လံုခ်ည္
|
9:34 PM |
No မွတ္ခ်က္ |
| ျမန္မာ့တိုင္းရင္းသား ရိုးရာဝတ္စုံမ်ား | |
 | |
| အမည္ | ပုဆိုး(သို႔) လုံခ်ည္ |
| အသုံးျပဳေသာနိုင္ငံ | ျမန္မာနိုင္ငံ၊ အိႏၵိယနိုင္ငံ၊ သီရိလကၤာနိုင္ငံ၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံ၊ ထိုင္းနိုင္ငံ |
| အျခားအမည္မ်ား | အမ်ိဳးသားမ်ားအတြက္-ပုဆိုး၊လုံခ်ည္၊ ေတာင္ရွည္ (၁၈၀၀ ခုႏွစ္ ဝန္းက်င္ခန႔္က) အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္- ထမီ၊လုံခ်ည္ |
| အသုံးျပဳေသာ လူမ်ိဳးမ်ား | ဗမာ၊ ကရင္၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ကခ်င္၊ ရွမ္း၊ ခ်င္း၊ ကယားႏွင့္ အျခား ျမန္မာျပည္ဖြား တိုင္းရင္းသား ေမာင္ႏွမမ်ား |
လုံခ်ည္ ဝတ္ဆင္ထားေသာ ဗမာေယာက္်ားတစ္ဦးပုံ
အလားတူ အဝတ္အထည္မ်ားကို အိႏၵိယ၊ ဘဂၤလားေဒ့(ရွ္)၊ သီရိလကၤာ၊ မေလးကၽြန္းဆြယ္ႏွင့္ ယုဇ္ဒီေဖာရာ (Juiz de Fora) တို႔တြင္ ေတြ႕နိုင္ပါသည္။
အိႏၵိယကၽြန္းဆြယ္တြင္ရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ (ဘဂၤလားေဒ့(ရွ္)၊ အေနာက္ ဘဂၤလား၊ ေတာင္အိႏၵိယႏွင့္ သီရိလကၤာ)၊ ၎ကို လန္ခ်ည္၊ လုံခ်ည္၊ ကိုင္လီ သို႔မဟုတ္ ဆာရမ္ ဟုအမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ သိၾကသည္။စာမဖတ္တတ္တဲ့ေယာက်္ားဟာ အကန္းနဲ႔တူၿပီး ရက္ကန္းမရက္တတ္တဲ့မိန္းမဟာ အက်ိဳးနဲ႔တူတယ္ - ဟူေသာ ဗမာစကားပုံသည္ေနအိမ္တိုင္းတြင္ လက္ရက္ကန္းစင္မ်ားထားရွိၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားက မိသားစုအတြက္ လုံခ်ည္ရက္လုပ္ၾကေသာ တစ္ခ်ိန္တစ္ခါက ဗမာစကားပုံတစ္ခုျဖစ္သည္။
ပုံစံႏွင့္အသြင္အျပင္
ျမန္မာနိုင္ငံတြင္၊ အမ်ိဳးသားမ်ားဝတ္ဆင္ေသာလုံခ်ည္ကို ပဆိုး (ဗမာလို - ပုဆိုး)ဟုေခၚၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ား ဝတ္ဆင္ေသာ လုံခ်ည္ကို ထမိန္ (ျမန္မာလို -ထဘီ) ဟုေခၚသည္။ ေယာက္်ားမိန္းမ ဝတ္ဆင္ပုံဝတ္ဆင္နည္း မတူညီသကဲ့သို႔ အဆင္မ်ားႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းထားပုံမ်ားမွာလဲ ေယာက္်ားမိန္းမ လိင္ႏွစ္မ်ိဳးအၾကား ကြဲျပားျခားနားပါသည္။ ေရွးအခါက အမ်ိဳးသားမ်ား၏ ပုဆိုးကို ေတာင္ရွည္ပဆိုး (ဗမာ- ေတာင္ရွည္ပုဆိုး) ဟု ေခၚသည္။ ယင္းသည္ အေတာင္၂၀ ရွည္ေသာအစ ျဖစ္ၿပီး ယခုေခတ္ဝတ္ဆင္ၾကသကဲ့သို႔ ကြင္းလုံးပုံ ခ်ဳပ္မထားေပ။ ယခုေခတ္ ပုဆိုးဝတ္ဆင္ပုံမွာ အေရွ႕ပိုင္း အစြန္းႏွစ္ဖက္ကိုေရွ႕ဘက္၌ အတူတကြ ထပ္ေခါက္၍ လိပ္ၿပီး ခ်က္ေအာက္နား ခါးေနရာတြင္ လၽွိုသြင္းထားသည္။အမ်ိဳးသမီးမ်ား အတြက္မွာမူ သုံးေတာင့္ တစ္ထြာသာ ရွည္ၿပီး၊ ေရွးအခါက အမ်ိဳးသားမ်ားနည္းတူ ကြင္းလုံးခ်ဳပ္ထားျခင္း မရွိေပ။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ အစတစ္ဘက္တည္းကိုသာ ေရွ႕သို႔ရစ္ပတ္လ်က္ အျခား ခါး၏တစ္ဘက္ျခမ္းတြင္ အတြင္းသို႔ ထိုးသြင္းထားသည္။ ထဘီေအာက္နားကို ေခတ္အလိုက္ အတိုအရွည္ ဝတ္ဆင္ေလ့ရွိေသာ္လည္း ဒူးအထက္သို႔မူကား မေရာက္ပါေခ်။ လုံခ်ည္မ်ားကို မ်ားေသာအားျဖင့္ မခ်ဳပ္ပဲ ေရာင္းသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုေခတ္တြင္ အသင့္ဝတ္အထည္မ်ားအျဖစ္ ရရွိနိုင္ၿပီး၊ ထဘီမ်ားကို အေနာက္တိုင္းစကပ္မ်ား အတိုင္းပင္ခ်ဳပ္လုပ္နိုင္သည္။လုံခ်ည္ျဖည္ျခင္းႏွင့္ ျပန္ျပင္ဝတ္ျခင္း တို႔ကို အမ်ိဳးသမီးေရာ အမ်ိဳးသားမ်ားပါ အမ်ားသူငါေရွ႕တြင္ ျပဳလုပ္ၾကသည္ကို မၾကာခဏ ျမင္ရေသာ္္လည္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ပို၍သိုသိုသိပ္သိပ္ လုပ္ေဆာင္ၾကသည္။
အဆင္မ်ားႏွင့္အဝတ္အထည္မ်ား
ကိုယ္ပိုင္သီးသန႔္ စုေဆာင္းသိမ္းဆည္းထားေသာ အခ်ိတ္ထဘီမ်ား
ကခ်င္လုံခ်ည္အမ်ိဳးအစားတြင္ လူသိအမ်ားဆုံး တာတန္ဒီဇိုင္း
အင္ဒိုနီးရွား ပါတိတ္ မွာဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာတိုင္ေအာင္ အလြန္ေက်ာ္ၾကားသည္။ အထက္ႏွင့္ေအာက္ (အက်ႌႏွင့္ထဘီ) ဆင္တူ ဝတ္ဆင္ၾကေသာ ပါတိတ္မွာ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္မ်ား တစ္ေလၽွာက္လုံး အမ်ိဳးအစားစုံလင္လွေပသည္။အခမ္းအနားမ်ားႏွင့္ အထူးအခါသမယမ်ားတြင္ ေယာက္်ား၊မိန္းမတို႔သည္၎တို႔၏ အေကာင္းဆုံး ပိုးထည္မ်ားကို ဝတ္ဆင္ၾကေပမည္။ အေသးအစိတ္ဆုံး အထည္မ်ားမွာ အခ်ိတ္ (ဗမာလို- အခ်ိတ္) (စာေပအရ ခ်ိတ္)ဟု လူသိမ်ားေသာ၊ မ်ားျပားလွေသာ အေရာင္စုံတို႔ျဖင့္ စပ္ဟပ္ကာ လွပၿပီး ရွုပ္ေထြးေသာ လွိုင္းပုံသ႑ာန္အဆင္ သို႔မဟုတ္ ေတာလိုက္ေခြးသြားအဆင္ မ်ားျဖစ္ၿပီး အမရပူရ ရက္ကန္းသည္မ်ားက ရက္လုပ္ၾကသည္။ ထိုအခ်ိတ္အထည္မ်ားကို အထူးသျဖင့္ မဂၤလာေဆာင္ အခမ္းအနားမ်ားတြင္ ဝတ္ဆင္ၾကၿပီး၊ သတို႔သားႏွင့္ သတို႔သမီးတို႔သည္ လိုက္ဖက္ေသာအေရာင္ျဖင့္ အျမဲတမ္းလိုလို အဆင္တူညီစြာ ဝတ္ဆင္ၾကသည္။ဆင္းရဲေသာသူမ်ားပင္လၽွင္ အခ်ိဳ႕ေသာ ရိုးရာပိုးထည္မ်ားကို အထူးအခမ္းအနား မ်ားအတြက္ သိမ္းထားတတ္ၾကသည္။
ေရွးယခင္ကာလမ်ားတြင္ မင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္မ်ားႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ တက္သူမ်ားက ပုံမွန္အားျဖင့္ ပိုးထည္မ်ားကို ဝတ္ဆင္ၾကၿပီး၊ ေတာ္ဝင္ပုဆိုးမ်ားႏွင့္ ထဘီမ်ားမွာ ေရႊ၊ ေငြ၊ ပုလဲမ်ား၊ အဖိုးတန္ ေက်ာက္မ်က္ ရတနာမ်ားတို႔ျဖင့္ လွပဆန္းက်ယ္စြာ ပန္းမ်ားထိုးထားသည္။ ေခတ္သစ္တြင္ ျပန္လည္ထုတ္လုပ္ထားေသာ ထိုအဆင္မ်ားကို စင္တင္ ဇာတ္ပြဲ (ဗမာလို- ဇာတ္ပြဲ) (ဇာတ္သဘင္ကပြဲ) မ်ားတြင္ေတြ႕ျမင္နိုင္ပါသည္။လူမ်ိဳးစုႏွင့္ ေဒသအလိုက္ ရက္လုပ္ေသာ အထည္မ်ားႏွင့္ အဆင္မ်ားမွာ အမ်ိဳးအစားစုံလင္လွၿပီး လူအမ်ား ႏွစ္သက္ၾကသည္။ ၎တို႔မွာ ရခိုင္လုံခ်ည္၊ မြန္လုံခ်ည္၊ ကခ်င္လုံခ်ည္၊အင္းေလးလုံခ်ည္၊ ဇင္းမယ္(ခ်င္းမိုင္) လုံခ်ည္၊ ေယာလုံခ်ည္၊ ဆိတ္ခြံလုံခ်ည္၊ထားဝယ္လုံခ်ည္ႏွင့္ အျခား မ်ားစြာရွိသည္။အထူး အခမ္းအနားမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသားမ်ား ဝတ္ဆင္ေသာ ခ်ိတ္မဟုတ္ေသာ ပိုးပုဆိုးမ်ားကို ဘန္ေကာက္ (ဘန္ေကာက္) ပုဆိုးဟုေခၚသည္။ ကုလား (အိႏၵိယ)ပုဆိုးမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ပို၍ရွည္ၿပီး အရပ္ရွည္သူမ်ား ဝတ္ဆင္ၾကသည္။ ကုလားဆင္ (ဗမာလို- ကုလားဆင္) ဆိုသည္မွာ အိႏၵိယလူမ်ိဳး လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ ပိုင္ရွင္မ်ား ဝတ္ဆင္ေသာ အမည္းေရာင္၊ အညိဳေရာင္ႏွင့္ အျဖဴေရာင္ တို႔ျဖင့္ ေလးေထာင့္ကြက္ႀကီးႀကီး အဆင္မ်ားကို ရည္ညႊန္းသည္။ အိႏၵိယမွလာေသာ မာဆရိုက္လုံခ်ည္မ်ားမွာ ေက်ာ္ၾကားလ်က္ပင္ရွိၿပီး အထည္မွာ ခိုင္ခံ့သည္။
ဘက္စုံအသုံးျပဳနိုင္ျခင္းႏွင့္ သက္ေသာင့္သက္သာ ရွိျခင္း
ဗမာေယာက္်ား တစ္ဦး၏ ပုဆိုးခါးေတာင္းက်ိဳက္ ဝတ္ဆင္ထားေသာ႐ုပ္တု
လုံခ်ည္မ်ားေရာင္းေနပုံ(မဟာမုနိဘုရား၊ မႏၲေလးၿမိဳ႕)
လုံခ်ည္လဲျခင္းမွာ ရိုးရိုးပင္ျဖစ္သည္။ လုံခ်ည္အသစ္ကို ေျခေထာက္ေအာက္မွ ဆြဲတင္ကာ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ လုံခ်ည္အေဟာင္းကို ျဖည္ေလၽွာ့ကာ ေအာက္သို႔လႊတ္ခ်လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔မဟုတ္ လုံခ်ည္အသစ္ကို ေခါင္းေပၚမွလည္း စြပ္ခ်နိုင္သည္။ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး ၎တို႔ထဘီကို ေရမစိုေစပဲ နည္းနည္းခ်င္းစီဆြဲတင္ကာ ျမစ္ထဲသို႔ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ကူးျဖတ္ၿပီး ေခါင္းေပၚတြင္ရစ္ပတ္လ်က္ ထားရွိၿပီး ထိုနည္း၎အတိုင္းပင္ ေျပာင္းျပန္ျပန္လုပ္ကာ ေရထဲမွျပန္တက္လာသည္ကို ျမင္ေတြ႕နိုင္သည္။ ၎မွာ ေရခ်ိဳးခန္း သို႔မဟုတ္ အိပ္ခန္းတြင္း လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္အတိုင္း ပင့္မျခင္းမၽွသာ ျဖစ္သည္။ လုံခ်ည္မ်ားသည္ ကြင္းလုံးပုံအထည္မ်ား ျဖစ္ၾကေသာေၾကာင့္ ေလၽွာ္ဖြပ္ျခင္းႏွင့္ မီးပူတိုက္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ရာတြင္ ယင္းတို႔ထက္ လြယ္ကူသည့္ အထည္မ်ား မရွိပါေခ်။ အလြယ္တကူ လွန္းထားနိုင္၊ မီးပူတိုက္နိုင္၊ ေခါက္ထားနိုင္ၿပီး အဝတ္ဘီရိုထဲတြင္ ေနရာလည္း က်ယ္က်ယ္မယူဘဲ တစ္ခုေပၚ တစ္ခု ဆင့္ထားနိုင္ေပသည္။
https://sites.google.com/site/
0 comments:
Post a Comment