ဒီမိုကေရစီ ေလ့လာေရးစာစဥ္ အခန္း(၃) အပိုင္း(၆)

ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒႏွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း

(Constitutionalism)

          နုိင္ငံဖဲြ႔စည္အုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒ၏တည္ျငိမ္မႈႏွင့္ ဒီမုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ တည္ျငိမ္မႈသည္ ဆက္စပ္မႈရွိသကဲ့သုိ႔ အစုိးရ၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးတြင္လည္း  လုိအပ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္သည္။ အစုိးရအာဏာပုိင္မ်ား အားလံုးသည္ အေျခခံဥပေဒအရခြင့္ျပဳေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကုိ မည္သို႔ေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ဳိးႏွင့္မွ် ျပဳလုပ္ခြင့္မရွိေပ။ အေျခခံဥပေဒက အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ား၏ အထက္၌ ရွိျခင္းျဖစ္သည္။ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ လြတ္လပ္ေသာ နုိင္ငံတုိင္းတြင္ နုိင္ငံဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံ၌ ဥပေဒမ်ားရွိၾကသည္။ အေျခခံ ဥပေဒဟု ေျပာလုိက္လွ်င္ အလုိအေလ်ာက္ သေဘာေပါက္ျပီး ျဖစ္သည့္ အခ်က္မွာ ထုိဥပ္ေဒထဲတြင္ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္ တာ၀န္ရခံမႈ၊ အစုိးရဌာနၾကီးမ်ား ဖြဲ႔စည္းထားမႈနွင့္ ၄င္းတုိ႔ အခ်င္းခ်င္း အၾကားဆက္သြယ္မႈ၊ နုိင္ငံတခုလုံး အတုိင္းအတာနွင့္ ပတ္သက္ေသာ အာဏာခြဲေ၀ေရးနွင့္ က်င့္သုံး၊ နုိင္ငံသားမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈအခြင့္အေရးမ်ားဆုိင္ရာ ျပဌာန္းခ်က္စေသာ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ပါ၀င္ေနေၾကာင္းပင္ျဖစ္သည္။

ထုိ႔ျပင္အေျခခံဥပေဒသည္ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ားနွင့္ ျပည္သူတဦးခ်င္းစီၾကား ဆက္ဆံေရး အတြက္ အေရးၾကီးဆုံးေသာ အခြင့္အေရးႏွင့္ တာ၀န္ကို ျပဌာန္းေပးသည့္ ဥပေဒျဖစ္သည္ ဆုိေသာ အခ်က္ကို လည္း ေမ့ထား၍မရေပ။ ထုိမွ် အေရးၾကီးေသာ အေျခခံဥပေဒတရပ္သည္ သက္ဆုိင္ရာနုိင္ငံတြင္ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ အညီ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ားေရာ ျပည္သူမ်ားပါ ေနထုိင္မွ အဓိပၸါယ္ရွိေသာ အေျခခံဥပေဒ ျဖစ္လာေပမည္။ ဒီမုိကေရစီ နုိင္ငံေရးစနစ္ကို အေထာက္အကူျပဳေသာ အေျခခံ ဥပေဒ ျဖစ္လာေပမည္။

          နုိင္ငံတခု၏ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒကို နုိင္ငံသားအမ်ားစု သုိ႔မဟုတ္ ျပည္သူ႔ကိုယ္စားလွယ္ အမ်ားစု၏ ဆႏၵျဖင့္ အတည္ျပဳထားျခင္းျဖစ္ရာ လူတစုက အေျခခံဥပေဒကို အလြဲသုံးစားျပဳကာ အာဏာ လက္၀ါးၾကီးအုပ္ဖုိံ မျဖစ္သင့္ေပ။ အခ်ိဳ႕နုိင္ငံမ်ားတြင္ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ားသည္ ၄င္းတုိ႔၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္ကို ေက်ာ္လြန္အသုံးျပဳကာ လုိက္နာေစာင့္ထိန္းရမည့္ ကိစၥမ်ားနွင့္ တာ၀န္ခံမႈမ်ားတြင္ ပ်က္ကြက္ေနၾကသည္။ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ား၏ ပ်က္ကြက္မႈသည္ ျပည္သူလူထုၾကီးအတြက္ ၾကီးမားေသာ အခြင့္အေရးဆုံးရႈံးမႈၾကီး ျဖစ္လာပါသည္။ အစုိးရအာဏာပို္င္မ်ားသည္ အေျခခံဥပေဒေဘာင္အတြင္းက ၄င္းတုိ႔အာဏာရရွိေရးကို ပုံသဏၭာန္အရ လုပ္ယူတတ္ၾကပါသည္။ ထုိသုိ႔ေသာ အစုိးရမ်ားမွာ ၄င္းတုိ႔အာဏာရရွိမႈသည္ အေျခခံဥပေဒေဘာင္အတြင္းက ရလာသျဖင့္ တရာ၀င္အစုိးရမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း လိမ္လည္၀ါဒျဖန္႔မႈမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါသည္။ ဘာသာေရး အေၾကာင္းျပခ်က္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ နုိင္ငံအေၾကာင္း ျပခ်က္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ တပါတီစနစ္ကို ထူေထာင္က်င့္သုံးေသာ နုိင္ငံမ်ားနွင့္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမ်ား အာဏာရေနေသာ နုိင္ငံမ်ားတြင္ ေတြ႔ရတတ္ေသာ ထုိအေျခအေနမ်ားကို နုိင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဥပေဒပညာရွင္မ်ားက အေျခခံဥပေဒနွင့္ မညီညြတ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း (Unconstitutionalism) ဟု ေခၚၾကသည္။

          အေျခခံဥပေဒႏွင့္ မညီညြတ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းဟု၍ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္သည့္ အေျခခံဥပေဒနွင့္ ညီညြတ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းျဖင့္ ဒီမုိကေရစီနုိင္ငံေရးစနစ္ ခုိင္မာေရးအတြက္ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ကန္႔သတ္ရန္နွင့္ ျပည္သူတုိ႔၏ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ကာကြယ္ရန္အာဏာပို္င္မ်ား၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို ကာကြယ္ရန္ လုိအပ္ေပသည္။ အေျခခံဥပေဒနွင့္ ညီညြတ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းစနစ္အရ အစုိးရ အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ၄င္းတုိ႔ လုပ္ပို္င္ခြင့္ရွိေၾကာင္း အေျခံဥပေဒက သတ္မွတ္ ျပဌာန္းေပးသည္ထက္ ပုိ၍ လုပ္ပိုင္ခြင့္မရွိေပ။ အကယ္၍ အေျခခံဥပေဒက ခြင့္မျပဳေသာ သုိ႔မဟုတ္ ဥပေဒနွင့္ မညီညြတ္ေသာ ကိစၥရပ္တခုကို ေဆာင္ရြက္ပါက အေရးယူခံရသည္အထိ ရွိပါသည္။ အျခားတဖက္တြင္လည္း နုိ္င္ငံသားမ်ားအေနျဖင့္ အေျခခံဥပေဒအရ အာမခံထားေသာ အေျခခံ အခြင့္အေရး လြတ္လပ္မႈ အခြင့္အေရး တရပ္ရပ္ ဆုံးရႈံးနစ္နာပါက အစုိးရ အာဏာပိုင္မ်ားထံ အေရးဆုိပိုင္ခြင့္ရွိသည္။ ထုိအခြင့္အေရးကုိ အေျခခံဥပေဒအရ အေရးဆိုကုစားပုိင္ခြင့္ (Constitutional Remedy) ဟု ေခၚသည္။

          ဒီမုိကေရစီ နုိင္ငံေရးစနစ္ ခုိင္မာေရးနွင့္ အေျခခံဥပေဒနွင့္အညိီ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းတုိ႔သည္ အျပန္အလွန္ မွီတည္ျဖစ္ေပၚေနရာတြင္ တရာစီရင္ေရး မ႑ိဳင္၏ အာဏာသည္လည္း လြတ္လပ္၍ ခုိင္မာမႈရွိရန္ လုိအပ္ပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ဥပေဒပုဒ္မအတုိင္းသည္ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိသူမ်ား၏ ဆြဲယူေန ဆႏၵေၾကာင့္ အခ်ိန္မေရြး အမွားအမွန္ ျငင္းခန္ရေသာ ျပႆနာေပၚတတ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ထုိျပႆနာမ်ိဳးသည္ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ားနွင့္ ပုိ၍ ပတ္သက္ပါသည္။ အေျခခံဥပေဒနွင့္ ပတ္သက္၍ အမွားအမွန္ အျငင္းအခုံေပၚေပါက္လာပါက ေနာက္ဆုံးအျဖတ္ကို ထုိနုိင္ငံ၏ အျမင့္ဆုံးတရားရံုးက ခ်မွတ္ရပါသည္။ ဥပမာ- အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုနွင့္ ျပည္ေထာင္စုသမတ ဂ်ာမဏီနုိင္ငံမ်ား၏ တရားရံုးမ်ားသည္ ထုိသုိ႔ေသာ အျငင္းပြားမႈေပါင္းမ်ားစြာကို ဆုံးျဖတ္သည္။

          ထုိသုိ႔တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္မွာ အာဏာရွိျခင္းေၾကာင့္ အစုိးရအာဏာပုိင္မ်ားက လုပ္ခ်င္ရာလုပ္ျပီး အေျခခံဥပေဒကို လက္တလုံးျခား ေရွာင္ရွားဖုိ႔ က်ိဳးစားျခင္းမ်ိဳးမွ ကာကြယ္ နုိင္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္သည ္အျခားေသာ အစုိးရဌာနမ်ား၏ လႊမး္မုိးျခင္းမွ ကင္းလြတ္ရန္လုိပါသည္။ တရားသူၾကီးမ်ားအေနျဖင့္ အမွန္တရားအတြက္ မည္သူ႕ကို မွ်ငဲ့ကြက္ေနစရာမလုိဘဲ ၄င္းတုိ႔အာဏာကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ က်င့္သုံးခြင့္ရေနရန္ လုိအပ္ပါသည္။ ထုိတရားသူၾကီးမ်ားသည္ အသက္အရြယ္၊ ဥာဏ္ပညာ၊ ဆင္ျခင္တုံးတရား၊ ကုိယ္က်င့္သိကၡာအရာတြင္ သင့္ျမတ္ရန္လုိအပ္ပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တရားသူၾကီးမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ျခင္းထက္ အရည္အခ်င္း သင့္ျမတ္သူမ်ားကုိ ခန္္႔အပ္ျပီး ရာသက္ပန္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ေစပါသည္။

အေျခခံဥပေဒနွင့္ မညီညြတ္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ျခငး္စနစ္ရွိသည့္ နုိင္ငံမ်ားတြင္လည္း စာရြက္ေပၚတြင္ ေရးသားထားေသာ အေျခခံဥပေဒတြင္မႈ ျပည္သူတို႔၏ လြတ္လပ္မႈအခြင့္အေရးကို အေကာင္းဆုံး ေဖာ္ျပထားတတ္သည္။ အေျခခံဥပေဒ ၏ အျခားတေနရာတြင္မႈ ထုိလြတ္လပ္မႈ အခြင့္အေရးမ်ားနွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္မည့္ အစုိးရအာဏာပုိင္မ်ား၏ အာဏာက်င့္သုံးမႈ အေၾကာင္းကို ျပဌာန္းထားတတ္ပါသည္။ လက္ေတြ႔က်င့္သုံးေသာ အခါတြင္ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ား၏ အာဏာက်င့္သုံးမႈ အေၾကာငး္ကို ျပဌာန္းထားတတ္ ပါသည္။ လက္ေတြ႔က်င့္သုံးေသာ အခါတြင္ အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ား၏ အာဏာက်င့္သုံးေရကိုသာ ဦးတည္သြားတတ္ေလသျဖင့္ ျပည္သူမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈ အခြင့္အေရးမ်ားမွာ အဓိပၸါယ္မဲ့သြားရေလသည္။ ယခင္ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စုေဟာင္း၏ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ(၂) တြင္ နုိင္ငံေတာ္အာဏာသည္ ျပည္သူမ်ားထံတြင္ တည္ရွိေၾကာင္း ျပဌာန္းထားေသာ္လည္း ပုဒ္မ (၆)တြင္မႈ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ဦးေဆာင္မႈအေၾကာင္းကို ျပဌာန္းထားသည္။ တကယ္လက္ေတြ႔ က်င္းသုံးေသာအခါ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ ဦးေဆာင္မႈေအာက္တြင္ ဆုိဗီယက္ျပည္သူမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈအခြင့္အေရးမ်ားမွာ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္လာပါသည္။ ထုိ႔အတူပင္ျမန္မာနုိင္ငံတြင္လည္း ၾကဳံေတြ႔ခဲ့ရပါသည္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ အေျခခံဥပေဒ ေအာက္တြင္ နုိင္ငံသားမ်ား၏ လြတ္လပ္မႈ အခြင့္အေရးမ်ားစြာကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ေနာက္ဆုံး ေထာက္ခံထားေသာ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္တဦးကို သက္ဆုိင္ရာ မဲဆႏၵနယ္က ေထာက္ခံျခင္း မျပဳေတာ့လွ်င္ ရာထူးမွ နုတ္ထြက္ေပးရသည္။ သုိ႔ရာတြင္ အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ (၁၁) အရ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္ လမး္စဥ္ပါတီ၏ တပါတီဦးေဆာင္မႈ စနစ္ေအာက္တြင္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား၏ အခြင့္အေရးမွာ လုံး၀ ေပ်ာက္ကြယ္ေနခဲ့သည္။

အေျခခံဥပေဒနွင့္ အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းစနစ္ရွိသည့္ နုိင္ငံမ်ားတြင္ အစုိးရအာဏာပိုင္မ်ား အေနျဖင့္ အာဏာအလြဲသုံးမႈ ျဖစ္ပါက ဥပေဒနွင့္အညီ အေရးယူခံရမည္ျဖစ္သည္။ ၁၉၇၂-၇၃ ခုနွစ္က အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ ၀ါတာဂိတ္ (Water Gate) အေရးအခင္း စီရင္ဆုံးျဖတ္မႈမွာ ထင္ရွားေသာ သာဓကတခု ျဖစ္ပါသည္။ သမတ နစ္ဆင္သည္ ရီပါဘလစ္ကန္ ပါတီမွျဖစ္ျပီး သူ႔နွင့္ျပိဳင္ဘက္ ဒီမုိကရက္တပါတီ၏ သမတေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ပြဲ မဲဆြယ္စည္းရံုးမႈနည္း ပရိယာယ္ကို ၀ါတာဂိတ္ဟုိတယ္တြင္ ဖြင့္လွယ္ထာေသာ ဒီမုိကရက္တစ္ရုံခန္းကို  သမတနစ္ဆင္၏ လူမ်ား ေဖာက္ထြင္း၀င္ေရာက္ကာ ခိုးယူၾကည့္ရႈခဲ့သည္။ နစ္ဆင္သည္ ထုိအခ်ိန္က သမတျဖစ္ျပီး ဒုတိယအၾကိမ္ သတ္တမ္းအတြင္  ထပ္မံယွဥ္ျပိဳင္ အေရြးခံမည့္ ရီပါဘရစ္ကန္၏ သမတေလာင္းလည္းျဖစ္သည္။

ထုိအမႈကိစၥေၾကာင့္ သမတနစ္ဆင္အား အေရးယူရန္ ကြန္ဂရစ္၏ လႊတ္ေတာ္နွစ္ရပ္စလုံးက ဆုံးျဖတ္ျပီး တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ (Supreme Court) တြင္ ၾကားနားစစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ျပီးေနာက္တြင္ သမတနစ္ဆင္ကို တာ၀န္မွ ဖယ္ရွားခဲ့သည္။ ဤသို႔ သမတတဦးအား အေရးယူနုိင္ျခင္းကို ၾကည့္လွ်င္ အစုိးရအာဏာပုိင္အားလုံးသည္ နုိင္ငံဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒေဘာင္အတြင္း၌သာ အာဏာမ်ား က်င့္သုံးပုိင္ခြင့္ရွိျပီး ၄င္းတုိ႔ အားလုံးသည္လည္း အေျခခံဥပေဒေအာက္၌သာ ရွိေနသည္ဆုိသည့္ အခ်က္ကို ေတြ႔ရသည္။ ၀ါတာဂိတ္ အေရးအခင္းကို အဆုံးျဖတ္ေပးသကဲ့သုိ႔ပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ အေျခခံဥပေဒနွင့္ ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားမႈေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာကို တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္က ဆုံးျဖတေပးခဲ့ျပီး ျဖစ္သည္။ ျပည္ေထာင္စုသမတ ဂ်ာမဏီနုိင္ငံ အပါအ၀င္ အျခားေသာ လစ္ဘရယ္ဒီမုိကေရစီ နုိင္ငံမ်ားတြင္ အေမရိကန္ကဲ့သုိ႔ပင္ လြတ္လပ္ေသာ တရားစီရင္းေရး မ႑ိဳင္ကို တည္ေထာင္ထားၾကသည္။

ဒီမုိကေရစီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ ခုိ္င္မာေရးအတြက္ အစုိးရအာဏာ ကန္႔သတ္ေရးတြင္ နုိင္ငံဖြဲ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ရိွရန္ အထူးပင္ လုိအပ္ေပသည္။ နုိင္ငံဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းစနစ္ျဖစ္ရန္အစုိးရအာဏာပိုင္ အားလုံးသည္ အေျခခံဥပေဒနွင့္ ေအာက္၌သာ ရွိရမည္။ ထုိ႔ျပင္ တရားစီရင္ေရး မ႑ိဳင္၏ လြတ္လပ္မႈကို မည္သူကမွ် ထိန္ခ်ဳပ္မႈ၊ လႊမ္းမုိးမႈ မျပဳနုိင္ပါကမွ ထုိစနစ္ ေအာင္ျမင္ထိေရာက္ေပလိမ့္မည္။

ဆက္လက္ေဖၚျပသြားပါမည္။
ABSDF မွထုတ္ေ၀ေသာ ဒီမိုကေရစီ ေလ့လာေရးစာစဥ္မွ ကူးယူေဖၚျပပါသည္။