အာဖရိက ျခြင္းခ်က္

မထင္တဲ့အေျဖ

လြန္ခဲ့သည့္ ၃၅ နွစ္အတြင္း တစ္ဦးခ်င္း၀င္ေငြတိုးတက္မႈအျမင့္ဆံုးနိုင္ငံမွာ မည္သည့္နိုင္ငံျဖစ္သနည္း။

အာရွက်ား ေတာင္ကိုးရီးယား၊ စကၤာပူ ေျဖသူမ်ားလိမ့္မည္ထင္သည္။  ေရနံသူေဌးျဖစ္ေသာ ပင္လယ္ေကြ႔နိုင္ငံ သတ္မွတ္ေပးသူမ်ားလည္းရိွသည္။

ပထမဆံုး စီးပြားေရးဆူပါပါ၀ါျဖစ္ေသာ အေမရိကန္ေျဖသူရိွသလို ဒုတိယစီးပြားေရးဆူပါပါ၀ါျဖစ္ေသာ တရုတ္ ျပည္ ေျဖသူရိွသည္။

အေျဖမ်ားမွာ ဆင္းရဲမဲြေတမႈနွင့္ နဘမ္းလံုးေနရေသာ အာဖရိကတိုက္ႀကီးမ်ားမွ ကုန္းပိုင္းနိုင္ငံငယ္တစ္ခု ျဖစ္သည္။ ဆယ္စုနွစ္မ်ားစြာ ျဗိတိသွ်ကိုလိုနီျဖစ္ခဲ့ရျပီး ၁၉၆၆ ခုနွစ္မွလြတ္လပ္ေရးရခဲ့ေသာနိုင္ငံျဖစ္သည္။

လြတ္လပ္ေရးရရိွျပီး စာသင္ေက်ာင္းနွစ္ေက်ာင္းနွင့္ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းအနည္းငယ္သာရိွေသာ ေဘာ့စ္၀ါနာ ျဖစ္သည္။

 အံေခ်ာ္

ဖံြ႔ျဖိဳးေရး၏ေသာ့ခ်က္ ရင့္က်က္ေသာလူ႔အဖဲြ႔အစည္းနွင့္ ထက္ျမက္သည့္ေပၚလာစီကို ေရွ႔တန္းတင္

၄င္းအခ်က္မ်ား ေဘာ့စ္၀ါနာတြင္မရိွ။

နိုင္ငံေတာ္၏အသံုးစရိတ္ စုစုေပါင္းျပည္တြင္းထုတ္ကုန္တန္းဖိုး  ၏ ၄၀ဏ ရိွသည္။ GPD . 40%

မက္ဆာခ်ဴဆက္နည္းတကၠသိုလ္မွ ဆိုက္မြန္ဂြ်န္ဆင္နွင့္ ကာလီဖိုးနီးယားတကၠသိုလ္မွ ဂိ်မ္းေရာဘင္ဆန္တို့၏ အဆိုအရ -

သမိုင္းအေမြ

-       သမိုင္းတြင္အျမစ္သြယ္ေနေသာ အစဥ္အလာစံနူန္းမ်ားက စီးပြားေရးဖံြ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို သတ္မွတ္ျပဌာန္းနိုင္သည္ဆိုေသာ ေကာက္ခ်က္ျဖစ္ပါသည္။  ေဘာ့စ္၀ါနာ၏ ကိုလိုနီမတိုင္မီ သမိုင္းကိုသာဓတင္ျပ။

-       ပေဒသရာဇ္စနစ္မွာ ဘုရင္ကိုေမာ့မၾကည့္၀ံ့ေသာ ျပားျပားေမွာက္စနစ္မို်းမဟုတ္။ မိမိ၏အခက္ခဲမ်ားကို တိုက္ရိုက္ တင္ျပခြင့္ရိွသလို သက္ဦးဆံပိုင္မင္းကိုထိန္းခု်ပ္နိုင္သည့္အစဥ္အလာမို်းရိွသည္။

-       ေျမယာကိုနိုင္ငံေတာ္ကပိုင္သည္မွန္ေသာ္လည္း ပုဂၢုလိကပိုင္အျဖစ္တရာ၀င္လုပ္ပိုင္ခြင့္ရိွသည္။ တိုင္းျပည္၏ ဓနမွာလည္း ျမို့ျပနွင့္ ေၾကးေရတတ္တစ္စုလက္ထဲတြင္သာစုမေနဘဲ ေက်းလက္ေက်းရြာၾကားတြင္ ပံ့်နံွ့ေနသည္။

-       ေခတ္သစ္လူ႔အဖဲြ႔အစည္းမ်ားတြင္သာ ေတြ႔ရေသာ အျပန္အလွန္ထိန္းညိွေရးစနစ္ ( check and balance ) မွာ ေဘာ့စ္၀ါနာ၏ ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုျဖစ္ေနသည္။

စီမံခန္

-       ဖံြ႔ျဖိုးဆဲနိုင္ငံမ်ားတြင္ အီလစ္မ်ား၏ အကို်းစီးပြားနွင့္လူထု၏လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ခိ်တ္ဆက္ေပးနိုင္လွ်င္ တည္ျငိမ္သည့္လူမႈပတ္၀န္းက်င္းကို ဖန္းတီးေပးနိုင္လိမ့္မည္။

-       ထိပ္တန္းစနစ္ကိုမက်င့္သံုးဘဲ သဟဇာတျဖစ္ေရးအေျခခံေပၚတြင္ ေျဖရွင္းနိုင္ေသာဖံြ႔ျဖိဳးေရးအတြက္ အလားအလာေကာင္းလိမ့္မည္ဟုေကာက္ခ်က္ခ်သည္။

-       ေဘာ့စ္၀ါနာမွာ စိန္ထြက္ေသာနိုင္ငံျဖစ္ စိန္မွရေသာ၀င္ေငြျဖင့္ လူထုလိုအပ္ခ်က္ကိုျဖည့္စြမ္းနိုင္ရာ လူမႈေရးတင္းမာမႈမ်ားကို ေရွာင္ကြင္းနိုင္ခဲ့သည္။

-       အထူးသျဖင့္ တရားစီရင္ေရးစနစ္ကို ခိုင္မာေအာင္တည္ေဆာင္ျပီး အက်င့္ပ်က္မၾကိဳ ျပတ္ျပတ္ သားသား တိုက္ပဲြဆင္နိုင္သည္။

-       လူထု၏ပုဂၢုလိကပိုင္းမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးသည္။ ေဘာ့စ္၀ါနာအျမင့္ဆံုးနိုင္ငံေတာ္သံုးစရိတ္မွာ က်န္းမာေရးက႑ဟုဆိုသည္။

-       အားေကာင္းထက္သာေသာ စီမံခန့္ခဲြမႈကို အမွတ္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။

တရားဥပေဒ

-       တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈမရိွမျဖစ္လိုအပ္သည္၊

-       အာရွက်ားမ်ားမကင္းနိုင္ေသာ တရားဥပေဒေရွ့ေမွာက္တြင္ နိုင္ငံသားတန္းတူညီမွ်မႈေကာင္းစားေရး၀ါဒ လက္သင့္ရာ စာေတာ္ေခၚ၀ါဒမ်ားေရာနိုင္သည္။

ဆ႒မမ႑ိုင္နွင့္ လူစြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဖံြ့ျဖိုးေရး

-       အိပ္(ခ်္ )ဒီအိုင္

-       ကုလသမဂၢဖံြ႔ၿဖိဳးတက္ေရးအစီအစဥ္ (UNDP ) စီးပြားေရး၊ ပညာေရးမ်ားက တြက္ပံုတြက္နည္း တီထြင္ လိုက္ၾကသည္။  လူသားဖံြ႔ျဖိဳးမႈအညြန္း ( Human Developemant index)  ဟုဆိုသည္။

-       လူ႔သက္တမ္း (life expectancy )

-        ပညာေရးေရခိ်န္ (Educational level)

-       တဦးခ်င္း၀င္ေငြ(Income per person) တို့ျဖစ္ပါသည္။

-       H . D . I ျမင့္လွ်င္ဘ၀ကိုစိန္ေခၚနိုင္သည္။

-       H . D . I နိမ့္လွ်င္ဘ၀ကိုအရႈံးေပးေနဆဲ။ 

-       ၁၉၉၃ မွစ၍ UNDP နိုင္ငံေပါင္း ၁၇ နိုင္ငံ HDI ကိုထုတ္ကာနွစ္စဥ္အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္သည္။

-       ၂၀၀၂ ခုနွစ္ အျမင့္ဆံုး ေနာ္ေ၀း ။

-       ပဥၥမေနရာ ၾသစေတးလ်ား ။

-       ဆ႒မေနရာ အေမရိကန္ တို႔သိပ္မကြာလွ ။

-       အနိမ့္ဆံုး ဗဟိုအာရွနွင့္ ဥေရာပနိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည္။

-       ဒု အနိမ့္ဆံုး  ေတာင္အာဖရိက ၊ အေရွ့အလယ္ပိုင္း ၊ လက္တိုင္အေမရိကန္။

ဆ႒မမ႑ိုဳင္ရပ္

၁။ လံုျခံုေရးမ႑ိုဳင္

၂။ လူ့အရင္းအျမစ္မ႑ိုဳင္

၃။ ေစ်းကြက္မ႑ိဳုင္

၄။ အစိုးရမ႑ိုဳင္

၅။ နိုင္ငံတကာအကူအညီမ႑ိုဳင္

၁။ နိုင္ငံလံုျခံေရးမ႑ိုင္ဆိုတာ နယ္ေျမလံုျခံမႈထက္ ျပည္သူလူထု၏ လံုၿခံဳမႈကိုပိုအေလးထားရမည္။

၂။ လူ့အရင္းအျမစ္မ႑ိုဳင္တည္ေဆာက္ရာတြင္ ျပည္သူလူထုကို အမွန္တကယ္ကိုယ္စားျပုနိုင္ဖို့ျဖစ္သည္။

၃။ ေစ်းကြက္မ႑ိုဳင္ဆိုတာ ေစ်းကြက္နွင့္နိုင္ငံေတာ္အဆက္အစပ္ကို အၾကံျပုသည္။ ထိန္းခု်ပ္ေသာ ဆက္ဆံေရး မျဖစ္ေစရ ၊ ၾကင္နာေသာ ပံ့ပိုးမႈျဖစ္ေစရမည္။

၄။ အစိုးရမ႑ိုဳင္က ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းေခတ္နွင့္ အဟပ္ညီမည့္အစိုးရပံုသ႑ာန္ကို ညြန္းသည္။ ေပ်ာ္ေျပာင္းသည္နွင့္အမွ်တက္ၾကြေသာ (Flexible and Dynamic)  ပံုစံဟုဆိုသည္။

၅။ နိူင္ငံတကာအကူအညီမ႑ိုဳင္တြင္ လူထုလိုအပ္ခ်က္အေပၚ အာရံုစိုက္ဖို့ေဆာ္ၾသသည္။

၆။ ေနာက္ထပ္ မ႑ိုဳင္တိုးလာ နိူင္ငံေရးမ်က္နွာစာျဖစ္သည္။

UNDP အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွူး မတ္-မာလို့ခ်္ဘေရာင္းက ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးဆိုတာ စီးပြားေရးသက္သက္တင္မဟုတ္ ၊ ေငြနဲ႔တင္ကိစၥမၿပီးပါဘူး။ ဘက္ေပါင္းစံုက တည္ေဆာက္ရတာမ်ဳိးပါဟုဆိုသည္။