေနသည့္ သေဘာမ်ိဳး သက္ေရာက္ေနရမည္။ ဆရာသည္ ပဲ့ကိုင္၊ ေက်ာင္းသားကို ေလွဝမ္းထဲ ထိုင္ခိုင္းထား႐ုံျဖင့္ ဘာမၽွတတ္ကၽြမ္းလာမည္ မဟုတ္ပါ။

• သင္႐ိုးၫႊန္းတမ္းမ်ားႏွင့္ သင္႐ိုးမာတိကာမ်ားသည္ တစ္သမတ္တည္း ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား မျဖစ္ေစရ။ အေၾကာင္းအရာ အခ်က္ အလက္မ်ားသည္ အၿမဲရွင္သန္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ရမည္။ ဖတ္စာဆိုသည္မွာ ေက်ာင္းသားတစ္ဦးတည္းဖတ္ရန္မဟုတ္၊ ေက်ာင္းသားႏွင့္ဆရာ ပူးေပါင္းဖတ္ၿပီး အေျဖရွာႏိုင္မည့္ နည္းလမ္း မ်ားကို စုေပါင္း ေဆာင္႐ြက္မႈမ်ိဳးသာျဖစ္ရမည္။

 ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳျခင္းေၾကာင့္ ရလာသည့္ အက်ိဳးတရား

• နယ္ပယ္တစ္ခုအတြက္သာမက ပညာရပ္ နယ္ပယ္ေပါင္းစုံကို အေလးအနက္ထားလာသည္။

•  ေက်ာင္းသားသည္ သင္ယူမႈတြင္ စိတ္ ဓာတ္အၿမဲတက္ႂကြေနမည္။ ေတြးေခၚမႈႏွင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္မ်ား ျမင့္မားလာမည္။ ဥပမာ ျပႆနာမ်ားကို အေျဖရွာတတ္မည္။ ပိုင္းျခားေဝဖန္ သုံးသပ္တတ္မည္။ စုစည္း လုပ္ေဆာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္တတ္လာမည္။ ဆက္သြယ္ပူးေပါင္း အေျဖ ေကာင္းမည္ဟု နားလည္သေဘာေပါက္ လာလိမ့္မည္။

ေက်ာင္းသားဗဟိုျပဳရာတြင္ အသုံးျပဳသည့္ ဗ်ဴဟာမ်ားမွာ

• မည္သို႔ေလ့လာသင္ယူရမည္ကို ေက်ာင္းသားႏွင့္ဆရာ ပူးေပါင္းအေျဖရွာၾကသည္။

• ေက်ာင္းသားတစ္ဦးခ်င္း၏ လိုအပ္ခ်က္ကို  ဗ်ဴဟာေျပာင္းလဲ က်င့္သုံးႏိုင္သည္။

• အသိပညာကို နယ္ပယ္စုံမွ ရယူပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ဥပမာ စာအုပ္၊ အြန္လိုင္း၊ လူ႕ေဘာင္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ၊ လူမႈကြန္ရက္မ်ားမွရႏိုင္သည္။ ရရွိလာသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားျဖင့္ မိမိတို႔ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းမႈျပဳတတ္လာသည္။

 ဆရာဆိုသည္မွာ

ကူညီပံ့ပိုးအက်ိဳးေဆာင္သူျဖစ္သြားသည္။ ေက်ာင္းသားကို အခ်က္အလက္မ်ား၊ ဗဟုသုတမ်ား၊ အေၾကာင္းအရာမ်ား ရရွိႏိုင္ေစရန္ လမ္းၫႊန္ျပသူ ျဖစ္သြားသည္။ ဆရာ၏ အလုပ္ကိုနည္းႏိုင္သမၽွနည္းေအာင္ ေလၽွာ႔ခ်ႏိုင္ရမည္။ ေက်ာင္းသားသည္ ျပႆနာတစ္ရပ္ကို ကိုယ္တိုင္ေျဖရွင္းႏိုင္ရမည္။ ကိုယ္တိုင္မေအာင္ျမင္လၽွင္ ပူးေပါင္း ႀကံဆေဖာ္ထုတ္တတ္ရမည္။ အလုပ္ကို ေက်ာင္းထက္ ျပင္ပတြင္ အခ်ိန္ယူကာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ရမည္။ ေက်ာင္းဆိုသည္မွာ စာလာသင္ရန္မဟုတ္။ ေက်ာင္းသားကို ပိုင္းျဖတ္ရမည့္ ေနရာတစ္ေနရာျဖစ္လာသည္။

 ေက်ာင္းသားဆိုသည္မွာ

• သင္ယူမႈျဖစ္စဥ္ကို တာဝန္ယူတတ္သူေတြ ျဖစ္လာမည္
• လႈပ္ရွားတတ္ႂကြ ေဖာ္ထုတ္တတ္သူေတြ ျဖစ္လာမည္
• ဆရာႏွင့္ပူးေပါင္း၊ အျခားရႏိုင္သမၽွ စုေဆာင္း၊ အေျဖေကာင္းထုတ္ႏိုင္သူေတြ ျဖစ္လာသည္။

 သင္ယူမႈဝန္းက်င္

• ေက်ာင္းသားသည္ သင္ယူႏိုင္မည့္ ရင္းျမစ္ အမ်ားဆုံးရွိသည့္ေနရာတြင္ သင္ယူခြင့္ရွိရမည္။ ဥပမာ စာၾကည့္တိုက္၊ အင္တာနက္တို႔ျဖစ္သည္။
•  ေက်ာင္းသားတစ္ဦးခ်င္း ေလ့လာႏိုင္မႈ ရွိမည္။ အဖြဲ႕လိုက္ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈရွိ လာမည္။ ဆရာက ေလ့လာသင္ယူမႈကို ႀကီးၾကပ္သည့္သေဘာသာျဖစ္သည္။

ဗဟိုျပဳမႈႏွစ္ခုႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္

တင္ညြန္႔

ေမာကၡပညာေရးမဂၢဇင္း

2012-09-28

http://www.maukkha.org/index.php/feature-article/2320-2012-09-28-04-34-21