လူ့အခြင့္အေရးတိုက္ပြဲဝင္ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္မ်ား အပိုင္း (၇) ။
|
12:42 AM |
No မွတ္ခ်က္ |
အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ရေရးတိုက္ပြဲဝင္သူ ဆူဇန္ အန္သိုနီ။
သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ဘယ္ေနရာဘယ္ေဒသ ဘယ္အခ်ိန္ဘယ္ကာလမွာမွ လူ့အခြင့္အေရးကို အလြယ္တကူ ရခဲ့တာ မရွိပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေတြမွာေတာင္မွ လူ့အခြင့္အေရးကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္တိုက္ယူခဲ့ရတဲ့ သာဓကေတြ အထင္အရွား ရွိပါတယ္။ လူ့အခြင့္အေရးနဲ့ ပတ္သက္ရင္ ေရွ့ေဆာင္နိုင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ့သမိုင္းကို ၾကည့္ရင္လည္း လူ့အခြင့္အေရးရဖို့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုတိုက္ပြဲေတြထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲထည့္ခြင့္ရေရး တိုက္ပြဲဟာလည္း တခုအပါအဝင္ ျဖစ္ပါတယ္္။
အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုဟာ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ကေန ၁၇၇၆ ခုႏွစ္မွာ လြတ္ေျမာက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ ပထမဆံုး သမၼတေရြးေကာက္ပြဲကို ၁၇၈၉ ခုႏွစ္မွာ ျပုလုပ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆိုတဲ့အတိုင္း ၄ ႏွစ္တႀကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘယ္ျပည္နယ္ကမွ အမ်ိဳးသမီးေတြကို မဲေပးခြင့္ မျပုပါဘူး။
အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုရဲ့သမိုင္း အစပိုင္းမွာ မိန္းမေတြဟာ အႏွိမ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ေယာက္်ားေတြရဲ့ ပိုင္ဆိုင္စရာ ပစၥည္းတခုလိုပဲ သေဘာထားခံခဲ့ရပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ျပုလိုက္ရင္ သူ့နာမည္ရင္းကို စြန့္လႊတ္လိုက္ရၿပီး သူ့ပိုင္ဆိုင္မႈ အားလံုးကိုလည္း ခင္ပြန္းျဖစ္သူကပဲ စီမံထိန္းခ်ုပ္ခဲ့ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ပညာေရးမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ အမ်ိဳးသားမ်ားနဲ့ တန္းတူအခြင့္အေရး မရခဲ့ၾကပါဘူး။ အဆင့္ျမင့္ပညာ သင္ၾကားခြင့္ဟာ ေယာက္်ားေတြအတြက္သာ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးစာသင္ခန္းထဲမွာ ေနရာလပ္ရွိမွ အမ်ိဳးသမီးေတြကို လက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ၁၉ ရာစုႏွစ္ မတိုင္မီကဆိုရင္ ေဆးပညာနဲ့ တရားဥပေဒလို ပညာရပ္ေတြကို အမ်ိဳးသမီးေတြ သင္ၾကားခြင့္မရခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ ရဲရင့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးတဦး ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ သူ့နာမည္ကေတာ့ ဆူဇန္ ဘေရာင္နဲလ္ အန္သိုနီ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆူဇန္အန္သိုနီကို ၁၈၂၀ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၅ မွာ ေမြးဖြားပါတယ္။ ဖခင္ျဖစ္သူက စည္းကမ္းတင္းက်ပ္တဲ့ ေကြကာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္တဦးပါ။ သားသမီး ၈ ေယာက္ကို ငယ္စဉ္ကေလးဘဝမွာ အရုပ္နဲ့ေဆာ့ကစားတာမ်ိဳး၊ သီခ်င္း ဂီတနားေထာင္တာမ်ိဳးကို ခြင့္မျပုခဲ့ပါဘူး။ ဒါေတြဟာ ကေလးေတြရဲ့ စိတ္ဓာတ္ကို ေပ်ာ့ညံ့ယိမ္းယိုင္ေစတယ္လို့ ယံုၾကည္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္ကိုယ္ကိုယ္ တန္ဖိုးရွိရွိ ရွင္သန္နိုင္ေအာင္ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚ ကိုယ္ရပ္နိုင္ေအာင္ ပညာေရးကို ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ လမ္းညႊန္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေကြကာဘာသာဝင္ေတြဟာ စစ္ကို ဆန့္က်င္သလို က်ြန္စနစ္ကိုလည္း ဆန့္က်င္တဲ့အျပင္ ေယာက္်ား-မိန္းမ တန္းတူညီမ်ွမ်ွကို ယံုၾကည္သူမ်ားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဆူဇန္ဟာ မိသားစုအတြင္းမွာေရာ၊ ဘာသာေရးအသိုက္အဝန္းမွာပါ ေယာက္်ားေလးေတြနဲ့ တန္းတူ ဆက္ဆံတာ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီအသိုင္းအဝိုင္းေၾကာင့္ ဆူဇန္ဟာ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး တိုက္ပြဲဝင္သူ ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။
ဆူဇန္ဟာ အလြန္ညာဏ္ထက္ျမက္သူျဖစ္တာေၾကာင့္ အသက္ ၃ ႏွစ္အရြယ္ကတည္းက စာေရးတတ္ ဖတ္တတ္ေနပါၿပီ။ အသက္ ၆ ႏွစ္အရြယ္မွာ ေက်ာင္းေနေတာ့ သခၤ်ာဆရာတေယာက္က ဆူဇန္ကို မိန္းကေလးမို့ မသင္ေပးနိုင္ဘူးလို့ ျငင္းပါတယ္။ ဒါကို ဖခင္ျဖစ္သူက မေက်နပ္တဲ့အတြက္ သူ့သားသမီးေတြအတြက္ ေက်ာင္းကိုအိမ္မွာပဲဖြင့္ၿပီး သူကိုယ္တိုင္ ဝင္သင္ေပးပါတယ္။
အသက္ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္မွာ မိသားစုရဲ့ စီးပြားေရးကို ကူညီတဲ့အေနနဲ့ ဆူဇန္အန္သိုနီဟာ ေက်ာင္းဆရာမ ဝင္လုပ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ႏွိမ္တဲ့ ေခတ္ျဖစ္တာဆိုေတာ့ သူရတဲ့ လခဟာ အမ်ိဳးသား ေက်ာင္းဆရာေတြရတဲ့ လခရဲ့ ငါးပံုတပံုပဲ ရွိပါတယ္။ ဒါကို ဆူဇန္က မတရားဘူးလို့ ျမင္တဲ့အတြက္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန့္ကြက္ေျပာဆိုရာမွာ အလုပ္ျဖုတ္ခံရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တျခားေက်ာင္းတေက်ာင္းကို ေျပာင္းၿပီး အမ်ိဳးသမီးဌာနမႉးအျဖစ္ ၁၀ ႏွစ္ၾကာ လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။
အသက္ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္မွာ ေက်ာင္းဆရာအလုပ္က ထြက္ၿပီး မိဘမ်ားဆီကို ျပန္ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ဆူဇန္ဟာ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ ပထမဆံုးအေနနဲ့ အရက္မေသာက္သူမ်ားအသင္းတခုမွာ ဝင္ေရာက္လႈပ္ရွားတာပါ။ ဒီအခါမွာလည္း သူဟာ ေယာက္်ား-မိန္းမ ခြဲျခားမႈကို ခံရျပန္တယ္။ ေယာက္်ားေတြရဲ့ အသင္းျဖစ္လို့ ဆူဇန္ဟာ အစည္းအေဝးေတြမွာ စကားေျပာခြင့္မရျပန္ပါဘူး။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ ဆူဇန္ဟာ အဲဒီအသင္းကေန ထြက္ၿပီး အမ်ိဳးသမီး အရက္မေသာက္သူမ်ားအသင္းကို သီးျခားတည္ေထာင္လႈပ္ရွားပါတယ္။
အသက္ ၃၁ ႏွစ္အရြယ္မွာ သူ့လိုပဲ လူမႈေရးနိုင္ငံေရးမွာ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အယ္လိဇဘက္စတြန္တန္ကို ေတြ႕ပါတယ္။ သူတို့ႏွစ္ေယာက္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲေပးခြင့္ရရွိေရးအတြက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ ဆူဇန္အန္သိုနီဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲထည့္ခြင့္အတြက္ လွည့္လည္ေဟာေျပာသလို ညီလာခံေတြ က်င္းပနိုင္ေအာင္လည္း ႀကိုးစားပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးလက္မွတ္ေတြ စုေဆာင္းၿပီး အစိုးရထံ တင္ျပပါတယ္။
၁၈၆၁ ကေန ၁၈၆၅ အထိ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္အတြင္းမွာ သူတို့ဟာ က်ြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးကို ႀကိုးစားပါတယ္။ က်ြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးနဲ့ အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကို ေရာၿပီးႀကိုးပမ္းေပမယ့္ က်ြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးဥပေဒက ေအာင္ျမင္သြားၿပီး အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကေတာ့ မေအာင္ျမင္ဘဲျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္မွာ အမ်ိဳးသမီး မဲထည့္ခြင့္အသင္းကို ထူေထာင္ပါတယ္။
၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္အေျခခံဥပေဒအတြင္း ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒတခုကို ထပ္မံထည့္သြင္းပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအတြင္း ေမြးဖြားသူအားလံုးဟာ အေမရိကန္နိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္ၿပီး တရားဥပေဒဆိုင္ရာ ခံစားခြင့္မွန္သမ်ွကို ရရွိနိုင္ရမယ္၊ ျငင္းဆန္နိုင္ျခင္းမရွိရဘူးဆိုတဲ့ ျပင္ဆင္ခ်က္ပါ။ ဒါကို လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မယ္လို့ ဆူဇန္အန္သိုနီက ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာလည္း နိုင္ငံသားေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ မဲေပးခြင့္ကို ေယာက္်ားေတြရသလို ရရမယ္၊ မရဘူးဆိုရင္ တရားဥပေဒအရ ခံစားခြင့္ကို အျငင္းခံရတာပဲ ျဖစ္တယ္လို့ ဆူဇန္က ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲထည့္ဖို့အတြက္ ၁၈၇၂ ခုႏွစ္ နိုဝင္ဘာ ၁ ရက္ေန့မွာ မွတ္ပံုတင္ စာရင္းသြင္းၿပီး တျခားအမ်ိဳးသမီး ၁၅ ေယာက္နဲ့အတူ ဆူဇန္အန္သိုနီဟာ မဲသြားထည့္ပါတယ္။ ေနာက္သံုးပတ္အၾကာမွာ သူတို့အားလံုး ဖမ္းဆီးခံရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆူဇန္တေယာက္ကိုပဲ ရံုးတင္တရားစြဲပါတယ္။
တရားသူႀကီး ဟာ အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကို ဆန့္က်င္သူျဖစ္တဲ့အတြက္ ရွည္ရွည္ေဝးေဝး စစ္ေဆးမေနဘဲ ဒဏ္ေၾကး ေဒၚလာ ၁၀၀ ေပးေဆာင္ရမယ္လို့ အမိန့္ခ်လိုက္ပါတယ္။ ဆူဇန္ကေတာ့ မတရားတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့အတြက္ မေပးေဆာင္ဘူးလို့ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရဘက္က ဆက္လက္အေရးယူျခင္း မရွိတာေၾကာင့္ ဆူဇန္အနိုင္ရတယ္လို့ ေျပာနိုင္ပါတယ္။
ဆူဇန္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ရေရးအသင္းကို ပိုမိုအင္အားေကာင္းေအာင္ တျခားအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ့ေတြနဲ့ ပူးေပါင္းပါတယ္။ သူ့မိတ္ေဆြ အယ္လိဇဘက္စတြန္တန္နဲ့ ေပါင္းၿပီး အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္သမိုင္းဆိုတဲ့ စာအုပ္ႀကီးကို သံုးတြဲ ခြဲထုတ္ပါတယ္။ ဆူဇန္တို့ရဲ့ တိုက္ပြဲဟာ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၉၃ ခုႏွစ္မွာ ေကာ္လိုရာဒိုျပည္နယ္က အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ဥပေဒကို စတင္ျပ႒ာန္းေပးပါတယ္။ ၁၉၀၆ ခုႏွစ္ အသက္ ၈၆ ႏွစ္အရြယ္မွာ ဆူဇန္ကြယ္လြန္သြားတဲ့အခ်ိန္အထိ ျပည္နယ္ ၄ ခုက အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကို တရားဝင္ဥပေဒ ျပ႒ာန္းေပးခဲ့ပါတယ္။
ဆူဇန္အန္သိုနီရဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲထည့္ခြင့္ရေရးတိုက္ပြဲဟာ သူကြန္လြန္ၿပီး ေနာက္ ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္ေရာက္ေတာ့ လံုးဝ ေအာင္ပြဲခံသြားပါတယ္။ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အထက္ အေမရိကန္နိုင္ငံသား အမ်ိဳးသမီးမ်ားအားလံုး မဲထည့္ခြင့္ကို အေျခခံဥပေဒမွာ ျပင္ဆင္ခ်က္အမွတ္ ၁၉ အျဖစ္ ထည့္သြင္းသတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။ ဒီျပင္ဆင္ခ်က္ကို ဆူဇန္အန္သိုနီ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒလို့ ေခၚပါတယ္။
ဆူဇန္အန္သိုနီ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားတခြန္းရွိပါတယ္။ “အမ်ိဳးသမီးေတြကိုယ္တိုင္ ဥပေဒျပုအမတ္ေတြအျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံရၿပီး တရားဥပေဒေတြကို ျပ႒ာန္းနိုင္ျခင္း မရွိေသးသေရြ႕ ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ တန္းတူညီမ်ွမႈဆိုတာ တည္ရွိလာမွာ မဟုတ္ဘူး” တဲ့။
ခင္ေမာင္စိုး ။
သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ဘယ္ေနရာဘယ္ေဒသ ဘယ္အခ်ိန္ဘယ္ကာလမွာမွ လူ့အခြင့္အေရးကို အလြယ္တကူ ရခဲ့တာ မရွိပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီနိုင္ငံေတြမွာေတာင္မွ လူ့အခြင့္အေရးကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္တိုက္ယူခဲ့ရတဲ့ သာဓကေတြ အထင္အရွား ရွိပါတယ္။ လူ့အခြင့္အေရးနဲ့ ပတ္သက္ရင္ ေရွ့ေဆာင္နိုင္ငံတခုျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ့သမိုင္းကို ၾကည့္ရင္လည္း လူ့အခြင့္အေရးရဖို့ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့ရတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီလိုတိုက္ပြဲေတြထဲမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲထည့္ခြင့္ရေရး တိုက္ပြဲဟာလည္း တခုအပါအဝင္ ျဖစ္ပါတယ္္။
အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုဟာ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ကေန ၁၇၇၆ ခုႏွစ္မွာ လြတ္ေျမာက္လာၿပီးတဲ့ေနာက္ ပထမဆံုး သမၼတေရြးေကာက္ပြဲကို ၁၇၈၉ ခုႏွစ္မွာ ျပုလုပ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆိုတဲ့အတိုင္း ၄ ႏွစ္တႀကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘယ္ျပည္နယ္ကမွ အမ်ိဳးသမီးေတြကို မဲေပးခြင့္ မျပုပါဘူး။
အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စုရဲ့သမိုင္း အစပိုင္းမွာ မိန္းမေတြဟာ အႏွိမ္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ေယာက္်ားေတြရဲ့ ပိုင္ဆိုင္စရာ ပစၥည္းတခုလိုပဲ သေဘာထားခံခဲ့ရပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ျပုလိုက္ရင္ သူ့နာမည္ရင္းကို စြန့္လႊတ္လိုက္ရၿပီး သူ့ပိုင္ဆိုင္မႈ အားလံုးကိုလည္း ခင္ပြန္းျဖစ္သူကပဲ စီမံထိန္းခ်ုပ္ခဲ့ပါတယ္။
အထူးသျဖင့္ ပညာေရးမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ အမ်ိဳးသားမ်ားနဲ့ တန္းတူအခြင့္အေရး မရခဲ့ၾကပါဘူး။ အဆင့္ျမင့္ပညာ သင္ၾကားခြင့္ဟာ ေယာက္်ားေတြအတြက္သာ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးစာသင္ခန္းထဲမွာ ေနရာလပ္ရွိမွ အမ်ိဳးသမီးေတြကို လက္ခံခဲ့ပါတယ္။ ၁၉ ရာစုႏွစ္ မတိုင္မီကဆိုရင္ ေဆးပညာနဲ့ တရားဥပေဒလို ပညာရပ္ေတြကို အမ်ိဳးသမီးေတြ သင္ၾကားခြင့္မရခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ ရဲရင့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးတဦး ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ သူ့နာမည္ကေတာ့ ဆူဇန္ ဘေရာင္နဲလ္ အန္သိုနီ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆူဇန္အန္သိုနီကို ၁၈၂၀ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၅ မွာ ေမြးဖြားပါတယ္။ ဖခင္ျဖစ္သူက စည္းကမ္းတင္းက်ပ္တဲ့ ေကြကာ ခရစ္ယာန္ဘာသာဝင္တဦးပါ။ သားသမီး ၈ ေယာက္ကို ငယ္စဉ္ကေလးဘဝမွာ အရုပ္နဲ့ေဆာ့ကစားတာမ်ိဳး၊ သီခ်င္း ဂီတနားေထာင္တာမ်ိဳးကို ခြင့္မျပုခဲ့ပါဘူး။ ဒါေတြဟာ ကေလးေတြရဲ့ စိတ္ဓာတ္ကို ေပ်ာ့ညံ့ယိမ္းယိုင္ေစတယ္လို့ ယံုၾကည္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္ကိုယ္ကိုယ္ တန္ဖိုးရွိရွိ ရွင္သန္နိုင္ေအာင္ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚ ကိုယ္ရပ္နိုင္ေအာင္ ပညာေရးကို ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ လမ္းညႊန္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေကြကာဘာသာဝင္ေတြဟာ စစ္ကို ဆန့္က်င္သလို က်ြန္စနစ္ကိုလည္း ဆန့္က်င္တဲ့အျပင္ ေယာက္်ား-မိန္းမ တန္းတူညီမ်ွမ်ွကို ယံုၾကည္သူမ်ားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဆူဇန္ဟာ မိသားစုအတြင္းမွာေရာ၊ ဘာသာေရးအသိုက္အဝန္းမွာပါ ေယာက္်ားေလးေတြနဲ့ တန္းတူ ဆက္ဆံတာ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီအသိုင္းအဝိုင္းေၾကာင့္ ဆူဇန္ဟာ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး တိုက္ပြဲဝင္သူ ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။
ဆူဇန္ဟာ အလြန္ညာဏ္ထက္ျမက္သူျဖစ္တာေၾကာင့္ အသက္ ၃ ႏွစ္အရြယ္ကတည္းက စာေရးတတ္ ဖတ္တတ္ေနပါၿပီ။ အသက္ ၆ ႏွစ္အရြယ္မွာ ေက်ာင္းေနေတာ့ သခၤ်ာဆရာတေယာက္က ဆူဇန္ကို မိန္းကေလးမို့ မသင္ေပးနိုင္ဘူးလို့ ျငင္းပါတယ္။ ဒါကို ဖခင္ျဖစ္သူက မေက်နပ္တဲ့အတြက္ သူ့သားသမီးေတြအတြက္ ေက်ာင္းကိုအိမ္မွာပဲဖြင့္ၿပီး သူကိုယ္တိုင္ ဝင္သင္ေပးပါတယ္။
အသက္ ၁၇ ႏွစ္အရြယ္မွာ မိသားစုရဲ့ စီးပြားေရးကို ကူညီတဲ့အေနနဲ့ ဆူဇန္အန္သိုနီဟာ ေက်ာင္းဆရာမ ဝင္လုပ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ႏွိမ္တဲ့ ေခတ္ျဖစ္တာဆိုေတာ့ သူရတဲ့ လခဟာ အမ်ိဳးသား ေက်ာင္းဆရာေတြရတဲ့ လခရဲ့ ငါးပံုတပံုပဲ ရွိပါတယ္။ ဒါကို ဆူဇန္က မတရားဘူးလို့ ျမင္တဲ့အတြက္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန့္ကြက္ေျပာဆိုရာမွာ အလုပ္ျဖုတ္ခံရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တျခားေက်ာင္းတေက်ာင္းကို ေျပာင္းၿပီး အမ်ိဳးသမီးဌာနမႉးအျဖစ္ ၁၀ ႏွစ္ၾကာ လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။
အသက္ ၂၉ ႏွစ္အရြယ္မွာ ေက်ာင္းဆရာအလုပ္က ထြက္ၿပီး မိဘမ်ားဆီကို ျပန္ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ဆူဇန္ဟာ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြထဲမွာ ပါဝင္ပါတယ္။ ပထမဆံုးအေနနဲ့ အရက္မေသာက္သူမ်ားအသင္းတခုမွာ ဝင္ေရာက္လႈပ္ရွားတာပါ။ ဒီအခါမွာလည္း သူဟာ ေယာက္်ား-မိန္းမ ခြဲျခားမႈကို ခံရျပန္တယ္။ ေယာက္်ားေတြရဲ့ အသင္းျဖစ္လို့ ဆူဇန္ဟာ အစည္းအေဝးေတြမွာ စကားေျပာခြင့္မရျပန္ပါဘူး။ ဒါကို မေက်နပ္တဲ့အတြက္ ဆူဇန္ဟာ အဲဒီအသင္းကေန ထြက္ၿပီး အမ်ိဳးသမီး အရက္မေသာက္သူမ်ားအသင္းကို သီးျခားတည္ေထာင္လႈပ္ရွားပါတယ္။
အသက္ ၃၁ ႏွစ္အရြယ္မွာ သူ့လိုပဲ လူမႈေရးနိုင္ငံေရးမွာ တက္တက္ၾကြၾကြ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အယ္လိဇဘက္စတြန္တန္ကို ေတြ႕ပါတယ္။ သူတို့ႏွစ္ေယာက္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲေပးခြင့္ရရွိေရးအတြက္ အားသြန္ခြန္စိုက္ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ ဆူဇန္အန္သိုနီဟာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲထည့္ခြင့္အတြက္ လွည့္လည္ေဟာေျပာသလို ညီလာခံေတြ က်င္းပနိုင္ေအာင္လည္း ႀကိုးစားပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးလက္မွတ္ေတြ စုေဆာင္းၿပီး အစိုးရထံ တင္ျပပါတယ္။
၁၈၆၁ ကေန ၁၈၆၅ အထိ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္အတြင္းမွာ သူတို့ဟာ က်ြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးကို ႀကိုးစားပါတယ္။ က်ြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးနဲ့ အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကို ေရာၿပီးႀကိုးပမ္းေပမယ့္ က်ြန္စနစ္ဖ်က္သိမ္းေရးဥပေဒက ေအာင္ျမင္သြားၿပီး အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကေတာ့ မေအာင္ျမင္ဘဲျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္မွာ အမ်ိဳးသမီး မဲထည့္ခြင့္အသင္းကို ထူေထာင္ပါတယ္။
၁၉၈၆ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္အေျခခံဥပေဒအတြင္း ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒတခုကို ထပ္မံထည့္သြင္းပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအတြင္း ေမြးဖြားသူအားလံုးဟာ အေမရိကန္နိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္ၿပီး တရားဥပေဒဆိုင္ရာ ခံစားခြင့္မွန္သမ်ွကို ရရွိနိုင္ရမယ္၊ ျငင္းဆန္နိုင္ျခင္းမရွိရဘူးဆိုတဲ့ ျပင္ဆင္ခ်က္ပါ။ ဒါကို လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မယ္လို့ ဆူဇန္အန္သိုနီက ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာလည္း နိုင္ငံသားေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ မဲေပးခြင့္ကို ေယာက္်ားေတြရသလို ရရမယ္၊ မရဘူးဆိုရင္ တရားဥပေဒအရ ခံစားခြင့္ကို အျငင္းခံရတာပဲ ျဖစ္တယ္လို့ ဆူဇန္က ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲထည့္ဖို့အတြက္ ၁၈၇၂ ခုႏွစ္ နိုဝင္ဘာ ၁ ရက္ေန့မွာ မွတ္ပံုတင္ စာရင္းသြင္းၿပီး တျခားအမ်ိဳးသမီး ၁၅ ေယာက္နဲ့အတူ ဆူဇန္အန္သိုနီဟာ မဲသြားထည့္ပါတယ္။ ေနာက္သံုးပတ္အၾကာမွာ သူတို့အားလံုး ဖမ္းဆီးခံရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆူဇန္တေယာက္ကိုပဲ ရံုးတင္တရားစြဲပါတယ္။
တရားသူႀကီး ဟာ အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကို ဆန့္က်င္သူျဖစ္တဲ့အတြက္ ရွည္ရွည္ေဝးေဝး စစ္ေဆးမေနဘဲ ဒဏ္ေၾကး ေဒၚလာ ၁၀၀ ေပးေဆာင္ရမယ္လို့ အမိန့္ခ်လိုက္ပါတယ္။ ဆူဇန္ကေတာ့ မတရားတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္တဲ့အတြက္ မေပးေဆာင္ဘူးလို့ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရဘက္က ဆက္လက္အေရးယူျခင္း မရွိတာေၾကာင့္ ဆူဇန္အနိုင္ရတယ္လို့ ေျပာနိုင္ပါတယ္။
ဆူဇန္ဟာ အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ရေရးအသင္းကို ပိုမိုအင္အားေကာင္းေအာင္ တျခားအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ့ေတြနဲ့ ပူးေပါင္းပါတယ္။ သူ့မိတ္ေဆြ အယ္လိဇဘက္စတြန္တန္နဲ့ ေပါင္းၿပီး အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္သမိုင္းဆိုတဲ့ စာအုပ္ႀကီးကို သံုးတြဲ ခြဲထုတ္ပါတယ္။ ဆူဇန္တို့ရဲ့ တိုက္ပြဲဟာ ေအာင္ျမင္မႈေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ၁၈၉၃ ခုႏွစ္မွာ ေကာ္လိုရာဒိုျပည္နယ္က အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ဥပေဒကို စတင္ျပ႒ာန္းေပးပါတယ္။ ၁၉၀၆ ခုႏွစ္ အသက္ ၈၆ ႏွစ္အရြယ္မွာ ဆူဇန္ကြယ္လြန္သြားတဲ့အခ်ိန္အထိ ျပည္နယ္ ၄ ခုက အမ်ိဳးသမီးမဲထည့္ခြင့္ကို တရားဝင္ဥပေဒ ျပ႒ာန္းေပးခဲ့ပါတယ္။
ဆူဇန္အန္သိုနီရဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မဲထည့္ခြင့္ရေရးတိုက္ပြဲဟာ သူကြန္လြန္ၿပီး ေနာက္ ၁၉၂၀ ျပည့္ႏွစ္ေရာက္ေတာ့ လံုးဝ ေအာင္ပြဲခံသြားပါတယ္။ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အထက္ အေမရိကန္နိုင္ငံသား အမ်ိဳးသမီးမ်ားအားလံုး မဲထည့္ခြင့္ကို အေျခခံဥပေဒမွာ ျပင္ဆင္ခ်က္အမွတ္ ၁၉ အျဖစ္ ထည့္သြင္းသတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။ ဒီျပင္ဆင္ခ်က္ကို ဆူဇန္အန္သိုနီ ျပင္ဆင္ခ်က္ဥပေဒလို့ ေခၚပါတယ္။
ဆူဇန္အန္သိုနီ ေျပာခဲ့တဲ့ စကားတခြန္းရွိပါတယ္။ “အမ်ိဳးသမီးေတြကိုယ္တိုင္ ဥပေဒျပုအမတ္ေတြအျဖစ္ အေရြးခ်ယ္ခံရၿပီး တရားဥပေဒေတြကို ျပ႒ာန္းနိုင္ျခင္း မရွိေသးသေရြ႕ ၿပီးျပည့္စံုတဲ့ တန္းတူညီမ်ွမႈဆိုတာ တည္ရွိလာမွာ မဟုတ္ဘူး” တဲ့။
ခင္ေမာင္စိုး ။
0 comments:
Post a Comment