"ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ႏွင့္ သတင္း (Journalism and the News)"

Linn Yaung created the doc:

နိဒါန္း

သတင္းသမားေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေျပာတဲ့အခါ သတင္းစာဆရာဆိုတဲ့ စကားဟာ က်ယ္ျပန္႔မႈ မရွိလွဘူးလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ယေန႔ ေခတ္မွာ သတင္းျဖန္႔ျဖဴးတာဟာ သတင္းစာ တစ္ခုတည္းက မဟုတ္ေတာ့လိုပါပဲ။


ေရဒီယုိေတြ .. ရုပ္သံေတြ... အင္တာနက္ေတြကလည္း သတင္းေတြမွာ ပါ၀င္လာတယ္။ တစ္ခါ တစ္ခါ အဲဒီ ေရဒီိယို၊ တီဗီြ ၊ အင္တာနက္ (Online) က ပံုမွန္သတင္းေတြထက္ေတာင္ အားေကာင္းေနတတ္ပါတယ္။

ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သူတို႔မွာက သတင္းဦးေတြ ပါတတ္လို႔ပဲ ဖျစ္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီသတင္းဌာနေတြက စဥ္ဆက္မျပတ္ သတင္းျဖန္႔ျဖဴးႏိုင္တယ္။

ဒါေၾကာင္႕ သတင္းသမား၊ သတင္းေထာက္နဲ႔ သတင္းစာဆရာအစား.. ဂ်ာနယ္လစ္ဆိုတဲ့ အေခၚအေ၀ၚကို သံုးၿပီး ေစာေစာက ေျပာတဲ့ သတင္းျဖန္႔ျဖဴးတဲ့ သတင္းစာ၊ တီဗီြ၊ အင္တာနက္ စတာေတြကိုလည္း မီဒီယာ (Media) လို႔ သံုးစြဲ ေဖာ္ျပသြားပါ့မယ္။


ဂ်ာနယ္လစ္တုိ႔ရဲ႕ က႑

ဂ်ာနယ္လစ္ဆိုတာ လူမႈအသိုက္အ၀န္းရဲ႕ ဘယ္က႑မွာ မဆို အေရးႀကီးတဲ့ အလုပ္ကို ေဆာင္ရြက္သူတစ္ေယာက္အျဖစ္ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြရဲ႕ အေျခအေနနဲ႔ အေနအထားကေတာ့ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံ မတူဘူးေပါ့။ တခ်ဳိ ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ အစိုးရ..ဒါမွ မဟုတ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက မီဒီယာေတြကို ပိုင္ဆိုင္ၾကတယ္။ (ဥပမာ.. ျမန္မာ့အလင္းနဲ႔ ..ေၾကးမံု) ။ တစ္ခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံမွာေတာ့ မီဒီယာကို ပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္ၾကတယ္။

ဘယ္လိုအေနအထားမွာ ျဖစ္ျဖစ္ ဂ်ာနယ္လစ္ေကာင္းတစ္ေယာက္ဟာ အေျခခံက်တဲ့ တာ၀န္ေတြကိုေတာ့ ထမ္းေဆာင္ရတာပါပဲ။ သူတို႕ဟာ လူေတြ လိုအပ္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေပးရတယ္။ လူေတြ သိလိုတဲ့ သူတို႔ ပတ္၀န္းက်င္ကမၻာရဲ႔ အေၾကာင္းေတြ ..၊ အစိုးရ အေၾကာင္းေတြ၊ လုပ္ငန္းအေၾကာင္း၊ က်န္းမာေရး၊ အာကစား .. စတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို လူထုဆီကို ပို႔ေပးရတယ္။


ဒီသတင္းအခ်က္အလက္ေတြကေန ျပည္သူေတြဟ မိမိတို႔ ဘ၀မွာ ဘာေတြလုပ္ခ်င္လဲ ဆိုတာကို ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ၾကတယ္။ တီဗီြမွာ ဘယ္အစီအစဥ္ေကာင္းတယ္ဆိုတာက အစ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ဂ်ာနယ္လစ္ေတြဆီက ရတယ္။ ဘယ္စားေသာက္ဆိုင္က ဘာေတြေရာင္းတယ္။  ဘယ္ေမာ္ေတာ္ကားက ပိုေကာင္းတယ္။ ဘာေတြ၀ယ္ရင္ သင့္ေတာ္တယ္။ မိမိကေလးကို ဘယ္ေက်ာင္းအပ္ရင္ေကာင္းမလဲ စတဲ့ ကိုယ့္အတြက္ အသံုး၀င္တဲ့ အလုပ္ေတြကို ဂ်ာနယ္လစ္ေတြ ဆီကရတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ကေန ျပည္သူက ဆံုးျဖတ္ႏိုင္တယ္။

တစ္ခါတစ္ရံ တစ္ခ်ဳိ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြဟာ လူေတြရဲ႕ '' ေသေရး ရွင္ေရး'' နဲ႔ ပါတ္သက္ေနတာကို ေတြ႕ႏိုင္တယ္။

ဥပမာ.. ယိုးဒယားႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ဟာ မိုးေလ၀သဆိုင္ရာ သတင္းသမားေတြကို အျပစ္တင္ ေ၀ဖန္ဖူးတယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ ယိုးဒယားေျမာက္ပိုင္းျပည္နယ္မွာ က်ေရာက္မယ္႕ မုန္တိုင္း သတင္းကို အခ်ိန္မီလူေတြဆီေရာက္ေအာင္ ပို႔ မေပးႏိုင္ခဲ့လို႔ပဲ။ အဲဒီမုန္တိုင္းေၾကာင့္ လူ (၃၀) အသက္ဆံုးရံႈးရတာဟာ အခ်ိန္မီ သတင္းမေပးႏိုင္တဲ့ မိုးေလ၀သနဲ႔ မီဒီယာမွာ တာ၀န္ရွိတယ္လို႔ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္ခဲ့ဖူးတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလဲ .. တိက်ေသခ်ာတဲ့ သတင္းမေပးႏိုင္မႈနဲ႔ .. သတင္းေနာက္က်မႈ၊ နည္းပညာအားနည္းမႈေတြေၾကာင့္ .. နာဂစ္မုန္တိုင္း အႏၱရာယ္မွာ ျပည္သူေတြ အသက္ဆံုးရံႈးဖူးတယ္။ အဲဒါကလဲ အစိုးရမီဒီယာနဲ႔ .. ျပည္တြင္းမီဒီယာေတြမွာ တာ၀န္ရွိတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။

လူေတြဟာ သတင္းစာ ဂ်ာနယ္ေတြရဲ႕ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ယံုၾကည္စိတ္ခ်ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြဟာ သူတို႔ ေရးတဲ့ သတင္းကို ''တာ၀န္ယူႏိုင္ရမယ္"

ဂ်ာနယ္လစ္ေကာင္း တစ္ေယာက္ရဲ႕ တာ၀န္ဟာ ျပည္သူအတြက္ ျဖစ္တယ္။
ဒီေတာ့ ဂ်ာနယ္လစ္ရဲ႕ က႑က ဘာေတြလဲ ။
အဲဒါကို ကြဲျပားေသခ်ာသိဖို႔ လိုအပ္တယ္။

ဂ်ာနယ္လစ္ေတြဟာ....

၁။ အမွန္ကို တင္ျပရမယ္။
၂။ အစိုးရနဲ႔ ျပည္သူအၾကား ေပါင္းကူးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမယ္။
၃။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ျပည္သူကို (မထိန္မခ်န္) တင္ျပရန္ ျဖစ္တယ္။
၄။ လူေတြကို ပညာေပးျခင္း။ ေျဖေဖ်ာ္ေပးျခင္းနဲ႔ ရွင္းျပျခင္းေတြကို လုပ္ေပးရမယ္။
၅။ ျပည္သူေတြရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရမယ္............................ လို႔ ဆိုတယ္။ 

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
သတင္း၊ စာနယ္ဇင္းကို ၀ါသနာပါတဲ့ သူငယ္ခ်င္းမ်ားအတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ မွတ္သားေလ့လာသင္ယူျခင္းျဖင့္ အရည္အခ်င္းျပည့္မီေသာ သတင္းေထာက္ေကာင္း၊ အယ္ဒီတာေကာင္းမ်ားအျဖစ္ ျပည္သူကို အလုပ္အေကၽြး ျပဳေစခ်င္ပါသည္။

ခင္မင္စြာျဖင့္
လင္းေရာင္

(ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညိဳ၏ သတင္းစာပညာ၊ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ႏွင့္ မီဒီယာ.. ) စာအုပ္မွ ကိုးကားတင္ဆက္ပါသည္။