ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တစ္ခုတည္းေသာ Fibroscan ေမာင္ (ေဆးတကၠသိုလ္)

by စာျကည့္တိုက္(ေရႊအိမ္စည္စာေပဒါနျပဳပါသည္) on Thursday, June 28, 2012 at 11:08pm ·

ကမၻာ့ က်န္းမာေရး အဖြဲ႕ႀကီးရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္ အရ ကမၻာ့ လူဦးေရရဲ႕ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အသည္း

ေရာင္ အသားဝါ B ပိုး ကူး စက္ ခံထားရၿပီး လူဦးေရ သန္း ႏွစ္ေထာင္ခန္႔ဟာ အသည္းေရာင္

 

အသားဝါ B ပိုး ကူးစက္ ခံထားရ သူေတြ ျဖစ္ၾကပါ တယ္။ ယေန႔ ကမၻာႀကီးမွာ လူေပါင္း သန္း

၃၅၀ ေက်ာ္ ဟာ ဘဝ တစ္သက္တာလံုး ခံစား သြားရမယ့္ နာတာရွည္ အသည္း ေရာဂါ ေတြ ခံစား

ေနၾကရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ နာတာရွည္ အသည္းေရာင္ ေရာဂါ အျဖစ္ ကူးေျပာင္း သြားႏိုင္သည့္

အလား အလာ ရွိေသာ အျခားေသာ အသည္းက်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ား ထဲမွာ အရက္ တာရွည္ ေသာက္သံုး ေနသူေတြ၊ အသည္း အဆီျပင္ဖံုးေနသူ ေတြလည္း ပါပါ တယ္။

သူတို႔မွာ နာတာရွည္ အသည္း ျပႆနာ ရွိ၊ မရွိ

သိထားဖို႔ လိုပါတယ္။ နာတာ ရွည္ အသည္း က်န္းမာေရး ျပႆနာ ရွိသူေတြကို ေရာဂါ

အေျခအေန ဘယ္အဆင့္ ေရာက္ေနၿပီ ဆိုတာ သိဖို႔နဲ႔ ကုသမႈ ေပးတဲ့ အခါ ေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္႐ႈ

ထိန္းသိမ္းျခင္း ျပဳလုပ္မႈဟာ အလြန္ကို လိုအပ္ ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ နာတာ ရွည္

အသည္း ေရာဂါမ်ားရဲ႕ ျဖစ္စဥ္က Fibrosis ေခၚ အသည္း တစ္သွ်ဴးမ်ား အမာရြတ္

ျဖစ္လာမယ္။ သို႔မဟုတ္ မာခဲလာ မယ္။ အဲဒီေနာက္ အသည္း ေျခာက္ျခင္း Cirrhosis အဆင့္ကို

ေရာက္လာမယ္။ ၿပီးေတာ့ အသည္း ကင္ဆာ အျဖစ္ ေျပာင္း သြားႏိုင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ကံအား ေလ်ာ္စြာလို႔ပဲ ေျပာႏိုင္တာ ကေတာ့ အျပင္ပန္းမွာ ေရာဂါ လကၡဏာေတြ

မျပေပမယ့္ အသည္း က်န္းမာေရး ျပႆနာ ရွိေနႏိုင္တဲ့ လူမ်ားကို Fibrosis အဆင့္

ေရာက္ေနၿပီလား ဆိုတာ စမ္းသပ္ စစ္ေဆး ႏိုင္ၿပီး ဆက္လက္ၿပီး ဆိုးမသြားေအာင္

ဆရာဝန္မ်ားက ထိန္းသိမ္း ေပးႏိုင္ျခင္း ပါပဲ။ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အသည္း မွာ Fibrosis

ျဖစ္ေနၿပီလား ဆိုတာ လူနာအား မနာမက်င္ေစဘဲ၊ ေသြးေဖာက္ တာမ်ိဳးလဲ လုပ္စရာ မလိုဘဲ

အျမန္ဆံုး စစ္ေဆး စမ္းသပ္ ႏိုင္တဲ့ နည္းကေတာ့ Fibroscan Test ျဖစ္ပါတယ္။

 

Fibroscan Test လုပ္ဖို႔အတြက္ Fibroscan လို႔ ေခၚတဲ့ စက္နဲ႔ စမ္းသပ္ ရပါတယ္။ Fibroscan

စက္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ပထမဦးဆံုး တပ္ဆင္ခဲ့တဲ့ SML (Shwegonedine Medical

Laboratory) အဆင့္ျမင့္ ေရာဂါ ရွာေဖြေရးႏွင့္ အထူးကု ေဆးခန္းသို႔ သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့

ပါတယ္။ Fibroscan စက္ကို လက္ ေတြ႕ျမင္ ေတြ႕ခဲ့ရၿပီး အဲဒီစက္ အေၾကာင္းနဲ႔

ပတ္သက္ၿပီး အထူးကု ဆရာဝန္ႀကီးမ်ားက ေဆြးေႏြး ရွင္းလင္း ျပသခဲ့တာ ကိုလည္း မွတ္သားခြင့္

ရခဲ့ပါတယ္။ ဒီစက္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ပံု ကေတာ့ အယ္လ္ထရာေဆာင္း စက္၏ သေဘာ

တရား အတိုင္း ပါပဲ။ အသည္း ရွိတဲ့ ေနရာကို ညာဘက္ ရင္ဘတ္ေဘး တစ္ေနရာ ကေန

အသံလိႈင္းမ်ားကို Probe တစ္ခုနဲ႔ ထိၿပီး လႊတ္လိုက္တယ္။ ျပန္လာတဲ့ အသံလိႈင္းမ်ားကို

ဖမ္းယူၿပီး ကြန္ပ်ဴတာမွ တစ္ဆင့္ အခ်က္အလက္ မ်ားကို ေျပာင္းယူ လိုက္တယ္။

အသည္း

အတြင္း တစ္သွ်ဴးမ်ား၏ Elasticity ႐ုန္းျပန္ ႏိုင္မႈ အေျခအေနကို ပံုေဖာ္ ယူၾကည့္ျခင္း

(Elastography) ျဖစ္တယ္။ အသည္းမွာ ေရာဂါေၾကာင့္ Elasticity ပ်က္စီးၿပီး မာခဲမႈ (fibrosis)

ျဖစ္လာရင္ အသံလိႈင္းမ်ား တံု႔ျ့ပန္မႈက ေျပာင္းလဲ သြားတယ္။ အဲဒါကို ၾကည့္ၿပီး Fibrosis

အဆင့္ေတြကို သတ္မွတ္ ၾကည့္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ စက္နဲ႔ စမ္းသပ္တဲ့ အခါ အသံလိႈင္းကို

ဆယ္ႀကိမ္ေလာက္ လႊတ္ၿပီး ျပန္ဖမ္းယူတယ္။ အဲဒီ ထဲကမွ Medium အလယ္အလတ္

ပ်မ္းမွ်ႏႈန္းကို ယူၿပီး အသည္းရဲ႕ မာခဲမႈ (Stiffness value) ကို ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္တယ္။ ယူနစ္ အျဖစ္

ကီလိုပါ စကယ္လ္ (KPa) နဲ႔ ေဖာ္ျပတယ္။ ၁.၅ KPa ကေန ၇၅ KPa အထိ ရွိၿပီး

သက္ဆိုင္ရာ ေရာဂါ အလိုက္ အဆင့္ မ်ားကို အဆင့္ (၁) ကေန (၄) အထိ သတ္မွတ္ထားၿပီး

အဆင့္ (၄) ဆိုရင္ေတာ့ အသည္းေျခာက္ျခင္း (Cirrhosis) အဆင့္ ေရာက္ေနျခင္းျဖစ္တယ္။

ဥပမာ အသည္းအဆီ ဖံုးတဲ့ ေရာဂါ အတြက္ အဆင့္မ်ား သတ္မွတ္ပံုႏွင့္ အရက္

ေသာက္လို႔ ျဖစ္တဲ့ Fibrosis သတ္မွတ္ပံုျခင္း မတူပါ။ ထိုနည္းတူ အသည္းေရာင္ အသားဝါ

B ပိုး၊ C ပိုးနဲ႔ HIV ပိုးရွိၿပီး တြဲလ်က္ ရွိေနေသာ C ပိုး ေရာဂါ စသည္တို႔ အတြက္ Fibrosis အဆင့္

သတ္မွတ္ပံု ေတြကလည္း တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု မတူပါဘူး။

နမူနာအားျဖင့္ အရက္ေသာက္တဲ့ လူတစ္ေယာက္ဟာ အဆင့္ (၃) ေရာက္ေနၿပီ ဆိုရင္ ေနာင္ မၾကာခင္မွာ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ Cirrhosis လို႔ ေခၚႏိုင္မယ့္ အဆင့္ (၄) ကို ကူးေျပာင္း သြားေတာ့မယ္

ဆိုတာကို ျပတယ္ ဟူ၍ အရက္ ေသာက္သည့္ လူနာ တစ္ဦးအား Fibroscan ျဖင့္ လက္ေတြ႕

စမ္းသပ္ ျပရင္း ဓာတ္မွန္ ဘက္ဆိုင္ရာ အထူးကု ဆရာဝန္ႀကီး ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ

လင္းထြန္းထြန္းက ရွင္းျပ ပါတယ္။ Fibroscan လုပ္တာဟာ မိနစ္ ပိုင္းမွ် သာ ၾကာပါတယ္။ လူနာ

အေနနဲ႔ ႐ိုး႐ိုး အယ္လ္ထရာေဆာင္း ႐ိုက္သလိုပဲ ေတြ႕ႀကံဳ ခံစား ရပါတယ္။

ဘာမွ်လည္း အထူး ျပင္ဆင္စရာ မလိုပါ။ နာက်င္မႈလည္း မရွိပါ။ ေရဖ်ဥ္းစြဲ (Ascites) ရွိေနသူနဲ႔

ကိုယ္ဝန္ရွိ ေနသူ ျဖစ္ရင္ေတာ့ ႐ိုက္လို႔ မရပါဘူးတဲ့။ အသည္းအထူးကု ဆရာဝန္ႀကီး

ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ ဦးသံစစ္နဲ႔လည္း ေဆြးေႏြးခြင့္ ရခဲ့ပါတယ္။ အသည္းရဲ႕ Fibrosis မာခဲမႈ

အေျခအေနကို သိဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုး Gold standard ကေတာ့ Liver Biopsy

(အသည္းမွအသားစယူျခင္း) ပဲေပါ့။ ဒါေပမယ့္ သိတဲ့အတိုင္း အသည္း အသားစယူ

တယ္ဆိုတာက ထံုေဆး ထိုးရတယ္။ အသည္းရွိတဲ့ ေနရာကို အပ္ အရွည္ႀကီးနဲ႔ ထိုးသြင္းၿပီး

အသည္းစကို ယူရတယ္။ အေသးစား ခြဲစိတ္မႈ minor surgery ျဖစ္ေတာ့ လူနာေတြက

မလုပ္ခ်င္ၾကဘူး။ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး ေတြလည္း ရွိေသးတယ္။

ဒီနည္းကို အစားထိုး အသံုးျပဳဖို႔

 

အတြက္ေတာ့ Fibroscan က အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ အသည္းေရာင္ အသားဝါ B ပိုး၊ C ပိုး ရွိတဲ့

လူေတြအား စမ္းသပ္ စစ္ေဆး ကုသရာမွာ ပိုးအမ်ိဳးအစား၊ ပိုးေကာင္ အေရအတြက္၊

အသည္း အင္ဇိုင္း ေတြကို ေသြးေဖာက္ ယူၿပီး စမ္းသပ္ စစ္ေဆး ရတာ ရွိတယ္။ တစ္ခါ တေလ

က်ေတာ့ အသည္း အင္ဇိုင္းေတြ မတက္ေသး ဘဲနဲ႔ အသည္းရဲ႕ အေျခအေနက Fibrosis

ဝင္ေနတာေတြ ရွိတယ္။ Fibrosis ဝင္ေနၿပီလား ဆိုတာ သိဖို႔ အတြက္ Liver biopsy ကလည္း

မလုပ္ လိုၾကဘူး ဆိုရင္ Fibroscan နဲ႔ စမ္းသပ္ ႐ိုက္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ ႏိုင္တဲ့ အတြက္

အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူ ျပဳပါတယ္ လို႔ ေျပာျပသြားခဲ့ ပါတယ္။

အထက္မွာ ေဖာ္ျပ ခဲ့ေသာ

အသည္း က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ား အျပင္ ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳ ေရာဂါ တာရွည္

လာလွ်င္လည္း Fibrosis ဝင္တတ္တဲ့ အတြက္ Fibroscan နဲ႔ စမ္းသပ္ ၾကည့္သင့္ ပါတယ္။

အသည္း အစားထိုး ခြဲစိတ္ ကုသ ခံထား ရသူေတြလည္း မၾကာခဏ စမ္းသပ္သင့္ ပါတယ္။

Fibroscan စက္ကို တီထြင္တဲ့ သူကေတာ့ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ Echosens ကုမၸဏီျဖစ္ၿပီး

၂၀ဝ၂ ခုႏွစ္ ကတည္းက စတင္ စမ္းသပ္ သုေတသန ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး ၂၀ဝ၉ ခုႏွစ္မွ စကာ

တရားဝင္ ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ် လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာေပၚတြင္ Fibroscan စက္ကို

ထုတ္လုပ္တာ ဒီ ကုမၸဏီ တစ္ခုသာ ရွိၿပီး ၂၀ဝ၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလထိ စုစုေပါင္း စက္အလံုးေရ ၈၀ဝ

ေက်ာ္ ထုတ္လုပ္ ေရာင္းခ်ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ေဒသ တစ္ခုလံုးတြင္ Fibroscan

စက္ ၁၀ လံုး မွ်သာ ရွိေသးရာ SML ေဆးခန္းတြင္ ရွိေသာ စက္ဟာ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏

ပထမဦးဆံုးႏွင့္ တစ္လံုးတည္းေသာ စက္ျဖစ္ပါတယ္။ Fibroscan 502 အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။

Fibroscan 402 ဆိုတာ ကေတာ့ တစ္ေန ရာမွ တစ္ေနရာသို႔ အလြယ္ တကူ

 

ေရႊ႕ေျပာင္းလို႕ ရေသာ စက္အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ စက္ကိုင္တြယ္ အသံုးျပဳေရး ဆိုင္ရာႏွင့္

စက္ျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္းေရး ဆိုင္ရာ တို႔အတြက္ ေလ့က်င့္ သင္တန္း ေပးမႈမ်ားကို

ႏိုင္ငံျခားမွ ပညာရွင္မ်ား ကိုယ္တိုင္ ျပည္တြင္းတြင္ လာေရာက္ ပို႔ခ်ၿပီး၊ အခ်ိဳ႕ေသာ ဝန္ထမ္း

မ်ားအား ျပည္ပသို႔ ေစလႊတ္၍ သင္ၾကား ေစၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ကုန္က် စရိတ္ အေနျဖင့္

ထိုင္းႏိုင္ငံမွာ Fibroscan သြား လုပ္ရင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၅၀ ေလာက္ က်သင့္ ႏိုင္ပါတယ္။

SML မွာေတာ့ ထို႔ထက္ နည္းေသာ ႏႈန္းျဖင့္ ျပဳလုပ္ေပးမွာဟု သိရပါ တယ္။

သက္ဆိုင္ရာ အထူးကု ဆရာဝန္ႀကီး မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ၿပီး အသည္း က်န္းမာေရး အတြက္ လိုအပ္

သူတိုင္း Fibroscan ႐ိုက္ႏိုင္ ၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ၂၀ဝ၈ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ျပန္

ခဲ့ေသာ ဥေရာပ ဆိုင္ရာ အသည္း ေရာဂါ အထူး ညီလာခံ လမ္းၫႊန္ခ်က္ မ်ားတြင္လည္း

Fibroscan ကို အသည္း က်န္းမာေရး၌ မည္သည့္ အသည္း ေရာဂါ ကိုမဆို မျဖစ္မေန စစ္ဆး

ရမည့္ ယူနစ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထားေၾကာင္း ေဖာ္ျပရင္း နိဂံုး ခ်ဳပ္လိုက္ ပါတယ္။

Source : Health

Digest News Journal