ေခါင္းကိုက္၊ ေခါင္းမူးနဲ႕ေသြးတိုး (သို႕မဟုတ္) ပုဂံရာဇ၀င္ဒုတ္ထမ္း-၁

by ေဆးေလာက on Sunday, June 17, 2012 at 12:25am 

ပုဂံရာဇ၀င္အေၾကာင္းမ်ား ေျပာၾကရရင္ အေထာက္အထား အေသအခ်ာ မရွိေတာ့ သူေျပာတာကမွ မွန္တယ္၊ ကိုယ္ေျပာတာကမွ မွန္တယ္လို႕ ျငင္းၾကခုန္ၾကရလြန္းလို႕ ငါေျပာတာလက္ခံရင္ခံ၊ လက္မခံရင္ ဒီဒုတ္နဲ႕ အေတြ႕ပဲ ဆိုျပီး ဒုတ္ထမ္းျပီး ေျပာၾကရတယ္တဲ့။ ခုလည္း က်ေနာ္ေဒါက္ခ်ာဦး ဒုတ္ၾကီးၾကီး တစ္ေခ်ာင္း ထမ္းထားပါျပီခင္ဗ်ာ။

  

ေသြးေပါင္ခ်ိန္တက္ရင္ ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းကိုက္ ျဖစ္မွာပဲလို႕ အေတာ္မ်ားမ်ား ထင္ထားၾကပါတယ္။ ေဆးက်မ္းေတြမွာ ေသြးတိုးရဲ႕  ေရာဂါလကၡဏာေတြကို ခ်ဲ႕ထြင္ေရးသားထားတာ မေတြ႕ရတာ ေတာ္ေတာ္ေလး ထူးျခားပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေသြးတိုးဆိုတာဟာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚပါဘူး။ (Hypertension is almost always asymptomatic.) လို႕ စာအုပ္တိုင္းလိုလို ေရးပါတယ္။  ေတြးၾကည့္ရင္ ေတာ္ေတာ္ေလးကို မျဖစ္နိဳင္တဲ့ ကိစၥပါ။ ဒီေလာက္ၾကီး ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေတြ တက္ေနတာ။ ဦးေႏွာက္က နုနုနယ္နယ္ေလး။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေတြ ဒီေလာက္တက္ေနတာ။ မူးေမာ္ ကိုက္ခဲကုန္မွာေပါ့။

ဘာလကၡဏာမွာ မရွိဘူးဆိုတာ မျဖစ္နိဳင္ဘူးလို႕ ေတြးခ်င္စရာပါ။ ဒါေပမဲ့ လူေတြ သိပ္မသိတဲ့ အခ်က္က သဘာ၀ရဲ႕ ကာကြယ္မွဳ ျဖစ္တဲ့ cerebral autoregulation ပါ။

က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာျပည္မွာ လ်ပ္စစ္မီးအားက အတက္အက်မ်ားပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကြန္ျပဴတာ ပစၥည္းေတြဆို မခံနိဳင္ပါဘူး။ ဒီအတြက္ က်ေနာ္တို႕ျမန္မာျပည္မွာ uninterrupted power supply (UPS ) ကို သံုးၾကရပါတယ္။ မီးအားက်သြားရင္ သူ႕ဘက္ထရီနဲ႕ ျဖည့္ေပးတယ္။ တက္သြားရင္ သူ႕ဘက္ထရီက ယူသံုးတယ္။ မီးပ်က္သြားရင္ သူ႕ဘက္ထရီက ယူသံုးတယ္။ ဒီလိုပဲ က်ေနာ္တို႕ ဦးေႏွာက္နဳနဳနယ္နယ္ေလးေတြကို အင္မတန္အေျပာင္းအလဲမ်ားတဲ့၊ ျမန္မာျပည္ မီးအားနဲ႕ တူတဲ့၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေၾကာင့္ ဒုကၡ မေရာက္ရေအာင္ က်ေနာ္တို႕ကိုယ္ခႏၶာမွာလည္း cerebral autoregulation ဆိုတဲ့ စနစ္နဲ႕ ထိမ္းပါတယ္။

cerebral autoregulation က ဦးေႏွာက္ထဲကို ေသြးသြားေသြးလာ တသမတ္ထဲ ျဖစ္ေနေအာင္ ထိမ္းေပးတယ္။ အေပၚေသြး ရ၀ ထိက်လည္း ထိမ္းေပးတယ္။ ၁၈၀ ထိ ထက္လည္း ထိမ္းေပးတယ္။ ဒီေတာ့ကာ ေန႕တိုင္း စိတ္တို ေသြးတက္၊ စိတ္ညစ္ေသြးတက္၊ ဘတ္စ္ကားမမီွ ေျပးသြား ေသြးတက္ ျဖစ္ေနတဲ့ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ ေသြးေပါင္ခ်ိန္အေျပာင္းအလဲေတြက ဦးေႏွာက္မွာ သက္ေရာက္မွဳ မျဖစ္ေအာင္ ထိမ္းေပးတယ္ေပါ့ဗ်ာ။ နို႕မို႕ဆို  “ေဒၚဘယ္သူေတာ့ သူ႕ေယာက်ာၤးနဲ႕ ရန္ျဖစ္ရင္း ေလျဖတ္သြားသတဲ့” “ဦးဘယ္သူေတာ့ ဖက္ရွင္ရိွဳးသြားၾကည့္ရင္း ေလျဖတ္သြားသတဲ့” ဆိုတဲ့ သတင္းမ်ိဳးေတြ႕  ေန႕တိုင္းက်ေနာ္တို႕  ၾကားေနရမွာေပါ့။

ဒါဆိုရင္ ၁၈၀ ေက်ာ္ရင္ေကာတဲ့- ေမးစရာျဖစ္လာတယ္။ ဟုတ္တယ္ေလ- တခ်ိဳ႕ဆို ေသြးေပါင္ခ်ိန္ အေပၚေသြး ၂၅၀ ေက်ာ္နဲ႕ လမ္းေလွ်ာက္ေနတာပါပဲ။ ဒါဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အေလ့အက်င့္ရသြားတဲ့ သေဘာမ်ိဳးေပါ့။ cerebral autoregulation က အဲေလာက္ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို လိုက္ထိမ္းေပးနိဳင္လာတယ္။ set-point of autoregulation ေျပာင္းသြားတယ္လို႕ ေရးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးေတြ အရမ္းတိုးေနရင္လည္း နာတာရွည္ေသြးတုိးလူနာက မသိေတာ့ပါဘူး။

“က်မက အေပၚေသြး ၁၁၀ မွ ရတာ။ ၁၂၀ ျဖစ္တာနဲ႕ ေခါင္းကိုက္ေရာပဲ” ဆိုတဲ့ လူနာမ်ားက ေဖါခ်င္းေသာခ်င္း။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ဆိုတာ အခ်ိန္နဲ႕ အမွ် မိနစ္နဲ႕ အမွ်ေျပာင္းလဲေနတယ္ဆိုတာကို လူေတြက သိမထားၾကဘူး။ တကယ္ေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ Tension Headacheတို႕  Migraine တို႕ေၾကာင့္ ေခါင္းကိုက္တုန္းမွာ ေသြးခ်ိန္မိေတာ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က ၁၂၀ ျဖစ္ေနတယ္။ ေနေကာင္းတုန္းက ခ်ိန္မိေတာ့ ၁၁၀ ဆိုတာကို အေသမွတ္ထားျပီး “ထန္းသီးေၾကြခိုက္ က်ီးနင္းခိုက္” ဆိုသလိုပဲ ထန္းသီးေၾကြက်တာ က်ီးကန္းနားလို႕ပဲ စြတ္စဲြသလိုမ်ိဳး ေခါင္းကိုက္တာကို ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ၁၀ တက္လို႕ ျဖစ္ပါတယ္လို႕ ယိုးစဲြၾကေတာ့မယ္။ တခါတေလေတာ့လည္း စိတ္ပူစိတ္ညစ္လို႕ ေသြးေပါင္ေလးနည္းနည္းက တက္ေနတုန္း Tension Headache ရလာလို႕ ေသြးခ်ိန္မိရင္လည္း အလားတူပဲ ေသြးတိုးကို ယိုးစြတ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ Tension Headache ကို ျဖစ္ေစတဲ့ stress  က အေၾကာင္းရင္းျဖစ္ျပီး ေခါင္းကိုက္တာရယ္ ေသြးေပါင္ေလး နည္းနည္း တက္လာတာရယ္ ၂ ခုလံုးက အက်ိဳးတရား ၂ ခု ျဖစ္ေနတာပါ။ တခ်ိဳ႕လည္း ေခါင္းမမူး ေခါင္းမကိုက္ရင္ ေသြးက်ေဆး မစားေတာ့ဘူး။ ေလျဖတ္မွပဲ ေဆးရံုေရာက္လာေတာ့တယ္။ တခ်ို႕လည္း ေခါင္းကိုက္တာကို ေသြးတိုးတယ္ထင္ျပီး ေသြးက်ေဆးစားျပီး ေဆးရံုေရာက္လာျပန္တယ္။

 ကြန္ျပဴတာရဲ႕ UPS လိုပဲ အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိေတာ့ cerebral autoregulation က လိုက္ထိမ္းေပးနိဳင္တာပါ။ UPS မထိမ္းနိဳင္ေလာက္တဲ့ မီးအားေဆာင့္တက္လိုက္ရင္ ကြန္ျပဴတာ ပ်က္စီးေလာက္ကၽြမ္းသလိုမ်ိဳးပါပဲ cerebral autoregulation က ထိ္မ္းမရေလာက္ေအာင္ ျမန္ဆန္တဲ့ ေသြးတိုး (acute hypertension) ေတြမွာေရာ၊ အလြန္တက္လြန္းတဲ့ ေသြးတိုးေတြ(Severe hypertension) မွာေရာ ဦးေႏွာက္ေယာင္အမ္းလာျပီး သတိလစ္(Hypertensive encephalopathy) တတ္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ hypertensive emergencies လို႕ ေခၚတဲ့ အေပၚေသြး ၁၈၀ ေက်ာ္တဲ့ လူနာေတြမွာ ေခါင္းကိုက္ရင္ေတာ့ ေသြးေပါင္တက္လို႕ ေခါင္းကိုက္တာပါလို႕ ယူဆၾကရပါမယ္။

ေအာက္မွာ အေထာက္အထားေရးျပမွာမို႕က်ေနာ္ ထမ္းထားတဲ့ ဒုတ္ၾကီး ေအာက္ခ်လိုက္ပါျပီခင္ဗ်ာ။ က်ေနာ္ေျပာတာေတြ မယံုရင္ ဒုတ္နဲ႕ ရိုက္မယ္လို႕ ေျပာဖို႕ မလိုေတာ့ပါဘူး။

တကယ္ေတာ့ ေနာ္ေ၀လူနာေပါင္း 22,685 ပါ၀င္ျပီး အစမ္းသတ္ခံခဲ့တဲ့ Blood pressure and risk of headache: a prospective study of 22 685 adults in Norway မွာ ဘာသြားေတြ႕သလဲ ဆိုေတာ့ ေသြးတိုးေ၀ဒနာရွင္ေတြမွာ Migraine မဟုတ္ေသာ ေခါင္းကိုက္ျခင္း Non-migrainous headache ျဖစ္တာ ပိုနည္းသတဲ့ဗ်ာ။ ဒါဆို Migraine သမားေတြေရာ ေသြးတိုးနဲ႕ ဆိုင္နိဳင္သလား မေတြးပါနဲ႕။ အေမရိကန္ ဆရာ၀န္ 22,701 ပါတဲ့ Physicians' Health Study မွာ Migraine ရွိသူေရာ   Non-migrainous headache မိဂရိန္းမရွိဘဲ ေခါင္းကိုက္သူေတြေရာမွာ ေသြးတိုးျဖစ္နဳန္းက အတူတူပါပဲတဲ့ ခင္ဗ်ား။

နိဂံုးခ်ဳပ္ေျပာရရင္ ေသြးတိုးဆိုတာ လကၡဏာမရွိပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အသံတိတ္လူသတ္သမား Silent Killer ရယ္လို႕ တင္စားၾကတာပါ။ ဆရာ၀န္ဟုတ္သူေရာ ဆရာ၀န္မဟုတ္သူေတြေရာ ေခါင္းကိုက္တိုင္း ေသြးတိုးထင္တာေတြ၊ ေသြးတိုးရွိသူေတြက ေခါင္းမကိုက္ေခါင္းမမူးရင္ ေသြးေပါင္မခ်ိန္ ေဆးမစား လုပ္ေနၾကတာေတြ အယူမွားေတြက ကင္းေ၀းနိဳင္ၾကပါေစ။

ပိုးသာကုန္ေမာင္ပုံေစာင္းမတတ္

ေဒါက္ခ်ာဦး