စံနမူနာျပဖြယ္ အဂတိလိုက္စားမႈ အနည္းဆံုးႏိုင္ငံ (သို႔မဟုတ္) ဖင္လန္ႏိုင္ငံ

ညီညီ(သံလြင္)

အဂတိလိုက္စားမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေရးၾကသမွ် အရာေတြဟာ မေကာင္းသတင္းေတြခ်ည္း ျဖစ္ေနေတာ့ ဘယ္လိုအေၾကာင္းအရာေတြက ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံကို အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ႐ွိေနေစသလဲ ဆိုတာနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးကို ညစ္ႏြမ္းေစသလဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔တေတြ အေတာ္ေလး သိေနၾကပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ အဂတိလိုက္စားမႈကင္းတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေအာင္ ဘာလုပ္ရမလဲဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ သိၾကပါသလား။ အဂတိလိုက္စားမႈကင္းတဲ့ ႏိုင္ငံဆိုတာ ဘာနဲ႔တူပါသလဲ။ ေနာက္ၿပီး အဲဒီ အဂတိကင္းတဲ့ႏိုင္ငံဟာ ဘယ္လို ႏိုင္ငံေရးနည္းနာေတြနဲ႔ အဂတိလိုက္စားမႈ ပေပ်ာက္ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ၾကသလဲဆိုတာကို အျခားႏိုင္ငံေတြ စံနမူနာယူႏိုင္ေအာင္ နည္းေပးလမ္းျပ လုပ္ႏိုင္ခဲ့မယ္ ဆိုရင္ အက်ဳိး႐ွိႏိုင္မလား စသျဖင့္ ေမးခြန္းမ်ားစြာ ထုတ္ႏိုင္ပါတယ္။

အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္း႐ွင္းတဲ့ ႏိုင္ငံအစိုးရေတြထဲမွာေတာ့ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ အေကာင္းဆံုး စံနမူနာ ျပစရာ ႏိုင္ငံတစ္ခုပါပဲ။ ကမၻာ့ စီးပြားေရးဖိုရမ္ရဲ႕ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈႏႈန္းကိန္းအရ စီးပြားေရး အေကာင္းဆံုးအေနအထားမွာ ႐ွိေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲမွာ အၿမဲလိုလို ပါေနၿပီး ၂၀၀၄ ကေန ၂၀၀၈ အထိ ၅ ႏွစ္တာကာလအတြင္း Transparency Int'l က ျပဳလုပ္တဲ့ စာရင္းမွာ ၃ ႏွစ္ဆက္တိုက္ ကမၻာ့ အဂတိလိုက္စားမႈ အကင္းဆံုး ႏိုင္ငံ အျဖစ္ ရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ ဥေရာပသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး Nokia လို ကမၻာေက်ာ္ ဆက္သြယ္ေရးကုမၸဏီႀကီးနဲ႔ အျခား ေကာ္ပိုေရး႐ွင္းႀကီးေတြ အမ်ားအျပား ႐ွိတဲ့ ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဖင္လန္ႏိုင္ငံ Helsinki ၿမိဳ႕မွာ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္က ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲကို လက္ခံ က်င္းပေပးခဲ့ၿပီး အင္ဒိုနီး႐ွားႏိုင္ငံက အာေခ်းသူပုန္ေတြနဲ႔ အင္ဒိုနီး႐ွား အစိုးရတို႔ အၾကား ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရေစဖို႔ ၾကား၀င္ေစ့စပ္ ေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

တကယ္လို႔မ်ား Helsinki ၿမိဳ႕မွာ လမ္းေလွ်ာက္သြားမယ္ဆိုရင္ ထူးျခားမႈ႐ွိတာကို ခံစားရမွာပါ။ ၿမိဳ႕လည္လမ္းမႀကီး တေလွ်ာက္က စက္ဘီးရပ္နားစခန္းေတြမွာ ရပ္ထားတဲ့ စက္ဘီးေတြမွာ ေသာ့ခတ္ထားျခင္း မ႐ွိပါဘူး။ စက္ဘီးပိုင္ရွင္ေတြကေတာ့ Mannerheimintie လို႔ ေခၚတဲ့ စူပါမားကတ္ႀကီးထဲ ေအးေအးလူလူ ေစ်း၀ယ္ထြက္ေနၾကပါတယ္။ ဒီလို တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈ ႐ွိတဲ့ ဖင္လန္ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံသားေတြ ဥပေဒ ခ်ဳိးေဖာက္ခဲ့ရင္လည္း ျပတ္သားထိေရာက္တဲ့နည္းနဲ႔ အေရးယူေလ့ ႐ွိပါတယ္။ ဥပမာ ေျပာရရင္ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလက Nokia ရဲ႕ အမႈေဆာင္အရာ႐ွိခ်ဳပ္တစ္ဦးျဖစ္သူ Anssi Vanjoki ဟာ သူ႔ရဲ႕ Harley-Davidson ေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္ကို Helsinki ၿမိဳ႕ ရဲ႕ လမ္းမေတြေပၚမွာ အၿပိဳင္ေမာင္း ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒဏ္ေငြ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ သိန္း ၄ ေထာင္ ေပးေဆာင္ ခဲ့ရပါတယ္။ တျခား တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဆိုရင္ေတာ့ ဒဏ္ေၾကး သိပ္မ်ားလိမ့္မယ္ မဟုတ္ေပမယ့္ ဖင္လန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ အ႐ွိန္ျမႇင့္ေမာင္းလို႔ ေပးေဆာင္ရတဲ့ ဒဏ္ေငြဟာ အဲဒီ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူရဲ႕ ၀င္ေငြနဲ႔ အခ်ဳိးက် ေပးေဆာင္ရတာမို႔ပါ။

ဖင္လန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး အစဥ္အလာနဲ႔ ဓေလ့ထံုးစံေတြကို ေသခ်ာစူးစမ္းၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အျခားေသာ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီလို အေၾကာင္းရင္းေတြေၾကာင့္ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ျဖစ္ရပါတယ္ဆိုတဲ့ ဆင္ေျခအေတာ္မ်ားမ်ားကို စိန္ေခၚေနတာ ေတြ႕ရမွာပါ။ ပထမဦးဆံုး ေျပာရရင္ေတာ့ တိုင္းျပည္တျပည္ဟာ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀လာတဲ့အခါ အဂတိလိုက္စားမႈ ေလ်ာ့ပါးသြားတယ္ဆိုတဲ့ အဆိုပါ။ ေပးေလ့႐ွိတဲ့ ဆင္ေျခကေတာ့ ဆင္းရဲလို႔ အဂတိလိုက္စားမႈ ျဖစ္ရတာပါတဲ့။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအဆိုဟာ ဖင္လန္ႏိုင္ငံနဲ႔ေတာ့ ကိုက္ညီျခင္း မ႐ွိပါဘူး။ ဖင္လန္ဟာ ေပၚတူဂီလိုပဲ ဥေရာပသမိုင္းမွာ အေတာ္ေလး ႏြမ္းပါးခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ၿပီး အိုင္ယာလန္လို အျခား တတိယကမၻာ့ႏိုင္ငံေတြလို အစာေရစာ ျပတ္လပ္မႈေတြ၊ အဟာရ မျပည့္၀မႈေတြကို ၁၈ ရာစုနဲ႔ ၁၉ ရာစုႏွစ္မ်ားမွာ ခံစားခဲ့ရတာပါ။ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာလည္း အေၾကြးပင္လယ္ေ၀ခဲ့ၿပီး စီးပြားေရးမွာ နလံမထူႏိုင္ေတာ့မယ့္အလား ျဖစ္ခဲ့ရပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ဒဏ္ကေန ႐ုန္းထႏိုင္ခဲ့သလို တည္ၿငိမ္ၿပီး အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အစဥ္အလာကို ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံကို နမူနာယူၿပီး ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဆင္းရဲမြဲေတျခင္းေၾကာင့္ အဂတိလိုက္စားမႈ ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အဆိုကို ဆန္႔က်င္ေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံက ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာလို႔ အဂတိလိုက္စားမႈ မ႐ွိေတာ့ဘူး ဆိုတာထက္ အဂတိလိုက္စားမႈ မ႐ွိျခင္းဟာ ႏိုင္ငံကို ၾကြယ္၀ခ်မ္းသာေအာင္ ေဆာင္က်ဥ္းေပးတယ္ဆိုတာကို ေတြ႕ရမွာပါ။ တနည္း ေျပာရမယ္ဆိုရင္ အဂတိလိုက္စားမႈ ပေပ်ာက္ေအာင္ ပိုက္ဆံအမ်ားႀကီး သံုးလိုက္တာဟာ ေအာင္ျမင္မယ္လို႔ အာမခံလို႔ မရသလို စီးပြားေရးတိုးတက္ျခင္းနဲ႔ အဂတိလိုက္စားမႈ ေလ်ာ့က်ျခင္းဟာလည္း အလိုလို အျပန္အလွန္ဆက္စပ္မႈ လံုး၀ မ႐ွိပါဘူး။ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံေတြဟာ တိုင္းျပည္ စီးပြားတိုးတက္ေအာင္ အရင္လုပ္မယ္။ ၿပီးေတာ့မွ အဂတိလိုက္စားမႈကို တိုက္ဖ်က္မယ္ဆိုၿပီး ေဆာင္႐ြက္တာဟာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ရာ ေႏွာင့္ေႏွးေစတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကို ေ႐ြးခ်ယ္ျခင္းပဲျဖစ္ၿပီး အရင္းအျမစ္ သယံဇာတေတြကို မလိုအပ္ဘဲ ပိုသံုးလိုက္ရတာပဲ အဖတ္တင္ပါလိမ့္မယ္။

ဒုတိယ အဆိုကေတာ့ ႏို္ငံငံတစ္ႏိုင္ငံမွာ လူမ်ဳိးစုကြဲေတြ အမ်ားႀကီး မ႐ွိျခင္းဟာ အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္းေ၀းတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးပါတယ္တဲ့။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ တူညီတဲ့ လူမႈဓေလ့ထံုးစံေတြေၾကာင့္ အခ်င္းခ်င္း ယံုၾကည္မႈ ပိုေပးႏိုင္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္တဲ့။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံရဲ႕ လူဦးေရ ၅ သန္းေက်ာ္ အနက္ ၉၂ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ ဖင္လန္ဘာသာစကားကို ေျပာၾကသူေတြ ျဖစ္ၿပီး က်န္သူေတြထဲက ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ကေတာ့ ဆြီဒင္ဘာသာစကားကို ေျပာၾကသူေတြပါ။ ဒါေပမယ့္ လူမ်ဳိးစုကြဲ အမ်ားႀကီး မ႐ွိလို႔ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္းတယ္လို႔ေတာ့ ေကာက္ခ်က္ခ်လို႔ မရပါဘူး။ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ႏိုင္ငံကို ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ဘဂၤလီလူမ်ဳိး ၉၈ ရာခိုင္ႏႈန္း ႐ွိေပမယ့္ အဂတိလိုက္စားမႈေတြကေတာ့ ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြား ႐ွိေနပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ႏိုင္ငံမွာ ဆင္းရဲလို႔ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ႐ွိေနတယ္လို႔ ေျပာမယ္ဆိုရင္ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀တဲ့ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္ေလာက္ မဆိုး႐ြားေပမယ့္ အဂတိလိုက္စားမႈက ႐ွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

တတိယ အဆိုကေတာ့ တိုင္းတပါးကိုလိုနီ အျဖစ္ က်ေရာက္ဖူးတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ အဂတိလိုက္စားမႈကို ဆိုးေမြအျဖစ္ ရလိုက္တယ္ဆိုတာပါ။ အဲဒီ ဆင္ေျခကိုေတာ့ ဥေရာပတိုက္သားေတြရဲ႕ ကိုလိုနီ အျဖစ္ က်ေရာက္ခဲ့ဖူးတဲ့ အိႏၵိယ၊ ဇင္ဘာေဘြစတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ၾကားရေလ့ ႐ွိပါတယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာလည္း သမိုင္းတေလွ်ာက္ သူတပါးအုပ္စိုးမႈကို ဆက္တိုက္ ခံခဲ့ရတဲ့ ႏိုင္ငံ တစ္ခုပါ။ ၁၃၂၃ ခုႏွစ္မွာ ဆီြဒင္ႏိုင္ငံရဲ႕ တစိတ္တေဒသ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၁၈၀၉ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ႐ု႐ွားလက္ေအာက္ကို က်ေရာက္ခဲ့တာဟာ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္ အထိပါပဲ။ အျခား တိုင္းတပါးကိုလိုနီေတြ ျဖစ္ဖူးၾကတဲ့ အာ႐ွနဲ႔ အာဖရိက ႏိုင္ငံေတြေလာက္ တိုင္းတပါး အုပ္ခ်ဳပ္မႈဒဏ္ကို ခံရခ်င္မွ ခံရလိမ့္မယ္လို႔ တခ်ဳိ႕က သံသယ ႐ွိပါလိမ့္မယ္။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံသားေတြဟာလဲ သူတို႔ကို အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ကိုလိုနီႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဖိႏွိပ္၊ ဂုပ္ေသြးစုပ္မႈဒဏ္ကို ေကာင္းေကာင္းႀကီး ခံစားခဲ့ရတာပါ။ ဒါဆိုရင္ ကိုလိုနီလက္ေအာက္က လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံခ်င္းအတူတူ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ အိႏၵိယလို၊ ဘဂၤလားေဒ့႐ွ္လို အဂတိလိုက္စားမႈေတြ အၾကား ႐ုန္းကန္မေနရဘဲ ဘာေၾကာင့္ အဂတိလိုက္စားမႈကင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးကို ဖန္တီးႏိုင္ခဲ့သလဲ။ အေျဖကေတာ့ ကိုလိုနီလက္ေအာက္ခံႏိုင္ငံ ျဖစ္ခဲ့ျခင္းထက္ လြတ္လပ္ေရး အေပၚ ဘယ္လို သေဘာထားခဲ့သလဲဆိုတာေပၚမွာ ပိုၿပီး မူတည္ေနပါတယ္။ တျခား တိုင္းျပည္ေတြလို အတိတ္က အရိပ္ဆိုးေတြ အေပၚအာ႐ံုစိုက္မေနဘဲ အနာဂတ္ရဲ႕ အလားအလာေကာင္းေတြမွာ အာ႐ံုစိုက္ ခဲ့တာမို႔ ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ မတူညီတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ခဲ့တာပါ။

ဖင္လန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အစိုးရ ဖြဲ႕စည္းမႈ ပံုသ႑ာန္ဟာ တကယ္ေတာ့ သိပ္ထူးျခားဆန္းျပားလွတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ၂ ေနရာမွာေတာ့ အေတာ္ေလးကို အတုယူ အားက်ဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ ပထမ တစ္ခုကေတာ့ အမ်ဳိးမ်ဳိးအစားစားေသာ လူမႈအဖြဲ႕အစည္း (Civil Society) ေတြကို ဖန္တီးႏိုင္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယ တစ္ခုကေတာ့ ျပည္သူေတြကို ဥပေဒျပဳသူေတြနဲ႔ ထိေရာက္ျမန္ဆန္တဲ့ နည္းလမ္းေတြ သံုးၿပီး တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕ခြင့္ေပးထားသလို သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြကို ေထာက္ျပေ၀ဖန္ ေျပာဆိုခြင့္ ေပးထားလို႔ပါ။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံမွာ အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္းေနတာဟာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြ လာဘ္စားမႈ မ႐ွိလုိ႔ မဟုတ္ပါဘူး။ လူထဲက လူေတြမို႔ သူတို႔လဲ လြယ္လြယ္ရတဲ့ လာဘ္ေငြကို ယူခ်င္ၾကမွာ မလြဲပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ သာမန္ျပည္သူေတြရဲ႕ ေစာင့္ၾကည့္မႈကို ခံေနရတာရယ္၊ လုပ္မိရင္ ခ်က္ခ်င္း ထိေရာက္တဲ့ ျပစ္ဒဏ္ကို ခံရမွာရယ္ကို စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဥပမာ တစ္ခု ေျပာရရင္ ဖင္လန္ႏိုင္ငံ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ Anneli Jäätteenmäki ဟာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ၿပီး ၆၉ ရက္အၾကာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ၁၈ ေန႔မွာ ရာထူးကေန ႏုတ္ထြက္ဖို႔ ဖိအားေပးခံခဲ့ရၿပီး ထြက္ခဲ့ရပါတယ္။ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲကာလမွာတုန္းက ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္ကို မ႐ိုးမသား လုပ္ခဲ့မႈေၾကာင့္ပါ။ ဖင္လန္ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ ႏို္င္ငံေရးသမားမ်ားဟာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈကို အလြန္ တန္ဖိုးထားၾကတယ္ ဆိုတာ ဒီျဖစ္ရပ္ကေန ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။

အခုဆိုရင္ Nokia ဖုန္းေတြ၊ သဘာ၀သစ္ေတာ ထိန္းသိမ္းမႈဆိုင္ရာ နည္းပညာေတြသာမက ဖင္လန္ႏိုင္ငံဟာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ အဂတိတိုက္ဖ်က္ေရး ေပၚလစီေတြကိုပါ ႏိုင္ငံတကာဆီ ျဖန္႔ျဖဴးေနပါၿပီ။ Helsinki ၿမိဳ႕ထဲမွာ ေလွ်ာက္သြားမယ္ ဆိုရင္ သံတမန္ တစ္ေယာက္ေယာက္၊ ဒါမွမဟုတ္ ၀န္ႀကီး တစ္ေယာက္ေယာက္၊ ဒါမွမဟုတ္ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းအုပ္စု တစ္ခုခုနဲ႔ မတိုက္မိေအာင္ ေလွ်ာက္သြားဖို႔ ဆိုတာေတာင္ မျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ကိုပဲ ကမၻာအရပ္ရပ္ကသူေတြဟာ ဖင္လန္ႏိုင္ငံကိုလာၿပီး အဂတိကင္း႐ွင္းေရး နည္းနာေတြကို ေလ့လာေနၾကရပါၿပီ။

ညီညီ(သံလြင္)

အထက္ပါ ေဆာင္းပါးသည္ မတ္လ ၃၁ ရက္ ၂၀၁၁ ခုုႏွစ္ထုုတ္ ျပည္သူ႔ေခတ္ဂ်ာနယ္ အတြဲ ၁ အမွတ္ ၃၈ တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

မူေရး စာေရးသူ Darren C. Zook သည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကာလီဖိုးနီးယားျပည္နယ္ တကၠသိုလ္(ဘာကေလ) တြင္ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ သင္ၾကားေနသူ ျဖစ္သည္။
(ကိုးကား။ ။ "Curious case of Finland's Clean Politics" by Darren C. Zook ၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလထုတ္ ဒီမိုကေရစီဂ်ာနယ္ အတြဲ ၂၀၊ အမွတ္ ၁) 

သံလြင္အိပ္မက္မွ ကူးယူေဖၚျပပါသည္။