လူဗိုလ္ ဟူသည္ ...

မယ္လနင္အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

 

 

 မယ္လနင္ဆိုတာဟာ သက္ရွိသတၱ၀ါအမ်ားစုမွာ ေတြ႕႔ရတတ္သည့္ ေရာင္ၿခယ္တစ္မ်ိဳးၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဂရိဘာသာ စကားအရ အမည္းေရာင္လို႔ အဓိပၸါယ္ရၿပီး မယ္လနင္ မေတြ႔ရတဲ့ သတၱ၀ါဟူ၍ အနည္းငယ္ေသာ ပင့္ကူမ်ိဳး စိတ္မ်ားသာရွိပါတယ္ ။ တိရိစၧာန္ေတြမွာေတာ့ မယ္လနင္ေရာင္ၿခယ္ဟာ အမိုင္ႏိုအက္ဆစ္ tyrosine မွ ခြဲထြက္ လာေသာ အရာမ်ားၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဇီ၀မယ္လနင္ရဲ႕အေတြ႔အမ်ားဆံုးပံုစံကေတာ့ eumelanin ၿဖစ္ၿပီး အဲဒါဟာ အညိ္ဳေရာင္အမည္းေရာင္ရွိေသာ dihydroxyindole carboxylic acids ရဲ႕ polymer လည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ အလြယ္မွတ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ မယ္လနင္ဟာ အေရၿပားနဲ႔ ဆံပင္ေတြကို သာမန္ သဘာ၀အတိုင္း အေရာင္ရရွိဖို႔ ကူညီေပးတဲ့ အရာတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ မ်က္လံုးမွာရွိတဲ့ မ်က္၀န္းအေရာင္ ၊ သားေမႊး ၊ အေၾကးခြံ စတာေတြ ရဲ႕အေရာင္ကိုလည္း မယ္လနင္ကေန လုပ္ေဆာင္ေပးပါတယ္ ။ လူေတြမွာေတာ့ အသား မည္းေနၿခင္းဟာ မယ္လနင္ေတြ မ်ားၿပားစြာ ရွိေနတဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။


မယ္လနင္ကို တခါတရံမွာ ဓါတုပစၥည္းတစ္ခုအၿဖစ္သတ္မွတ္ၾကပါေသးတယ္ ။ အေရၿပားမွာေတာ့ မယ္လနင္ကို melanocytes လို႔ေခၚတဲ့ ဆဲလ္ေတြကေန ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္ ။ မယ္လနင္ ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ အေၿခအေန တစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ ( Albinism - တစ္ကိုယ္လံုးဆြတ္ဆြတ္ၿဖဴၿခင္း ) မွာ ဆိုရင္ေတာ့ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ မယ္လနယ္ ဓါတ္ဟာ လံုး၀ မရွိတဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ လူၿဖစ္ေစ တိရိစၧာန္ၿဖစ္ေစ အပင္ေတြၿဖစ္ေစ Albinism ဆိုတဲ့အေၿခ အေနကို ၾကံဳေတြ႔ႏုိင္ပါတယ္ ။ Albinism မွာလည္း အေၿခအေနအမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ Albinism ရဲ႕ ပံုစံကိုမူ တည္ၿပီးေတာ့ အေရၿပား ၊ အေမႊးအမွ်င္ ေတြနဲ႔ မ်က္လံုးေတြဟာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ခံရႏုိင္ပါတယ္ ။ တ ကယ္ေတာ့ Ocular albinism ဟာ မ်က္လံုးရဲ႕ အေရာင္ကို သာ သက္ေရာင္ေစယံုသာမက ဆံပင္ေတြ အေရၿပားေတြ ကို ကို ပါ သက္ေရာက္ေစမႈၿဖစ္ၿပီး အၿမင္ေ၀၀ါးၿခင္းကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္ ။ ဒီထက္ပိုေၿပာ ရရင္ေတာ့ အခ်ိဳ႕ေသာ မယ္လနင္ ဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္းဟာလည္း ေသဆံုးမႈႏွုန္း ၿမင့္မားလာၿခင္း ( Increased Motality Rates ) နဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈရွိပါတယ္ ။ မယ္လနင္ဟာ လူေတြကို မ်ားစြာ ေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္ မႈေတြ ရွိေစပါတယ္ ။ အဲဒီထဲကမွ အက်ိဳးရွိဆံုးကေတာ့ Ultraviolet rays လို႔ေခၚတဲ့ ခရမ္းလြန္ေရာင္ၿခည္ကို ကာကြယ္ေပးၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။ မယ္လနင္ဟာ အဲဒီေရာင္ၿခည္ေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ကို သဘာ၀ အေလွ်ာက္ ကာကြယ္ေပးတဲ့ ေရာင္ၿခယ္တစ္မ်ိဳးလည္းၿဖစ္ပါတယ္ ။

အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ ခရမ္းလြႏ္ေရာင္ၿခည္ကို စုပ္ယူေပးၿပီး အႏၱရာယ္မရွိတဲ့ အပူစြမ္းအင္အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲ ထုတ္ လုပ္ေပးပါတယ္ ။ အဲဒါကို Ultrafast internal conversion ၿဖစ္စဥ္လို႔ ေခၚပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ လည္း ေနေရာင္ ၿခည္ကေန အလံုးစံု ကာကြယ္ေပးႏုိင္ၿခင္းမ်ိဳးေတာ့မဟုတ္ပဲ အခ်ိဳ႕ေသာ အသားမည္းတဲ့ သူေတြ ဟာ လည္း ေနေရာင္ၿခည္ရဲ႕ အႏၱရာယ္ၿဖစ္ေစတဲ့ ဒါဏ္ကို ခံေနရဆဲၿဖစ္ပါတယ္ ။

ေယဘူယ် အားၿဖင့္ေၿပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မယ္လနင္ ဓါတ္မ်ားစြာ ပါရွိတဲ့ အသားမည္း တဲ့လူေတြ ဟာ ေနေရာင္ ၿခည္ ဒါဏ္သင့္ၿခင္းကို သိပ္မခံစားရပဲ ေနေရာင္ၿခည္နဲ႔ ထိေတြ႔ခ်ိန္ကို သာမန္လူေတြထက္ ပိုၿပီးေတာ့ ခံႏိုင္ရည္ရွိ တယ္ဆိုတာကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။ အသားၿဖဴတဲ့ လူေတြကေတာ့ ေနေရာင္ ၿခည္နဲ႔အနည္း ငယ္ထိေတြ႔ လိုက္မိၿပီဆိုရင္ပဲ ေနေရာင္ၿခည္ဒါဏ္သင့္ၿခင္းရဲ႕လကၡဏာေတြကို ခံစားေနရၿပီၿဖစ္ပါတယ္ ။ အေရၿပားကင္ ဆာဟာလည္း ေနေရာင္ၿခည္ထိေတြ႔မႈနဲ႔တုိက္ရိုက္ဆက္ႏြယ္ေနၿပီး လံုေလာက္ တဲ့ ေရာင္ၿခယ္ေတြ ေလ်ာ့ နည္းေနတဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ေနေရာင္ၿခည္ထိေတြ႔ၿခင္းဟာ အတြင္းတိမ္ နဲ႔လည္း ဆက္ႏြယ္မႈရွိေန ၿပန္ပါ တယ္ ။ မယ္ လနင္ဟာ ေနေရာင္ၿခည္ ကေန အပူကို စုပ္ယူႏုိင္တဲ့ ၿဖစ္စဥ္ Mechanism လည္းရွိပါတယ္ ။ ဒါဟာ လည္ းေသြးေအး သတၱ၀ါေတြအတြက္ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္ ။ ဥပမာ ေၿမြ ၊ ပုတ္သင္ ၊ အခ်ိဳ႕ေသာ ငါးေတြ ဟာ သူတို႔ရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ကိုထိမ္းသိမ္းဖို႔ ေနေရာင္ၿခည္ရဲ႕ အပူကို စုပ္ယူဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္ ။

အၿမင္အာရံုၿပတ္သားၾကည္လင္ၿခင္းကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ မယ္လနင္ဟာ အလင္းေရာင္ေတြကို မ်က္လံုးထဲ ၀င္ေရာက္ၿခင္းအေရအတြက္ကို နည္းေအာင္ၿပဳလုပ္ေပးတဲ့အစြမ္းရွိပါတယ္ ။ ၿပန္႔က်ဲေနတဲ့ အလင္းေတြကို စုပ္ယူဖို႔ လည္းကူညီေပးပါတယ္ ။ လူေတြရဲ႕ အေရၿပားမွာ မယ္လနင္ေတြ အမ်ားအၿပား ထုတ္လုပ္တဲ့ အေၿခအေနကိုေတာ့ melanogenesis လို႔ေခၚပါတယ္ ။ UVB-radiation ေတြေၾကာင့္ DNA ပ်က္ဆီးမႈေတြ ကေနတ ဆင့္ မယ္လနင္ေတြကို အမ်ားအၿပားထုတ္လုပ္ဖို႔ လႈံ႕ေဆာ္ပါတယ္ ။ အေတြ႔မ်ားတဲ့ မလယ္လနင္ သံုးမ်ိဳးကို ေဖာ္ၿပရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ Eumelanin ၊ Pheomelanin နဲ႔ Neuromelanin တို႔ၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။ အိုကာ တူး (OCA2 - oculocutaneous albinism) ဆိုတဲ့ေရာဂါဟာ အာဖရိက လူမ်ိဳးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားတဲ့ အေၿခအေနတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ အဲဒါဟာ ေမြးရာပါ autosomal recessive disorder ၿဖစ္ၿပီး ေမြးကတည္း အေရၿပား ၊ ဆံပင္နဲ႔မ်က္လံုးေတြမွာ မယ္လနင္ေရာင္ၿခယ္ေလ်ာ့နည္းၿခင္း သို႔မဟုတ္ မပါရွိလာ ၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္ပါတယ္ ။ OCA2 ဟာ အာဖိကန္အေမရိကန္ေတြမွာ လူတစ္ေသာင္းမွာ တစ္ေယာက္ ၿဖစ္ပြားေန တာေတြ႔ရ ပါတယ္ ။ လူၿဖဴအေမရိကန္ေတြမွာေတာ့ လူ သံုးေသာင္း ေၿခာက္ေထာင္မွာ တစ္ေယာက္ ၿဖစ္တာကိုေတြ႔ ရပါတယ္ ။ အခ်ိဳ႕ေသာ အာဖရိကလူမ်ိဳးေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ ၂၀၀၀ မွာ တစ္ေယာက္ ၅၀၀၀ မွာတစ္ေယာက္ စသၿဖင့္ ၿဖစ္ပြားတာကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။

Albnism ရဲ႕ေနာက္ပံုစံတစ္မ်ိဳးကိုေတာ့ Yellow oculocutaneous albinism လို႔ေခၚပါတယ္ ။ ဆြစ္ခ်္ နဲ႔ ဂ်ာမန္မ်ိဳးႏြယ္စုေတြၿဖစ္တဲ့ Amish ေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားပါတယ္ ။ Albinim ရဲ႕ type ေတြၿဖစ္တဲ့ Hermansky-Pudlak syndrome နဲ႔ Chediak-Higashi syndrome ရွိတဲ့လူနာေတြ ဟာ ေသဆံုးမႈႏွုန္းၿမင့္ မားတာ ကိုေတြ႔ရပါတယ္ ။ Hermansky-Pudlak syndrome ရွိတဲ့လူနာေတြ ဟာ ေသြးယိုစီး မႈၿပႆနာမ်ား ( bleeding diathesis ) ရွိၾကၿပီး အဓိကကေတာ့ ေသြးကိုခဲေစတဲ့ ပလိတ္လပ္ (Platelet) ေတြနည္း တဲ့အတြက္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီလိုလူနာေတြမွာ အဆုတ္ခဲၿခင္း (Pulmonary fibrosis - restrictive lung disease) ၊ အစာအိမ္ႏွင့္အူလမ္းေၾကာင္းၿပႆနာမ်ား ၊ ႏွလံုးၾကြက္သားဆိုင္ရာ ၿပႆနာမ်ား ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါမ်ား စသည္တို႔ ၾကံဳေတြ႔ ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ Chediak-Higashi syndrome ရွိတဲ့လူနာေတြကေတာ့ ပိုး၀င္မႈ (infection) အခြင့္အလမ္းမ်ားၿပီး Lymphofollicular malignancy (ကင္ဆာေရာဂါမ်ိဳး) ကို ခံစားရႏိုင္ပါတယ္ ။ မယ္လ နင္ ခ်ိဳ႕တဲ့ၿခင္းရဲ႕ ဒီေရာဂါေတြကို ပါ၀င္ပတ္သတ္မႈကိုေတာ့ ေလ့ေလာေနဆဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ Albinism နဲ႔ အၾကားအာရံုခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္းဟာလည္း ဆက္ႏြယ္မႈရွိပါတယ္ ။ ဥပမာအားၿဖင့္ ၁၈၅၉ ခုႏွစ္မွာ Charles Darwin ေရး သားခဲ့တဲ့ On the Origin of Species မွာဆိုရင္ ` အၿပာေရာင္မ်က္လံုးနဲ႔ၾကြက္ၿဖဴေတြဟာ အၾကားအာရံု ခ်ိဳ႕ယြင္းၾကတယ္ ´ လို႔ေဖာ္ၿပထားတာေတြ႔ရပါတယ္ ။ လူေတြ မွာေတာ့ ေရာင္ၿခယ္ေလ်ာ့ နည္းၿခင္းနဲ႔ အၾကားအာရံုခ်ိဳ႕ယြင္းၿခင္း၂ ခုစလံုးကို ရွားပါးတဲ့ Waardenburg's syndrome မွာ ေတြ႔ရပါတယ္ ။

အခ်ဳပ္အားၿဖင့္ ၿပန္ေၿပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မယ္လနင္ဟာ အေရၿပား ၊ ဆံပင္နဲ႔ မ်က္လံုး စတာေတြမွာ အေရာင္ေပး တဲ့ သဘာ၀ အရာတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္ ။ မယ္လနင္ levels ေတြ မ်ားလာၿခင္းဟာ သဘာ၀ အသားမည္းသူေတြအတြက္ မ်ားစြာ ေသာ အက်ိဳးကိုရေစေသာ္လည္း လိုတာထပ္ပိုၿပီးမ်ားလာခဲ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အနည္းငယ္ေသာ ဆိုးက်ိဳးေတြရွိပါတယ္ ။အေရၿပားေရာဂါ အထူးကဆရာ၀န္တစ္ဦးၿဖစ္တဲ့ De.Taylor က သူေဖာ္ၿပခဲ့တဲ့ “ Brown Skin ” မွာဆိုရင္ အာဖရိကန္ အေမရိကန္နဲ႔ အၿခားလူမ်ိဳးေတြမွာ မယ္လနင္မ်ားၿခင္းဟာ အသားအ ရည္ကိုပိုၿပီး ဓါတ္ၿပဳၿခင္းမ်ားေစတယ္လို႔ဆိုပါတယ္ ။ သူမ က ဘယ္လိုေရးခဲ့သလဲဆိုရင္ အနည္း ငယ္ေသာ လႈံ႕ေဆာ္မႈေပးလိုက္တာနဲ႔ အနီကြက္မ်ား ၊ အစင္းရာမ်ား ၊ ပန္းေရာင္စင္းမ်ား သို႔မဟုတ္ ေရာင္ ရမ္းၿခင္းမ်ား စတာေတြၿဖစ္ေပၚလာၿပီး အဲဒီအရာေတြက မယ္လနင္ကိုပိုမိုမ်ားၿပားစြာ ထြက္ေပၚ လာေစတယ္ လို႔ဆိုပါတယ္ ။ အေရၿပား ကင္ဆာအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေနေရာင္ၿခည္ ဒါဏ္ ေၾကာင့္ၿဖစ္ေပၚလာ တဲ့အႏၱရာယ္ေတြ ကို ကာကြယ္ေပးႏုိင္တယ္ဆိုတာကိုလည္း အထက္မွာ ေဖာ္ၿပ ခဲ့ၿပီးၿဖစ္ပါတယ္ ။ ကင္ဆာဆို တဲ့ေနရာမွာ Basal cell carcinoma မွေနၿပီး melanoma ထိတိုင္ေအာင္ကြာၿခားပါတယ္ ။ ခရမ္းလြန္ေရာင္ ၿခည္ေတြကေနၿပီး ဘယ္ေလာက္ထိ အႏၱရာယ္ၿဖစ္ေစသလဲဆိုတာကေတာ့ သင့္အေရၿပားေပၚမွာ Melanin ပမာဏဘယ္ေလာက္ ရွိသလဲဆိုတဲ့အေပၚ မူတည္ပါတယ္ ။ အသားၿဖဴတဲ့လူ တစ္ခ်ိဳ႕မွာေတာင္ မွ ေနေရာင္ၿခည္ နဲ႔ထိေတြ႔တဲ့အခါ Melanocytes ေတြ ပိုမိုထြက္ရွိလာၿပီး မယ္လနင္ေရာင္ၿခယ္ေတြ မ်ားလာတာေတြ႔ရပါတယ္ ။ အဲဒီအခါ အသားအရည္ကို ၀ါေစၿခင္း (tan) အၿဖစ္ ေၿပာင္းလဲေစပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္လည္း မယ္လနင္က ကာကြယ္ေပး တာ အကန္႔အသတ္တစ္ခုထိပဲရွိပါတယ္ ။ အသားမည္းတဲ့လူေတြမွာေတာ့ ပိုၿပီး ကာကြယ္ေပးႏုိင္ တယ္ဆို တာ ေဖာ္ၿပရင္း အဆံုးသတ္လိုက္ပါတယ္ ။

သက္တန္႔ခ်ိဳ

Reference Links
http://www.wisegeek.com/what-is-melanin.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Melanin