အေမရိကန္၏ ပထမဆံုးလူမဲ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ သို႕မဟုတ္ အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္တစ္ပြင့္ (အပိုင္း ၁ )

by Spring Flowers on Saturday, February 25, 2012 at 2:01pm ·

 

၆၆ ေယာက္ေၿမာက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ ( ဟီလာရီကလင္တန္၏အေရွ႕)

        

•              ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ ဆုိတဲ႕ နာမည္ကို ၾကားရင္ ခ်စ္သူထက္ မုန္းသူမ်ားမွာ ေသခ်ာသေလာက္ပါဘဲ။ မုန္းဆုိ သူ႕ကို အီရတ္စစ္ပြဲၿဖစ္ေအာင္ ေမႊသူေတြထဲက တစ္ေယာက္လုိိ႕ယူဆသူေတြ မနည္းဘူးကုိး။ အထူးသၿဖင့္ အီရပ္စစ္ပြဲမွာ က်ဆံုးသြားတဲ႕ အေမရိကန္နဲ႕အေမရိကန္ဘက္က၀င္တုိက္လုိ႕က်သြားတဲ႕ဥေရာပ ၾသစေၾတးလ် စတဲ႕ႏိုင္ငံေတြကစစ္သားေတြရဲ႕က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြအတြက္ေပါ႕။ စီအုိင္ေအေထာက္လွမ္းေရးသတင္းေတြက ဆာဒမ္ဟူစိန္ဆီမွာ ႏ်ဴကလီးယားမရွိဘူးလုိ႕ေၿပာတာကို ရိုက္စ္ကလက္မခံဘဲ ေခါင္းမာစြာနဲ႕ ၿငင္းခဲ႕လုိ႕စစ္ၿဖစ္ရတာလုိ႕ယံုၾကည္သူေတြအမ်ားၾကီးရွိတယ္။အဲဒီစစ္ေၾကာင့္ လူေတြမ်ားစြာေသၾကရသလုိ စစ္စရိတ္လည္း ေဒၚလာသန္းေထာင္နဲ႕ခ်ီကုန္ၿပီး တုိင္းၿပည္စီးပြားေရးကို အၾကီးအက်ယ္ထိခုိက္ခဲ႕တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏ်ဴးကလီးယားလည္းမေတြ႕စစ္ေၾကာင့္စေတးလုိက္ရတဲ႕ဆံုးရွုံးမွုကလည္း မနည္းေတာ႕ဘုရွ္အစိုးရရဲ႕ ဂုုဏ္သိကၡာဟာ ကုန္းေကာက္စရာမရွိေအာင္က်ၿပီး အၾကီးအက်ယ္နာမည္ပ်က္ရသူေတြထဲမွာ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္တဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရုိက္စ္က ထိပ္ဆံုးမွာပါပါတယ္။ ္။သူ႕ကို စစ္ရာဇ၀တ္ေကာင္ ဆိုၿပီး ဆန္႕က်င္ဆႏၵၿပပြဲေတြ အေမရိကန္ေနရာအနွံအၿပားမွာ ၿဖစ္ခဲ႕တယ္။

၂၀၀၇ မွာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကိစၥနဲ႕ ကြန္ဂရက္စ္ မွာ အစစ္ခံဖုိ႕ ၀င္လာတဲ႕ ရိုက္စ္ကို ေသြးေပတဲ႕လက္လုိ ၿဖစ္ေအာင္ အနီသုတ္ထားတဲ႕ လက္နဲ႕ စစ္ဆန္႕က်င္ေရးလွဳပ္ရွားသူအမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ေစာင့္ၿပီး မင္းဟာ စစ္ရာဇ၀တ္ေကာင္ဘဲ လုိ႕ ေအာ္ဟစ္ခဲ႕ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရးရဲေတြက အခ်ိန္မီတားၿပီး အမ်ိဳးသမီးကို အတင္းေခၚထုတ္သြားေပမယ္႕ ခန္းမတစ္ခုလံုး ရုတ္ရုတ္သဲသဲ ၿဖစ္သြားခဲ႕စဥ္ ။

•             အခုထိတုိင္ ႏိုင္ငံေရးက အနားယူသြားေပးမယ္႕သူသြားေလရာမွာ ေ၀ဖန္မွုေတြနဲ႕ မၿပတ္ေတြ႕ေနရဆဲပါ။ ဒါေပမယ္႕ေကာင္းတဲ႕သူတုိင္း အကုန္ေကာင္းႏိုင္ခဲသလုိ ဆုိးတဲ႕သူတုိင္းလည္း အကုန္ဆုိးတယ္လုိ႕မရွိပါဘူး။ သူမဟာ ေလးစားဦးညႊတ္စရာေကာင္းတဲ႕သူမဟုတ္ေပမယ္႕ အင္မတန္အႏွိမ္ခံရတဲ႕ လူမည္းဘ၀ကေန ကမၻာေပၚမွာ ပါေလရာ ငါးပိခ်က္ လူတြင္က်ယ္ လုပ္ႏိုင္တဲ႕ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ နိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးရာထူးထိ ေရာက္ေအာင္ လွမ္းတက္ႏိုင္ခဲ႕တဲ႕ အတြက္ အားက်ခ်ီးက်ဴးသူေတြကေတာ႕ ဒုနဲ႕ ေဒးပါဘဲ။လူမဲေတြထဲက ႏုိင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးတက္ၿဖစ္တဲ႕ ပထမဆံုးလူမဲအမ်ိဳးသမီးၿဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာေက်ာ္ တုိင္းမဂၢဇင္းၾကီး က ႏွစ္စဥ္ ၿပဳစုတဲ႕ ကမၻာ႕ ၾသဇာအရွိဆံုးပုဂၢိဳလ္ ၁၀၀ စာရင္း ( list of the world's 100 most influencial people ) မွာ ၄ ၾကိမ္ေဖာ္ၿပၿခင္းခံရဖူးတယ္။ ကမၻာေက်ာ္ Forbes မဂၢဇင္းၾကီးက ရိုက္စ္ကို  ၂၀၀၄ နဲ႕ ၂၀၀၅ ကမၻာ႕ ၾသဇာအၾကီးဆံုး အမ်ိဳးသမီး ( the most powerful woman in the world ) အၿဖစ္ ေဖာ္ၿပခဲ႕ဖူးတယ္။

•              အခုလက္ရွိ ႏိုင္ငံေရးကအနားယူသြားေပမယ္႕ ပညာေရးေလာကမွာ ထိတ္ထိတ္က်ဲ ဟားဗတ္ကဲ႕သို႕တကၠသိုလ္ၾကီးေတြက တကူးတကဖိတ္ၾကားခံရတဲ႕ႏိုင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ပါ။ သူသြားၿပီး ေဟာေၿပာတဲ႕ တကၠသိုလ္ေတြမွာ အၿမဲတမ္းလုိလုိ ခန္းလံုးၿပည့္လာနားေထာင္ၾကသလို အခန္းၿပင္ကေန သူ႕ကို ဆႏၵၿပကန္႕ကြက္တဲ႕သူေတြလည္း အၿမဲတမ္းရွိပါတယ္။ ကဲ..ဒီလုိ လူေတြကို အားလည္းက်ေစ မုန္းလည္း မုန္းေစတဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္အေၾကာင္းကို တုိ႕အားလံုးကို အေထာက္အကူ ၿပဳမယ္႕ဘက္ကေန ေလ႕လာၾကည့္ရေအာင္။( သပြတ္အူလုိ ရွုပ္တဲ႕ႏိုင္ငံေရးေတြကိုေတာ႕ ခဏေဘးဖယ္ထားလုိက္ၾကစို႕။ စီအုိင္ေအေထာက္လွမ္းေရးဘာလုပ္တယ္ဆိုတာ သမၼတေတာင္ အကုန္သိတဲ႕ကိစၥမဟုတ္ဘူးမဟုတ္လား။ ဒို႕လုိ ပိစိေကြးေလးေတြကအဖုိ႕ေတာ႕ ရွိတဲ႕ဦးေႏွာက္ေလးေတြကို အက်ိဳးရွိရာမွာ သံုးၿပီး အတုယူစရာေလးေတြ ရွာၾကည့္ရေအာင္။ )

 ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ေဟာေၿပာပြဲတစ္ခုမွ ရိုက္စ္ ။

• အမည္အၿပည္႕အစံု    ...........ကြန္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္ ( Condoleezza Rice )

မ်ိဳးရိုးအမည္             .....ရိုက္စ္ ( Rice )
ေမြးရပ္ဇာတိ            .....ဘာမင္ဟန္ၿမိဳ႕ ( Birmingham ) ၊အာလာဘားမား ( Alamabama ) ၿပည္နယ္ ၊အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု
ေမြးသကၠရစ္             .....၁၉၅၄ ႏို၀င္ဘာ ၁၄
ပညာအရည္အခ်င္း    ....ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ( B.A and Ph.D in Political Science , University of Denver )
                            .....( M.A in Political Science ,University of Notre Dame )
ပညာေရးရာထူး        ......Professor,Provost at Standford University
ႏိုင္ငံေရးရာထူး         ......ဆိုဗီယက္အေရး ကၽြမ္းက်င္သူ Soviet expert ( Bush Senior လက္ထက္ )
                            ......သမၼတ George W.Bush လက္ထက္ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရး အၾကံေပး National Sicurity Advisor
                            ......သမၼတ George W.Bush လက္ထက္  ႏိုင္ငံၿခားေရး ၀န္ၾကီး Secratary of State
ကၽြန္မိသားစု တစ္စု

•                  ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ရဲ႕ အေၾကာင္းကို ေၿပာရရင္ သူ႕ရဲ႕ လူမဲဇစ္ၿမစ္ကို ခ်န္ထားလို႕မရပါဘူး။ သူ႕အဖုိးအဖြားေတြဟာ ကၽြန္ေခတ္မွာ ေမြးတဲ႕ လူမဲေတြ ၿဖစ္ၿပီး သူ႕အေဖအေမလက္ထက္မွာလည္း ကၽြန္ေခတ္မေပ်ာက္ေသးပါဘူး။ သူ႕အေဖရဲ႕ အဖြား ( ရိုက္စ္ရဲ႕ အဖီး) ဟာ ကၽြန္ေပမယ္႕ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ႕ စာဖတ္တတ္သူ ၿဖစ္တယ္ ။ မ်က္စိတစ္ဆံုးၿမင္တတ္တဲ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ အဖီးဟာ အဲဒီေခတ္မွာ ကၽြန္ၿဖစ္ရေပမယ္႕ သူ႕ရဲ႕ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြ လြတ္လပ္သူေတြအၿဖစ္ ေနႏိုင္ဖုိ႕အတြက္ ပညာေရးဟာ သိပ္အေရးၾကီးတယ္ဆိုတာကို သိခဲ႕တယ္ ။ပညာတတ္ရင္ ဘ၀ကို ေၿပာင္းလဲႏိုင္တယ္လုိ႕ လံုး၀ယံုၾကည္သူၿဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕သားသမီးေတြအားလံုး (ရိုက္စ္အဖုိးအပါအ၀င္ ) ကို စာဖတ္တတ္ေအာင္ သင္ေပးခဲ႕တယ္ ။ ရိုက္စ္ရဲ႕အဖုိး ဂၽြန္ဟာလည္း သူ႕အေမရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ စာဖတ္တတ္ၿခင္း ဆိုတာကို အင္မတန္မွ တန္ဖုိးထားခဲ႕တယ္ ။ အခုဒီစာကို ဖတ္ေနသူေတြအားလံုးဟာ စာဖတ္တတ္လုိ႕သာ ဒီအေၾကာင္းကို ဖတ္ေနတာေပါ့ေနာ္ ။ ဒီေတာ႕ က်မတုိ႕ဟာ ရိုက္စ္ရဲ႕ ဖုိးဖုိးဖီးဖီးေတြ တခုတ္တရ သင္ခဲ႕ရတဲ႕ စာဖတ္တတ္ၿခင္းဆိုတာကို ပိုင္ဆိုင္ထားတယ္ ။ အဲဒီ စာဖတ္တတ္ၿခင္း ဆိုတာၾကီးဟာ အင္မတန္ တန္ဖုိးၾကီးတယ္ဆိုတာမေမ႕ဖုိ႕ သတိေပးပါရေစ။ ဒီစာဖတ္တတ္ၿခင္းဆိုတဲ႕ ေသာ႕နဲ႕ ဗဟုသုတုတံခါးေပါက္ေတြကို တစ္ေပါက္ၿပီးတစ္ေပါက္ ဖြင့္သြားၿပီး ဘ၀ကို ေၿပာင္းလဲႏိုင္လုိ႕ပါဘဲ။

 

•                 ဆက္ေၿပာရရင္ စာဖတ္တတ္တဲ႕ ရိုက္စ္ ရဲ႕ အဖုိး ဂၽြန္ဟာ လယ္ငွားလုပ္သူပါ။ ေန႕စဥ္ေန႕တုိင္း လယ္ထဲမွာ ရုန္းရေပမယ္႕ အတန္းစာဆယ္တန္းကို မၿဖစ္ၿဖစ္ေအာင္ တက္ခဲ႕တယ္ ။ ၁၉ နွစ္သားမွာ ဂၽြန္ဟာ ေကာလိပ္တက္ဖုိ႕ ဆံုးၿဖတ္လုိက္တယ္။ လူမဲတစ္ေယာက္ဟာ ေကာလိပ္ကို ဘယ္လုိနည္းနဲ႕ တက္လုိ႕ရသလဲဆုိတာကို သူဟာ စတင္စံုစမ္းပါေတာ႕တယ္။ ဒီေတာ႕ သူတုိ႕ေနတဲ႕ ၿမိဳ႕ေလးနဲ႕ မုိင္ ၃၀ ေလာက္အကြာမွာ ဘာသာေရးေကာလိပ္တစ္ခုရွိတယ္ဆုိတာကို သိလာတယ္ ။ ဒီေတာ႕သူဟာ အဲဒီမွာ ပထမႏွစ္ကို သြားတက္တယ္။ ပထမႏွစ္စာသင္ခအတြက္ သူလယ္ကထြက္တဲ႕ ၀ါဂြမ္းကို ေပးလုိက္ရတယ္ ။ ဒုတိယႏွစ္က်ေတာ႕ ေပးစရာ ၀ါဂြမ္းမက်န္ေတာ႕ဘူး ။ေက်ာင္းကလည္း သူ႕ကို ဒီအတုိင္းေတာ႕ အလကားေပးမတက္ႏိုင္ဘူးလုိ႕ ေၿပာလာပါတယ္ ။ဒီေတာ႕ သူဟာ အခေၾကးေငြမေပးရဘဲ ေကာလိပ္ဆက္တက္ရမယ္႕နည္းကို စံုစမ္းၾကည့္ေတာ႕ သင္းအုပ္ဆရာလုပ္ရင္ေတာ႕ ပညာသင္ဆုကို ရႏိုင္တယ္လို႕ေၿပာၾကတယ္။ ဒီေတာ႕သူက --ဟာ ..အေတာ္ဘဲ ။ က်ေနာ္လည္း သင္းအုပ္ဆရာ လုပ္ခ်င္ေနတာနဲ႕ --ဆုိၿပီး ေခ်ာ္လဲေရာထုိင္လုပ္လုိက္ပါသတဲ႕ ။ဒီလုိနဲ႕ဘဲ သူ ဟာ ပညာတတ္ခ်င္တဲေဇာနဲ႕ သင္းအုပ္ဆရာၿဖစ္လာတယ္ ။ သူ႕ရဲ႕ပညာေရးကို အင္မတန္ တန္ဖုိးထားခဲ႕ၿခင္းဟာ ရိုက္စ္အပါအ၀င္ ေနာက္ပိုင္းမ်ိဳးဆက္ေတြ ထိတ္ထိတ္ၾကဲ ပညာတတ္ၿဖစ္လာရၿခင္းရဲ႕ အဓိက အေၾကာင္းတစ္ခုပါဘဲ ။ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္တင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ထိပ္တန္းရာထူးမ်ိဳးကို ရခဲ႕တာမဟုတ္ပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕ ေမာင္ႏွမ၀မ္းကြဲေတြထဲမွာ ေရွ႕ေနေတြ၊ ကမၻာ႕ဘဏ္ရဲ႕ ထိတ္တန္းေနရာရထားသူေတြ၊ တကၠသိုလ္ဆရာဆရာမေတြ ပါပါတယ္လုိ႕ ရိုက္စ္က အင္တာဗ်ဳးေတြမွာ မၾကာခဏ ေၿပာေလ႕ရွိတယ္ ။

 ကၽြန္ေခတ္ ၀ါခင္းထဲမွ လူမဲကၽြန္မ်ား

•                  ဂၽြန္ဟာ သင္းအုပ္ဆရာေပမယ္႕ ဘာသာေရးကုိခ်ည္း ေဟာေၿပာေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သူ႕ဘုရားေက်ာင္းေလးရဲက ေဘးမွာ Sunday School ဖြင့္ၿပီး ကေလးေတြကို ပညာသင္ေပးတယ္။ သူေၿပာင္းရတဲ႕ ေနရာတုိင္းမွာ ဘုရားေက်ာင္းေဘးမွာ Sunday School ကို မၿဖစ္မေနဖြင့္တယ္။ သူကိုယ္တုိင္ ေက်ာင္းဆရာဆရာမေတြနဲ႕ သြားၿပီး ညွိႏိုွင္းတုိင္ပင္တယ္။ကေလးကို ေက်ာင္းမထားတဲ႕ မိဘေတြရဲ႕အိမ္ကို ကိုယ္တုိင္သြားၿပီး ကေလးကိုေက်ာင္းထားဖုိ႕ေၿပာတယ္။ ကေလးေတြအတြက္ပညာသင္ဆုရေအာင္ လုပ္ေပးတယ္။ ဆရာ ဆရာမေတြကလည္း သူ႕ရဲ႕ Sunday School မွာလာၿပီး ကူညီၾကတယ္။

•                 သူ႕သားသမီးအရင္းေတြၿဖစ္တဲ႕ရုိက္စ္ အေဖနဲ႕ အေဒၚတုိ႕ ပညာတတ္ၿဖစ္လာတယ္ဆုိတာ ေၿပာဖုိ႕လုိမယ္မထင္ေတာ႕ပါဘူးေနာ္ ။ရိုက္စ္အေဖက ေကာလိပ္တတ္ၿပီး သင္းအုပ္ဆရာၿဖစ္လာၿပီး ပညာၿဖန္႕ၿဖဴးေရးအလုပ္ကို ဆက္လုပ္ခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္ရဲ႕ အေဒၚ ေတေရဇာ ကေတာ႕ ပညာအရာမွာပိုၿပီး လ်ွမ္းလ်ွမ္းေတာက္ ၿဖစ္ခဲ႕ပါတယ္ ။ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ႕ သူဟာ တကၠသိုလ္ဒီဂရီထိရခဲ႕ၿပီး ၁၉၅၂ မွာ အဂၤလိပ္ ဗစ္တုိးရီးယန္းစာေပ ( Victorian literature ) နဲ႕ Ph.D ဘြဲ႕ကို ရခဲ႕တဲ႕ ပထမဆံုး လူမဲအမ်ိဳးသမီးၿဖစ္လာတယ္ ။ ဗစ္တုိးရီယန္းေခတ္မွာ လ်ွမ္းလ်ွမ္းေတာက္ေက်ာ္ၾကားခဲ႕တဲ႕ စာေရးဆရာ Charles Dickens အေၾကာင္းကို စာအုပ္ေတြ ေရးခဲ႕တယ္။

ကြန္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္နဲ႕ သူ႕အေမ

•               ရိုက္စ္ဟာ အခု အခ်ိန္ထိ သူ႕အဖုိးအေၾကာင္းကို တသသ ေၿပာေနရတဲ႕ အေၾကာင္းတစ္ခုရွိတယ္ ။ ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီးမွာ ၂၀ ရာစုရဲ႕ အၾကီးဆံုး စီးပြားပ်က္ကပ္ၾကီးဆုိက္ေရာက္လုိ႕လူေတြငတ္ၿပတ္ေနခ်ိန္မွာ ရိုက္စ္အဖုိးဟာ တစ္ေန႕ ေတာ႕ေရႊေရာင္ေဖာင္းၾကြစာလံုးေတြပါၿပီး သားေရအဖံုးတပ္ထားတဲ႕ရွိတ္စပီးယား၊ ဗစ္တာဟူဂို နဲ႕တၿခားနာမည္ၾကီးစာေရးဆရာေတြေရးတဲ႕ စာအုပ္ၾကီးကိုးအုပ္ပိုက္ၿပီး ၀မ္းသာအားရ အိမ္ၿပန္လာတယ္။ သူ႕မိန္းမၿဖစ္သူက ေခတ္ပ်က္ၾကီးထဲမွာ မိသားစုစား၀တ္ေနေရးကို စီမံေနရသူပီပီ အဲဒါေတြ ရွင္ဘယ္ေလာက္ေပးၿပီး ၀ယ္လာတာလဲ လုိ႕ အလန္႕တၾကားေမးပါတယ္ ။ ေဒၚလာ ၉၀ ပါတဲ႕ ( လြန္ခဲ႕တဲ႕ အႏွစ္ ၈၀ ေလာက္က ေဒၚလာ ၉၀ ရဲ႕ တန္ဖုိးကို မွန္းၾကည့္ပါ )။ စိတ္မပူပါနဲ႕ မိန္းမရယ္ ။တစ္လ ၃ ေဒၚလာႏွုန္းနဲ႕ သံုးနွစ္ေလာက္ ဆပ္ရင္ ေက်သြားမွာပါ တဲ႕ ။ သူ႕မိန္းမက အတင္းၿပန္သြားေပးခုိင္းေပမယ္႕ သူေခါင္းမာစြာနဲ႕ ယူထားလုိက္တယ္ ။အဲဒီစာအုပ္ေတြထဲက အသက္နဲ႕ကိုယ္ ၿမဲေနခဲ႕တဲ႕ ငါးအုပ္ဟာ အခုထက္ရွိ Standford တကၠသိုလ္က ရိုက္စ္ရဲ႕ ရံုး ဧည္႕ခန္းထဲက စားပဲြေပၚမွာ ရွိေနပါေသးတယ္ ။ ရိုက္စ္ ႏိုင္ငံေရး သိပံၸနဲ႕ Ph.D ရတဲ႕ေန႕မွာ ရိုက္စ္ အေဖက ဒီစာအုပ္ေတြကို လက္ေဆာင္အေနနဲ႕ လက္ဆင့္ကမ္းခဲ႕တာပါ ။

ေဖေဖ ေမေမ နဲ႕ ရိုက္စ္

•             ရိုက္စ္ အေမဘက္ကလည္း ပညာနဲ႕ပတ္သက္ရင္ မေခပါဘူး။ ရိုက္စ္ အေမဖက္က အဖုိးဟာ ေကာလိပ္ ပညာတတ္ေတာ႕မဟုတ္ခဲ႕ဘူး။ ဒါေပမယ္႕စီပြားေရးေတာ႕ အမ်ိဳးမ်ိဳးလုပ္တတ္ခဲ႕တယ္။ ေက်ာက္မီးေသြးက်င္းမွာ အင္ဂ်င္နီယာအၿဖစ္လုပ္ခဲ႕ၿပီး ပိတ္ရက္ေတြမွာ အိမ္ေတြလုိက္ေဆာက္ေပးတယ္ ။အခါအာေလ်ာ္စြာလည္း ပန္းပဲအလုပ္ကို လုပ္ေလ႕ရွိတယ္ ။ ရိုက္စ္အဖြားကေတာ႕ သူ႕ေခတ္မွာဆို ပညာတတ္လုိ႕ ေၿပာလုိ႕ရပါတယ္။ ဂီတေက်ာင္းဆင္းၿဖစ္ၿပီး စႏၵရားကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္သင္ယူတတ္ေၿမာက္ခဲ႕တယ္။ သူတို႕ေခတ္မွာ ဒီေလာက္တတ္တာဟာ နည္းတဲ႕အဆင့္မဟုတ္ပါဘူး။

အေမနဲ႕ အဖြားကဲ႕သို စႏၵရား၀ါသနာပါသူ

•              ဒီေနရာမွာ ရီစရာလည္းေကာင္း အတုယူစရာလည္း ေကာင္းတဲ႕အၿဖစ္တစ္ခုရွိပါတယ္။ ရုိက္စ္အေမမွာ ေမာင္နွမငါးေယာက္ရွိတာ ႏွစ္ေယာက္ဘဲ ပညာကို တည္႕တည္႕မတ္မတ္ ေရွာေရွာ ရွဴရွဴ ဆံုခန္းတုိင္ခဲ႕တယ္။ ေနာက္သံုးေယာက္ၿဖစ္တဲ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ဦးေလးႏွစ္ေယာက္နဲ႕ အေဒၚတစ္ေယာက္ဟာ ပညာတစ္ပိုင္းတစ္စမွာ လမ္းလြဲမလိုၿဖစ္ခဲ႕တယ္ ။ အေၾကာင္းကေတာ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ ဦေလးတစ္ေယာက္ဟာ ေကာလိပ္ တစ္၀က္တစ္ပ်က္မွာ အိမ္ေထာင္က် ကေလးတစ္ေယာက္ရၿပီး တၿခားနယ္ကို စီးပြားရွာဖုိ႕ထြက္သြာခဲ႕ပါသတဲ႕။ သားသမီးေတြအားလံုး ပညာတတ္ၿဖစ္ရမယ္လို႕စိတ္ပိုင္းၿဖတ္ထားတဲ႕ ရိုက္စ္ အဖုိးဟာ သူ႕သားထြက္သြားတဲ႕ ပင္စာေဗနီးယားၿပည္နယ္ထိ တကူးတကကို ၿပန္လုိက္ေခၚၿပီး ေကာလိပ္ကို ၿပန္အပ္ခဲ႕တယ္။ ပညာသင္ဆုေလ်ာက္ေပးခဲ႕တယ္ ။ဒီလုိနဲ႕ရိုက္စ္ ဦေလးဘြဲ႕ရသြားခဲ႕တယ္။ ေနာက္ဦးေလးတစ္ေယာက္ကလည္း တကၠသိုလ္ကို ေရာက္ၿပီးမွ တစ္၀က္တစ္ပ်က္နဲ႕ ေက်ာင္းထြက္သြားၿပန္ပါတယ္ ။ရိုက္စ္တုိ႕ အဖုိးဟာ အရင္နည္းအတုိင္း သားကိုလုိက္ေခၚ ေက်ာင္းၿပန္အပ္ ၿပီး ဘြဲ႕ရေစခဲ႕တယ္ ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ေယာက္ၿဖစ္တဲ႕ ရိုက္စ္အေဒၚလည္း ထုိ႕နည္းလည္းေကာင္းပါဘဲ၊ ေက်ာင္းကထြက္ၿပီး နယူးေယာက္က ခ်စ္ခ်စ္ဆီကို ထြက္သြားပါသတဲ႕ ။ ရိုက္စ္တုိ႕အဖုိးလည္း ဘာရမလဲ ။ အရင္လုိဘဲ ရထားတတန္စီးၿပီး သမီးကို လုိက္ေခၚ ေကာလိပ္ၿပန္ပိုလုိက္တာ႕ေနာက္ဆံုး ေကာလိပ္ဘြဲတင္မက မာစတာဘြဲ႕တင္မကဘဲ Ph.D အထိရလုိ႕ အခုဆို ဆရာမၿဖစ္ေနပါၿပီ ။ဒီေလာက္ဆိုရင္ ေဟာဒီစာရဲ႕ ဇာတ္လိုက္မမ ၿဖစ္တဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ရဲ႕ ဘုိးဘြားေဆြမ်ိဳးေတြအေၾကာင္းကို ပရိသတ္ၾကီး ရိပ္ဖမ္းသံဖမ္းေတာ႕သိၾကၿပီလုိ႕ ထင္ပါတယ္ ။ဟုတ္ပါတယ္။ သူတုိ႕ဟာ ပညာအတြက္ကို ဘာမဆိုလုပ္မယ္ဆုိတဲ႕အထဲမွာ ပါပါတယ္။( တင္စားၿပီးေၿပာတာေနာ္။ ပညာအတြက္ဆုိ ဟုိဟာေကာလုပ္မလား ဒီဟာေကာလုပ္မလား။ စပြန္ဆာေကာယူမလားလုိ႕ ကပ္မေတြးပါနဲ႕ဦး။ ေၿပာခ်င္တာလမ္းလြဲကုန္ဦးမယ္။ )။

•                   ေၿပာခ်င္တာက ဘုိးေဘးေတြလက္ထက္မွာ သူမ်ားခုိင္းဖတ္ကၽြန္ၿဖစ္ခဲ႕ရတယ္ ။ အေဖေတြလက္ထက္မွာ လူမဲေတြလြတ္လပ္ေရး ရလာၿပီဆိုေပမယ္႕ အဖိႏွိပ္ခံရတုန္းပါဘဲ ။ဒီဘ၀ေတြက လြတ္ဖုိ႕ပညာသာကိုးကြယ္ရာဆိုတာကို သေဘာေပါက္တဲ႕ လူေတြပါ ။ပညာရဲ႕ ေၿပာင္းလဲႏိုင္တဲ႕ ပါ၀ါအေပၚမွာ အၾကြင္းမဲ႕ယံုၾကည့္ခဲ႕ၾကတယ္။ယံုၾကည္တဲ႕ အတုိင္းလည္း ၿဖစ္ေအာင္လုပ္ခဲ႕ၾကတယ္။ ဘယ္ေလာက္မ်ားလည္းဆုိရင္ ရိုက္စ္ငယ္ငယ္တုန္းက ရွိစုမဲ႕စုပိုက္ဆံနဲ႕ မၾကာခဏဆုိသလုိ မိသားစုေပ်ာ္ပြဲစားထြက္ၾကပါသတဲ႕။ သူ႕အေဖနဲ႕ အေမဟာ တစ္ဦးတည္းေသာသမီးရိုက္စ္တင္မက ရိုက္စ္ရဲ႕၀မ္းကြဲေမာင္ႏွမေတြကိုပါ သူတုိ႕ေပ်ာ္ပြဲစားထြက္တာမွာေခၚသြားေလ႕ရွိတယ္။ ေပ်ာ္ပြဲစားထြက္တယ္ဆုိလုိ႕ ၿမကၽြန္းသာတုိ႕ ဟက္ပီးေ၀ါလ္တုိ႕ သြားတယ္ထင္လားဟင္ ။ ကေလးေတြကို ေကာလိပ္ေတြ တကၠသိုလ္ေတြရဲ႕ Campus ေတြကို သြားၿပၾကတာပါတဲ႕။ တခါတေလ သူတုိ႕ၿမိဳ႕နဲ႕ မိုင္ရာခ်ီေ၀တဲ႕တကၠသိုလ္ေကာလိပ္ေတြကို လုိက္ၿပေလ႕ရွိတယ္။ ေကာလိပ္ဆိုတာ တစ္ခ်ိန္မွာ မၿဖစ္မေနသြားရမယ္႕ေနရာတစ္ခုလုိ႕ကို ကေလးေတြရဲ႕ ေခါင္းထဲမွာ စြဲေနေစခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္ အင္တာဗ်ဴးေတြမွာ သူ႕ဘ၀အေၾကာင္းကို ေၿပာတုိင္း မၾကာမဏထည့္ေၿပာေလ႕ရွိတာက '' က်မမိဘေတြက က်မကို ေကာလိပ္တက္ခ်င္သလား''  လုိ႕ဘယ္ေတာ႕မွ မေမးပါဘူး ။ '' ဘယ္ေကာလိပ္ကိုတက္မလဲ '' လုိ႕သာ ေမးတာပါ တဲ႕။ ရိုက္စ္နဲ႕ အတူပညာသင္ခဲ႕တဲ႕ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြဟာလည္း အခုဆုိရင္ ပညာတတ္ေတြ ၿဖစ္လုိ႕ ရာထူးၾကီးၾကီးေတြမွာ တင့္တင့္တယ္တယ္ ေနႏိုင္ၾကသူေတြပါ ။သူတုိ႕အားလံုးတစ္ညီတစ္ညြတ္ထဲ ေၿပာေလ႕ရွိတာကေတာ႕ ရိုက္စ္ မိဘ ေတြရဲက ေက်းဇူးဟာ သူတုိ႕အေပၚအမ်ားၾကီးတင္ေနပါတယ္ တဲ႕။

အသက္ ၃၈ ႏွစ္တြင္ Standford တကၠသိုလ္၏ အသက္အငယ္ဆံုးအမ်ိဳးသမီး provost ၿဖစ္စဥ္

•                  ရိုက္စ္အေဖရဲ႕ ဘုရားေက်ာင္းမွာ အဂၤါနဲ႕ ၾကာသာပေတးေန႕ညတုိင္းလည္း ေက်ာင္းေတြက ဆရာဆရာမေတြလာၿပီးလုပ္အားေပးၾကတယ္။ သခ်ၤာ၊ သပံၸ ၊ ဘာသာစကားေတြကို သင္ေပးၾကတယ္။ ရိုက္စ္အေမက စႏၵရားနဲ႕အဂၤလိပ္စာသင္တယ္။ အနီးအနားက ကေလးေတြနဲ႕ တရံုးရံုးပါဘဲ။ ဒီလုိနဲ႕ အနီးအနားက ပိုက္ဆံမဲ႕အႏွိမ္ခံလူမဲေတြအားလံုးအတြက္ ပညာေရးအ၀န္းအ၀ိုင္းကို ဖန္တီးေပးခဲ႕တယ္။ ၿဖစ္ခ်င္ေတာ႕ ရိုက္စ္တုိ႕ အာဖရိကကလာတဲ႕လူမည္းခရစ္ယာန္ေတြက ဘုရားေက်ာင္းမွာ သီခ်င္းၿမဴးၿမဴးၾကြၾကြေတြနဲ႕ ကခုန္တာလုပ္လုိ႕ရတယ္။ ဒါေတြကလည္း ကေလးေတြကို ဆြဲေဆာင္မွဳ ၿဖစ္ေစခဲ႕တယ္။ ရုိက္စ္အေဖကိုယ္တုိင္ ( ရိုက္စ္အဖုိးလုပ္ခဲ႕သလုိ ) အိမ္ေတြကို သြားၿပီး ကေလးေတြကို ေက်ာင္းပို႕ဖုိ႕ မိဘေတြကို ေၿပာတယ္။ ပညာသင္ဆုေတြေလ်ာက္ေပးတယ္။ သူတုိ႕သင္ေပးလုိက္တဲ႕ကေလးေတြဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ နာမည္ၾကီး အားကစားသမားေတြ၊ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းအုပ္ေတြ ၊ပူလစ္ဇာဆုရ စာေရးဆရာေတြ ၊နာမည္ၾကီး ဂ်ာနယ္လစ္ေတြ ၊ ေဆးရံုအုပ္ေတြ စာၾကည့္တုိက္မွဳးေတြ ၿဖစ္လာခဲ႕ၾကတယ္ ။

၂၀ ရာစု၏ အေတာ္ဆံုး baseball သမား Wille Mays ( ရိုက္စ္တို႕Sunday School ထြက္ ၊လူမဲ )

•               ဒီလုိ ပညာန႕ံသင္းထံုတဲ႕ အသိုင္းအ၀ုိင္းၿဖစ္ေအာင္ လုပ္ရတာ မလြယ္ပါဘူး။ ဒီေလာက္လုပ္ေပးမွေတာ႕ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး တက္ၿဖစ္တာ မဆန္းပါဘူးေလ ..ငါသာဆုိ သမၼတေလာက္ေတာ႕အသာေလး ၿဖစ္ပါတယ္လုိ႕ စာဖတ္သူ ေတြးေနေလာက္ၿပီနဲ႕တူတယ္။ ေတြးပါ။ ေတြးပါ။ တားပါဘူး။ ေလထဲတုိက္အိမ္ေဆာက္ရတာ ပိုက္ဆံေပးရတာ မွတ္လုိ႕။ ဒါေပမယ္႕ ရိုက္စ္ေမြးလာတဲ႕ ေခတ္ကို နည္းနည္းေလ႕လာၾကည့္ရေအာင္။

 လူမဲေတြကို အၾကမ္းဖက္ႏွိပ္ကြပ္ေသာ လူၿဖဴမ်ား။

•              ကၽြန္စနစ္ကို ပ်က္သုန္းသြားေစတဲ႕ အေမရိကန္ၿပည္တြင္းစစ္ဟာ ၁၈၆၅ မွာၿပီးတယ္။ ဒီေတာ႕  ရုိက္စ္ေမြးတဲ႕ ၁၉၅၄ မွာ လူမည္းေတြလြတ္လပ္ေရးရတာ အေတာ္ၾကာလွေပါ႕။ဒါေပမယ္႕ လူမ်ိဳးေရးစိတ္ဓါတ္ၿပင္းထန္တဲ႕ ကၽြန္စနစ္ကို လုိလားတဲ႕ လူၿဖဴေတြဟာ စစ္ၿပီးကတည္းက နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ လူမည္းေတြကို ႏွိပ္ကြပ္လာလုိက္တာ ရိုက္စ္ကို ေမြးလုိ႕ေတာ္ေတာ္ၾကာတဲ႕အထိပါဘဲ ။အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာကို လူမဲမုန္းသူေတြပါေနေတာ႕ေၾကာင့္ ဒီနွိပ္ကြပ္မွဳဟာ ႏွစ္ရာခ်ီ ၾကာေနခဲ႕တယ္ ။စစ္ၿပီးၿပီးခ်င္းကို လူၿဖဴအၾကမ္းဖက္ေတြ ေပၚလာလုိ႕ လူမည္းေတြဟာ က်ီးလန္႕စာစား ၿဖစ္ေနခဲ႕ရတယ္။

ရဲကပါ လူမဲကို ႏွိပ္ကြပ္ေနပံု

•  ရိုက္စ္ကို ေမြးတဲ႕ အာလာဘားမားၿပည္နယ္ဟာ ကၽြန္စနစ္ေခတ္စားခဲ႕ရာ အေမရိကန္ေတာင္ပိုင္းမွာရွိတယ္။ ရိုက္စ္တုိ႕ ဘာမင္ဟန္ၿမိဳ႕မွာလည္း လူမည္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိေတာ႕အဲဒီႏွိပ္ကြပ္မွဳေတြကို ခါးဆီးခံခဲ႕ၾကရတယ္။ ရုိက္စ္ ၁၁ ႏွစ္အရြယ္မွာ အၾကမ္းဖက္ေတြက ရိုက္စ္တုိ႕ဘုရားေက်ာင္းေလးနားက ဘုရားေက်ာင္းၾကီးတစ္ခုကို ဒိုင္းနမုိက္နဲ႕ေဖာက္လုိ႕ လူမဲေလးေယာက္ေသတဲ႕အထဲမွာ သူ႕အတန္းေဖာ္သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ပါသြားတယ္။ ညေတြမွာ မ်က္နွာကို အုပ္ထားတဲ႕လူေတြဟာ အိမ္ေတြကို ၀င္စီး ပစၥည္းယူ လူသတ္တာေတြကိုလုပ္တယ္။

အသတ္ခံထားရေသာလူမဲမ်ားအား လူစဥ္ကားရာေနရာမ်ားတြင္ထားၿခင့္ၿဖင့္ ေခ်ာက္လွန္႕စဥ္

•              သတ္ထားတဲ႕ လူေသအေလာင္းေတြကို လူစည္ကားရာေနရာေတြမွာ ကားစင္တင္တာတုိ႕ သစ္ပင္မွာ ခ်ိတ္ဆြဲတာတုိ႕လုပ္ၿပီး လူမဲေတြကို ေၿခာက္လွန္႕ခဲ႕တယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕မွာ လူမည္းေတြကို မလုိလားတဲ႕ ဒီမုိကရက္ေတြအာဏာရလာေတာ႕ လူမည္းေတြကို ခြဲၿခားဆက္ဆံေရး ပိုၿပင္းထန္လာခဲ႕တယ္။ အဲဒီမွာတင္ Jim Crow Law ဆိုတဲ႕ ဥပေဒေပၚလာပါေတာ႕တယ္။ အဲဒီဥပေဒအေၾကာင္းနည္းနည္း လ်ွာရွည္ပါရေစ။ဟဲဟဲ..ဖတ္လက္စနဲ႕ေတာ႕မထူးပါဘူး။ ဆက္ဖတ္လုိက္ပါေနာ္။ ဗဟုသုတေပါ့ ။

•               Jim Crow ဆုိတဲ႕နာမည္က Jump Jim Crow ဆိုတဲ႕ သီခ်င္းကလာတာပါ။ တုိတုိေၿပာရရင္ လူမည္းေတြကို ႏွိမ္တဲ႕သီခ်င္းေပါ့။ ဟုိးအရင္ ကၽြန္၀ါဒရွိကတည္းက လူၿဖဴလူရႊင္ေတာ္တစ္ေယာက္ကဆိုခဲ႕တဲ႕သီခ်င္းပါ။ သိၾကတဲ႕အတုိင္း Crow ဆိုတာ က်ီးကန္းမဟုတ္လား။ လူမည္းေတြကို ဆုိလုိတာေပါ့။ ဒီသီခ်င္းေပၚလာပံုကို ဘယ္သူမွအေသအခ်ာမသိေပမယ္႕ အရပ္စကားတစ္ခုကုိ ကိုးကားရရင္ေတာ႕ တစ္ခါက က်ီးကန္းေတြကို ဖမ္းခ်င္တဲ႕ လယ္သမားတစ္ေယာက္ဟာ ေရႊဥာဏ္ေတာ္စူးေရာက္စြာနဲ႕ အရက္စိမ္ထားတဲ႕ ေၿပာင္းဖူးေတြကို အိမ္ၿပင္မွာခ်ထားသတဲ႕ ။က်ီးကန္းေတြက ေၿပာင္းဖူးစားၿပီး မူးေတာ႕တာေပါ့။ မူးေတာ႕ မပ်ံႏိုင္ဘဲ ဟုိယိမ္းဒီထုိးနဲ႕ ၿဖစ္ေနခ်ိန္မွာ လယ္သမားက တင္းပုတ္နဲ႕ ထုၿပီး သတ္စားပါသတဲ႕။ မုိက္မဲတဲ႕ က်ီးကန္းေတြ ေတာင္ပံမမႏိုင္ဘဲ ေထာ႕နဲ႕ ေထာနဲ႕ ခုန္ဆြခုန္ဆြ ၿဖစ္ေနပံုကို ၿပဖုိ႕ သီခ်င္းဆိုတဲ႕သူက သီခ်င္းတစ္ပုိဒ္ၿပီးတုိင္း ခုန္ဆြခုန္ဆြလုပ္တယ္။ ဒီသီခ်င္းဟာ စစ္ၿပီးေခတ္မွာ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ဟုန္းဟုန္းေတာက္နာမည္ၾကီးခဲ႕တယ္။ ဆုိတဲ႕သူက မ်က္နွာကို အမည္းေရာင္သုတ္ၿပီး စုတ္စုတ္ၿပတ္ၿပတ္၀တ္ထားတဲ႕ လူမည္း သူရင္းငွားတစ္ေယာက္ပံုစံဖမ္းၿပီး  သီခ်င္းစာသားကိုလည္း ပညာမဲ႕ လူမည္းေတြေၿပာတဲ႕ မပီမသ သဒၵါမမွန္တဲ႕ အဂၤလိပ္စာနဲ ဆိုထားတာပါ ။

လူမဲကို ႏွိမ္ဆိုထားေသာJump Jim Crow သီခ်င္းေၾကာ္ၿငာတစ္ခု

•               အဲ..ဆက္ရရင္ ရိုက္စ္ကိုေမြးတဲ႕ အခ်ိန္မွာ အဲဒီ ဥပေဒၾကီး ရွိေနတယ္။ Jim Crow Law ရဲ႕ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္က လူၿဖဴၾကီးစိုးေရး ၊လူမည္းေတြကန္႕သတ္ေရး၊ လူမည္ေတြမဲေပးခြင့္မရေရးပါ။ Jim Crow Law ရဲ႕ ကန္႕သတ္ပံုကို ဥပမာေၿပာရရင္ လူမည္းနဲ႕လူၿဖဴမယူရ ၊ေဆးရံုမွာ လူမည္းေတြရွိတဲ႕ အေဆာင္ေတြဆုိ လူၿဖဴ သူနာၿပဳ မရွိေစရ ။ ၿပည္သူပိုင္ ေသာက္ေရစင္ေတြမွာ လူၿဖဴနဲ႕ လူမည္း သတ္သတ္ခြဲေသာက္ဖုိ႕ဆုိၿပီး  နွစ္ေနရာခြဲထားတယ္ ။ ကားမွတ္တုိင္ေတြမွာ ေစာင့္ဖုိ႕ ေနရာကို လူၿဖဴသပ္သပ္ လူမည္း သပ္သပ္ ေပးထားတယ္ ။စားေသာက္ဆိုင္ေတြဆုိလည္း ဒီအတုိင္းဘဲ ။

သပ္သပ္စီခြဲထားေသာ ေရစင္တြင္ ေရေသာက္ေနေသာ လူမဲတစ္ဦး ။

•                    လူၿဖဴေတြက ဆုိင္ထဲမွာ က်က်နန စားရၿပီး လူမည္းကို က်ေတာ႕ ဆိုင္နဲ႕ ခြဲထားၿပီး Colored dining room လုိ႕ကို ေရးထာတဲ႕ ကားဂုိေဒါင္သာသာ ေနရာက်ဥ္းက်ဥ္းမွာ စားေစတယ္။ ကားရထားေပၚမွာလည္း သပ္သပ္စီ ထုိင္ရတယ္ ။ ဘယ္ေလာက္မ်ားလူမဲမုန္းသလဲဆိုရင္ တစ္ခ်ိဳ႕ ေနရာေတြမွာဆုိ ေခြးနဲ႕ နီဂရိုး မ၀င္ရ လုိ႕ကို ေရးထားတယ္။

လူမဲမုန္းတီးေရးဆုိင္းဘုတ္တစ္ခု
စားေသာက္ဆုိင္တစ္ခုတြင္ လူမဲမ်ားအတြက္သပ္သပ္ခြဲထားေသာ ေနရာ

•                အၿဖဴနဲ႕ အမည္း ေက်ာင္းအတူ မတက္ရဘူး ။လူၿဖဴနဲ႕ လူမဲၾကားမွာ စာအုပ္ဘာညာ ငွားတာမ်ိဳးမလုပ္ရဘူး ။ လူၿဖဴကေလးက အတန္းၾကီးသြားလုိ႕ ဖတ္စာအုပ္ အေဟာင္းေလးေတြ ဟုိ လူမဲေလးးကို ေပးလုိက္ပါဦးမယ္လုိ႕ မရွည္မိေစနဲ႕ဆရာ ..မရဘူးဆုိမရဘူး ။ လူမည္းစာအုပ္လူမည္းေပးသံုး လူၿဖဴကစာအုပ္ ေပးခ်င္ရင္ လူၿဖူကိုဘဲ ေပး။ ရုပ္ရွင္ ၿပဇာတ္တို႕လည္းအတူမၾကည့္ရဘူး ။ အမ်ားသံုး တယ္လီဖုန္းေတြဆိုလည္း သပ္သပ္စီ။ လူမဲ မုတ္ဆိတ္ရိတ္သမားဟာ လူၿဖဴကို ရိတ္ေပးလုိ႕ မရဘူး။ ေသတာေတာင္ လူၿဖဴ လူမဲ အတူမၿမဳပ္ရဘူး ။ အလုပ္အကိုင္ဆုိရင္လည္း လူၿဖဴကိုသာ ဦးစားေပးတယ္ ။ လူလုိေၾကာင္း ေၾကၿငာတာကိုက White Only ဆိုတာမ်ိဳး။

•  လူၿဖဴေတြသြားတဲ႕ ပန္းၿခံတို႕ အပန္းေၿဖေနရာတုိ႕ကို လူမည္းေတြ မလာရဘူး။ အိမ္ခန္းတုိက္ခန္းငွားတာေတာင္ အဲဒီအေဆာက္အဦးမွာ လူၿဖဴတစ္ေယာက္ေလာက္ ငွားနွင့္ ေနနွင့္ၿပီးသား ၿဖစ္ေနတာနဲ႕ လူမည္းကို မတင္ရေတာ႕ဘူး။ အဲဒါ သေဘာေကာင္းတဲ႕ လူၿဖဴက ငွားလုိက္ပါမယ္ေလ လုိ႕ သြားမလုပ္နဲ႕ ။ လူၿဖဴေပမယ္႕ဒီဥပေဒကို မလုိက္နာရင္ အနည္းဆံုး ဒဏ္ေငြ နဲ႕ ကံမေကာင္းရင္ ေထာင္က်ဘဲ ။ကဲ...အဲလိုေနရာမွာ လူၿဖစ္လာရတဲ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ဘ၀ကို လြယ္တယ္လုိ႕ေတာ႕ဆုိလုိ႕မရဘူး မဟုတ္လား။ ဒါေၾကာင္႕ ရိုက္စ္က ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္လာတဲ႕အခါ ေၿပာတဲ႕ မိန္႕ခြန္းတစ္ခုမွာ  

                '' When America's founding father said '' we the people '' , they didn't mean me. ''
  အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ႕တဲ႕ေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြက '' တုိ႕ၿပည္သူေတြ'' လုိ႕ ဆိုတဲ႕စကားဟာ က်မကိုေတာ႕ မရည္မရြယ္ခဲ႕ပါဘူး လုိ႕ ေၿပာဖူးပါတယ္ ။( ၀မ္းနည္းဒယ္..ဟင့္..ဒကယ္ေၿပာတာ )
 လူမဲမ်ားအတြက္ကန္႕သတ္ထားေသာေနရာတြင္ လူမဲတစ္ဦး ကားေစာင့္စဥ္

•                 သမီးကို အႏွိမ္ခံမၿဖစ္ေစလုိတဲ႕ ရိုက္စ္မိဖေတြဟာ ရိုက္စ္ကို  အတတ္ႏိုင္ဆံုး အိမ္ပစၥည္းေတြကို သံုးေစခဲ႕တယ္။ လူၿဖူလူမဲခြဲသံုးရတဲ႕ အမ်ားသံုးေနရာက ပစၥည္းေတြကို မသံုးေစခဲ႕ဘူး။ တစ္ခါက ရိုက္စ္နဲ႕ သူအေမဟာ အက်ီၤဆုိင္တစ္ဆုိင္မွာ အက်ၤီ၀ယ္ေတာ႕ ဆုိင္ကစာေရးမက ရိုက္စ္ကို လူမည္းေတြအတြက္ထားတဲ႕ အစမ္း၀တ္ခန္းကို သြားခုိင္းတယ္။ ရိုက္စ္အေမဟာ ဆုိင္စာေရးမကို အတုိက္အခံေၿပာၿပီးေတာ႕ကို သမီးကို လူၿဖဴအတြက္ထားတဲ႕ အခန္းကို သြားေစခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္အေဖဟာ ရိုက္စ္ကို အိမ္ၿဖဴေတာ္ေရွ႕ကို ေခၚသြားၿပီး '' သမီး ၊ အခုအခ်ိန္မွာသမီးဟာ မုိးေမ်ွာ္တုိက္ေပၚတက္ၿပီး လူၿဖဴေတြနဲ႕ ဟမ္ဘာဂါ အတူစားလုိ႕ရခ်င္မွရမယ္။ ဒါေပမယ္႕ အေမရိကန္သမၼတေတာ႕ ၿဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္ '' လုိ႕ ေၿပာဖူးတယ္။ ဒီစကားကို ရုိက္စ္နားလည္ထားလုိက္တာကေတာ႕ သူဟာ သူမ်ားထက္ ႏွစ္ဆပိုေတာ္ေနမွ ၿဖစ္မယ္ ဆိုတာပါဘဲ။

ငယ္စဥ္က အိမ္ၿဖဴေတာ္ေရွ႕မွာ

•                   အသက္ ၃ ႏွစ္မွာ ရိုက္စ္ဟာ စႏၵရားတီးတာရယ္ ၊ ဘဲေလးကတာရယ္ ၊ ေရခဲၿပင္ေပၚမွ အလွၿပ စကိတ္စီးတာရယ္၊ ၿပင္သစ္စာရယ္ကို သင္ယူခဲ႕တယ္။ အသက္ ၅ ႏွစ္မွာ သူ႕အေမနဲ႕လုိက္ၿပီး ဘုရားေက်ာင္းမွာ စႏၵရား၀င္တီးေနပါၿပီ။

သံုးႏွစ္အရြယ္ ဘဲေလးအက သင္ေနတဲ႕ရိုက္စ္

•                စႏၵရားဆရာမၿဖစ္တဲ႕ သူ႕အေမေၾကာင္႕ငယ္ငယ္ကတည္းက ဂီတနဲ႕အကၽြမ္း၀င္ၿပီး အခုအခ်ိန္ထိ စႏၵရားကို အၿမတ္တနိုးတီးဆဲပါဘဲ။ ရိုက္ ၁၀ နွစ္ေလာက္မွာ သူ႕အေမကို '' စႏၵရားမတီးခ်င္ေတာ႕ဘူး အေမရယ္'' လို႕ ေၿပာဖူးသတဲ႕။ ဒီေတာ႕ သူ႕အေမက '' သမီးက စႏၵရားမတီးေတာ႕ဘူး လုိ႕ ေၿပာႏိုင္ရေလာက္ေအာင္ စႏၵရားကို ကၽြမ္းက်င္ေနၿပီးလား ၊အဲဒီလုိ ေၿပာနိုင္ေလာက္ေအာင္ အသက္အရြယ္ကို ေရာက္ၿပီးလား '' လို႕ ေၿပာၿပီး အတင္းဆက္သင္ခုိင္းပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႕ ဆက္သင္လုိက္တာ ခုဆို ကမၻာေက်ာ္ ဂီတပညာရွင္ေတြနဲ႕တြဲၿပီး ေဖ်ာ္ေၿဖမွဳေတြ မ်ားစြားလုပ္ႏိုင္ခဲ႕တယ္။ အဂၤလန္ဘုရင္မၾကီးရဲ႕ နန္းေတာ္မွာေတာင္ တီးၿပႏိုင္ခဲ႕တယ္။ ဒါနဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာ ဆိုတဲ႕နာမည္ကလည္း con dolcezza ဆိုတဲ႕ အီတလီ ဂီတစကားတစ္ခုလာတာပါ ။ con ဆိုတာ အီတလီဘာသာမွာ ႏွင့္ (with) လုိ႕ အဓိပၸါယ္ရၿပီး dolcezza ကေတာ႕ ခ်ိဳသာႏူညံ႕ၿခင္း( sweetness ) လုိ႕ ဆိုလုိပါတယ္။

ကမၻာ႕အေတာ္ဆံုး တေယာပညာရွင္ ရိုရို္မ ႏွင့္ ။

•                     ဒီလုိနဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ေလးဟာ အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွာ ဒန္ဗာ ၿမိဳ႕က တကၠသိုလ္ကို ေခ်ာေခ်ာေမာေမာနဲ႕ေရာက္လာပါေတာ႕တယ္။ ဒါေပမယ္႕ မၾကာခင္မွာဘဲ သူ႕အေမရဲ႕ ကင္ဆာ သတင္းဆိုးကို ၾကားရပါေတာ႕တယ္။ ရိုက္စ္ အေမဟာ ေနာက္ထပ္ ၁၅ ႏွစ္ အသက္ရွင္ေနထုိင္သြားႏိုင္ခဲ႕ေပမယ္႕ ရိုက္စ္ဟာ အဲဒီအခ်ိန္ေတြမွာ ေန႕တုိင္းေန႕တုိင္း သူ႕အေမကို ပူပန္ၿပီးေနခဲ႕ရတယ္။ အစကေတာ႕ ဒန္ဗာတကၠသိုလ္မွာ ရိုက္စ္ဟာ ငယ္ငယ္ကတည္းက တစိုက္မတ္မတ္တီးခဲ႕တဲ႕ စႏၵရားပညာနဲ႕ ဘြဲ႕ယူမလုိ႕ဘဲ။ ဒါေပမယ္႕ တစ္ေန႕မွာ ကမၻာ႕အဆင့္ ၿပိဳင္ပြဲတစ္ခုမွာ စႏၵရားကို တဖက္ကမ္းခပ္ တီးေနတဲ႕ ၁၁ အရြယ္ကေလးတစ္ေယာက္ဟာ ရိုက္စ္ရဲ႕ အေတြးေတြကို ေၿပာင္းလဲပစ္ေစခဲ႕ပါတယ္။ အဲဒီကေလးဟာ စႏၵရားပညာမွာ ရိုက္စ္ တစ္ႏွစ္လံုး သင္ခဲ႕ရတာကို တစ္ခါၾကားရံုနဲ႕ တီးၿပနိုင္တာကိုေတြ႕ေတာ႕ ရိုက္စ္ဟာ အေတာ္ေလး ေလသြားတယ္။ သူေတာ္တယ္ဆိုတာ ပါရမီရွိတဲ႕သူနဲ႕ယွဥ္ရင္ ဘာမွမဟုတ္ပါလားလုိ႕ ေပါက္သြားသတဲ႕။ဒီေတာ႕ စႏၵရားနဲ႕ ဘ၀အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ဖုိ႕ အေရးကို စြန္႕လႊတ္လုိက္ပါေတာ႕တယ္။ တကၠသိုလ္ေမဂ်ာကို စႏၵရားကေန နိုင္ငံေရးသိပၸံ ေၿပာင္းေတာ႕မယ္ဆိုေတာ႕သူ႕အေမနဲ႕အေဖဟာ အေတာ္ေလး စိတ္ဆင္းရဲသြားတယ္။ သူ႕အေဖက '' သမီးရယ္၊ လူမဲေတြ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပညာနဲ႕ဘယ္ေလာက္မ်ား အလုပ္ၿဖစ္မွာလဲ '' လုိ႕တားစကားဆိုေတာ႕ ရိုက္စ္က '' ဂီတနဲ႕လည္း အလုပ္ၿဖစ္မယ္မထင္ပါဘူး အေဖ ''  လုိ႕ၿပန္ေၿပာၿပီး ေမဂ်ာကို ေၿပာင္းၿဖစ္ေအာင္ေၿပာင္းလိုက္ပါတယ္။

ဒန္ဗာတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသူ ၁၅ အရြယ္ ရိုက္စ္

•                   ဒါလုိေၿပာင္းလုိက္တာဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ နိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္လာဖို႕လမ္းစပါဘဲ။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာမွာ ရိုက္စ္ရဲ႕ ဆရာက ဂ်ဴးလူမ်ိဳး ဂ်ိဴးဇက္ ေကာ္ဘယ္ Jorsef Korbel ပါဘဲ။ ဂ်ိဳးဇက္ဟာ နာဇီေတြနဲ႕ ကြန္ၿမဴနစ္ေတြရဲ႕ရန္ေၾကာင့္ ထြက္ေၿပးလာရတဲ႕ ခ်က္ Czech ႏိုင္ငံသား သံတမန္ေဟာင္းၿဖစ္ၿပီး အေမရိကန္မွာ ႏိုင္ငံေရးခိုလံွဳေနသူပါ။ ဂ်ိဳးဇက္ရဲ႕သမီးက ေနာက္ပို္င္းမွာ နိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္လာမယ္႕ မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ Madeleine Albright ပါဘဲ။ ၿမန္မာ႕အေရးကို အၿမဲတမ္း အားေပးကူညီခဲ႕သူၿဖစ္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုလည္း အရမ္းခင္မင္ေလးစားသူၿဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ိဳးဇက္တို႕ ဂ်ဴးမိသားစုတစ္ခုလံုးဟာ ရိုက္စ္နဲ႕ အရမ္းခင္မင္ခဲ႕ၿပီး ဂ်ိဳးဇက္ဟာ ရိုက္စ္ရဲ႕ လမ္းၿပသူ mentor တစ္ေယာက္ၿဖစ္လာခဲ႕ပါတယ္။မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္နဲ႕ ရိုက္စ္တုိ႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ အတန္းထဲမွာ အေတာ္ဆံုးေက်ာင္းသားေတြ ၿဖစ္ခဲ႕ပါတယ္။ ( မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ဟာ သူနိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး မၿဖစ္ခင္ တစ္ႏွစ္အလုိ ၁၉၉၅ မွာၿမန္မာၿပည္ကိုလာၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႕ ေတြ႕ခဲ႕ဖူးတယ္ )

 ၿမန္မာ႕အေရးကို အၿမဲအားေပးခဲ႕ေသာ မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ ၁၉၉၅ တြင္ ၿမန္မာၿပည္သို႕လာစဥ္ေဒၚစုနဲ႕ေတြ႕

•                   အသက္ ၁၉ နွစ္မွာ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ ဂုဏ္ထူးေတြ တစ္သီၾကီးနဲ႕ ဘြဲ႕ရၿပီး Notre Dame တကၠသိုလ္မွာ မာစတာဘြဲ႕ကို တက္ပါတယ္။ သူဟာ အဲဒီကတည္းက ဆုိဗီယက္အေရးကၽြမ္းက်င္သူၿဖစ္ဖုိ႕ လမ္းေပၚေရာက္ေနပါၿပီ။( အဲဒီတုန္းက ရုရွားႏိုင္ငံဟာ မၿပိဳကြဲေသးဘဲ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံအၿဖစ္နဲ႕ ရွိေနတုန္းပါ )။ ရိုက္စ္ဟာ ရုရွားနဲ႕ပတ္သက္သမ်ွကို အရူးအမူး စိတ္၀င္စားသူၿဖစ္တယ္။ သူစီးတဲ႕ ကားကိုေတာင္ ရုရွားႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ရဲ႕ နာမည္ Boris လုိ႕ေပးထားပါတယ္။ မာစတာဘြဲ႕ရအၿပီးမွာ ဒန္ဗာတကၠသိုလ္ကို ၿပန္လာၿပီး ပါရဂူဘြဲ႕ကုိယူတယ္။ ဒီေနာက္ အသက္ ၂၆ ႏွစ္မွာ နာမည္ၾကီးတကၠသိုလ္တစ္ခုၿဖစ္တဲ႕ စတန္းဖုိ႕ဒ္ Standford မွာ လက္ေထာက္ကထိက ၿဖစ္လာပါတယ္။

•                   ငယ္ရြယ္တဲ႕ထက္ၿမက္တဲ႕ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ လူတုိင္းရဲ႕အာရံုကို ဖမ္းစားႏိုင္ခဲ႕တယ္။ အဲမွာ စေတြ႕တာဘဲ။ Bush ရဲ႕အေဖ Bush ၾကီးနဲ႕ေလ။ ( သမၼတ George W .Bush ဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ ၄၃ ေယာက္ေၿမာက္ သမၼတ ၿဖစ္သလို သူ႕ အေဖ George H.W Bush ကလည္း ၄၁ ေယာက္ေၿမာက္ သမၼတ ၿဖစ္တယ္။ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ရဲ႕နာမည္မ်ား မွည္႕စရာရွားလုိ႕ေနာ္။ H ကေလးဘဲကြဲတယ္။ မ်က္စိလည္စရာ )။ အေဖ Bush ၾကီးလက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရး အၾကံေပးၿဖစ္လာတာက Brent Scowcroft ဆိုသူပါ။ သူဟာ ၁၉၈၇ မွာ တကၠသိုလ္ ကြန္းဖရန္႕စ္ တစ္ခုမွာ ရိုက္စ္ကို မ်က္စိက်သြားပါတယ္။ ဒီမဲမဲသဲသဲ ထက္ထက္ၿမက္ၿမက္နဲ႕ ဆိုဗီယက္အေၾကာင္းကို ဖင္ၿပန္ေခါင္းၿပန္သိသူေလးဟာ ဘူေလးလဲေပါ့ ။ ဒီလုိနဲ႕အဲဒီလူၾကီးေကာင္းမွဳနဲ႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အေဖဘုရွ္ ၾကီးရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာ ဆိုဗီယက္ကၽြမ္းက်င္သူရာထူးကို တန္းရသြားပါတယ္။ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံၾကီး ၿပိဳကြဲခ်ိန္မွာ ဘုရွ္ၾကီးေဘးကေန အၾကံေပးကူညီခဲ႕တယ္။ အဲဒီကေန ေဖေဖ ဘုရွ္ၾကီးက ရိုက္စ္ကို သားသားဘုရွ္ကေလးနဲ႕ မိတ္ဆက္ေပးၿပီး သူ႕သားကို ဆိုဗီယက္အေၾကာင္းကို သင္ေပးခုိင္းပါသတဲ႕။ဒီလုိနဲ႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ ဘုရွ္တုိ႕မိသားစုရဲ႕ အေၿမွာက္စားခံဘ၀ကိုေရာက္လာပါေတာ႕တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ သားဘုရွ္ သမၼတၿဖစ္ေတာ႕ ရိုက္စ္အေၾကာင္းေၿပာတုိင္း က်ေနာ္႕ကို ရွရွားနဲ႕ပတ္သက္တာ အကုန္သင္ေပးခဲ႕သူ လုိ႕ အၿမဲေၿပာေလ႕ရွိပါသတဲ႕ ။ဒီလုိနဲ႕ ''တားတားရဲ႕ ခ်ာမ '' ရိုက္စ္လည္း တားတားရဲ႕ သမၼတ ပထမသက္တမ္းမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရး အၾကံေပး ၿဖစ္လာၿပီး ဒုတိယသက္တမ္းမွာေတာ႕ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ၆၆ ေယာက္ေၿမာက္ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ၿဖစ္လာပါေတာ႕တယ္။ ( မွတ္ခ်က္။ ၆၄ ေယာက္ေၿမာက္မွာ ရိုက္စ္၏ သူငယ္ခ်င္းလည္း ၿဖစ္ ရိုက္စ္ဆရာ၏ သမီးၿဖစ္သူ မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ ၊ ၆၅ ေယာက္မွာ ရိုက္စ္ကဲ႕သုိ႕ လူမဲၿဖစ္သူ Colin Powell နဲ႕ ယခု ဟီလာရီ ကလင္တန္ကေတာ႕ ၆၇ ေယာက္ေၿမာက္ ၿဖစ္သည္။ ).

 
( မဆန္႕ေတာ႕လုိ႕ ေနာက္မွဆက္ေတာ႕မယ္ေနာ္။ ပထမဆံုးေရးတာၿဖစ္လုိ႕အပိုအလုိအမွား ပါရင္ခြင့္လႊတ္ၾကပါကုန္  )
အေမရိကန္စစ္သည္ေတာ္မ်ားနဲ႕ ရိုက္စ္ အီရတ္မွာ