((( ဘာသာရွိ၊ ဘာသာမဲ့နဲ. ဘာသာလြတ္ လူသားမ်ားအေၾကာင္း ))) ^ အတြဲ 1 ၊ 2

ျမန္မာလူငယ္ ဘာသာမဲ့အစုအေ၀း's photo.

၂၀၁၄ မတ္၊ ဧျပီလေတြမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတ၀ွမ္းလံုး လူဦးေရသန္းေခါင္စာရင္း
ေကာက္ယူတဲ့ လႈပ္ရွားမႈၾကီး စတင္ေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ လူဦးေရစာရင္း
ေကာက္ယူရင္းနဲ ့ လူမ်ိဳးဘာသာေတြကိုပါ ေကာက္ယူမွတ္တမ္းတင္သြားမွာျဖစ္လို ့
မိမိတို ့ရဲ ့လူမ်ိဳးအိုင္ဒီ၊ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈအိုင္ဒီေတြကို ဘယ္လိုေပးၾကမလဲ
တခုတ္တရ စဥ္းစားလာၾကတဲ့ အခ်ိန္အခါလည္းျဖစ္ပါတယ္။
လူမ်ိဳးအိုင္ဒီနဲ ့ပက္သက္လို ့ဆိုင္ရာလူမ်ိဳးစုအသီးသီးက မိမိတို ့ရဲ ့ကိုယ္ပိုင္၀ိေသသ
လူမ်ိဳးအမည္နာမနဲ ့ဘဲ ရပ္တည္ဖို ့ေဆာ္ၾသလာၾကတာေတြလည္း ေတြ ့ရပါတယ္။
ဘာသာေရးနဲ ့ပက္သက္လို ့လည္း ကမာၻ ့ဘာသာၾကီးေလးခုအျပင္
က်န္တဲ့ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈဘာသာတရားေတြကိုလည္း “အျခား” ဆိုတဲ့
အုပ္စုတစ္ခုဖြဲ ့ျပီး ေကာက္ခံမယ္ဆိုတာ သိရတယ္။

ဒီေနရာမွာ နည္းနည္းျပႆနာရွိလာပါတယ္။ ပထမအခ်က္က
ဘာသာတရားတိုင္းကို လူဦးေရအနည္းအမ်ားၾကည့္ျပီး ဆံုးျဖတ္တဲ့သေဘာ
သက္ေရာက္ေနပါတယ္။ လုပ္္ငန္းသေဘာအရ မွားတယ္မဆိုႏိုင္ေပမယ့္
ဘာသာတရားတိုင္းရဲ ့တန္းတူေဖာ္ျပခြင့္ကိုေတာ့ ျငင္းပယ္ရာေရာက္သလို
ျဖစ္ေနပါတယ္။ အျခားဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရက အုတ္ေရာေရာ ေက်ာက္ေရာေရာ ဆိုတဲ့
သေဘာနဲ ့ေဘာင္ခတ္ထုတ္ပယ္ marginalized လုပ္ထားျခင္းခံရတဲ့
အဓိပၸာယ္မ်ိဳး ေဆာင္ေနပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္က ဘာသာတရားလံုး၀မရွိသူေတြ၊
မည္သည့္ဘာသာကိုမွ မကိုးကြယ္သူေတြ၊ ဘာသာမဲ့သူေတြ ျမန္မာျပည္မွာလည္း
ရွိလာတဲ့အခ်က္ပါ။

ဘာသာမဲ့အုပ္စုဆိုတာ ေခတ္သစ္ယဥ္ေက်းမႈရဲ ့အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ပါတယ္။
လူ ့ေဘာင္သမိုင္းရဲ ့အသစ္ေပၚထြန္းလာတဲ့ အုပ္စုတစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
ကမာၻ ့လူဦးေရရဲ ့ ၅ ပံု ၁ ပံုေလာက္ (သန္း ၁၂၀၀ ခန္ ့)ရွိေနတဲ့ လူစုလူေ၀းၾကီးဟာ
နည္းပါးတဲ့ ပမာဏမဟုတ္လို ့ ဒါဟာ မျဖစ္မေန ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမယ့္
ကိစၥတစ္ရပ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဘာသာတစ္ခုခုကိုမွ မကိုးကြယ္ မယံုၾကည္တဲ့
ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံသားေတြဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို ့အတြက္
ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးဆိုတာေတြ ရွိရမွာျဖစ္သလို သူတို ့မယံုၾကည္ရာကို
မယံုၾကည္တဲ့အေၾကာင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဖာ္ျပႏိုင္ခြင့္
ရွိရမွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာမဲ့ျခင္းကို သီးျခားအိုင္ဒီတစ္ခုအေနနဲ ့
ေပၚေပၚထင္ထင္ရပ္တည္ခြင့္ ေပးမလားဆိုတာကို ျပည္သူ ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက႑က
အေျဖထုတ္ရမယ့္အခ်ိန္ ေရာက္ပါျပီ။

ဒီေန ့အြန္လိုင္းစာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာ ဘာသာရွိသူ - ဘာသာေရးကိုင္းရိႈင္းသူ
(Religionist)အမ်ားစုနဲ ့ဘာသာမဲ့သူ (Irreligionist)တခ်ိဳ ့ရဲ ့စကားစစ္ထိုးပြဲေတြကို
ဟိုေနရာဒီေနရာမွာ ေတြ ့လာရပါတယ္။ အဆင့္ျမင့္ျမင့္ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုၾကတာေတြ
ရွိတတ္သလို ငါ့စကားႏြားရ တင္စီးေျပာဆိုတတ္ၾကတာေတြလည္း ေတြ ့ရပါတယ္။
အက်ိဳးမမ်ားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရးတိုက္ခိုက္မႈေတြအထိေတာင္ ျပင္းထန္လာေနတာေတြ
ေတြ ့ရပါတယ္။ ေဆြးေႏြးသူေတြက လူငယ္လူရြယ္ေတြျဖစ္လို ့တက္တက္ၾကြၾကြ
ေဆြးေႏြးၾကတဲ့သေဘာလည္း ရွိပါတယ္။ အရင္ စာေပစိစစ္ေရးေခတ္တုန္းက
ဘာသာေရးနဲ ့ပက္သက္ျပီး တစ္ဖက္ေစာင္းနင္း ေျပာဆိုမႈမ်ိဳးေတြကိုဘဲ
ခြင့္ျပဳခဲ့ေပမယ့္ အခုလို အြန္လိုင္းမီဒီယာေတြရဲ ့လြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ခြင့္ရလာတဲ့
အခ်ိန္အခါမွာေတာ့ ဘာသာေရးအျငင္းအခံုေတြက ဘတစ္ျပန္က်ားတစ္ျပန္
အသြင္ကို ေဆာင္လာခဲ့ပါတယ္။

ဘာသာစြဲသန္သူေတြအေနနဲ ့ကေတာ့ အထိတ္တလန္ ့နဲ ့ဘာသာေရးရန္စြယ္ေတြ
၀ိုင္းေနျပီ၊ ေခတ္ကာလၾကီးက ပ်က္စီးယိုယြင္းလို ့မိစာၦ၀ါဒအေမွာင္ေတြ
ၾကီးစိုးလာေတာ့မယ့္ အရိပ္အေယာင္ေတြ ေပၚေနျပီ၊ မိမိတို ့ဘာသာတရားကို
ပိုမိုခိုင္ခန္ ့ေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ ့ၾကိဳးစားၾကမွ ျဖစ္ေတာ့မယ္၊ မိစာၦ၀ါဒီေတြကို
အျပဳတ္တိုက္မွဘဲ ျဖစ္မယ္လို ့ျမင္လာၾကပါတယ္။ ျမင္တဲ့အတိုင္း ခံတပ္ေတြေဆာက္
လက္နက္ကိရိယာေတြစုေဆာင္းတာေတြလည္း လုပ္လာၾကပါတယ္။ ဘာသာေရး
အသင္းအဖြဲ ့ေတြ၊ ဂိုဏ္းဂဏအုပ္စုေတြဖြဲ ့စည္းလို ့ အကြက္က်က် လႈပ္ရွားလာ
ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ထဲအထိ လက္တံရွည္ရွည္ထုတ္ျပီးေတာ့ မိမိတို ့
ယံုၾကည္သက္၀င္တဲ့ဘာသာတရားဟာ ေလာကမွာ၊ ရွိရွိသမွ် ဘာသာတရားေတြ
အားလံုးထဲမွာ အေကာင္းဆံုး။ အျမတ္ဆံုး၊ တန္ဖိုးအရွိဆံုး အမွန္တရားစစ္စစ္ၾကီးဘဲ
ျဖစ္တယ္လို ့ျမင္ၾကတာေၾကာင့္ မိမိဘာသာတရားအတြက္ဆိုရင္ ဘာဘဲလုပ္ရလုပ္ရ
လုပ္ႏိုင္တယ္၊ လုပ္မွာဘဲ ဆိုတဲ့ အစြန္းေရာက္အျမင္ရွိသူေတြေတာင္ ေပၚေပါက္
လာတာ ေတြ ့ရပါတယ္။

ဘာသာမဲ့သူေတြကေတာ့ ေခတ္ပညာေရးစနစ္ရဲ ့ေ၀ဖန္ဆန္းစစ္ေတြးေခၚမႈေတြနဲ ့
သိပၸံပညာကိုႏွစ္သက္တဲ့ လူငယ္ေတြျဖစ္ၾကတာမ်ားတယ္။ အစဥ္အလာ
ဘာသာတရားေတြကို စိတ္ပ်က္ေနတဲ့လူၾကီးအခ်ိဳ ့လည္း ပါတာေတြ ့ရပါတယ္။
သူတို ့ဘာသာမဲ့အျဖစ္ကို ခံယူခဲ့ၾကတာ အေၾကာင္းေနာက္ခံအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
တခ်ိဳ ့ကေတာ့ ဘာသာေရးအစဥ္အလာနဲ ့ေ၀းတဲ့မိသားစု၊ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၾကီးျပင္း
ခဲ့တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ ့ကေတာ့ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ အေရးအသားေတြကို
သံသယနဲ ့အေျဖရွာရင္း ေနာက္ဆံုး ေက်နပ္ေလာက္တဲ့ အေျဖမေတြ ့လို ့
ဘာသာမဲ့ျဖစ္သြားတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့လည္း ဘာသာေရး
အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြရဲ ့ထိန္းခ်ဳပ္ကြပ္ညွပ္ခ်က္ေတြကို မႏွစ္သက္လို ့လည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးအေၾကာင္းတရားတစ္ခုကေတာ့ ဘာသာရွိသူေတြရဲ ့
ရန္လိုမုန္းတီးမႈေတြ၊ အုပ္စုအားကိုး အႏိုင္ယူလိုမႈေတြကို ျမင္လာရတဲ့အခါ
ဘာသာေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းေတြအေပၚ စိတ္ကုန္ျပီး ဘာသာေရးေတြနဲ ့
ေ၀းေ၀းေရွာင္ေနရာက ဘာသာမဲ့အျဖစ္ ခံယူသြားသူေတြလည္း ရွိပါတယ္။

ဘယ္လိုနည္းနဲ ့ဘဲ ဘာသာမဲ့ျဖစ္ခဲ့ျဖစ္ခဲ့ ဘာသာမဲ့သူအျဖစ္နဲ ့ရပ္တည္ရတာဟာ
လြယ္ကူတဲ့အလုပ္ မဟုတ္ပါဘူး။ ေလာကဓံတရားေတြ၊ ဘ၀ရဲ ့အလွည့္အေျပာင္း
ေတြမွာ ကိုယ္မႏွစ္သက္တာေတြ ၾကံဳေတြ ့ရတဲ့အခါ ဘာသာရွိသူေတြလို
ေျဖသိမ့္စရာ အဆင္သင့္မရွိလို ့ပါဘဲ။ ဘ၀ရဲ ့ဒုကၡတရားေတြကို အကာအကြယ္မဲ့
ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။ ထီး၊ ဖိနပ္၊ ဦးထုပ္ စတာေတြ မပါဘဲ ေနပူက်ဲက်ဲခရီးကို
သြားရသလိုပါဘဲ။ အလြန္ၾကံ့ခိုင္တဲ့ စိတ္အေနအထားရွိဖို ့လိုအပ္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ဘာသာမဲ့သူေတြဟာ ဘာသာရွိသူ လူမ်ားစုၾကားထဲမွာ
ေနထိုင္လႈပ္ရွားရတဲ့အခါ အျမဲဘဲ အထင္အျမင္ေသးခံရတယ္။ ဒီ့ထက္ဆိုးတဲ့
လူ ့အႏၶ၊ မိစာၦဒိ႒ိ၊ အယူမွားသူတိတၳိ စတာေတြနဲ ့ကင္ပြန္းတပ္ခံရတတ္ပါတယ္။
ဒါေတြအားလံုးကို ၾကံ့ၾကံ့ခံရပ္တည္လို ့ဘာသာမဲ့အေနနဲ ့လူသိရွင္ၾကားေၾကညာျပီး
ေနထိုင္ဖို ့ဆိုတာ အေတာ္ခက္ခဲတဲ့ဘ၀ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘာသာမဲ့သူေတြရဲ ့အျမင္ကေတာ့ ဒီေန ့ေခတ္ အြန္လိုင္းစာမ်က္ႏွာေတြ
ေပၚေပါက္လာတာဟာ ဘာသာမဲ့ေတြအတြက္ မိမိတို ့ရဲ ့ကိုယ္ပိုင္ဘာသာေရး
သေဘာထားအျမင္ေတြကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေဖာ္ထုတ္ခြင့္
ရရွိလာလို ့ေက်နပ္ႏွစ္သက္ေနပံုပါဘဲ။ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ မ်ိဳးဆက္ေပါင္းမ်ားစြာ
ဘာသာေရးဟာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာအမာေတြရဲ ့ေထာက္ပံ့မႈကို ရခဲ့တယ္။
ဘာသာေရး အျမင္မတူသူေတြကိုေတာင္ ရက္ရက္စက္စက္ ႏွိပ္ကြပ္ခဲ့တယ္။
ဒီလိုလူ ့အဖြဲ ့အစည္းေတြမွာ ဘာသာမဲ့ျခင္းဆိုတာကေတာ့ ေလစေတာင္ မထုတ္ႏိုင္
ခဲ့တဲ့ အေနအထားပါဘဲ။ ဘာသာရွိသူေတြဟာ အျခားဘာသာျခားမ်ားကိုပင္
ေလးေလးစားစား ဆက္ဆံႏိုင္ၾကေပမယ့္ မိမိဘာသာ၀င္အျဖစ္ကေန စြန္ ့ခြာျပီး
ဘာသာမဲ့ျဖစ္သြားၾကသူေတြကို ေမတၱာမထားတတ္ၾကပါဘူး။ ျမန္မာအြန္လိုင္း
စာမ်က္နွာေတြေပၚကို ဘာသာရွိသူေတြေရာက္လာတာက ေစာပါတယ္။
ဆိုင္ရာဘာသာေရးအယူအဆ အေတြးအျမင္ေတြ၊ က်င့္စဥ္ေတြ ေ၀မွ်ဖို ့အတြက္
၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြအမ်ိဳးမ်ိဳးေထာင္ၾကတယ္။ အြန္လိုင္းတက္သူ အမ်ားစုကလည္း
ဘာသာရွိသူေတြျဖစ္တဲ့အျပင္ ဒီအထဲက အမ်ားစုကလည္း ဘာသာတူသူေတြ
ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ဒါေတာင္မွ ဒီအေျခအေနမွာ ဘာသာေရး ျငင္းခံုမႈေတြ ရွိခဲ့တာပါ။

ျမန္မာအြန္လိုင္းစာမ်က္ႏွာေတြေပၚက ဘာသာရွိသူေတြမွာ ဖန္ဆင္းရွင္
ဘုရားသခင္ကို ယံုၾကည္သူေတြနဲ ့မယံုၾကည္သူေတြဆိုျပီး ႏွစ္စုကြဲျပားေနပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ ့ျမန္မာစကားေျပာသူေတြထဲမွာေတာ့ ဖန္ဆင္းရွင္ဘုရားသခင္ကို
ယံုၾကည္သူေတြက လူနည္းစုျဖစ္ပါတယ္။ မယံုၾကည္သူေတြက လူမ်ားစုျဖစ္တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ ့သမိုင္းေၾကာင္းျဖစ္ထြန္းမႈအရလည္း ဖန္ဆင္းရွင္ဘုရားသခင္ကို
ယံုၾကည္သူေတြရဲ ့ဘာသာတရားေတြဟာ ျမန္မာ့ေျမေပၚကို ေနာက္က်ျပီးမွ
ေရာက္လာၾကတဲ့ ဧည့္သည္ဘာသာတရားေတြလို ျဖစ္ေနပါတယ္။
ကိုလိုနိေခတ္မတိုင္ခင္ ေရွးျမန္မာမင္းေတြ လက္ထက္ကတည္းက စတင္ေရာက္ရွိ
ခဲ့ၾကေပမယ့္ ရိုးရိုးဧည့္သည္မဟုတ္ဘဲ ျမန္မာျပည္ကိုကၽြန္ျပဳခဲ့တဲ့ ကိုလိုနီစနစ္နဲ ့
အတူ ၾကီးထြားလာတဲ့ ဧည့္သည္ဘာသာတရားေတြလည္းျဖစ္တာေၾကာင့္ ေဒသခံ
ဌာေန အိမ္ရွင္ဘာသာတရားနဲ ့အစဥ္အျမဲ သိမ္ေမြ ့စြာ ပဋိပကၡျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို ဘာသာေရးပဋိပကၡအျမင္ေတြဟာ ရာစုႏွစ္ခ်ီ ရွိေနတာေၾကာင့္ ျမန္မာမ်ိဳးဆက္
မ်ားစြာရဲ ့စိတ္ႏွလံုးထဲ ကိန္းေနပါတယ္။ အြန္လိုင္းစာမ်က္ႏွာေတြေပၚမွာလည္း
ဒီဘာသာေရးပဋိပကၡအျမင္ေတြ ေခါင္းေထာင္လာတာကို ေတြ ့ရျပန္တယ္။
ဘာသာေရး အစဥ္အလာတစ္ခု၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းတစ္ခုဟာ မိမိရပ္တည္ခ်က္
စည္းရံုးေရးခိုင္မာဖို ့အတြက္ ျပင္ပရန္တစ္ခုခု ဒါမွမဟုတ္ အတြင္းရန္ေတြကို
ဘာသာ၀င္ေတြျမင္ေအာင္ ျပတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလို အျပင္ရန္၊ အတြင္းရန္ေတြနဲ ့
တင္းမာေနတဲ့ ပဋိပကၡတရားေတြေၾကာင့္ မိမိဘာသာတရားကို ခ်စ္ၾကရမယ္၊
ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ၾကရမယ္၊ ၀ိုင္း၀န္းခ်ီးေျမွာက္ၾကရမယ္ ဆိုတဲ့ ခံစားမႈမ်ိဳး
ဘာသာ၀င္ေတြစိတ္ထဲမွာ ေမြးျမဴလာႏိုင္ေအာင္ဘဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအျမင္ေတြကိန္းေနတဲ့အခါ မိမိဘာသာတရားကို သီးျခားတင္ျပတာရွိသလို၊
ဆန္ ့က်င္ဘက္ဘာသာတရားေတြကို ႏွိပ္ကြပ္ျပီးမွ တင္ျပတာမ်ိဳးေတြလည္း
ရွိတာကို ေတြ ့ရပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ အြန္လိုင္းေပၚေရာက္ေနတဲ့ ဆန္ ့က်င္ဘက္
ဘာသာတရားေတြက ဘာသာရွိသူအခ်ိဳ ့နဲ ့ထိေတြ ့မႈေတြ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိတာကို
ေတြ ့ရတယ္။

ဘာသာရွိသူေတြအခ်င္းခ်င္း ျငင္းခံုေနၾကရတာဟာ သူတို ့အားလံုး တူညီစြာ
ကိုင္စြဲထားတဲ့ မိမိဘာသာတရားသာ အမွန္ဆံုးအျမင္ (Religious Dogmatism/
Exclusivism)ေၾကာင့္ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ မိမိကိုးကြယ္တဲ့ဘုရားကသာ ဘုရားအစစ္
ျဖစ္တယ္၊ က်န္ဘာသာတရားေတြရဲ ့ဘုရားေတြက စိတ္ကူးယဥ္ဘုရားေတြသာ
ျဖစ္တယ္လို ့ယံုၾကည္ၾကတယ္။ ဒီအျမင္ဟာ ဘာသာရွိသူေတြက ထြင္ထားတဲ့အျမင္
မဟုတ္ဘဲ ဘာသာတရားေတြရဲ ့အတြင္းသ႑ာန္မွာကို တည္ရွိေနတဲ့အျမင္
ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲအေနနဲ ့မိမိတို ့ရဲ ့ဘာသာေရးက်မ္းစာကသာ
အမွန္တရားကို ေဖာ္ျပႏိုင္တယ္။ ပန္းတိုင္အမွန္ကိုေရာက္ေအာင္ လမ္းျပႏိုင္တယ္။
က်န္ဘာသာတရားေတြရဲ ့ဘာသာေရးက်မ္းစာေတြက အတုအေယာင္၊
လမ္းအမွားေတြျဖစ္လို ့ပန္းတိုင္အမွန္ကိုေရာက္ေအာင္ လမ္းျပမေပးႏိုင္ၾကဘူးလို ့
ျမင္တယ္။ ဒီေတ ့ မိမိဟာ မိမိကိုးကြယ္ေနတဲ့ ဘာသာတရားကို ရရွိတာ
အရေတာ္ေလစြ၊ လူျဖစ္ရက်ိဳးနပ္ေလစြလို ့လည္း ထင္ၾကတယ္။ ကိုယ္နဲ ့မတူရင္
အမွားေတြ၊ တန္ဖိုးမဲ့ေတြလို ့လည္း ျမင္ၾကတယ္။ ဒီနည္းနဲ ့အျမင္မတူၾကေသာ
ဘာသာရွိသူေတြဟာ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကတာပါဘဲ။

“ဘာသာေရးနဲ ့ႏွစ္ပင္လိမ္”

ဘာသာေရးျငင္းခုန္မႈေတြက ေလကိုဖမ္း၊ ၀ါးတန္းခ်ည္ရံုေလာက္ဆိုရင္ေတာ့
အျပင္းေျပ ျငင္းခုန္မႈသက္သက္ေလာက္ဘဲျဖစ္မယ္။ ဒါေပမယ့္ သမိုင္းေၾကာင္း
အေထာက္အထားေတြအရ ဘာသာေရးဟာ မိမိအဖြဲ ့အစည္း ခိုင္မာစြာ
ရပ္တည္ႏိုင္ဖို ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာေတြကို ခ်ဥ္းကပ္သိမ္းသြင္းႏိုင္ဖို ့
ၾကိဳးစားခဲ့ၾကတာခ်ည္းဘဲျဖစ္ပါတယ္။ သြယ္၀ိုက္တဲ့နည္းနဲ ့ျဖစ္ျဖစ္၊
ေပၚေပၚထင္ထင္ဘဲျဖစ္ျဖစ္ မိမိတို ့ဘာသာတရားဘက္က အသာစီးရဖို ့အတြက္
လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ အလားတူဘဲ ႏိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွာလည္း မိမိရဲ ့ႏိုင္ငံေရး
အာဏာရရွိမႈအတြက္ ဘာသာေရးကို ခ်ဥ္းကပ္အသံုးခ်ခဲ့ၾကတယ္။ ဘာသာေရး
ဗန္းျပျပီး လူမ်ားစုကို စည္းရံုးသိမ္းသြင္းဖို ့ၾကိဳးစားခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီအခါမွာ
ဘာသာေရးနဲ ့ႏိုင္ငံေရးေတြဟာ ႏွစ္ပင္လိမ္ၾကိဳးလိုျဖစ္ျပီးေတာ့ တဖက္နဲ ့တဖက္
အက်ိဳးလိုလို ့ေညာင္ေရေလာင္း လုပ္ၾကေတာ့တာပါဘဲ။ ဒီအခါမွာ ပဋိပကၡေတြက
ၾကီးမားလာတတ္ျပီး အစြန္းဆံုးအေျခအေနမွာ လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡေတြအထိ
ရႈပ္ေထြးသြားတတ္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဘာသာေရးအရ အျမင္မတူမႈသက္သက္ေၾကာင့္ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြား
ရတယ္ဆိုတာ အေသးအဖြဲေလာက္သာျဖစ္တယ္။ ဘာသာေရးအျမင္မွန္သမွ်ဟာ
အုပ္စုအေျချပဳ အတၱေနာမတိအျမင္ေတြျဖစ္လို ့ကိုယ္သန္ရာကိုယ္ျမင္၊
ကိုယ္ထင္ရာကိုယ္မွန္တတ္ၾကတာ သဘာ၀ပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီအယူအဆေတြကို
အေျခခံျပီး ရပ္တည္ရွင္သန္ၾကီးထြားေနရတဲ့ ဘာသာေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ
အတြက္ေတာ့ ဒါေတြဟာ အက်ိဳးစီးပြားနဲ ့ဆိုင္တဲ့ကိစၥေတြလို ့ျမင္လာပါတယ္။
ယံုၾကည္သူေတြထံက ရုပ္ပိုင္း၊ စိတ္ပိုင္း အေထာက္အပံ့ေတြ မရရွိရင္
ဘာသာေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းေတြရဲ ့တည္ရွိမႈဟာ အျခိမ္းေျခာက္ခံလာရပါတယ္။
ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဘာသာေရးဟာ ႏိုင္ငံေရးအာဏာအမာေတြကို
တည္ေဆာက္လာရတဲ့ သာဓကေတြ သမိုင္းမွာ မ်ားစြာရွိတာေတြ ့ရပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ထပ္ျဖည့္စြက္ေျပာစရာ တစ္ခုရွိတယ္။ ဘာသာရွိသူေတြဟာ
မိမိနဲ ့ဘာသာျခားေနသူေတြအေပၚ ခြဲျခားရႈျမင္တာတင္ မကပါဘူး။
မိမိနဲ ့ဘာသာတူေပမယ့္ ဂိုဏ္းဂဏမတူတဲ့ သူေတြအေပၚမွာလည္း
ေမတၱာနည္းတတ္ပါတယ္။ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ မိမိဘာသာတရားကို
တိုးတက္ေအာင္ျမင္ၾကီးထြားေစခ်င္တယ္လို ့ဆိုရာမွာ မိမိလက္ခံယံုၾကည္တဲ့
ဂိုဏ္းတစ္ခုခုကိုဘဲ သစၥာတရားတံဆိပ္ကပ္ျပီးေတာ့ တိုးတက္ေအာင္ျမင္
ၾကီးထြားေစခ်င္တာဘဲျဖစ္တယ္။ ဘာသာတူဂိုဏ္းကြဲသူေတြအေပၚမွာေတာ့
ႏိုင္ငံေရးအာဏာနဲ ့ဖိႏွိပ္ထားခ်င္ဆဲပါဘဲ။ မျပည့္စံုသူေတြ၊ မသန္ ့စင္သူေတြ၊
လမ္းလြဲလိုက္သူေတြ၊ နိမ့္က်သူေတြအေနနဲ ့ျမင္ေနဆဲပါဘဲ။

“ဘာသာမဲ့သူတို ့အေၾကာင္း”

ဒီလို ဘာသာရွိသူေတြရဲ ့ျငင္းခုန္ပြဲထဲကို ေနာက္ထပ္ ေဆြးေႏြးသူအမ်ိဳးအစား
အသစ္တစ္မ်ိဳး ၀င္ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ သူတို ့ကေတာ့ ဘာသာမဲ့လို ့
မိမိကိုယ္ကို ခံယူထားၾကသူေတြပါ။ သူတို ့လူစုကေတာ့ လူအေရအတြက္
နည္းေပမယ့္ ေတာ္ေတာ္ေလး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ေဆြးေႏြးႏိုင္သူေတြလည္း
ျဖစ္တယ္။ သမိုင္းပညာ၊ ဒႆနပညာနဲ ့သိပၸံပညာရႈေထာင့္ေတြကေနျပီး
ဘာသာတရားေတြကို ထိုးႏွက္ေ၀ေဖန္မႈေတြ ျပဳၾကတယ္။ ဆန္းစစ္ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြ
ထုတ္ၾကတယ္။ ရဲတင္းထက္ျမက္တဲ့ လူငယ္ေတြပါဘဲ။ ဒီအခါမွာ ေဆြးေႏြး
ျငင္းခုန္မႈေတြက သံုးပြင္းဆိုင္လိုျဖစ္ျပီးေတာ့ ပိုလို ့အသက္၀င္လႈပ္ရွားလာပါ
ေတာ့တယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘာသာမဲ့လို ့ဆိုလိုက္ရင္ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒီ ဒါမွမဟုတ္ ျဖစ္တည္မႈ
ပဓာန၀ါဒီ စတဲ့အမည္ေတြဘဲ တပ္ၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒီ၊
ျဖစ္တည္မႈပဓာန၀ါဒီေတြဟာ ဘာသာမဲ့ေတြလို ့ေျပာႏိုင္ေသာ္လည္း
ဘာသာမဲ့သူတိုင္းဟာ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒီ၊ ျဖစ္တည္မႈပဓန၀ါဒီေတြေတာ့ မဟုတ္ၾက
ပါဘူး။ ဘာသာမဲ့တဲ့ပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနလို ့ပါဘဲ။ ေလာကီ၀ါဒီ (Secularism)
ဟာလည္း ဘာသာမဲ့အေတြးအေခၚတစ္မ်ိဳးပါဘဲ။ ႏိုင္ငံတကာမွာေတာ့
ဘာသာမဲ့ေတြ တနည္းအားျဖင့္ သဘာ၀တၳ၀ါဒီေတြကို Brights ေတြလို ့
အႏြတၱသညာနဲ ့ေခၚေ၀ၚၾကတယ္။

ဘာသာမဲ့ေတြရဲ ့အေျခခံတူညီတဲ့ အေတြးအျမင္ေတြကို အႏွစ္ခ်ဳပ္လိုက္ရင္
ေအာက္ပါအတိုင္းေတြ ့ရပါတယ္။

(၁) ဘာသာတရားေတြ၊ ဘာသာေရးအင္စတီက်ဴးရွင္းေတြရဲ ့အမိန္ ့အာဏာ
မွန္သမွ်ကို ျငင္းပယ္တယ္။
(၂) ဘာသာတရားေတြက လက္ခံထားတဲ့ ဓမၼက်မ္းစာေတြရဲ ့အၾကြင္းမဲ့
မွန္ကန္မႈကို ျငင္းပယ္တယ္။
(၃) ဒီေလာကအျပင္ အျခားေသာ နာမ္၀ိညာဥ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ပမာဏ
(Transcendental, Spiritual, Dimension)ရဲ ့ မွန္ကန္မႈကို ျငင္းပယ္တယ္။
(၄) လူသားနဲ ့ပတ္၀န္းက်င္ သဘာ၀ေလာကၾကီးတခုလံုးရဲ ့ျဖစ္ရပ္ေတြကို
သဘာ၀အေျချပဳနည္း (Naturalistic Explanation)နဲ ့ ရွင္းျပႏိုင္တယ္လို ့
ခံယူတယ္။ ဘုရားသခင္ တန္ခိုးေတာ္၊ ကမၼသတၱိ စတာေတြ လက္မခံပါဘူး။
လူသားရဲ ့ျပႆနာေတြကို လူသားရဲ ့ပကတိဥာဏ္သက္သက္နဲ ့ေျဖရွင္းႏိုင္တယ္
လို ့ျမင္ပါတယ္။
(၅) လူသားရဲ ့သဘာ၀ကို ဘာသာေရးနည္းသံုးျပီး တမ်ိဳးတဖံုျဖစ္ေအာင္
ေျပာင္းလဲပစ္တာကို ျငင္းပယ္တယ္။
(၆) လက္ေတြ ့ေလ့လာစမ္းသပ္မႈနဲ ့ယုတၱိနည္းက် ဆင္ျခင္မႈသက္သက္နဲ ့ဘဲ
အမွန္တရားေတြကို ရွာေဖြတယ္။ က်န္းဂန္ အကိုးအကားနဲ ့ယံုၾကည္သက္၀င္မႈကို
လက္မခံပါဘူး။
(၇) ေမြးဖြားခ်ိန္မွ ေသဆံုးခ်ိန္အထိ ကာလကိုဘဲ လူသားအတြက္ အေရးပါတဲ့
ဘ၀အျဖစ္ ခံယူတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ိဳးဆက္အလိုက္ လူ ့အသိပညာေတြ
ေရြ ့လ်ားစီးဆင္းျပီးေတာ့ အသိဥာဏ္တရားရဲ ့ဆင့္ကဲတိုးတက္မႈကို လက္ခံတယ္။
(၈) ဘာသာတရားေတြရဲ ့သဘာ၀လြန္ျဖစ္ရပ္ေတြ၊ အလြန္အကဲ တန္ခိုးသတၱိ
ေတြကို ဒ႑ာရီဘာသာစကားအျဖစ္ဘဲျမင္တယ္။
(၉) လူ ့ဘ၀ရဲ ့အနက္အဓိပၸာယ္နဲ ့ပန္းတိုင္ကို လက္ရွိပစၥဳပၸာန္ဘ၀ရဲ ့
အကန္ ့အသတ္ေဘာင္ထဲမွာဘဲ မိမိရဲ ့ကိုယ္ပိုင္ေရြးခ်ယ္မႈနဲ ့ရွာေဖြရမယ္လို ့
ျမင္ပါတယ္။
(၁၀) ဘာသာတရားေတြဟာ ေခတ္ေဟာင္းကာလ လူ ့ယဥ္ေက်းမႈရဲ ့
အၾကြင္းအက်န္ေတြလို ့ျမင္တယ္။ ဘာသာတရားေတြရဲ ့ေနရာကို သိပၸံပညာ၊
ဒႆနပညာနဲ ့အျခားလူမႈသိပၸံပညာရပ္ေတြက အစားထိုးေနရာယူလာၾက
လိမ့္မယ္လို ့ျမင္ပါတယ္။

ဘာသာမဲ့တစ္ဦးခ်င္းစီက ဒီအခ်က္ (၁၀)ခ်က္စလံုးကို အတိအက် လက္ခံခ်င္မွ
လက္ခံမွာျဖစ္ေပမယ့္ ဒီအခ်က္ေတြဟာ ဘာသာမဲ့ေတြအတြက္ ေယဘူယ်အားျဖင့္
လက္ခံႏိုင္တဲ့ ရပ္တည္ခ်က္ေတြပါဘဲ။

“ဘာသာမဲ့ျခင္းအေပၚ ဘာသာရွိသူတို ့ရဲ ့ေ၀ဖန္ခ်က္”

ဘာသာရွိသူေတြနဲ ့ဘာသာမဲ့ေတြ ဘယ္လိုျငင္းခုန္ၾကသလဲ။ မိမိေကာင္းကြက္ကို
ျပျပီး ဆန္ ့က်င္ဖက္အယူအဆရဲ ့ဆိုးကြက္ေတြကို ျပတာပါဘဲ။ ဘာသာရွိသူေတြ
အျမင္မွာ ဘာသာတရားရွိျခင္းဟာ လူသားျဖစ္ျခင္းရဲ ့တန္ဖိုးျဖစ္တယ္။
လူနဲ ့လူမဟုတ္ေသာ တိရိစာၦန္ေတြကို ျခားထားတဲ့စည္းလည္းျဖစ္တယ္။
ဘာသာတရားဟာ ယဥ္ေက်းမႈရဲ ့အေျခခံအုတ္ျမစ္ျဖစ္တာေၾကာင့္
ဘာသာမဲ့ျခင္းဟာ ယဥ္ေက်းမႈမဲ့ျခင္းဆီကို ဦးတည္ေနတယ္။ ယဥ္ေက်းမႈမဲ့ရင္
ကိုယ္က်င့္တရားႏႈန္းစံေတြပါ ကင္းမဲ့လာလို ့ေလာကရဲ ့ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို
ပ်က္စီးေစလိမ့္မယ္။ ၂၀ ရာစု ကမာၻ ့သမိုင္းမွာ ဘာသာမဲ့အာဏာရွင္ေတြ
အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ အသက္ေပါင္းမ်ားစြာ စေတးခဲ့ၾကရတာကိုလည္း
ေထာက္ျပၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘာသာရွိျခင္းဟာ ဘာသာမဲ့ျခင္းထက္စာရင္
ပိုေကာင္းတယ္လို ့ျမင္ပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္က ဘာသာရွိျခင္းအားျဖင့္ လူမႈေရးအေစးကပ္ျခင္း (Social
Cohesiveness)ကို ရေစတယ္။ ယံုၾကည္မႈ၊ က်င့္သံုးမႈေတြ တူတဲ့အခါ
အတြင္းပဋိပကၡနည္းတယ္။ ဒီေတာ့ ပိုျပီးစည္းလံုးညီညြတ္မႈကို ရတယ္။
ႏိုင္ငံလူမ်ိဳးအေနနဲ ့သီးျခားရပ္တည္တဲ့အခါ ဘာသာေရးယံုၾကည္ခ်က္ကို
အေျခခံရင္ အားေကာင္းခိုင္မာတဲ့ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းတစ္ခု ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
ဘာသာမဲ့ေတြျဖစ္ေနရင္ ၀ါးအစည္းေျပသလိုျဖစ္ျပီး စည္းလံုးညီညြတ္မႈ
မရႏိုင္ေတာ့ အားနည္းခ်ိနဲ ့တဲ့ လူ ့အဖြဲ ့အစည္းတစ္ခု ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။

ေနာက္ဆံုးတခ်က္ကေတာ့ ဘာသာရွိျခင္းအားျဖင့္ ဘာသာေရးကိုင္းရိႈင္းသူ
လူသားဟာ ေလာကဓံေတြကို ပိုလို ့ခံႏိုင္ရည္ရွိတယ္။ စိတ္က်ေရာဂါျဖစ္ပြားႏႈန္းနဲ ့
ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသမႈေတြဟာ ဘာသာမဲ ့အမ်ိဳးအစားမ်ားတဲ့
လူ ့အဖြဲ ့အစည္းေတြမွာျဖစ္တာကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈနဲ ့
စိတ္က်န္းမာေရး ဆက္စပ္ေနတာကို ေတြ ့ႏိုင္တယ္လို ့ဆိုပါတယ္။ ဘာသာေရး
ယံုၾကည္မႈရွိသူဟာ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ က်င့္စဥ္ေတြနဲ ့မိမိရဲ ့အတြင္းအဇၥ်တၱ
ဘ၀ထဲက စိတ္ျငိမ္းခ်မ္းမႈကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ျပီး ပိုျပီး ေျပလြင္ညီညြတ္လွပတဲ့
ဘ၀ကို ရႏိုင္တယ္လို ့ဆိုပါတယ္။ သဘာ၀အရိုင္းစိတ္ေတြကို ဘာသာေရး
အဆံုးအမေတြနဲ ့ခၽြန္းအုပ္ႏိုင္လို ့ပိုျပီးေကာင္းျမတ္တဲ့ဘ၀ကို ရရွိႏိုင္တယ္လို ့
ဆိုပါတယ္။ ဘာသာေရးကေပးတဲ့ ေလာကအျမင္နဲ ့မိမိဘ၀ကို ေလွ်ာက္လွမ္းတဲ့
အခါ ဘ၀ရဲ ့အခ်ိဳးအေကြ ့ေတြတိုင္းမွာ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ရတဲ့အခါမွာလည္း
ေ၀ေ၀၀ါး၀ါးမျဖစ္ဘဲ ဆိုင္ရာဘာသာေရးတန္ဖိုးေတြနဲ ့လမ္းညႊန္ခ်က္ေတြကို
လိုက္နာျပီး အစီအစဥ္က်တဲ့၊ ေရွ ့ေနာက္ညီညြတ္တဲ့ဘ၀ကို ရရွိႏိုင္တယ္လို ့လည္း
ျမင္ၾကပါတယ္။

“ဘာသာရွိျခင္းအေပၚ ဘာသာမဲ့သူတို ့ရဲ ့ေ၀ဖန္ခ်က္”

ဘာသာေရးကိုင္းရိႈင္းသူ၊ ဘာသာရွိသူေတြက ဘာသာေရးကို အေကာင္းျမင္ၾက
ေပမယ့္ ဘာသာမဲ့သူေတြကေတာ့ ဘာသာေရးကို အဆိုးျမင္ၾကပါတယ္။
ဘာသာေရးေတြဟာ ထိန္းခ်ဳပ္မႈအာဏာေတြျဖစ္လို ့လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ ့
ေမြးရာပါလြတ္လပ္ျခင္းနဲ ့ဆန္ ့က်င္တယ္လို ့ျမင္ပါတယ္။ လူဟာ လြတ္လပ္စြာ
ေမြးဖြားခဲ့ရေပမယ့္ ယဥ္ေက်းမႈစနစ္ေတြထဲမွာ ဘာသာေရးရဲ ့ကၽြန္ျပဳျခင္းကို
ခံရတယ္။ ကေလးရဲ ့လတ္ဆတ္သစ္လြင္တဲ့ ဦးေႏွာက္ဟာ ႏွစ္ပရိေစၦဒ
ၾကာျမင့္ေနတဲ့ သမိုင္းတေလ်ာက္က လူ ့အစြဲအလမ္းေတြ သြတ္သြင္းတာကို
ခံရတယ္။ အေရာင္ဆိုးတာကို ခံရတယ္။ လူသားရဲ ့ပကတိသဘာ၀ အသိအျမင္ရဲ ့
ေနရာမွာ ဘာသာေရးအစြဲေတြရဲ ့အျမင္နဲ ့အစားထိုးခံရတယ္။ လူကိုလူလို ့
မျမင္ေတာ့ဘဲ ဘာသာတူ၊ ဘာသာကြဲအျဖစ္ျမင္တယ္။ သဘာ၀ကို သဘာ၀အတိုင္း
မျမင္ေတာ့ဘဲ ဘာသာေရးတန္ဖိုးေတြနဲ ့ျဖတ္ျပီးေတာ့ အေကာင္းအဆိုး၊
အယုတ္အျမတ္ခြဲျပီး ျမင္ခ်င္ရာျမင္ေတာ့တယ္။ ဒီအခါမွာ လူဟာ လူ ့သဘာ၀နဲ ့
လူပီသမႈကို ဆံုးျပီလို ့ဘာသာမဲ့ေတြက ယူဆပါတယ္။

ဘာသာမဲ့ေတြရဲ ့အျမင္အရဆိုရင္ လူဟာ လူလိုက်င့္ႏိုင္ရင္၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတရားနဲ ့
ဥပေဒလိုက္နာမႈရွိရင္ ကိုယ္က်င့္တရားအတြက္ ဘာသာေရးမလိုအပ္ဘူးလို ့
ဆိုတယ္။ လူသားရဲ ့စိတ္ျငိမ္းခ်မ္းမႈဆိုတာလည္း ဘ၀ကို အသင့္အေလ်ာ္
ရႈျမင္ႏို္င္တဲ့ ဘ၀ဒႆနအျမင္တစ္ခုရွိရင္ လူဟာ ေလာကဓံကိုလည္း ခံႏိုင္မယ္။
စိတ္ေအးခ်မ္းမႈလည္း ရႏိုင္တယ္လို ့ဆိုပါတယ္။ ဒါေတြ ရရွိဖို ့အတြက္
မျမင္ရတဲ့ နတိေဒ၀တာေတြ၊ ဖန္ဆင္းရွင္ဘုရားေတြ၊ ေရွ ့ဘ၀ေနာက္ဘ၀
ယံုၾကည္မႈေတြ မလိုအပ္ဘူးလို ့ဆိုပါတယ္။ လူမွာ ဗီဇပါအဖြဲ ့အစည္းစိတ္ဓာတ္
ရွိတာမို ့ဒီစိတ္ကို အေျခခံျပီး လူမႈပဋိညာဥ္ေတြနဲ ့သာယာတဲ့ လူ ့ေဘာင္ေလာက
တစ္ခုကို ဘာသာေရးအကူအညီမပါဘဲနဲ ့တည္ေဆာက္ႏိုင္တယ္လို ့လည္း
ယူဆပါတယ္။

ဘာသာမဲ့ေတြရဲ ့အျမင္မွာေတာ့ ဘာသာေရးေတြဟာ ေကာင္းက်ိဳးထက္
ဆိုးက်ိဳးကို ပိုျဖစ္ေစေနတာ ထင္ရွားပါတယ္။ ေလာကမွာ ဘာသာအယူ၀ါဒ
မတူညီမႈေတြေၾကာင့္ ရန္သတၱရုေတြ ျပဳၾက၊ စစ္မက္ေတြျဖစ္ပြားၾကနဲ ့
ေလာကၾကီးရဲ ့မျငိမ္းခ်မ္းမႈကို ဘာသာေရးက ျဖစ္ေစတယ္။ လူ ့ေဘာင္
အဖြဲ ့အစည္းတစ္ခုမွာ တေျမတည္းေန တေရတည္းေသာက္တဲ့သူေတြေတာင္
ဘာသာအယူ၀ါဒ မတူညီမႈေတြေၾကာင့္ အဓိကရုဏ္းေတြ၊ အႏိုင္က်င့္
သတ္ျဖတ္မႈေတြ ျဖစ္ပြားရတယ္ဆိုတာၾကည့္ရင္ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈေတြဟာ
ရႈပ္ေထြးတဲ့ လူမႈပဋိပကၡေတြကို ေဆာင္ၾကဥ္းလာတတ္တာ ေတြ ့ရပါတယ္လို ့
ဆိုပါတယ္။

ေနာက္တခ်က္က ဘာသာတရားေတြဟာ လူမႈေရးမညီမွ်မႈေတြကို
ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ေျဖသိမ့္မႈေတြနဲ ့အေျဖမွားေတြ ေပးျပီးေတာ့ တည္ဆဲ
လူေနမႈစနစ္ကို အကာအကြယ္ေပးထားတတ္ၾကပါတယ္။ ေလာကမွာျဖစ္ေနတဲ့
မတရားမႈေတြ၊ လူသားေတြရဲ ့ဆံုးရႈံးနစ္နာမႈေတြကို မျမင္ရတဲ့ သဘာ၀လြန္
ေျဖရွင္းခ်က္ေတြနဲ ့ေခၽြးသိပ္ေစတယ္ဆိုေတာ့ ဘာသာေရးဟာ အျမဲတမ္း
အႏိုင္ရသူေတြ၊ အာဏာရွိသူေတြ၊ အထက္စီးေနရသူေတြဘက္ကဘဲ
ေရွ ့ေနလိုက္ေပးေနသလိုျဖစ္လို ့ေလာကရဲ ့ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထိုက္တဲ့ တရားမွ်တမႈေတြ
မျဖစ္ေပၚလာေစေအာင္ အဟန္ ့အတားျဖစ္ေနေစတယ္လို ့ဆိုၾကပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးအခ်က္အေနနဲ ့ဘာသာေရးဟာ လူသားအသိဥာဏ္ပညာရဲ ့
တိုးတက္မႈ

— with Aye Htun and 49 others.

1