ကြန္ျမဴနစ္ေခါင္းေဆာင္ၾကီးမ်ား အေၾကာင္း
Rozoner King created a doc
"ကားလ္မာ့ခ္".
ကားလ္မာ့ခ္ (Karl Marx) (၁၈၁၈-၁၈၈၃) သည္ သိပၸံနည္းက် ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒကို လက္ေတြ႕က်က် ေဖာ္ထုတ္သူအျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားပါသည္။ ကားလ္မာ့ခ္ ဖခင္မွာ ေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္ျပီး ကားလ္မာ့ခ္ကိုယ္တိုင္ကလည္း အသက္ ၁၇တြင္ ဘြန္းတကၠသိုလ္တြင္ ဥပေဒ ပညာကို ဆည္းပူးခဲ့သည္။ ေနာက္ဘာလင္တတၠသိုလ္၊ ေနာက္ဆံုး ဂ်ီနီဗာ တကၠသိုလ္သို႔ေရာက္ကာ ဒႆနိကေဗဒ အဓိကျဖင့္ ပါရဂူဘြဲ႕ရသည္။
ေနာက္ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးျဖစ္လာျပီး ကိုလံုးရွိ သတင္းစာတစ္ေစာင္တြင္ အတန္ၾကာ အယ္ဒီတာအျဖစ္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ေသးသည္။ သို႔ေသာ္ သူ၏တင္းမာသည္ ႏိုင္ငံေရးမူ၀ါဒမ်ား ေၾကာင့္အခက္အခဲမ်ားရွိလာကာ ပါရီသို႔ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစကာ သူ၏ေနာက္ဆံုးခ်ိန္အထိ အေကာင္းဆံုး တြဲဖက္ျဖစ္သည့္ ဖရက္ဒရစ္အိန္ဂ်ယ္လ္ ႏွင့္စတင္ဆံုစည္းရင္းႏွီးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
၄င္းတို႔ႏွစ္ဦးလံုးမွာ ကိုယ္ပိုင္နာမည္ျဖင့္ က်မ္းမ်ားကိုေရးခဲ့ၾကေသာ္လည္း အေတြးအေခၚ၊ မူ၀ါဒ မ်ားတြင္ တစ္ထပ္တည္းနီးပါးတူညီသျဖင့္ ႏွစ္ဦးေပါင္းေရးသည္ႏွင့္ ျခားနားမႈမရွိၾကေပ။ သို႔ေသာ္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကားလ္မာ့ခ္ကဦးေဆာင္ေလ့ရွိသည္။ မၾကာမီ ျပင္သစ္မွ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးသျဖင့္ ဘရပ္ဆဲလ္ သို႔ေရႊ႕ျပန္သည္။ ဘရပ္ဆဲလ္တြင္ရွိေနစဥ္ ၁၈၄၇တြင္ အေရးပါသည့္ က်မ္းျဖစ္သည့္ ဒႆနိကေဗဒ၏ ေပ်ာ့ခ်က္ အမည္ရက်မ္းကို ထုတ္ေ၀သည္။ ေနာက္တစ္ႏွစ္တြင္ အိန္ဂ်ယ္လ္ႏွင့္ ပူးတြဲေရးသားကာ ကမာၻေက်ာ္သည့္ ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာစာတမ္းကို ထုတ္ေ၀ျပန္သည္။ ေနာက္ ကိုလံုးသို႔ျပန္ေရာက္လာျပီး လပိုင္းအၾကာမွာပင္ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခံရျပန္သည္။ သို႔ျဖင့္ မာ့ခ္ လန္ဒန္သို႔လာေရာက္အေျခခ်ကာ ေသသည္အထိ ေနသြားခဲ့သည္။
လန္ဒန္တြင္ ရွိေနခ်ိန္မ်ားတြင္ အေရးပါသည့္ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားကို အဆက္မပ်က္လုပ္သည္။ ၀မ္းစာမရွာသျဖင့္ မိသားစုကို အိန္ဂ်ယ္လ္က ရက္ေရာစြာေထာက္ပံ့ထားသည္။ အေရးပါအရာေရာက္ဆံုးျဖစ္သည့္ အရင္းက်မ္း ပထမတြဲကို ၁၈၆၇ တြင္ထုတ္ေ၀သည္။ က်န္ဒုတိယတြဲႏွင့္ တတိယတြဲမ်ားမၿပီးမီ ၁၈၈၃ တြင္ကြယ္လြန္သျဖင့္ အိန္ဂ်ယ္လ္က ဆက္လက္ျဖည့္စြပ္္ေရးသားၿပီး တည္းျဖတ္ထုတ္ေ၀ေပးသည္။
မာ့ခ္ေရးသားခဲ့သမွ်သည္ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္၏ အေျခခံမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ေနာင္တြင္ေပၚေပါက္လာသည့္ ဆိုရွယ္လစ္မ်ားကလည္း မာ့ခ္၏က်မ္းမ်ားကို မွီျငမ္းျပဳၾကျပန္သည္။ မာ့ခ္ကြယ္လြန္ စတြင္ မည္သည့္ႏိုင္ငံမွ ၄င္း၏၀ါဒကို စမ္းသပ္ျခင္းမရွိၾကေပ။ သို႔ေသာ္ ႏွစ္မ်ားမၾကာမွီအခ်ိန္တြင္း ဆိုဗီယက္ရုရွားႏွင့္ တရုတ္ အပါအ၀င္ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ား ကြန္ျမဴနစ္ ႏွင့္ ဆိုရွယ္လစ္ ႏို္င္ငံမ်ားျဖစ္လာၾကသျဖင့္ အလြန္ၾသဇာၾကီးမားသည္ ဟုဆိုႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ သူ၏ၾသဇာမွာ ၾကာရွည္မခံေပ။ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုႀကီးမွာ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစု သို႔မကူးႏိုင္သကဲ့သို႔ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒမွာလည္း လက္တဆုပ္စာ ႏို္င္ငံမ်ားတြင္သာ ရွင္သန္ႏိုင္ေတာ့သျဖင့္ အၾကီးအက်ယ္ ရွံဳးႏွိမ့္ျပီ ဟုဆိုရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။
ရည္ညႊန္းကိုးကား
လီနင္ ဟုေက်ာ္ၾကားသည့္ ဗလာဒီမစ္ အီလစ္ခ်္ အိုလ်ာေနာ့ (Valdimic Ilyichi Olyanor) မွာ ကမာၻေပၚတြင္ ပထမဆံုးေသာ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုကို တည္ေထာင္သူ၊ မာ့ခ္ဝါဒကို လက္ေတြ႕ အေကာင္ထည္ေဖၚသူအျဖစ္ အမ်ားကသိၾကသည္။ ကားလ္မာ့ခ္ ေျပာသမွ်ကို ယံုၾကည္စြာျဖင့္ လိုက္နာသူ အျဖစ္လည္းေက်ာ္ၾကားသည္။
လီနင္ကို ဆမ္းဗရစ္ခ်္ျမိဳ႕ (Simbrisk) (ေနာင္တြင္ အိုလ်ာေနာ့ျမိဳ႕(Olyanor)) တြင္ဖြားျမင္သည္။ အေဖျဖစ္သူမွာ သစၥာရွိ အစိုးရ၀န္ထမ္း တစ္ဦးျဖစ္ေသာ္လည္း အစ္ကိုျဖစ္သူ အလက္ဇႏၵားမွာ ဇာဘုရင္ကို ဆန္႕က်င္သည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ပါ၀င္သျဖင့္ အသတ္ခံရသည္။လီနင္အသက္ ၂၃ႏွစ္တြင္ ျပင္းထန္သည္ ့ကြန္ျမဴနစ္တစ္ဦးအျဖစ္သို႔ ေရာက္လာသျဖင့္ ဇာဘုရင္အစိုးရက ဖမ္းဆီးျပီး ေထာင္တြင္း၌ ၁၄လထားျပီး ေနာက္ ဆိုက္ေဘးရီးယား (Siberia) သို႔နယ္ႏွင္ခံခဲ့ရသည္။ထိုေဒသတြင္ သံုးႏွစ္မွ် ေနရစဥ္အခ်ိန္အတြင္း ႏိုင္ငံေရး အေပါင္းအသင္းတစ္ဦးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုျပီး ရုရွားတြင္ ဓနရွင္၀ါဒ တိုးတက္ထြန္းကားလာပံု အမည္ရွိ က်မ္းတစ္ေဆာင္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ ၁၉၀၀၊ေဖေဖၚ၀ါရီတြင္ ျပစ္ဒဏ္မွလြတ္ျပီး အေနာက္ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၁၇ႏွစ္တိုင္ လွည့္လည္ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔ေနထိုင္စဥ္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ ေတာ္လွန္ေရးသမား ပီသစြာေနထိုင္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သူပါ၀င္သည့္ ရုရွဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီ ႏွစ္ျခမ္းကြဲေသာအခါ အင္အားပိုၾကီးသည့္ ေဗာ္ရွီဗစ္ပါတီ(Bolsheviks)၏ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာသည္။
ႏိုင္ငံ့စီးပြားေရး တင့္ေတာင္းမႈမရွိသည္ ၾကားမွ ဇာဘုရင္အစိုးရသည္ စစ္ပြဲအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ပထမကမာၻစစ္မွာ လီနင္အတြက္ အလြန္ေကာင္းသည့္ အခြင့္အေရးၾကီးျဖစ္လာသည္။ စစ္မျပီးမွီပင္ ျပည္သူတို႔အၾကား အလြန္မေက်မနပ္ျဖစ္လာျပီး ၁၉၁၇တြင္ အမ်ားသိၾကသည့္အတိုင္း ေအာက္တိုဘာေတာ္လွန္ေရးၾကီးျဖစ္ကာ ဇာဘုရင္အစိုးရျပဳတ္က်ျပီး ဒီမိုကရက္တစ္မ်ားစုေပါင္းသည့္ အစိုးရတစ္ရပ္အာဏာရယူခဲ့သည္။ ဇာဘုရင္အစိုးရ နန္းက်ေၾကာင္းသိလွ်င္ လီနင္ ျပည္ပမွ ရုရွားသို႔ ျပန္လာသည္။သို႔ေသာ္ ထိုအရပ္သားအစိုးရတြင္ အေတြ႔အၾကံဳနည္းသလို အာဏာၾကီးျခင္းမရွိေၾကာင္း လီနင္တစ္ေယာက္ ေကာင္းစြာနားလည္လာျပီး ေဗာ္ရွီဗစ္တို႔အား အင္အားေတာင့္တင္းသည့္ ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရတစ္ရပ္ အျမန္ဖြဲ႔ရန္၊တနည္းဆိုရလွ်င္ အာဏာသိမ္းရန္ လံႈေဆာ္သည္။ သို႔ျဖင့္ ဇူလိုင္လတြင္ ဆူပူမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ေအာင္ျမင္မႈမရသျဖင့္ လီနင္ကိုယ္တိုင္ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသည္။ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ေအာက္တိုဘာေတာ္လွန္ေရးတြင္မူ အျပီးသတ္ေအာင္ျမင္ျပီး လီနင္လည္း ႏိုင္ငံေခါင္ေဆာင္ျဖစ္လာေတာ့သည္။
ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လွ်င္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပင္ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးကို တည္ေဆာက္သည္။အလြန္ရက္စက္သူ၊ ၀ါေဒရးရာျပင္းထန္သူအျဖစ္ အမ်ားကဆိုလာၾကသည္။ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရပံုစံ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ေၾကာင္း ေကာင္းစြာနားလည္လာျပီးေနာက္ လမ္းစဥ္ေျပာင္းကာ အရင္းရွင္ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္(Capitalist Socialist Economy)ကို တည္ေဆာက္သည္။ ထိုပံုစံမွာ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု၏ ေနာက္ဆံုးခ်ိန္မ်ားထိ အသံုးျပဳခဲ့သည္။
အာဏာတည္ျမဲေရးလမ္းစဥ္အျဖစ္ ျပည္တြင္းရွိသတင္းစာမ်ား၊အသံလြင့္ဌာနမ်ား အပါအ၀င္အျခားမည္သည့္ ဌာနကိုမဆို ပါတီအစိုးရ၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္သာထားသည္။ အုပ္စိုးခ်ိန္ ငါးႏွစ္တာအတြင္း ရုရွားမင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္မ်ားကို အျပီးသတ္ရွင္းလင္းခဲ့သည္။ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကို အျမင္မၾကည္သူ၊၀ါဒကြဲသူမ်ားကို ေထာင္ခ်ျခင္း၊ ကြပ္မ်က္ျခင္းတို႔ကို လုပ္္ေဆာင္ခဲ့သည္။
တရားေဟာ စင္ျမွင့္ထက္မွ လီနင္(၁၈၇၀-၁၉၂၄)
လီနင္သည္ အစြမ္းထက္သည့္ႏိုင္ငံေရးသမားသာမဟုတ္ စာေရးေကာင္းသူတစ္ဦးလည္းျဖစ္သည္။ကြန္ျမဴနစ္က်မ္းစာ အမ်ားအျပားေရးျပီး ကမာၻေပၚတြင္ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ပ်ံႏွံအားေကာင္းေရးကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ (လီနင္ေရးသားခဲ့သည့္ က်မ္းမ်ားကို သိလွ်င္ ကူညီေဖၚျပေပးေစလိုပါသည္။)
၁၉၂၂ ၊ေမတြင္ အလြန္ဆိုး၀ါးသည့္ ႏွလံုးေရာဂါကို လီနင္စတင္ခံစားလာရသျဖင့္ ကြယ္လြန္ခ်ိန္ေရာက္သည့္ ၁၉၂၄ထိ တိုင္းျပည္ကို ေကာင္းစြာဦးေဆာင္ႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့ပဲျဖစ္ခဲ့ရသည္။ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ သူ႔ရုပ္အေလာင္းကို မပုပ္မသိုးေစရန္ ေဆးျဖင့္စီရင္ျပီး ေမာ္စကို(Moscow)ရွိ ရင္ျပင္နီ (Red Square)တြင္ ဗိမာန္တည္ကာ အမ်ားလာေရာက္ ၾကည့္ရွဳခြင့္ ေပးထားသည္။
ရင္ျပင္နီရွိ လီနင္၏ ရုပ္ကလာဒ္(၁၈၇၀-၁၉၂၄)
လီနင္အစျပဳသည့္ ေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ အစစတြင္ ေနာက္က်က်န္ေနသည့္ ရုရွားသည္ ေခတ္သစ္တစ္ရပ္သို႔ လ်င္ျမန္စြာ တိုးတက္သြားခဲ့သည္မွာ ျငင္းမရေပ။ထို႔ျပင္ ကမာၻႏွင့္အ၀ွမ္းဆိုသလိုပင္ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံမ်ား ေပၚေပါက္လာျပီးေနာက္ ၁၉၇၉ ထိ ကြန္ျမဴနစ္ၾသဇာ ပ်ံႏွံႏိုင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ထိုအခ်ိန္အထိ ကမာၻ႔လူဦးေရ၏ သံုပံုတစ္ပံုမွာ ကြန္ျမဴနစ္အရိပ္ ေအာက္တြင္ ေနထိုင္ခဲ့ရသည္ မွာအထင္အရွားပင္ျဖစ္သည္။
လီနင္သည္ ကားလ္မာ့ခ္၏ ၀ါဒမ်ားကို၊ လမ္းစဥ္မ်ားကို လိုက္နာသည္ဟုဆိုေသာ္လည္း လီနင္မၾကာခဏေျပာေလ့ရွိသည့္ ပစၥည္းမဲ့အာဏာရွင္စနစ္ ဆိုသည့္ အသံုးအႏံႈးကို မာ့ခ္၏က်မ္းစာမ်ားတြင္အၾကိမ္မ်ားစြာမေတြ႕ရေပ။လက္ေတြ႕ေတာ္လွန္ေရး လုပ္ရာတြင္ နည္းပရိယာရ္ႏွင့္ ပတ္သတ္ျပီး အလြန္စူးစိုက္စြာ သံုးစြဲေလ့ရွိသူျဖစ္ျပီး အၾကမ္းဖက္ရန္လည္း ၀န္မေလးသူအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ ထို ကိစၥရပ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး လီနင္ မၾကာခဏေျပာေလ့ရွိသည့္ စကားမွာ “သမိုင္းမွာ ဘယ္လူတန္းစား တိုက္ပြဲကမ်ား အၾကမ္းနည္းမသံုးပဲ ေအာင္ျမင္သြားတာမ်ိဳးရွိပါရဲ႕လား။” ဟူ၍ျ့ဖစ္သည္။
ရည္ညႊန္းကိုးကား
ေဒါက္တာသန္းထြန္း
"ကားလ္မာ့ခ္".
ကားလ္မာ့ခ္ (Karl Marx) (၁၈၁၈-၁၈၈၃) သည္ သိပၸံနည္းက် ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒကို လက္ေတြ႕က်က် ေဖာ္ထုတ္သူအျဖစ္ ေက်ာ္ၾကားပါသည္။ ကားလ္မာ့ခ္ ဖခင္မွာ ေရွ႕ေနတစ္ဦးျဖစ္ျပီး ကားလ္မာ့ခ္ကိုယ္တိုင္ကလည္း အသက္ ၁၇တြင္ ဘြန္းတကၠသိုလ္တြင္ ဥပေဒ ပညာကို ဆည္းပူးခဲ့သည္။ ေနာက္ဘာလင္တတၠသိုလ္၊ ေနာက္ဆံုး ဂ်ီနီဗာ တကၠသိုလ္သို႔ေရာက္ကာ ဒႆနိကေဗဒ အဓိကျဖင့္ ပါရဂူဘြဲ႕ရသည္။
ေနာက္ ဂ်ာနယ္လစ္တစ္ဦးျဖစ္လာျပီး ကိုလံုးရွိ သတင္းစာတစ္ေစာင္တြင္ အတန္ၾကာ အယ္ဒီတာအျဖစ္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ေသးသည္။ သို႔ေသာ္ သူ၏တင္းမာသည္ ႏိုင္ငံေရးမူ၀ါဒမ်ား ေၾကာင့္အခက္အခဲမ်ားရွိလာကာ ပါရီသို႔ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္သည္။ ထိုအခ်ိန္မွစကာ သူ၏ေနာက္ဆံုးခ်ိန္အထိ အေကာင္းဆံုး တြဲဖက္ျဖစ္သည့္ ဖရက္ဒရစ္အိန္ဂ်ယ္လ္ ႏွင့္စတင္ဆံုစည္းရင္းႏွီးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
၄င္းတို႔ႏွစ္ဦးလံုးမွာ ကိုယ္ပိုင္နာမည္ျဖင့္ က်မ္းမ်ားကိုေရးခဲ့ၾကေသာ္လည္း အေတြးအေခၚ၊ မူ၀ါဒ မ်ားတြင္ တစ္ထပ္တည္းနီးပါးတူညီသျဖင့္ ႏွစ္ဦးေပါင္းေရးသည္ႏွင့္ ျခားနားမႈမရွိၾကေပ။ သို႔ေသာ္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကားလ္မာ့ခ္ကဦးေဆာင္ေလ့ရွိသည္။ မၾကာမီ ျပင္သစ္မွ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးသျဖင့္ ဘရပ္ဆဲလ္ သို႔ေရႊ႕ျပန္သည္။ ဘရပ္ဆဲလ္တြင္ရွိေနစဥ္ ၁၈၄၇တြင္ အေရးပါသည့္ က်မ္းျဖစ္သည့္ ဒႆနိကေဗဒ၏ ေပ်ာ့ခ်က္ အမည္ရက်မ္းကို ထုတ္ေ၀သည္။ ေနာက္တစ္ႏွစ္တြင္ အိန္ဂ်ယ္လ္ႏွင့္ ပူးတြဲေရးသားကာ ကမာၻေက်ာ္သည့္ ကြန္ျမဴနစ္ေၾကညာစာတမ္းကို ထုတ္ေ၀ျပန္သည္။ ေနာက္ ကိုလံုးသို႔ျပန္ေရာက္လာျပီး လပိုင္းအၾကာမွာပင္ ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခံရျပန္သည္။ သို႔ျဖင့္ မာ့ခ္ လန္ဒန္သို႔လာေရာက္အေျခခ်ကာ ေသသည္အထိ ေနသြားခဲ့သည္။
လန္ဒန္တြင္ ရွိေနခ်ိန္မ်ားတြင္ အေရးပါသည့္ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားကို အဆက္မပ်က္လုပ္သည္။ ၀မ္းစာမရွာသျဖင့္ မိသားစုကို အိန္ဂ်ယ္လ္က ရက္ေရာစြာေထာက္ပံ့ထားသည္။ အေရးပါအရာေရာက္ဆံုးျဖစ္သည့္ အရင္းက်မ္း ပထမတြဲကို ၁၈၆၇ တြင္ထုတ္ေ၀သည္။ က်န္ဒုတိယတြဲႏွင့္ တတိယတြဲမ်ားမၿပီးမီ ၁၈၈၃ တြင္ကြယ္လြန္သျဖင့္ အိန္ဂ်ယ္လ္က ဆက္လက္ျဖည့္စြပ္္ေရးသားၿပီး တည္းျဖတ္ထုတ္ေ၀ေပးသည္။
မာ့ခ္ေရးသားခဲ့သမွ်သည္ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္၏ အေျခခံမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ေနာင္တြင္ေပၚေပါက္လာသည့္ ဆိုရွယ္လစ္မ်ားကလည္း မာ့ခ္၏က်မ္းမ်ားကို မွီျငမ္းျပဳၾကျပန္သည္။ မာ့ခ္ကြယ္လြန္ စတြင္ မည္သည့္ႏိုင္ငံမွ ၄င္း၏၀ါဒကို စမ္းသပ္ျခင္းမရွိၾကေပ။ သို႔ေသာ္ ႏွစ္မ်ားမၾကာမွီအခ်ိန္တြင္း ဆိုဗီယက္ရုရွားႏွင့္ တရုတ္ အပါအ၀င္ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ား ကြန္ျမဴနစ္ ႏွင့္ ဆိုရွယ္လစ္ ႏို္င္ငံမ်ားျဖစ္လာၾကသျဖင့္ အလြန္ၾသဇာၾကီးမားသည္ ဟုဆိုႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ သူ၏ၾသဇာမွာ ၾကာရွည္မခံေပ။ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုႀကီးမွာ ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစု သို႔မကူးႏိုင္သကဲ့သို႔ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒမွာလည္း လက္တဆုပ္စာ ႏို္င္ငံမ်ားတြင္သာ ရွင္သန္ႏိုင္ေတာ့သျဖင့္ အၾကီးအက်ယ္ ရွံဳးႏွိမ့္ျပီ ဟုဆိုရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။
ရည္ညႊန္းကိုးကား
- ေက်ာ္စြာ(၁၀၀)-ေဒါက္တာသန္းထြန္း
လီနင္ ဟုေက်ာ္ၾကားသည့္ ဗလာဒီမစ္ အီလစ္ခ်္ အိုလ်ာေနာ့ (Valdimic Ilyichi Olyanor) မွာ ကမာၻေပၚတြင္ ပထမဆံုးေသာ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုကို တည္ေထာင္သူ၊ မာ့ခ္ဝါဒကို လက္ေတြ႕ အေကာင္ထည္ေဖၚသူအျဖစ္ အမ်ားကသိၾကသည္။ ကားလ္မာ့ခ္ ေျပာသမွ်ကို ယံုၾကည္စြာျဖင့္ လိုက္နာသူ အျဖစ္လည္းေက်ာ္ၾကားသည္။
လီနင္ကို ဆမ္းဗရစ္ခ်္ျမိဳ႕ (Simbrisk) (ေနာင္တြင္ အိုလ်ာေနာ့ျမိဳ႕(Olyanor)) တြင္ဖြားျမင္သည္။ အေဖျဖစ္သူမွာ သစၥာရွိ အစိုးရ၀န္ထမ္း တစ္ဦးျဖစ္ေသာ္လည္း အစ္ကိုျဖစ္သူ အလက္ဇႏၵားမွာ ဇာဘုရင္ကို ဆန္႕က်င္သည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္ ပါ၀င္သျဖင့္ အသတ္ခံရသည္။လီနင္အသက္ ၂၃ႏွစ္တြင္ ျပင္းထန္သည္ ့ကြန္ျမဴနစ္တစ္ဦးအျဖစ္သို႔ ေရာက္လာသျဖင့္ ဇာဘုရင္အစိုးရက ဖမ္းဆီးျပီး ေထာင္တြင္း၌ ၁၄လထားျပီး ေနာက္ ဆိုက္ေဘးရီးယား (Siberia) သို႔နယ္ႏွင္ခံခဲ့ရသည္။ထိုေဒသတြင္ သံုးႏွစ္မွ် ေနရစဥ္အခ်ိန္အတြင္း ႏိုင္ငံေရး အေပါင္းအသင္းတစ္ဦးႏွင့္ ေတြ႕ဆံုျပီး ရုရွားတြင္ ဓနရွင္၀ါဒ တိုးတက္ထြန္းကားလာပံု အမည္ရွိ က်မ္းတစ္ေဆာင္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ ၁၉၀၀၊ေဖေဖၚ၀ါရီတြင္ ျပစ္ဒဏ္မွလြတ္ျပီး အေနာက္ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ၁၇ႏွစ္တိုင္ လွည့္လည္ေနထိုင္ခဲ့သည္။ ထိုသို႔ေနထိုင္စဥ္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ ေတာ္လွန္ေရးသမား ပီသစြာေနထိုင္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သူပါ၀င္သည့္ ရုရွဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီ ႏွစ္ျခမ္းကြဲေသာအခါ အင္အားပိုၾကီးသည့္ ေဗာ္ရွီဗစ္ပါတီ(Bolsheviks)၏ ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လာသည္။
ႏိုင္ငံ့စီးပြားေရး တင့္ေတာင္းမႈမရွိသည္ ၾကားမွ ဇာဘုရင္အစိုးရသည္ စစ္ပြဲအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ပထမကမာၻစစ္မွာ လီနင္အတြက္ အလြန္ေကာင္းသည့္ အခြင့္အေရးၾကီးျဖစ္လာသည္။ စစ္မျပီးမွီပင္ ျပည္သူတို႔အၾကား အလြန္မေက်မနပ္ျဖစ္လာျပီး ၁၉၁၇တြင္ အမ်ားသိၾကသည့္အတိုင္း ေအာက္တိုဘာေတာ္လွန္ေရးၾကီးျဖစ္ကာ ဇာဘုရင္အစိုးရျပဳတ္က်ျပီး ဒီမိုကရက္တစ္မ်ားစုေပါင္းသည့္ အစိုးရတစ္ရပ္အာဏာရယူခဲ့သည္။ ဇာဘုရင္အစိုးရ နန္းက်ေၾကာင္းသိလွ်င္ လီနင္ ျပည္ပမွ ရုရွားသို႔ ျပန္လာသည္။သို႔ေသာ္ ထိုအရပ္သားအစိုးရတြင္ အေတြ႔အၾကံဳနည္းသလို အာဏာၾကီးျခင္းမရွိေၾကာင္း လီနင္တစ္ေယာက္ ေကာင္းစြာနားလည္လာျပီး ေဗာ္ရွီဗစ္တို႔အား အင္အားေတာင့္တင္းသည့္ ကြန္ျမဴနစ္အစိုးရတစ္ရပ္ အျမန္ဖြဲ႔ရန္၊တနည္းဆိုရလွ်င္ အာဏာသိမ္းရန္ လံႈေဆာ္သည္။ သို႔ျဖင့္ ဇူလိုင္လတြင္ ဆူပူမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး ေအာင္ျမင္မႈမရသျဖင့္ လီနင္ကိုယ္တိုင္ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသည္။ေနာက္တစ္ၾကိမ္ ေအာက္တိုဘာေတာ္လွန္ေရးတြင္မူ အျပီးသတ္ေအာင္ျမင္ျပီး လီနင္လည္း ႏိုင္ငံေခါင္ေဆာင္ျဖစ္လာေတာ့သည္။
ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ျဖစ္လွ်င္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ပင္ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးကို တည္ေဆာက္သည္။အလြန္ရက္စက္သူ၊ ၀ါေဒရးရာျပင္းထန္သူအျဖစ္ အမ်ားကဆိုလာၾကသည္။ ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရပံုစံ မေအာင္ျမင္ႏိုင္ေၾကာင္း ေကာင္းစြာနားလည္လာျပီးေနာက္ လမ္းစဥ္ေျပာင္းကာ အရင္းရွင္ဆိုရွယ္လစ္စီးပြားေရးစနစ္(Capitalist Socialist Economy)ကို တည္ေဆာက္သည္။ ထိုပံုစံမွာ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စု၏ ေနာက္ဆံုးခ်ိန္မ်ားထိ အသံုးျပဳခဲ့သည္။
အာဏာတည္ျမဲေရးလမ္းစဥ္အျဖစ္ ျပည္တြင္းရွိသတင္းစာမ်ား၊အသံလြင့္ဌာနမ်ား အပါအ၀င္အျခားမည္သည့္ ဌာနကိုမဆို ပါတီအစိုးရ၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္သာထားသည္။ အုပ္စိုးခ်ိန္ ငါးႏွစ္တာအတြင္း ရုရွားမင္းမ်ိဳးမင္းႏြယ္မ်ားကို အျပီးသတ္ရွင္းလင္းခဲ့သည္။ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကို အျမင္မၾကည္သူ၊၀ါဒကြဲသူမ်ားကို ေထာင္ခ်ျခင္း၊ ကြပ္မ်က္ျခင္းတို႔ကို လုပ္္ေဆာင္ခဲ့သည္။
တရားေဟာ စင္ျမွင့္ထက္မွ လီနင္(၁၈၇၀-၁၉၂၄)
လီနင္သည္ အစြမ္းထက္သည့္ႏိုင္ငံေရးသမားသာမဟုတ္ စာေရးေကာင္းသူတစ္ဦးလည္းျဖစ္သည္။ကြန္ျမဴနစ္က်မ္းစာ အမ်ားအျပားေရးျပီး ကမာၻေပၚတြင္ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ပ်ံႏွံအားေကာင္းေရးကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ (လီနင္ေရးသားခဲ့သည့္ က်မ္းမ်ားကို သိလွ်င္ ကူညီေဖၚျပေပးေစလိုပါသည္။)
၁၉၂၂ ၊ေမတြင္ အလြန္ဆိုး၀ါးသည့္ ႏွလံုးေရာဂါကို လီနင္စတင္ခံစားလာရသျဖင့္ ကြယ္လြန္ခ်ိန္ေရာက္သည့္ ၁၉၂၄ထိ တိုင္းျပည္ကို ေကာင္းစြာဦးေဆာင္ႏိုင္စြမ္းမရွိေတာ့ပဲျဖစ္ခဲ့ရသည္။ကြယ္လြန္ျပီးေနာက္ သူ႔ရုပ္အေလာင္းကို မပုပ္မသိုးေစရန္ ေဆးျဖင့္စီရင္ျပီး ေမာ္စကို(Moscow)ရွိ ရင္ျပင္နီ (Red Square)တြင္ ဗိမာန္တည္ကာ အမ်ားလာေရာက္ ၾကည့္ရွဳခြင့္ ေပးထားသည္။
ရင္ျပင္နီရွိ လီနင္၏ ရုပ္ကလာဒ္(၁၈၇၀-၁၉၂၄)
လီနင္အစျပဳသည့္ ေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ အစစတြင္ ေနာက္က်က်န္ေနသည့္ ရုရွားသည္ ေခတ္သစ္တစ္ရပ္သို႔ လ်င္ျမန္စြာ တိုးတက္သြားခဲ့သည္မွာ ျငင္းမရေပ။ထို႔ျပင္ ကမာၻႏွင့္အ၀ွမ္းဆိုသလိုပင္ ကြန္ျမဴနစ္ႏိုင္ငံမ်ား ေပၚေပါက္လာျပီးေနာက္ ၁၉၇၉ ထိ ကြန္ျမဴနစ္ၾသဇာ ပ်ံႏွံႏိုင္ခဲ့သည္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ထိုအခ်ိန္အထိ ကမာၻ႔လူဦးေရ၏ သံုပံုတစ္ပံုမွာ ကြန္ျမဴနစ္အရိပ္ ေအာက္တြင္ ေနထိုင္ခဲ့ရသည္ မွာအထင္အရွားပင္ျဖစ္သည္။
လီနင္သည္ ကားလ္မာ့ခ္၏ ၀ါဒမ်ားကို၊ လမ္းစဥ္မ်ားကို လိုက္နာသည္ဟုဆိုေသာ္လည္း လီနင္မၾကာခဏေျပာေလ့ရွိသည့္ ပစၥည္းမဲ့အာဏာရွင္စနစ္ ဆိုသည့္ အသံုးအႏံႈးကို မာ့ခ္၏က်မ္းစာမ်ားတြင္အၾကိမ္မ်ားစြာမေတြ႕ရေပ။လက္ေတြ႕ေတာ္လွန္ေရး လုပ္ရာတြင္ နည္းပရိယာရ္ႏွင့္ ပတ္သတ္ျပီး အလြန္စူးစိုက္စြာ သံုးစြဲေလ့ရွိသူျဖစ္ျပီး အၾကမ္းဖက္ရန္လည္း ၀န္မေလးသူအျဖစ္ သတ္မွတ္ၾကသည္။ ထို ကိစၥရပ္ႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး လီနင္ မၾကာခဏေျပာေလ့ရွိသည့္ စကားမွာ “သမိုင္းမွာ ဘယ္လူတန္းစား တိုက္ပြဲကမ်ား အၾကမ္းနည္းမသံုးပဲ ေအာင္ျမင္သြားတာမ်ိဳးရွိပါရဲ႕လား။” ဟူ၍ျ့ဖစ္သည္။
ရည္ညႊန္းကိုးကား
ေဒါက္တာသန္းထြန္း
0 comments:
Post a Comment