က်ေနာ္သိသမွ် ယဥ္ေက်းမႈတန္ဖိုး (Civic Virtue)

             လူအမ်ားကေကာင္းတယ္လို႔ လက္ခံသတ္မွတ္ထားတဲ့အရာေတြကို ယဥ္ေက်းမႈလို႔ေခၚေၾကာင္းနဲ႔ ထိုသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို က်င့္သံုးအေကာင္္အထည္ေဖာ္ရာမွ ထြက္ရိွ္လာတဲ့ရလဒ္ေေတြကိိုုေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈတန္ဖိုးလို႔ေခၚေၾကာင္း ေလ့လာမွတ္သားဖူးပါတယ္။ ဒီယူဆခ်က္ကို မိမိတို့တဦးခ်င္စီရဲ့ ယဥ္ေက်းမႈအေပၚ သမရိုးက်သိနားလည္မႈေတြနဲ့ စံံထိုးၾကည့္တဲ့အခါမွာ လက္ခံဖို႔ ခက္ေကာင္းခက္နိုင္ ပါတယ္။ နားလည္လြယ္ေအာင္ လက္ေတြ႔က်က် အနီးစပ္ဆံုးဥပမာတခုေပၚတင္ျပီး ဆင္ျခင္ၾကည့္ခ်င္ ပါတယ္။
လူအမ်ားက လူသတ္မႈဟာမေကာင္းဘူး၊ လူ႔အသက္ကိုမသတ္ျခင္းဟာေကာင္းတယ္လို႔ သတ္မွတ္ၾက တယ္ဆိုၾကပါစို့။ လက္ခံသူ မ်ားလာေလေလ လူသတ္မႈနည္းလာေလေလျဖစ္မွာပါ။ သတ္မွတ္ျခင္းကို လက္ခံတဲ့ကာလနဲ႔ နယ္ပယ္ က်ယ္၀န္းလာမႈ အေျခအေနမ်ားအေပၚမူတည္ျပီး ယဥ္ေက်းမႈအနည္းအမ်ားကို တိုင္းတာသတ္မွတ္နိုင္္ပါတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈဘယ္ေလာက္ရိွလာတယ္ေပါ့။

 အဲဒီယဥ္ေက်းမႈရဲဲ့ ရလဒ္အျဖစ္ကေတာ့ လက္ခံကာလနဲ႔ ေဒသအတြင္းမွာ လူအသတ္ခံရမွာကို စိုးရိမ္စရာမလိုေတာ့သလို၊ လူသတ္မႈဆိုတဲ့ အနိ႒ာရံုသတင္းေတြကို္ မၾကားရေတာ့ဘူးေပါ့။

        သမိုင္းနဲ့ခီ်ျပီး အက်ယ္သေဘာေျပာၾကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ လူူ႔သမိုင္းအစမွာ လူနဲ့တရိစာၦန္ေတြဟာ ယဥ္ေက်းမႈအဆင့္ အတူတူပဲလို့ ဆိုၾကပါတယ္။ မိသားစုဘ၀မရိွျခင္း၊ အတည္တက် မေနထိုင္ၾကျခင္းနွင့္ လက္ရိွတရိစာၦန္မ်ားရဲ့အေျခအေနမ်ား အတိုင္းလို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ကာလေရြ႔လ်ားလာတာနွင့္အမွ် လူေတြရဲ့ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈေတြဟာ တစတစေျပာင္းလဲခဲ့ၾကပါတယ္။ တဦးခ်င္းေနထိုင္ရာမွ အစုအဖဲြ႔ေနထိုင္တတ္လာျခင္း၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို အသိအမွတ္ျပုလာျခင္း၊ စည္းကမ္းမ်ားခ်မွတ္လာ ျခင္းအပါအ၀င္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းပီသလာတဲ့လကၡဏာေတြအျဖစ္ ေျပာင္းလဲလာရာမွ ယေန႔အေျခအေနထိ ေရာက္လာၾကတာေပါ့။ ဒီေနရာမွာ အဓိကေေျပာခ်င္တာကလူေတြဟာ ယဥ္ေက်းလာၾကတယ္ဆိုတာပါပဲ။ ဘယ္ေလာက္အထိ ယဥ္ေက်းလာၾကျပီလဲ ဆိုတာကိုေတာ့ မႈလတိရိစာၦန္ေတြနဲ႔တန္းတူ ယဥ္ေက်းမႈအဆင့္ ကေန လမ္းခဲြျပီး ဘယ္ေလာက္ ဖံြ႔ျဖိဳးတိုးတက္လာျပီဆိုတာေတြနဲ႔တိုင္းတာနိုင္ပါတယ္။ ဒါကိုပဲ ယဥ္ေက်းမႈလို႔ေခၚခဲ့ၾကျပန္ပါတယ္။ အခ်က္အလက္အားျဖင့္ ေျပာနိုင္တာေတြကေတာ့ စုဖဲြ့ေနထိုင္ျခင္း၊ ေခါင္းေဆာင္၊ စည္းကမ္း ဥပေဒမ်ားနဲ႔ ေနထိုင္လာျခင္းေတြေပါ့။ ပိုျပီးအနုုစိတ္သေဘာဆိုရရင္ စုဖဲြ႔ေနထိုင္ရာက ျမိုဳ႕ ရြာ၊ နိုင္ငံ အသီးသီးျဖစ္ေပၚလာသလို၊ ေခါင္းေဆာင္မႈတြင္လည္္း၊ အၾကီးအကဲ၊ ျမိဳ႕စားရြာစား၊ ဘုရင္၊ အစိုးရ၊ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္၊ သမၼတစသျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံစနစ္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဥပေဒပိုင္းတြင္လည္း စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားမွလည္း ဓေလ့ထံုးစံမ်ား၊ ထိုမွတဆင့္ဥပေဒမ်ားကို ေနရာေဒသအလိုက္၊ လုပ္ငန္းအလိုက္အေသးစိတ္ ခ်ယ္မႈန္းလာ ၾကတဲ့သေဘာရိွပါတယ္။ ဒါေတြကိုက လူေတြဟာ တိရိစာၦန္ေတြနဲ႔ မတူေတာ့တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေတြအျဖစ္ ၾကည့္ျမင္နိုင္ၾကပါတယ္။ ဒီယဥ္ေက်းမႈေတြရဲ့ တန္ဖိုးအားျဖင့္ လူ႔အဖဲြ့အစည္းဟာ လြတ္လပ္ျခင္း၊ ျငိမ္းခ်မ္း သာယာျခင္း၊ တရားမွ်တျခင္းနဲ႔ဖံြ႔ျဖိဳးတို္းတက္ျခင္းေတြကို ခံစား စံစားရတယ္ေပါ့။

          အထက္ကေဖာ္ျပခဲ့တာေတြထက္ အနွစ္သာရပိုက်တဲ့ အပိုင္းေတြကေတာ့ လူေတြဟာစုဖဲြ့ေနထိုင္ျခင္း၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို ခံယူတတ္လာျခင္းနဲ႔ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒေတြနဲ႔အညီ ေနထိုင္တတ္လာၾကျခင္းေတြရဲ့ အေၾကာင္းရင္းခံေတြလိုု႔ေျပာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအေၾကာင္းရင္းကို အခု်ပ္အားျဖင့္ ေျပာနိုင္တာကေတာ့ လံုျခံုမႈေၾကာင့္လို႔ တခုထဲေျပာနိုင္ပါတယ္။ သားရဲတိရိစာၦန္၊ လူလူခ်င္းနဲ႔ သဘာ၀ ေဘးအနၱရာယ္ေတြရဲ့  ေဘးရန္က လံုျခံုမႈပါပဲ။ အေသးစိတ္သေဘာဆိုရင္ေတာ့ အသက္ရွင္သန္ပိုင္ခြင့္၊ ပစၥည္းဥစၥာပိုင္ဆိုင္ခြင့္နဲ့ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္တို႔လိုဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ့ဒီ(၃)ခ်က္ကို လူ့႔အဖဲြ႔ အစည္းတခုမွာ အာမခံခ်က္ ေပးနိုင္မွသာ ယဥ္ေက်းျပီလို႔ အနွစ္သာရအားျဖင့္ သတ္မွတ္နိုင္မယ့္သေဘာပါ။ ဥပမာအားျဖင့္ ျမန္မာ့လူ႔အဖဲြ့အစည္းမွာ ဒီ ၃ခ်က္ရိွေနျပီလား။ အုပ္ခု်ပ္မႈသေဘာအရ အစိုးရက ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒအရျဖစ္ေစ ဘယ္ေလာက္အထိ အာမခံခ်က္ေပးထားျပီလဲ။ အာမခံခ်က္ရိွေနျပီဆိုရင္ေတာ့ ယဥ္ေက်းတဲ့လူ႔အဖဲြ့ အစည္း တရပ္လို႔ ဆိုနိုင္ျပီေပါ့။

          ဒီေနရာမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ ယဥ္ေက်းေနၿပီလည္းဆိုတာကိုေတာ့ လူအမ်ားကသတ္မွတ္လက္ခံတဲ့ စံေတြကို အနုစိတ္နိုင္ရင္ စိတ္နိုင္သေလာက္ ခဲြခ်မ္းစိတ္ျဖာျပီး က်င့္သံုးနိုင္ရင္ က်င့္သံုးႏိုင္သေလာက္ ယဥ္ေက်းျပီလို႔ ေျပာနိုင္မွာပါ။ အသက္ရွင္သန္ခြင့္ဆိုတဲ့ အခ်က္တခ်က္ကိုပဲ သရုပ္ခဲြၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာင္၊ လူ႔အသက္ကိုသတ္ျခင္းမွ ကင္းလြတ္ျခင္းလို႔ အၾကမ္းဖ်င္းသတ္မွတ္ျခင္းထက္မက စား၀တ္ေနေရး မျပည့္စံုမႈ ေတြေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးစသျဖင့္ ခ်ဳိ႔တဲ့မႈမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အသက္အနၱရာယ္ မ်ားကိုျဖစ္ေစ၊ လူ႔အဖဲြ့အစည္းက ဘယ္ေလာက္အထိ တာ၀န္ယူအာမခံနိုင္ျပီလည္းဆိုတာေတြနဲ႔ျဖစ္ေစ အေသးစိတ္တိုင္းတာ ၾကည့္နိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္မွာ ျပစ္မႈႀကီးလြန္းတဲ့ ေသဒဏ္ကိုေတာင္ပယ္ဖ်ယ္ဖို႔ လိုအပ္ျပီလို႔ ေတြးေခၚလာၾကတဲ့အထိ ယဥ္ေက်းလာၾကတဲ့နိုင္ငံေတြလည္း ရိွေနၾကပါျပီ။

          ယဥ္ေက်းမႈဆိုတာေတြဟာ လူေတြကိုယ္တိုင္ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကရတာခ်ည္းပါ၊ ဒီယဥ္ေက်းမႈကို ေခါင္းေဆာင္ခဲ့သူေတြကို ယဥ္ေက်းမႈ ေခါင္းေဆာင္ေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကေလ့ရိွျပီး၊ နိုုင္ငံ (သို့) လူ႔အဖဲြ႔အစည္းက စံထား၊ တန္ဖိုးထား အသိအမွတ္ျပဳေလ့ရိွၾကပါတယ္။ ပမာအားျဖင့္ တိုင္းတပါးရဲ့ လက္ေအာက္ခံ ကြ်န္အျဖစ္ရိွေနျခင္းဟာ မေကာင္းဘူး၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္းဟာေကာင္းတယ္ဆိုတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတဲ့ ဗိုလ္ခု်ပ္ေအာင္္ဆန္း၊ မဟတၱမဂႏၵီ အစရိွတဲ့ ပုဂၢိဳလ္မို်းေတြရိွခဲ့ၾကသလိုပါ။ ၄င္းတို႔ဦးေဆာင္ခဲ့တဲ့ ယဥ္ေက်းမႈရလဒ္အျဖစ္ ၄င္းတို႔ေနထိုင္ရာ တိုင္းျပည္ သို႔မဟုတ္ လူ႔အဖဲြ႔အစည္းဟာ လြတ္လပ္ျခင္းဆိုတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈတန္ဖိုးကို ခံစားခြင့္ရၾကရတာေပါ့။ ဒီလိုပဲ အျခားအျခားေသာ က႑မ်ားအျဖစ္ ျငိမ္းခ်မ္းျခင္း၊ ဖံြ႔ၿဖိးျခင္းနွင့္ တရားမွ်တျခင္းစတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို ဦးေဆာင္ခဲ့ၾကတဲ့ ေခါင္းေဆာင္အသီးသီး ေပၚထြက္ခဲ့ဖူးၾကသလို လူ႔အဖဲြ႔အစည္းေတြဟာလည္း ပိုပိုျပီး ယဥ္ေက်းမႈတန္ဖိုး ေတြကို ေတြ႔ျမင္ခံစားေနၾက ရပါျပီ။

          လက္္ရိွအေနအထားအရ ျမန္မာ့လူ႔အဖဲြ႔အစည္းမွာ ဒီမိုကေရစီယဥ္ေက်းမႈကို တည္ေဆာက္ေနတာ အနွစ္ (၂၀) ေက်ာ္လာပါျပီ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြအသီးသီးလည္း ေပၚထြက္ေနၾကပါျပီ။ ဒီမိုကေရစီယဥ္ေက်းမႈ ဘယ္ေလာက္အထိရိွေနပါျပီလဲ။ ဒီမိုကေရစီ ယဥ္ေက်းမႈတန္ဖိုးကို ျပည္သူေတြဘယ္ေလာက္ျမင္ေတြ႔ခံစား ေနရပါျပီလဲ။ ေသျခာတာကေတာ့ ဒိီမိုကေရစီယဥ္ေက်းမႈအေပၚ လူေတြရဲ့ လက္ခံက်င့္သံုးနိုင္မႈ အတိုင္းအ တာေပၚမွာ တည္မီွေနသည္ဟုသာ ထင္ျမင္မိပါေတာ့တယ္။

လူဗိုလ္