ပင္လယ္ေရ ညစ္ညမ္းမႈႏွင့္ ေရသတၱဝါမ်ား အႏၲရာယ္

Cloud Cuckoo Land created a doc.

လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀ ရာစုႏွစ္ေတြအတြင္း ေဝလငါးေတြရွာေဖြဖမ္းဆီးတဲ့ သေဘၤာအုပ္စုႀကီးေတြေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ ေဝလငါးမ်ိဳးေတြဟာ မ်ိဳးသုဥ္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားရမယ့္ အေျခအေနအထိ ေရာက္ရွိခဲ့ရပါတယ္။ ဒီ လိုေဝလငါးေတြကို အလြန္အကြ်ံ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္ေနၾကတာကို ကာကြယ္ဖို႔အတြက္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံတကာ ေဝလငါးေကာ္မရွင္ (International Whaling ...Commission) တစ္ရပ္ကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါ တယ္။
အဲဒီေကာ္မရွင္ဟာ ဆယ္စု ႏွစ္မ်ားစြာ ေလ့လာစံုစမ္းခဲ့ၿပီး၊ အႀကိမ္ႀကိမ္ျငင္းခံုကာ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ မွာ ေဝလငါးေတြကို ဖမ္းဆီးၿပီး ေရာင္းဝယ္ရရွိတဲ့ေငြေတြအား ဘဏ္ ေတြက လက္ခံျခင္း မျပဳၾကဖို႔ သေဘာတူဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာမႈ၊ ေလ ထုေရထုညစ္ညမ္းလာမႈနဲ႔ ေရေန သတၲဝါေတြ ေနထိုင္ႏိုင္တဲ့ ရပ္ဝန္း ေတြ ပ်က္စီးလာမႈေတြေၾကာင့္ ပင္လယ္ေရသတၲဝါေတြရဲ႕ ရွင္သန္ ရပ္တည္ေရးကို အႀကီးအက်ယ္ ၿခိမ္းေျခာက္လာေနပါတယ္။
IVCN သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕တို႔ရဲ႕ပူး ေပါင္းၾကားျဖတ္ အစီရင္ခံစာကို ကုလသမဂၢသို႔ တင္ျပခဲ့ရာမွာ ပင္ လယ္ေရျပင္ေဂဟစနစ္ ဆုတ္ယုတ္ ပ်က္ယြင္းလာတဲ့ အျမန္ႏႈန္းဟာ ေမွ်ာ္လင့္ထားတာထက္ ပိုၿပီးျမန္ ဆန္လာေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားပါ တယ္။ ကမၻာႀကီးပူေႏြးလာျခင္း၊ အက္စစ္ဓာတ္လြန္ကဲလာျခင္းနဲ႔ ေအာက္စီဂ်င္ဓာတ္ေလ်ာ့နည္းလာ ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ၁၉၉၈ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ သႏၱာေက်ာက္တန္းမ်ိဳး သုဥ္းျခင္း (Coral Bleading) လို႔ေခၚတဲ့ အပူပိုင္းေဒသသႏၱာ ေကာင္၁၆ရာခိုင္ႏႈန္း ေသဆံုးခဲ့ရ တဲ့ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ိဳးေတြျဖစ္ေပၚ လာႏိုင္ပါတယ္။ ပင္လယ္ငါးေတြ ကို အလြန္အကြ်ံဖမ္းဆီးေနတဲ့ အတြက္လည္း ငါးအရင္းအျမစ္ေတြ ဆုတ္ယုတ္လာၿပီး မ်ိဳးစိတ္အမ်ား အျပားေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္အနည္း ငယ္အတြင္း အလြန္ႀကီးမားတဲ့ ႏိုင္လြန္ငါးဖမ္းပိုက္ေတြနဲ႔ ငါးဖမ္း တဲ့စနစ္ကို အသံုးျပဳလာတဲ့အတြက္ ပင္လယ္တြင္းရွိငါးနဲ႔ ေရသတၲဝါ အားလံုးကို ၿခိမ္းေျခာက္လာေနပါ တယ္။ ၄၈ ကီလိုမီတာေလာက္ က်ယ္တဲ့ ပင္လယ္ျပင္ထဲကိုျဖန္႔ ၾကက္ၿပီး ပင္လယ္ျပင္ၾကမ္းခင္း အထိ တရြတ္တိုက္ဆြဲကာဖမ္းဆီး ႏိုင္တဲ့အတြက္ အဲဒီဧရိယာအတြင္း ရွိ ေရသတၲဝါေတြ၊ လိပ္ေတြ၊ ပင္ လယ္ငွက္ေတြ၊ ေဝလငါးေတြ၊ ဖ်ံ ေတြနဲ႔ တျခားငါးမ်ိဳးမ်ားစြာကိုပါ ေသေၾကပ်က္စီးေစပါတယ္။
ဒါ ေၾကာင့္ ကုလသမဂၢဟာ ၁၉၉၂ခု ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၃၁ရက္ေန႔ကစၿပီး အလြန္ႀကီးမားတဲ့ငါးဖမ္းပိုက္ေတြနဲ႔ ပင္လယ္ေရနက္အတြင္း ငါးဖမ္း ျခင္းကို ဟန္႔တားခဲ့ပါတယ္။ ပင္လယ္သမုဒၵရာအတြင္း ေရနံသေဘၤာေတြ တိမ္းေမွာက္လို႔ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေရနံတူးစင္ေတြ ေပါက္ ကြဲလို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေရနံထုတ္လုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ေရနံေဈးကစားဖို႔ေရ နံေတြကို သြန္ပစ္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရ နံယိုဖိတ္မႈေတြ မ်ားျပားလာေနၿပီး ပင္လယ္ေရညစ္ညမ္းလာေစမႈဟာ လည္း ပင္လယ္တြင္းအသက္ရွင္ ေနရတဲ့သတၲဝါေတြနဲ႔ ငါးေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္ လာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္က Exxon Valdex ေရနံစင္ေပါက္ကြဲ မႈ၊ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္မွာ အီရတ္ႏိုင္ငံက ေရနံေတြကို ဂတ္(ဖ္)ပင္လယ္ေကြ႕ အတြင္း သြန္ပစ္မႈေတြ ကမၻာကသ တိျပဳလာမိၿပီး အဲဒီအႏၱရာယ္က ကာကြယ္ဖို႔ႀကိဳးပမ္းလာခဲ့ၾကပါ တယ္။
၁၉၉၀ျပည့္ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ မွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေပါင္း ၈၀ဟာေရနံ ညစ္ညမ္းမႈမျဖစ္ပြားေရးအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ျခင္း၊ ျဖစ္ပြားလာ ရင္ လ်င္ျမန္စြာတံု႔ျပန္ၿပီး အခ်င္း ခ်င္းပူေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာသေဘာတူညီခ်က္တစ္ ရပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ေရနံယိုဖိတ္မႈဟာ ပင္လယ္ ေရညစ္ညမ္းမႈကို ျဖစ္ပြားေစသလို မိလႅာအညစ္အေၾကးေတြနဲ႔ စက္မႈ လုပ္ငန္းေတြက စြန္႔ပစ္တဲ့ေရဆိုး ေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ဟာလည္း ပင္လယ္ကမ္းစပ္ေဒသတစ္ေလွ်ာက္ ကေရထုကို အဓိကညစ္ညမ္းေနေစ ပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ပင္ လယ္တြင္းအညစ္အေၾကးစြန္႔ပစ္ တာကို ပိတ္ပင္တားျမစ္တဲ့ဥပေဒ (The Ocean Dumping Ban Act)ကို ၁၉၈၈ခုႏွစ္မွာျပ႒ာန္းခဲ့ ၿပီး မိလႅာအညစ္အေၾကးနဲ႔စက္မႈ စြန္႔ပစ္ေရဆိုးေတြကို ၁၉၉၂ခုႏွစ္ ဇြန္လကစၿပီး ပင္လယ္တြင္းစြန္ပစ္ ခြင့္မေပးေတာ့ဘူးလို႔ သိရပါတယ္။ မိလႅာအညစ္အေၾကးေတြကို ဓာတ္ ေျမဩဇာအျဖစ္ ျပန္လည္ထုတ္လုပ္ ေစၿပီး၊ စက္မႈစြန္႔ပစ္ေရဆိုးေတြကို ေျမေအာက္ေပးပို႔ျခင္း၊ အခ်ိဳ႕အမိႈက္ ေတြကို မီး႐ိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္းေတြကို ေဆာင္ရြက္ လာေနေၾကာင္းပါ ခင္ ဗ်ား။ ။

written by ေမာင္ပုဆိုးၾကမ္း
Ref: "Waters of The
World" By Jeanne Holden.
အက်ိဳးေဆာင္ဂ်ာနယ္