Saturday, January 28, 2012

"အလ်ားလုိက္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ေဒါင္လိုက္ဆက္ဆံေရး" ကို မိတ္ဆက္ျခင္း

by Nay Oo-People on Friday, January 27, 2012 at 3:34pm
  • ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကိုမွန္မွန္ကန္ကန္အသက္သြင္းေဖၚေဆာင္က်င့္သံုးေရး၊  အမ်ိဳးသားျပည္လည္ေသြးစည္း ညီညြတ္ေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းသာယာ၀ေျပာေသာ  တိုင္းျပည္တျပည္ျဖစ္လာေအာင္တည္ေဆာက္ေရး၊ စတဲ့လုပ္ငန္းေတြအားလံုးကိုေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ဖုိ့္.သြားရမယ့္နည္းနာက အထက္ေအာက္ (Top-down) လည္းမဟုတ္ဘူး  ေအာက္ကေနအထက္ (Bottom-up) လည္းမဟုတ္ဘူး။  အဲဒီလိုေျပာရင္မျပည့္စံုဘူးျဖစ္မယ္.။   သြားရမယ့္ နည္းလမ္း (Approach) က အလ်ားလိုက္- ေဒါင္လုိက္ (horizontally and vertically) နည္းနဲ့ သြားရမွာျဖစ္တယ္။
  • ျပည့္စံုေအာင္ေျပာရရင္ လူထုလူတန္းစားအသီးသီးအတြင္း အဖြဲအစည္းမ်ားအတြင္း "အလ်ားလုိက္ဆက္ဆံေရးႏွင့္ ေဒါင္လိုက္ဆက္ဆံေရး" (horizontal relationship  and vertical relationship) ေတြကိုတျပိဳင္တည္းလုပ္သြား..ျပီးေတာ့ ယင္းတို့အသီးသီးအၾကားမွာျပတ္ေတာက္ေနတဲ့ ဆက္ဆံေရးေတြနဲ့ ျခားနားေနမွု (Gaps) ေတြကိုျဖည့္႕ ေပါင္းကူးတံတားထိုးသြား(Bridge လုပ္သြား) ရင္ လူထုလူတန္းစားအသီးသီးအတြင္း အဖြဲအစည္းမ်ားအတြင္း နားလည္မွုေတြ ယံုၾကည္မွုေတြပိုမိုရလာမယ္။ အတူတကြယွဥ္တြဲတည္ရွိေနထိုင္လုပ္ကိုင္နိုင္ေရး (co-existence) ကိုေရွ့ရွုလာျပီး အက်ိဳးရွိတဲ့ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္မွုေတြျဖစ္လာမယ္။
  • အဲဒါေတြကိုလုပ္ရင္း တိုင္းျပည္တြင္းတရားဥပေဒစိုးမိုးလာေအာင္ တျပိဳင္တည္းလုပ္ေဆာင္သြားရမွာျဖစ္တယ္။ အဲဒီနည္းနဲ့  လြတ္လပ္မွုလည္းရွိ ၾကက္သေရလည္းရွိျပီး ျငိမ္းခ်မ္းျပီး သာယာ၀ေျပာေသာ တိုင္းျပည္တျပည္ျဖစ္လာမွာျဖစ္တယ္။
  • "အလ်ားလုိက္ဆက္ဆံ ေရး ေဒါင္လိုက္ဆက္ဆံေရး"  (horizontal relationship and vertical relationship ) နည္းဟာ အလြန္ေအာင္ျမင္တဲ့နည္း ျဖစ္ျပီး ဒါကိုတင္ျပတဲ့ပညာရွင္ကေတာ့  နစ္ဆယ့္တစ္ရာစုရဲ့စိန္ေခၚမွု "The Challenge of the 21st Century" essay အက္ေဆး ကိုေရးသားခဲ့တဲ့ ပညာရွင္ ဂ်ြန္ေပါလက္ဒရစ္ရွ္ John Paul Lederach ျဖစ္တယ္။
  • လူထုလူတန္းစားအသီးသီးအတြင္း အဖြဲ့အစည္းအသီးသီးအတြင္းမွာ အဲဒီ "အလ်ားလုိက္ဆက္ဆံ ေရး ေဒါင္လိုက္ဆက္ဆံေရး" ဆက္ဆံေရးေတြကို ေကာင္းမြန္တိုးတက္လာေအာင္တည္ေဆာက္ႏိုင္ရင္ အေျခအေနေတြက တေျပးညီတိုးတက္လာမယ္။  (bottom-up ဆိုတာၾကားလိ့ုပဲေကာင္းတာ တခ်ိဳ့အေျခအေနေတြမွာ အထူးသျဖင့္ ပညာေရးနိမ့္က်ေနတဲ့လူအဖြဲ့အစည္းမွာျဖစ္ျဖစ္ ပညာမဲ့ေတြေပါတဲ့တိုင္းျပည္မွာျဖစ္ျဖစ္ အဖြဲ့တစ္ခုအတြင္းမွာျဖစ္ျဖစ္  တကယ့္လက္ေတြ့မွာ အလုပ္မျဖစ္လွဘူး) 

အဲဒီနည္းလမ္းကို က်ေနာ္တို့တိုင္းျပည္ရဲ့အေျခအေနနဲ့ဆက္စပ္ျပီး နည္းနည္းေလး ေဆြးေႏြးခ်င္တယ္။
  • က်ေနာ္တို့တိုင္းျပည္မွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုေတြ တိုင္းရင္းသားအဖြဲ့အစည္းေတြက အမ်ားၾကီးရွိျပီး တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးက မတည္ေဆာက္ႏိုင္ေသးဘူး။  သမိုင္းဆိုင္ရာတိုးတက္မွုအဆင့္ေတြမတူလို့ျဖစ္ေစ. နယ္ခ်ဲ့လုပ္သြားလို့ ျဖစ္ေစ၊ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊  ေနထိုင္တဲ့ နယ္ေျမအေနအထားအရ ရာသီဥတုအရ၊ စီးပြားေရးႏိုင္ငံေရးပညာေရးတိုးတက္မွုမရွိလို့ျဖစ္ေစ၊ တိုင္းရင္းသားေတြထည္းမွာ စီးပြားေရးအရ၊  ႏိုင္ငံေရးအရ၊ ပညာေရးအရ၊ လူမွုေရးအရ ဘ၀အေျခအေနေတြ (status) ေတြ ဘ၀အဆင့္အတန္း (level) ေတြက ကြဲျပားျခားနားေနတယ္.။  အဲဒီကြဲျပားျခားနားေနမွုေတြကို သူတို့ေတြကိုေခါင္းေဆာင္ေနတဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြကမကိုင္တြယ္မေျဖရွင္းတတ္ရင္ ျပသနာေတြ (conflict) ပ ဋ ိပက ၡေတြ ျဖစ္ကုန္မယ္ မလိုလားအပ္တဲ့ျပသနာေတြေပၚလာမယ္..ေနာက္ဆံုးစစ္ျဖစ္မယ္။
  • အဲဒီလိုဆုတ္ယုတ္တဲ့အေျခအေနေတြၾကားမွာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစံုျပည္သူေတြၾကား ေပါက္ဖြားျဖစ္တည္ေနတဲ့ ကြဲျပားေနတဲ့အျမင္ေတြ အယူအဆေတြ အေတြးအေခၚေတြရွိမယ္။  အဲဒီမတူပဲကြဲျပားျခားနားေနတာေတြကို "Diversity is good" "မတူကြဲျပားတာေတြကေကာင္းပါတယ္"  လို့  လြယ္လြယ္နဲ့ ေျပာလိုက္ရင္မွားသြားမယ္။ ေခ်ာက္ေပါက္က်သြားမယ္။  တကယ္ေတာ့ တိုင္းရင္းသားျပသနာေတြေပၚရတဲ့အေၾကာင္းမ်ားထဲက အဓိကတစ္ခ်က္က သူတို့ၾကားမွာဘ၀အေျခအေနေတြ (status) ေတြ ဘ၀အဆင့္အတန္း (level)  ေတြသိသိသာသာကြဲျပားေနျခင္းပဲ။  ဒါကလည္း ျဖစ္ခ်င္လို့ျဖစ္ရတာမဟုတ္ဘူး သူတို့ရဲ့ သမိုင္းေၾကာင္းနဲ့ဆက္စပ္ေနတဲ့ စီးပြားေရး ႏိုင္ငံေရး လူမွုေရး ပညာေရး နဲ့ အေျခအေနေတြကဖန္တီးလို့ျဖစ္လာတဲ့ သူတို့ရဲ့ဘ၀ေပးအေျခအေနေတြေၾကာင့္ ယခုလိုမလိုလားအပ္တဲ့ ကြဲျပားျခားနားမွု မတူညီမွုေတြျဖစ္ေပၚလာတာျဖစ္တယ္။  ဒါနဲ့ တဆက္တည္း မလိုလားအပ္တဲ့ ပ ဋ ိပက ၡေတြ ျဖစ္လာရတာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူမွုေရး ႏိုင္ငံေရး စီးပြားေရး ပညာေရး ဘ၀ အဘက္ဘက္မွာ "ကရင္တစ္က်ပ္ ဗမာတစ္က်ပ္ဆိုတဲ့ ရွမ္းတစ္က်ပ္ဗမာတစ္က်ပ္" ဆိုတဲ့ တိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ ယေန့ေတာင္းဆိုေနမွုေတြဟာ နားလည္ေပးလို့ရျပီး တကယ္လည္းျဖစ္သင့္တဲ့ကိစ ၥေတြျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ေအာင္လည္းလုပ္ရမယ္။ 
  • အဲဒီျပသနာေတြ (conflict) ပ ဋ ိပကၡ ေတြကိုေျဖရွင္းဘို့ဆိုရင္ လူထုလူတန္းစားအတြင္း ဘ၀အေျခအေနေတြ (status) ေတြ ဘ၀အဆင့္အတန္း (level) ေတြ ညီလာေအာင္ အလွ်ားလိုက္ဆက္ဆံေရး (Horizontal Relationship) ကိုတည္ေဆာက္ၾကရတယ္။ 
  • ထိုနည္းတူပဲ က်ေနာ္တို့ရဲတိုင္းျပည္က ေအာက္ကအထက္ကိုရိုၾကိဳးရတဲ့ ဆက္ဆံေရး (hegemonism) ၾကီးစိုးတယ္.။.ေျပာရရင္ က်ေနာ္တို့တိုင္းျပည္မွာ အဆင့္အတန္းအရ အာဏာ ရာထူးအရ ေငြေၾကးအရ သာတဲ့သူက အဲဒီအေျခအေနေတြနဲ့မျပည့္စံုတဲ့ သူေတြကို ၾကီးစိုးလြမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ေလ့ရွိတဲ့ ပေဒသရာဇ္ဆန္ဆန္ဆက္ဆံေရး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပံုစံေတြရွိတယ္။
  • အဲဒါေတြကိုေျဖရွင္းဘို့ဆိုရင္ လူထုလူတန္းစားအသီးသီးအတြင္း သူတိုကိုဦးေဆာင္ေနတဲ့ အဖြဲ့အစည္းအသီးသီးအတြင္း အထက္ေအာက္ အျပန္အလွန္ဆက္ဆံေရးေကာင္းလာေအာင္ သူ့အခြင့္အေရး ကိုယ့္အခြင့္အေရးေတြကိုအျပန္အလွန္ေလးစားမွုေတြရွိလာေအာင္လုပ္ရင္း ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို စနစ္တက်က်င့္သံုးကာ ပေဒသရာဇ္ဆန္ဆန္ဆက္ဆံေရး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပံုစံေတြကိုေပ်ာက္သြားေအာင္လုပ္ရမယ္။
  • အဲဒါ လုပ္ဖို့ဆိုရင္ သူတို့အတြင္း ေဒါင္လုိက္ဆက္ဆံေရး (Vertical relationship) ကိုတည္ေဆာက္ရတယ္။ 
  • "အလ်ားလုိက္ဆက္ဆံေရး ေဒါင္လိုက္ဆက္ဆံေရး"  (horizontal relationship and vertical relationship) ေတြနဲ့ အလ်ားလိုက္ေဒါင္လိုက္ဆက္စပ္ပူးေပါင္းမွုေတြ (horizontal and vertical integrations) ကို လူထုလူတန္းစားအသီးသီးအတြင္း တျပိဳင္တည္းတည္ေဆာက္သြားရင္းနဲ့ ပညာေရးေတြ  သင္တန္းေတြ  လက္ေတြ့လုပ္ငန္းကရတဲ့အေတြ့အၾကံဳေတြ ကတဆင့္ ျပည္သူအားလံုးရဲ့ အသိပညာေရခ်ိန္ကိုျမင့္တင္သြားမယ္ဆိုရင္...မိမိ ေနရာအသီးသိးမွာရွိေနၾကတဲ့ လူမ်ိဳးစံုဘာသာစံုျပည္သူျပည္သားေတြရဲ့ဘ၀ေတြ အဆင့္အတန္းေတြ ေတြးေခၚစဥ္းစားႏိုင္မွုေတြ တေျပးညီဖြံ့ျဖိဳးတိုးတက္လာမွာျဖစ္တယ္။
  • အဲဒီလိုတိုးတက္ေနတဲ့ျဖစ္စဥ္ထဲမွာလည္း အျမင္ကြဲျပားမွုေတြေတြ့ရဦးမွာပဲ။ ဒါကဓမၼတာပဲ။  ဒါေပမယ့္ တိုးတက္မွုေတြထဲကျဖစ္ေပၚေပါက္ဖြားလာမယ့္ ယံုၾကည္မွု အယူအဆနဲ့ အျမင္ကြဲျပားမွုေတြကိုေတာ့ ဒီတစ္ခါမွာ   "Diversity is good" "မတူကြဲျပားတာေတြကေကာင္းပါတယ္" လို့ ပညာရွင္ဆန္ဆန္ေျပာလို့ရျပီေပါ့..
ျပန္လည္ျဖန့္ေ၀ေပးၾကပါ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အားလံုးက်န္းမာခ်မ္းသာျပီးလိုအင္ဆႏၵျပည္၀ၾကပါေစ။



ေနဦး
horizontal and vertical relationships, horizontal and vertical integrations
horizontal and vertical relationships, horizontal and vertical integrations

0 comments:

Post a Comment

စာမေရးျဖစ္ေတာ့တာေၾကာင့္ က်ေနာ္ႀကိဳက္ၿပီး ဖတ္ေစခ်င္တဲ့ စာေလးေတြကို တင္ထားပါတယ္ဗ်ာ

Followers

Total Pageviews

အမွာပါးစရာမ်ားရွိေနရင္

Pop up my Cbox

Blog Archive

အက္ဒမင္

အျခားက႑မ်ားကို ေလ့လာရန္

ရွာေဖြေလ ေတြ႔ရွိေလ

စာေပျမတ္ႏိုးသူမ်ား

free counters
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...