"ဗမာနွင့္ ျမန္မာဆုိတာ"

Way Min Way Min created the doc:

ဗမာ
ေရွးအခါက အိႏၵိယတုိင္းရင္းသားတုိ႔သည္ ျမန္မာကုိ ျဗဟၼာ ဟုေခၚခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာဟု ေစာဆုံးေခၚေသာ အသုံးအႏွဳန္းကုိ ပုဂံေခတ္ ေတာင္ဂူနီ ေက်ာက္စာ၌ ေရးထုိးထားသည္။ ဗမာကုိ ၁၅ ရာစု ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ကုန္သြယ္ရန္ ေရာက္ရွိလာေသာ ေပၚတူဂီ တို႕ မွ Burma ဟု စေခၚရာမွ ဗမာျဖစ္လာသည္။ ကုိလုိနီေခတ္ တေခတ္လုံးတြင္ အဂၤလိပ္တုိ႔က Burma ဗမာ လုိ႔ေခၚခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွ စ၍ ျမန္မာ Myanmar ဟု ျပန္လည္ ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။

ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင္႔ ေပၚေပါက္လာပံု

အက်ဥ္းခ်ဳပ္
တိဘက္-ျမန္မာ လူမ်ိဳးႏြယ္စုၾကီးမွ အၾကီးဆံုးေသာ လူမ်ိဳးျဖစ္သည္။ မႏုႆသမိုင္းအရ ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္အတြင္းသို႕ နာဂ၊ သက္၊ ကမ္းယံ၊ ပ်ဴ တို႔ေနာက္မွ ၀င္ေရာက္လာျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ပ်ဴတို႕ ထူေထာင္သည့္ ပထမျပည္ေထာင္စုကို ေအဒီ ၈ ရာစုတြင္ နန္ေက်ာက္ တို႕က ဖ်က္စီးျပီးခ်ိန္ မတိုင္မွီကပင္ ေရာက္ရွိေနထိုင္ေနခဲ့ျပီးျဖစ္သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကပါသည္။ ေအဒီ ၁၀ ရာစုမတိုင္မွီအခ်ိန္ကပင္ ေက်ာက္ဆည္ ၁၁ ခရိုင္တြင္ အေျခခ်ခဲ့ျပီး ေနာက္မ်ားမၾကာမွီတြင္ ျမစ္သာ ၆ ခရိုင္ ၊ ပုဂံ ေနျပည္ေတာ္တို႕ကုိ ထူေထာင္ကာ ဒုတိယျမန္မာျပည္ေထာင္စုကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ သို႕ေသာ္ျမန္မာတို႕က ထိုျပည္ေထာင္စုကို ပထမျပည္ေထာင္စုအျဖစ္သာ လက္ခံၾကသည္။ သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ မြန္ဂို၊ တရုတ္၊ ယိုးဒယား၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ရွမ္း၊ ကရင္ အစရွိသည့္ အတြင္း၊အျပင္ရန္အမ်ိဳးမ်ိဳးႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕ခဲ့ဖူးျပီး အၾကိမ္တိုင္းတြင္ ျပည္ေထာင္စု၏ ဦးေဆာင္သူေနရာကို ျပန္လည္ကာေရာက္ရွိႏိုင္ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာ၏ ပထမျပည္ေထာင္စု(ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး)၊ တပင္ေရႊထီး-ဘုရင့္ေနာင္တို႔ ၏ဒုတိယျပည္ေထာင္စု(ဒုတိယျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး)၊ အေလာင္းဘုရား၏
တတိယျပည္ေထာင္စု(တတိယျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီး)တို႔ကိုတ
ည္ေထာင္ကာ သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ ေအာင္ႏိုင္သူမ်ားအျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ပထမ အဂၤလိပ္ - ျမန္မာ စစ္ပြဲ (အဂၤလိပ္တို႔၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚပထမ က်ဴးေက်ာ္စစ္ပြဲ) အၿပီးတြင္ မဏိပူရ ၊ တနသၤာရီႏွင့္ ရခိုင္ ေဒသမ်ားကို အဂၤလိပ္တို႔ထံ ေပးအပ္ခဲ့ရၿပီး ၁၈၈၆ တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၿဗိတိသွ် အင္ပါယာအတြင္းသို႔ က်ေရာက္ခဲ့သည္။ ၁၉၃၇ ခုႏွစ္အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အိႏၵိယ၏ ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ ဦးေဆာင္ၾကိဳးပမ္းမႈေၾကာင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ (၄) ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသွ် အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္မွ လြတ္လပ္ေရး ရရွိခဲ့ၿပီး ျမန္မာျပည္ အျဖစ္ျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ့သည္။ လြတ္လပ္ေရး ရရွိခဲ့ၿပီးေနာက္ တြင္ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုက်င့္သံုးခဲ့ျပီး ေနာက္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္ေထာင္စုဆိုရွယ္လစ္သမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ အျဖစ္ ကူးေျပာင္းကာ တစ္ပါတီဆိုရွယ္လစ္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ၂၆ ႏွစ္အၾကာတြင္ တစ္ပါတီဆိုရွယ္လစ္စနစ္ပ်က္သုဥ္းျပီး တပ္မေတာ္မွ ႏိုင္ငံ့အာဏာကို ထိန္းသိမ္းခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ခုႏွစ္တြင္ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႕ျပန္လည္ ကူးေျပာင္းရန္စီမံလ်က္ရွိျပီး ကုလသမဂၢ ၊ WTO စသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားတြင္ ပါ၀င္သည္။

ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈႏွင္႔ ဓေလ႔ထံုးစံ
ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ

ျမန္မာႏိုင္ငံ အထက္ပို္င္းႏွင့္ အလယ္ပိုင္းလြင္ျပင္ေဒသမ်ားတြင္ အစဥ္အဆက္ ေနထိုင္ၾကသည္။ AD ၁၀ ရာစု ခန္႔စ၍ ဧရာ၀တီ ျမစ္ရိုးတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ၿမိဳ႔ျပမ်ားထူေထာင္ေနထိုင္ၾကသည္။ပုဂံ၊ အင္း၀၊ အမရပူရ၊ စစ္ကို္င္း၊ မႏၱေလးတို႔မွာ ထင္ရွားသည္။ ယေန႔အခ်ိန္မ်ားတြင္ ဗမာလူမ်ဳိးမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံစုစုေပါင္းလူဦးေရ ၆၀ ရာခိိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ရိွသည္။ ဗမာအမ်ဳိးသမီး မ်ားသည္ ရင္ေစ့ ရွပ္အကႌ်ကို၀တ္ဆင္ၿပီး ပိုးခ်ည္ေဖာက္ထားေသာ ကြင္းလံုခ်ည္ကို၀တ္ဆင္၍ပခံုးတြင္ပု၀ါလႊား ရင္တစ္ဘက္တစ္ခ်က္တြင္ခ်ထားသည္။ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ဆံပင္ကို အထူးဆင္ယင္ ထုံးဖဲြ႔ေလ့ရိွသည္။ အမ်ဳိးသားမ်ားမွာ ဦးေခါင္းတြင္ ေခါင္းေပါင္းေပါင္း၍ တိုက္ပံု ရင္ေစ့ႏွင့္ ပုဆိုးကို ၀တ္ဆင္ၾကသည္။

ဘာသာႏွင့္စာေပ

ဘာသာ

ဘာသာအယူ၀ါဒအားျဖင့္ အစပထမတြင္ မဟာယာနဂိုဏ္း၊ ရိုးရာနတ္ႏွင့္ဟိႏၵဴနတ္တို႔ကို ကိုးကြယ္သည္ဟု ေလ့လာသိရွိရပါသည္။ အေနာ္ရထာလက္ထက္တြင္ ထိုအယူကြဲဂိုဏ္းမ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ျပီး စစ္မွန္သည့္ ေထရ၀ါဒ(မဟာယာနဂိုဏ္း က ဟိနယာနဟုေခၚသည္။) ဗုဒၶဘာသာကို ကိုးကြယ္ရန္ ပ်ိဳးေထာင္ေပးခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ သမိုင္းတစ္ေလ်ာက္တြင္ မဟာယာန ႏြယ္ေသာပြဲေက်ာင္းအေလ့အထမ်ား၊ ရိုးရာနတ္ႏွင့္ ဟိႏၵဴဆိုင္ရာအေလ့အထမ်ားကို ေညာင္ရမ္းေခတ္အထိ ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ သက္ေသအားျဖင့္ က်န္စစ္သားမင္း နန္းသစ္တည္ျပီး နန္းသိမ္းပြဲခံရာတြင္ ဟိႏၵဴနတ္ျဖစ္သည့္ ဗိႆႏိုးနတ္ကို ပင့္ဖိတ္ပသျခင္း၊ ေတာင္ငူနန္းဆက္တြင္လည္း ေတာင္တြင္းရွင္မုန္ယိုဆရာေတာ္၊ ေညာင္ရမ္းမင္းဆက္၏ေနာက္ဆံုးမင္းဆက္မ်ားတြင္ ဗားမဲ့၊ဗားေမာ့ အစရွိသည့္ မြန္ဆရာေတာ္မ်ားကို ပင့္ဖိတ္ကာ နတ္ေမးေစျခင္း အစရွိသည္တို႕ကိုေတြ႕ရသည္။

စာေပ

ယေန႔ ျမန္မာစာေပအေရးအသားမွာ ဗမာစာကိုစံထားျပီးရံုးသံုးစာအျဖစ္ ၊ ျမန္မာစာအျဖစ္သတ္မွတ္သည္ ဟုဆိုႏိုင္သည္။ စာေပအေရးအသားတြင္ ဗမာတို႕သည္ အႏြယ္တူေသာ ပ်ဴတို႕ထံမွ မသင္ယူခဲ့ပဲ ၊ မြန္တို႕ကို ဆရာတင္ခဲ့ျပီး အကၡရာ အေရးအသားမွာလည္း မြန္တို႕ထံမွ ရယူသည္။ ထို႕ေၾကာင့္မ်က္ေမွာက္ေခတ္ တြင္ ပ်ဴေက်ာက္စာ အၾကြင္းအက်န္မ်ားကို ဖတ္ရွဳအဓိပၸာယ္ေဖာ္ႏိုင္ရန္ခက္ခဲေနရသည္။

ဗမာေခၚ ၿမန္မာတို႔သည္ ခရစ္ႏွစ္ ၁၁၁၃ မွ ၁၁၇၄ အတြင္း၌ မြန္ယဥ္ေက်းမႈ႔ကိုမွီၿငမ္းၿပဳ၍ သီးၿခားယဥ္ေက်းမႈးတည္ေထာင္ရန္ အားထုတ္ေနဆဲ ၿဖစ္ေၾကာင္း ေဒါက္တာသန္းထြန္း၏ ေခတ္ေဟာင္းၿမန္မာ့ရာဇ၀င္ စာ-၂၅ ၌ ေတြ႔ရသည္။ ၿမန္မာ့သမိုင္းဆရာတို႔ကၿမန္မာစာသည္ ပ်ဴစာမွဆင္းသက္လာသည္ဟု ယူဆၾကသည္။ပ်ဴစာမွဆင္းသက္ရုီးမွန္လွ်င္ ပ်ဴစာမွသည္ ၿမန္မာစာၿဖစ္လာေစရန္ ေခတ္အဆက္ဆက္ ဆင့္ကဲဆင့္ကဲေၿပာင္းလဲလာခဲ့ေသာ ၾကားခံစာေပမ်ိဳး ရွိရမည္။ ယင္းကဲ့သို႔မရွိခဲ့ေၾကာင္းကို ရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာကသက္ေသခံလွ်က္ရွိသည္။ ရာဇကုမာရ္ေက်ာက္စာ၌ ပါဠိ၊ ၿမန္မာ၊ ပ်ဴ၊ မြန္ဟူ၍ စာေပေလးမ်ိဳးၿဖင့္ တၿပိဳင္တည္း ေရးထိုးထားသည္ကိုေတြ႔ရွိႏုိင္ပါသည္။ ယင္းေက်ာက္စာမွာ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုတည္းကို စာေပေလးမ်ိဳးၿဖင့္ တစ္ေခတ္တည္းတြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ၿမန္မာစာသည္ ပ်ဴစာမွဆင္းသက္လာသည္ဟူေသာအဆိုမွာ ခိုင္လံုေသာအေထာက္အထားမဟုတ္ေခ်။ အလားတူစြာ မြန္စာမွဆင္းသက္လာသည္ဟု ဆိုၿပန္ရန္လည္း ယင္းေက်ာက္စာမွာပင္ မြန္စာလည္း ပါရွိေနၿပိးၿဖစ္ေသာေၾကာင္းတည္း။ ယေန႔ထိ လူတို႔သည္ ပ်ဴစာကိုေကာင္းစြာ ေရေရလည္လည္ ဖတ္တတ္သူဟူ၍ မရွိေသးေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ပ်ဴတို႔သည္ ရခိုင္ႏွင့္မြန္တို႔ကဲ့သို႔ သီးၿခားစာေပၿဖင့္ ရပ္တည္ေနထိုင္လာခဲ့ေသာ လူမ်ိဳးမ်ားၿဖစ္ေနေသာေၾကာင့္တည္း။ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက သူ၏ေခတ္ေဟာင္း ၿမန္မာ့ရာဇ၀င္စာ-၁၂၂ တြင္ ထိုေလးရာစုတြင္ စာေရးနည္းပညာကို ပ်ဴတို႔ရၾကလွ်က္ မြန္ႏွင့္ရခိုင္တို႔က ၆ ရာစုတြင္ရေနၿပီးၿဖစ္လွ်က္ ေနာင္အခါ ၿမန္မာတို႔က ပ်ဴ၊ မြန္ ႏွစ္ဦးစလံုး ထံမွ နည္းကိုမွီလွ်က္ ၁၁ ရာစုတြင္ ထိုပညာကိုရၾကသည္ဟု မွတ္ယူႏိုင္သည္ဟူ၍ေကာက္ခ်က္ခ် ေရးသားခဲ့ပါသည္။

တဖန္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားကို ေသေသခ်ာခ်ာ ေလ့လာၾကည္႔ပါက “ရခိုင္သံၿဖင့္ေရးသားထားေသာ ရခိုင္စာေပ အသံုးအႏူန္းမ်ားကိုသာ ” ေတြ႔ရွိၾကရပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ ၿမန္မာတို႔သည္ ၿမန္မာစာကို ပ်ဴနွင့္ မြန္တို႔ထံမွ ရသည္ဟူေသာအဆိုကို စဥ္းစားစရာ အမ်ား ၾကီးရွိလာပါသည္။

ရခိုင့္အသံ၊ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာႏွင့္ ဘာသာၿပန္

ရဟန္းသဃၤာ = ရဟန္းသံဃာ
မင္းၾဆာ = မင္းဆရာ
ပင့္သကူ = ပံသကူ
လွိယ္ = ေလွ
အေရွ႔လားေသာ္ = အေရွ႔သြားေသာ္

(ျမန္မာနွင့္ ဗမာ အေၾကာင္းသိေစရန္ ဗဟုသုတျဖန့္ေ၀ေပးလုိက္ပါတယ္) wikimyanmar မွကူးယူေဖာ္ျပသည္