"အေရျပားေပၚတြင္ ျမင္ေတြ႔ႏုိင္သည့္ ေဆးဓာတ္မတည့္ အလာဂ်ီလကၡဏာ"

Cloud Cuckoo Land created the doc:

ကြၽႏု္ပ္တို႔ခႏၶာကိုယ္အတြင္းသို႔ ေဆးဝါးသို႔မဟုတ္ေဆးဝါးအာနိသင္ရွိသည့္ ပစၥည္းမ်ားကို ပါးစပ္မွ ေသာက္သံုး(Ingestion)ျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ နည္းလမ္းတစ္ခုခုျဖင့္ ထိုးသြင္းျခင္း (Injection) မ်ားျပဳလုပ္ရာတြင္ မလိုလားအပ္ေသာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးမ်ား ႀကံဳေတြ႕ရေလ့ရွိသည္။ ထိုကဲ့သို႔ ႀကံဳေတြ႕ရျခင္းမ်ဳိးကို ေဆးေၾကာင့္ ဓာတ္မတည့္ အာလာဂ်ီ (Drug allerg) ဟု ေခၚေလ့ရွိသည္။ ထိုဓာတ္မတည့္ အာလာဂ်ီ၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားသည္ အေရျပားတြင္လည္းေကာင္း၊ ခႏၶာကိုယ္တြင္း အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားတြင္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည္။
လူတိုင္း လူတိုင္းသည္ မိမိႏွင့္မသင့္ျမတ္သည့္ေဆး၊ ထိုးေဆးဝါးအသံုးျပဳလွ်င္ မိမိ၌ဓာတ္မတည့္ အာလာဂ်ီျဖစ္မႈသည္ အသက္ေသဆံုးသည့္အထိ အႏၲရာယ္ရွိျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တစ္ႀကိမ္တစ္ခါ၌ လူတစ္ဦးသည္ ေဆးဝါးတစ္ခုခုႏွင့္ ဓာတ္မတည့္မႈျဖစ္ေပၚခဲ့ဖူးလွ်င္ ထိုေဆးသည္ မိမိအသက္ရွင္ေနထိုင္ရမည့္ ဘဝ တစ္ေလွ်ာက္လံုး၌လည္း အာလာဂ်ီျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည္။ ထိုေဆးမ်ဳိးကို ရာသက္ပန္ေရွာင္ၾကဥ္ ဖို႕လိုပါသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ  ေဆးဝါးမ်ားအေန ျဖင့္ မလုိဘာလားအပ္ေသာ တုန္႔ျပန္မႈမ်ား ဥပ ေဒအားျဖင့္ အေရျပားေပၚ၌ အညိဳအမည္း ကြက္မ်ား ျဖစ္ေပၚျခင္း၊ ဆံပင္ကြၽတ္ျခင္း၊ ေအာ့ အန္ျခင္း အစရွိသည္တို႔ကို ျဖစ္ေပၚေစေလ့ရွိ သည္။
Drug allergyေၾကာင့္ အေရျပားေပၚ၌ ျမင္ ေတြ႕ရမည့္ လကၡဏာမ်ား။
လူ႔အေရျပားသည္ ထင္ရွားစြာျမင္ႏိုင္ေသာ ခႏၶာကိုယ္၏ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းႀကီး တစ္ခုျဖစ္သည္။ ထို႔အတြက္ေၾကာင့္လည္း ေဆးဝါးဓာတ္မတည့္မႈ အလာဂ်ီလကၡဏာ တို႔ကိုလြယ္ကူစြာျမင္ေတြ႕ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ အေရျပားလကၡဏာတုိ႔သည္ ျပင္းထန္မႈမရွိေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕ေသာအေျခအေနမ်ားသည္ အသက္အႏၲရာယ္ ထိခိုက္သည္အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။
အႏၲရာယ္ႀကီးမားေသာ ေဆးဓာတ္မတည့္မႈေၾကာင့္ အေရျပားတုန္႔ျပန္မႈမ်ားတြင္ ေအာက္ပါလကၡဏာမ်ားကို ေတြ႕ရသည္။ အေရျပားအေပၚ၌ အင္ျပင္ထျခင္း ၄င္းကို ေဆးပညာအေခၚ အာတီေကးရီးယား (Urticaria) သို႔မဟုတ္ သာ မန္ေဝါဟာရ (Hives) ဟု လူသိအမ်ားသိထား ၾကသည္။ အင္းဆက္ပိုးမႊားအကိုက္ခံရျခင္း ေၾကာင့္  အေရျပားေပၚ၌ အဖုအပိန္႔ထျခင္းမ်ဳိးႏွင့္ ဆင္တူသည္။ ေျခလက္ႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္ထည္ရွိ အေရျပားေပၚတြင္ ထူပိန္းပိန္းေနအထား ယားယံသည့္ အနီကြက္မ်ား အျဖစ္ ျမင္ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ထိုထက္ျပင္းထန္လာလွ်င္ အင္ဂ်ီယိုအဒီးမား (Angioedema) အျဖစ္အသြင္ေျပာင္းကာ ႏူးညံ့ေသာအေရျပား ဧရိယာမ်ားျဖစ္သည့္ ထက္ ေအာက္မ်က္ခြံမ်ားႏွင့္ ႏႈတ္ခမ္းေနရာမ်ားတြင္ ဖူးေယာင္သည့္ အသြင္ေတြ႕ရေလ့ရွိသည္။ ေဆး ဝါးေသာက္သံုးလိုက္သည့္ အခ်ိန္မွစ၍ တစ္နာ ရီအတြင္း အထက္ပါ လကၡဏာတို႔ လ်က္ျမန္စြာ ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည္။
အခန္႔မသင့္ေသာအေနအထားမ်ဳိး၌ အသက္႐ႈ ေလျပြန္အတြင္း ေရာင္ရမ္းမႈ ျဖစ္ေပၚ ကာ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းပိတ္ဆို႔ၿပီး ေသဆံုးသည္အထိ ျဖစ္ႏုိင္သည္။ ေနာက္ထပ္ အမ်ဳိးအစားတစ္ခုကေတာ့ ျပင္းထန္ေသာ အေရျပားတုန္႔ျပန္မႈတစ္ခုျဖစ္သည့္ စတီဗဂြၽန္ဆန္လကၡဏာစု (Steven Johnson Syndrome)ပင္ျဖစ္သည္။ အေရျပားဓာတ္မတည့္မႈ (erythema  multiforme) အမ်ဳိးအစားထဲတြင္ အဆိုးဝါးဆံုးႏွင့္ အျပင္းထန္ဆံုးဟု သတ္မွတ္ထားသည္။ ေျခလက္ႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္ထည္ ေပၚတြင္ ဦးစြာအနီေရာင္ရွိ၍ ဝိုင္းေသာ သ႑န္ရွိေသာအကြက္မ်ားအျဖစ္ စတင္ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည္။ အေနာက္ကမၻာ၌ ႏြားထီးတို႔၏ မ်က္စိ(bull’s eye) ႏွင့္ ဆင္တူ သည္ဟု တင္စားၾကသည္။ ထိုအကြက္မ်ားေဘးတိုက္ အရြယ္အစားႀကီးမားလာျခင္းေၾကာင့္ နီးစပ္ရာ အကြက္အနားသပ္ အခ်င္းခ်င္းတြဲဆက္သြားေလ့ရွိသည္။ ထိုမွ တစ္ဆင့္ အေရျပားအပူေလာင္ေသာအခါ၌ ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည့္ အေရၾကည္ဖုႀကီးမ်ား (blisters) အသြင္ ကူးေျပာင္းျခင္းတစ္ခါတစ္ရံတြင္ အေရျပားကြာက်ျခင္းမ်ား အျဖစ္ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚသည္။
ထို႔အတူ မ်က္စိကို ဖံုးအုပ္ထားေသာ မ်က္ခြံအတြင္းေျမႇး၊ ပါးစပ္ႏွင့္ အာခံတြင္းေျမႇးမ်ဳိးပြား အဂၤါအတြင္းေျမႇးမ်ားလည္း ကြာက်ေလ့ရွိသည္။ ဤသို႔ အေျခအေနမ်ဳိး ျဖစ္ေပၚပါက ေဆး႐ံုတက္ကုသျခင္း မျဖစ္မေနလုပ္ေဆာင္ရန္ႏွင့္ ေစာလ်င္စြာေရာဂါလကၡဏာ သတ္မွတ္ကုသျခင္းမျပဳပါက အသက္ေသဆံုးသည္အထိ ျဖစ္ေပၚႏိုင္ သည္။
သိပ္မျပင္းထန္ေသာ ေဆးဝါးဓာတ္တုန္႔ျပန္မႈအခ်ဳိ႕တြင္ ေအာက္ပါအမ်ဳိးအစားမ်ားပါဝင္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ဝက္သက္(measles) ေရာဂါလကၡဏာေတြ႕ျမင္ရေလ့ရွိ သည့္ အေရျပားေပၚမွ အနီစက္မ်ားႏွင့္ သြင္ျပင္လကၡဏာျခင္း ဆတူေသာ အကြက္မ်ားျဖစ္ေပၚျခင္း (maculo-popular erutiions)မ်ဳိးျဖစ္သည္။ ဤပံုစံသည္ ေဆးဝါးမ်ားေသာက္သံုး၍ ဓာတ္မတည့္အာလာဂ်ီျဖစ္ျခင္းမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုးေတြ႕ ရေသာ ပံုစံတစ္ခုျဖစ္သည္။
ေျခေထာက္၊ လက္ႏွင့္ခႏၶာကိုယ္အႏွံ႔တြင္ ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ႐ံုးသံုးပင္အပ္ေခါင္းအရြယ္အနီေရာင္ အဖုကေလးမ်ားႏွင့္ အနီကြက္မ်ားေရာ၍ ေတြ႕ရသည္။ တစ္နည္းအား ျဖင့္ ဝက္သက္ေပါက္ ရာတြင္ ျမင္ရေလ့ရွိေသာ အေရျပားလကၡဏာ ႏွင့္ ဆင္တူသည္။ အစက္အေပ်ာက္မ်ားျဖစ္ေပၚေနေသာ အေရျပားဧရိယာေပၚ မၾကာခဏဆို သလို ယားယံသည့္ ေဝဒနာခံစားရေလ့ရွိသည္။ ဤအမ်ဳိးအစားကိုေတာ့ မိမိေသာက္သံုးလိုက္သည့္ ေဆးဝါးခႏၶာကိုယ္အတြင္းေရာက္ရွိသြားျပီးေနာက္ပိုင္း ရက္အေတာ္ၾကာ မွ ေတြ႕ျမင္ရေလ့ ရွိသည္။
တစ္ေနရာတည္း၌ အကြက္ေပၚေလ့ရွိေသာ ေဆးမတည့္လကၡဏာ (fixed drug eruptiion) မိမိႏွင့္မသင့္ေသာ ေဆးေသာက္သည့္အခါတိုင္း၌ ယခင္အေရျပား ေပၚ၌ ျမင္ ေတြ႕ရေလ့ရွိသည့္ ေနရာအတိအက်၌ အကြက္ေပၚျခင္းမ်ဳိးျဖစ္သည္။ တစ္နည္းအားျဖင့္ေျပာရလွ်င္ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးသို႔ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈမရွိသည့္ ေဆးဓာတ္ မတည့္တုန္႔ျပန္မႈအမ်ဳိးအစားပင္ျဖစ္ သည္။ ခႏၶာကိုယ္ေပၚ အေရျပားဖံုးအုပ္ထား သည့္ မည္သည့္အစိတ္အပိုင္းေပၚတြင္မဆို ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။
မိမိႏွင့္ မတည့္ေသာေသာက္ေဆး၊ ထိုး ေဆး တို႔ျပဳလုပ္မိၿပီး ရက္အတန္အၾကာတြင္မွ စတင္ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိသည္။ အရြယ္အစားအေန ျဖင့္ အႀကီးအေသးအမ်ဳိးမ်ဳိး ကြဲျပားႏိုင္ၿပီး လံုး ဝိုင္းေသာ၊ ဘဲဥပံုအမ်ဳိးမ်ဳိးကို အကြက္သ႑ာန္ အေရျပားေပၚ၌ ေတြ႕ႏုိင္သည္။ လအနည္း အငယ္အၾကာတြင္ အေရာင္ရင့္ေသာ အကြက္ မ်ားအျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းထားၿပီး တစ္ျဖည္းျဖည္း အေရာင္မွိန္သြားေလ့ရွိသည္။ ထို မသင့္ျမတ္ ေသာေဆးကို အသံုးျပဳမိသည့္အခါတိုင္း ထိုအကြက္မ်ား မူလေနရာ၌ ျပန္၍ ျဖစ္ေပၚေလ့ရွိ သည္။
အာလဂ်ီဓာတ္မတည့္မႈ ျဖစ္ေပၚေစေသာ ေဆး ဝါးမ်ား
မည္သည့္ ေဆးဝါးမဆို ဓာတ္မတည့္မႈ အာလာဂ်ီ ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေဖာ္ျပပါ ေဆးဝါးေတြကေတာ့ ဓာတ္မတည့္ အာလာဂ်ီပို ျဖစ္ေပၚေစေလ့ရွိပါသည္။
-အကိုက္အခဲ၊ နာက်င္မႈသက္သာေစေသာ ေဆးဝါးမ်ား(Analgesic သို႔မဟုတ္ အရပ္သံုး pain killers ) ႏွင့္ ယူမက္တစ္ဆန္႔က်င္ေဆးဝါးမ်ား (anti- rheumatics)ဥပမာအားျဖင့္ အက္စပရင္ (aspirin)၊ ပါရာစီတေမာ့ (par acetamol)၊ အင္ဒိုမီသာစင္ (Indomethacin)၊ ဆာရီဒြန္(ွေမငိသည)
- ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးအမ်ားေခၚ ပိုးသတ္ေဆး မ်ား (Antibiotics)။
ဥပမာအားျဖင့္ ပင္နီစလင္ (Penicillins)၊ တက္ထရာဆိုင္ကလင္း(Tetracycline)၊ ဆာလ္ဖိုနမိုက္(Sulphonamides) လည္းကို (ေစ်းကြက္အတြင္း ဆက္ပထရင္ Sulphonamides, ဘင္ထရင္ Septrinçဟူ၍ ေဆးလံုး၊ ေဆးရည္ပံုစံမ်ဳိး ေရာင္းခ်ေနသည္။)
- ဝက္႐ူးပ်ံဆန္႔က်င္ေဆးဝါး(Anti-epileptics) မ်ား။
ဥပမာအားျဖင့္ ဖီႏိုင္းတြိဳင္း (Phenytoin)၊ကာဘမဇီပင္း (Carbamazepine) အစရွိသည္တို႔
ေဆးဝါးမွ ဓာတ္မတည့္အာလာဂ်ီျဖစ္ျခင္းကို ေရွာင္ရွားႏုိင္ရန္။
-မိမိအေတြ႕အႀကံဳ အသိျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ေဆးဝါး သံုးစြဲဖို႔ မႀကိဳးစားသင့္ပါ။
-မိမိသက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္၏ အႀကံဥာဏ္ျဖင့္ ေပးေသာ ေဆးဝါးကိုသာ အသံုးျပဳပါ။
-အထက္တြင္ ဆိုခဲ့ေသာ လကၡဏာမ်ား မိမိတြင္ ျဖစ္ေပၚလာပါက သို႔မဟုတ္ မိမိအေနျဖင့္ ေဆး မတည့္အာလာဂ်ီျဖစ္ၿပီဟု သံသယရွိလွ်င္ ခ်က္ခ်င္း သက္ဆုိင္ရာ ဆရာဝန္ကို ေတြ႕ဆံု အသိေပးပါ။ ဤသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ အမွန္တကယ္ (drug allergy)ဟုတ္မဟုတ္ အတည္ျပဳႏိုင္မည့္အျပင္ မိမိ ထိုေဆးဝါးႏွင့္ သင့္ေတာ္မႈရွိမရွိ တိ က်ေသာ အေျဖရႏိုင္ပါသည္။
-မိမိႏွင့္ မသင့္ဟု ယူဆထားေသာ ေဆးဝါးမ်ား ကို အေသအခ်ာမွတ္တမ္းျပဳစုုထားပါ။
-မိမိျပေနက် မဟုတ္သည့္ ဆရာဝန္တစ္ဦးဦး ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုရမည္ဆိုပါက ထိုေဆးဝါး ဓာတ္မ တည့္မႈအေၾကာင္းကို ဦးစြာေျပာျပဖို႔ မေမ့ပါ ႏွင့္။
ေဆးဝါးဓာတ္မတည့္ အာလာဂ်ီျဖစ္သည္ဟု ယူဆလွ်င္။
-ထို သံသယရွိသည့္ ေဆးဝါးမ်ားအားလံုး ေသာက္သံုးျခင္း၊ ထံုးႏွံျခင္းကို ခ်က္ခ်င္းရပ္တန္႔ပါ။ (သို႔ေသာ္ ထိုေဆးဝါးမ်ားကို လႊတ္မပစ္လိုက္ဘဲ သိမ္းထားဖို႔ လိုပါမည္။)
-ဆရာဝန္တစ္ဦးဦးႏွင့္ ခ်က္ျခင္းေတြ႕ဆံုအႀကံဥာဏ္ယူပါ။ ထိုေဆးဝါးကို ေသာက္သံုးဖို႔ ၫႊန္ၾကားသည့္ ဆရာဝန္ထံ ခ်က္ျခင္းဆက္သြယ္ ေတြ႕ဆံုၿပီး အသိေပးပါ။ ဆရာဝန္ထံမွ အႀကံ ဥာဏ္ရယူပါ။
- မိမိအသံုးျပဳေနသည့္ ေဆးဝါးမ်ားအားလံုးကို သက္ဆိုင္ရာ ဆရာဝန္ကို ျပသပါ။
(မိမိလတ္တေလာ အသံုးျပဳေနေသာ ေဆးဝါးအ ျပင္ ႏွစ္ရွည္အသံုးျပဳေနရေသာ ေဆးဝါးမ်ား အားလံုးကို မခြၽင္းမခ်န္ အသိေပးဖို႔ လိုပါမည္။)
မွတ္ခ်က္။    ။ ယခုေဆာင္းပါးတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ေဆးဝါးမ်ား၏ အမည္ကို မူရင္းဓာတုအမည္မ်ားအျဖစ္ ေရးသားထားပါသည္။ မိမိတို႔ စ်းကြက္၌ ဝယ္ယူအသံုးျပဳရ ေသာ ေဆးဝါးမ်ား၏ အမွတ္တံဆိပ္အမည္မ်ားေအာက္တြင္ ဓာတုအမည္မ်ား ပူးတြဲေဖာ္ျပေလ့ရွိသျဖင့္ တိုက္ဆုိင္ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးႏုိင္ပါသည္။
ေဒါက္တာျမင့္ဦး
(အေရျပားႏွင့္ အလွအပဆရာဝန္)