လစ္ဘရယ္၀ါဒ (Liberalism)ႏွင့္ လစ္ဘရယ္သမုိင္းေၾကာင္း (အပုိင္း-၁၀)

May 15, 2014 at 11:27pm

အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ(Nationalism)ႏွင့္ လစ္ဘရယ္အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ(Liberal Nationalism)-
အပုိင္း (၁)

အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ စတင္ေပၚေပါက္လာျခင္း 
 
အဂၤလန္တြင္ ပထမေျမာက္ဂ်ိန္းဘုရင္ (၁၅၆၆-၁၆၂၅)က ဘုရင္ႏွင့္ဘုရားသခင္၏ တန္ခုိး အာဏာ
တူညီသည္ဟူေသာ အယူအဆျဖင့္ ႏုိင္ငံ၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကုိ လႊမ္းမုိး ခ်ဳပ္ကုိင္ ထားခဲ့သည္။
ထုိ႔အတူ ယင္းအယူအဆကုိ လက္မခံသူမ်ားက ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကၿပီး၊ တရားေရးပါရဂူ ဂၽြန္ဆဲလ္ဒန္
(John Seldon) ကဲ့သုိ႔ေသာ ပုဂိၢဳလ္မ်ဳိးမွာ ဘုရင္ကုိ ေ၀ဖန္ျခင္းေၾကာင့္ ေခါင္းျဖတ္စက္ျဖင့္ အသတ္
ခံရသည္။
 
ေနာက္ပုိင္းတြင္ ဘုရင္သည္သာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ပုိင္ရွင္ျဖစ္ေၾကာင္း ေထာက္ခံသည္႔ ဘုရင့္ဂုိဏ္း
သားမ်ားႏွင့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၏ မူလပုိင္ရွင္မွာ ျပည္သူသာျဖစ္ေၾကာင္း လက္ခံ ထားသည္႔ပါလီမန္
ဂုိဏ္းသားတုိ႔ တုိက္ခုိက္ခဲ့ၾကရာ ၄င္းျပည္တြင္းစစ္တြင္ ပါလီမန္ဂုိဏ္းသားတုိ႔ ေအာင္ပဲြခံႏုိင္ခဲ့ၾကေလ
သည္။
ထုိအခ်ိန္ကာလက ဂ်ိန္းဘုရင္ကုိ ဆန္႔က်င္ ေတာ္လွန္သူမ်ားထဲတြင္ ျပင္သစ္ဘုန္းေတာ္ႀကီး
ေၾသာဂတ္စတင္းဘာရု(လ္)သည္ ထင္ရွားၿပီး၊ အမ်ဳိးသား၀ါဒ(Nationalism)ဟူေသာ ေ၀ါဟာရကုိ
ယင္းက စတင္သုံးစဲြခဲ့ျခင္းျဖစ္ေလသည္။


ထုိ႔ေနာက္ (၁၆)ရာစုနိဂုံးပုိင္းေလာက္တြင္ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ၌ ေပၚလတစ္ (Politiques) ဟူေသာ ႏုိင္ငံေရး
ပါတီတခုေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ ယင္းပါတီသည္ လူသာ (Luther)ႏွင့္ မက္ခီဗယ္လီ(Machiavelli)တုိ႔၏
အေတြးအျမင္မ်ားကုိ ေထာက္ခံသည္။ ၄င္းပါတီ၏ အယူအဆသေဘာ တရားမွာ ႏုိင္ငံသားတုိင္းသည္
ႏုိင္ငံအေပၚသစၥာေစာင့္သိရိုေသရမည္ျဖစ္ၿပီး၊ ဘာသာေရးသည္ လူတစ္ဦးခ်င္း၏ ပုဂၢိဳလ္ေရးကိစၥသာျဖစ္
သျဖင့္ ႏုိင္ငံသားမ်ားအေနျဖင့္ မည္သည္႔ဘာသာပင္ ကိုးကြယ္သည္ျဖစ္ပါေစ နားလည္ခြင့္ျပဳေပးရမည္
ျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။ ထုိ႔အျပင္ ဘာသာေရး ကုိ လြတ္လပ္စြာ ကုိးကြယ္မႈေပးျခင္းျဖင့္ ႏုိင္ငံေတာ္ဟူ
ေသာ ေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ စည္းလုံး ညီညြတ္မႈရွိေစရန္ ရည္ရြယ္ၾကပါသည္။ ၄င္းတုိ႔က ႏုိင္ငံေရးနယ္
ပယ္အတြင္း ဘာသာေရးကိစၥမ်ား ပါ၀င္လာျခင္းကုိ မလုိလားေခ်။ ျပည္တြင္းစစ္မ်ားက ႏုိင္ငံသားအခ်င္း
ခ်င္း ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ျခယ္သတ္ျဖတ္ျခင္းကုိျဖစ္ေစကာ စည္းလုံး ညီညြတ္မႈကုိ ပ်က္ျပားေစသကဲ့သုိ႔ တုိင္းျပည္
အင္အားကုိ ျပဳိကဲြေစႏုိင္သည္ဟုလည္းေထာက္ျပ ၾကသည္။ ယင္းတုိ႔၏အယူအဆမ်ားမွာ မက္ခီဗယ္လီ
၏ အႏၶိမရည္မွန္းခ်က္ျဖစ္ေသာႏုိင္ငံေတာ္ အက်ဳိးစီးပြား (National Interest)ကုိ ေရွးရႈေနေၾကာင္း ေတြ႔
ရသည္။ ႏုိင္ငံေတာ္အက်ဳိးစီးပြား တုိးပြားျခင္းသည္ ႏုိင္ငံသားတဦးခ်င္း၏အက်ဳိးစီးပြားကုိ ျမွင့္တင္ေပးျခင္း
သာျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ ယူထားၾကသည္။

အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ(Nationalism)၏ မူလရင္းျမစ္

အမွန္တကယ္အားျဖင့္ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ (Nationalism)၏ မူလရင္းျမစ္မွာ ႏုိင္ငံေရးအစြန္းအထင္း
ကင္းစင္ပါသည္။ Nasci(ေမြးဖြားျခင္း)ဟူေသာ လက္တင္ေ၀ါဟာရမွ Nation(ႏုိင္ငံ)သုိ႔ ေျပာင္းလဲလာ
ျခင္းျဖစ္သည္။ Nation ၏ မူလအဖြင့္မွာ မ်ဳိးႏြယ္တစုတည္း ေမြးဖြားလာေသာ လူအုပ္စုတစု(သုိ႔မဟုတ္)
လူမ်ဳိးစုကုိသာ ညႊန္းၿပီး၊ (၁၈)ရာစုေရာက္ေသာ အခါတြင္မွ ထုိလူ အုပ္စု/ လူတဦးခ်င္းကုိ ႏုိင္ငံသားမ်ား
အျဖစ္ သြတ္သြင္း သတ္မွတ္လုိက္ျခင္းျဖင့္ ႏုိင္ငံဟူေသာ အေကာက္အယူအသစ္တခု ေပၚထြက္လာခဲ့
ျခင္းျဖစ္သည္။


ေနာက္ပုိင္းတြင္ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒသည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားမွ အုပ္ခ်ဳပ္ခံလူတန္းစားတုိ႔ကုိ အလြယ္
တကူအုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္မည္႔ အေကာင္းဆုံးလက္နက္တခု ျဖစ္လာခဲ့ေလသည္။ ႏုိင္ငံေတာ္ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္
ေအာက္တြင္ ကြဲျပားေသာ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား၊ ဘာသာမ်ားအတူတကြ တစည္းတလုံးတည္းရွိေနေစေရးသည္
အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားတုိ႔၏ အေရးအႀကီးဆုံးေသာ ရည္မွန္း ခ်က္ပင္ျဖစ္ေလသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူ လူတန္း
စားမ်ားအေနျဖင့္ ႏုိင္ငံသားမ်ားအား ပညာေရးတြင္ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ရွင္သန္ထက္ျမက္ေစသည္႔ သင္ခန္း
စာမ်ားထည္႔သြင္းသင္ၾကားေပးျခင္းျဖင့္ အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓါတ္ဟူေသာ မ်က္မွန္အမ်ဳိးအစားတခုတည္း
ကို ဆင္တူတပ္ဆင္ေပးတတ္ ၾကေလသည္။


အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ၏ ေနာက္ထပ္ေရေသာက္ျမစ္တစ္ခုမွာ (၁၆၁၈-၄၈)အတြင္းျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ႏွစ္(၃၀)
စစ္ပဲြအၿပီး ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ေသာ ၀က္စ္ေဖးလီယား သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (Treaty of Westphalia)၏ ေနာက္ဆက္
တဲြရလဒ္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းစာခ်ဳပ္က ေခတ္သစ္ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေတာ္အဖဲြ႔အစည္းဟူေသာ ေခါင္း
စဥ္တခုကို ဖန္တီးေပးႏုိင္ခဲ့ျပီး၊ ႏုိင္ငံမ်ားသည္ ၄င္းတုိ႔၏ အဓိကအသက္ေသြးေၾကာမွာ "အခ်ဳပ္အျခာအာ
ဏာ" ျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္လာၾကေလသည္။ ထုိအယူအဆကပင္ ဥေရာပရွိႏုိင္ငံမ်ားအား နယ္ေျမက်ယ္
ျပန္႔ေစလုိသည္႔ ခ်င္ျခင္းက တဘက္ ျဖစ္ၿပီး၊ ထုိမွအျခားတဘက္တြင္ ကုိလုိနီ လက္ေအာက္ခံႏုိင္ငံမ်ားအား
ကုိယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ကုိ ေတာင္းဆုိေစသည္႔ မီးထုိးေပးမႈကုိလည္း ျဖစ္ေစျပန္ပါသည္။ တစ္ကယ္တန္းအား
ျဖင့္လည္း ေပၚတူဂီ-ဂ်ဴးကျပားျဖစ္သူ ဘင္ေနဒစ္ စပီႏုိဇာ(Benedict Spinoza, 1632-1677)၊ ဆင္ျမဴရယ္
ပူဖန္ေဒါ့ဖ္ (Samulal Pufendorf, 1632-1694)တုိ႔၏ ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာအယူအဆမ်ားက
ထုိေခတ္ထုိကာလ၏အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံေတာ္မ်ားသေဘာတရားကုိ ေကာင္းစြာလႊမ္းမုိးႏုိင္ခဲ့သည္ဟု ယူဆ၍
ရႏုိင္ပါသည္။

၁၈၄၈ ခုႏွစ္တြင္မူ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒသည္ ဥေရာပရွိ ကုိလိုနီလက္ေအာက္ခံႏုိင္ငံမ်ားက အဂၤလန္ႏွင့္ စပိန္
တို႔ကုိ ေတာ္လွန္ကာ အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံမ်ား အၿပိဳင္းအရုိင္းေပၚထြက္လာေစေရးအတြက္ အဓိကေမာင္းႏွင္အား
ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ ဆုိလုိသည္႔အဓိပၸါယ္မွာ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒ သည္ သူ႔ကၽြန္ဘ၀က်ေရာက္ေနေသာ ႏုိင္ငံမ်ား
အဖုိ႔ ကိုယ္ပုိင္အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ရယူရန္ အတြက္ တုိက္ပဲြ၀င္ အမွတ္တံဆိပ္ပင္ျဖစ္ေလသည္။ ဤအမွတ္
တံဆိပ္ကပင္ ႏုိင္ငံမ်ား၏ သမုိင္းေၾကာင္းကုိ ပုံေဖၚေပးႏုိင္ခဲ့သည္႔အျပင္၊ မ်ဳိးခ်စ္၀ါဒီတုိ႔၏ ေတာ္လွန္ေရးေပါင္း
မ်ားစြာကိုလည္း ေအာင္ျမင္ေစခဲ့ပါသည္။

ေရွးယခင္ကာလမ်ားတြင္ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံအပါအ၀င္ တုိင္းျပည္အမ်ားအျပားသည္ ႏုိင္ငံ(State)ဆုိသည္႔ အယူ
အဆထက္ ဘုရင့္အုပ္ခ်ဳပ္မႈနယ္ေျမ (Kingdom)အျဖစ္သာ မွတ္ယူထားခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႔အျပင္ ယေန႔ေခတ္
မွာကဲ့သုိ႔ ႏုိင္ငံသားမ်ားသည္ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ဓါတ္ျဖင့္ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြား(National Intrest)ကုိ ေရွးရႈစရာ
မလုိအပ္ပဲ ထီးနန္းဆက္ခံသူဘုရင္/မကုိသာ သစၥာခံရမည္ဟူေသာ သတ္မွတ္ခ်က္သာရွိေပသည္။ (၁၇၈၉)
ခုႏွစ္၌ ျပင္သစ္တြင္ ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံအစုိးရ(Constitutional Government)ကုိ လုိလားေသာ
လူလတ္တန္းစားတုိ႔က ပေဒသရာဇ္စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတာ္၀င္လူတန္းစားတုိ႔ကိုေတာ္လွန္ကာ ႏုိင္ငံဟူ
ေသာ အယူအဆကုိ ပုံေပၚေစခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ျပင္သစ္တြင္ နပုိလီယံအာဏာရလာၿပီး၊(၁၇၉၂-၁၈၁၅)ခုႏွစ္အတြင္း ဥေရာပတလႊားရွိ ျပင္သစ္၏ကုိလုိနီ
လက္ေအာက္ခံႏုိင္ငံမ်ား၏ ျပင္သစ္မုန္းတီးေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးစိတ္ဓါတ္မ်ား ျပင္းထန္စြာ ေပါက္ဖြားလာ
သည္ဟု တစ္ခ်ဳိ႕ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေသာ္လည္း တစ္ကယ္တန္းတြင္မူ ျပင္သစ္ဘုရင္လူ၀ီ-၁၄(Louis
XIV, 1643-1715)လက္ထက္တြင္ကတည္းက ယင္း၏မေတာ္ေလာဘေၾကာင့္ ဥေရာပႏုိင္ငံႀကီးမ်ား စစ္မီး
ေလာင္ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။

ထုိကာလအတြင္း အျပင္းထန္ဆုံးၿပိဳင္ဆုိင္မႈမွာ ျပင္သစ္ႏွင့္အဂၤလန္တုိ႔၏နယ္ေျမအၿပိဳင္အဆုိင္ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္း
ျဖစ္သည္။ အိႏၵိယႏွင့္ အေမရိကတုိက္တုိ႔တြင္ ျပင္သစ္ႏွင့္ အဂၤလန္တုိ႔ ထိပ္တုိက္ရင္ဆုိင္မႈမ်ားကုိလည္း
ေတြ႔ရွိႏုိင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ ထုိသုိ႔ျဖင့္ ႏုိင္ငံႀကီးမ်ားက မိမိတုိ႔အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ႏုိင္ငံငယ္မ်ားကလည္း မိမိတုိ႔၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကုိ ကာကြယ္ရန္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း ႏုိင္ငံ
အခ်င္းခ်င္း မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္မ်ား အၿပိဳင္အဆုိင္ခ်ဳပ္ဆုိၾကေလေတာ့၏။ သုိ႔ေသာ္ အဆုိပါစစ္ပဲြမ်ားမွာ အုပ္ခ်ဳပ္
သူဘုရင္မ်ား၏ ကုိယ္က်ဳိးစီးပြားအလုိ႔ငွာသာ ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကၿပီး၊ ႏုိင္ငံသားမ်ားမွာမူ စစ္ဒဏ္ကုိ အလႈးအလိွမ့္
ခံစားခဲ့ရပါသည္။

ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ၏ အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓါတ္ႏွင့္ဘုရင္စနစ္ကုိ အားေပးေထာက္ခံသူမ်ားထဲတြင္ ျပင္သစ္ႏုိင္ငံ
သား ဘာရြန္ဒ္ မြန္တက္စ္ကယူး(Baronde Montesquieu, 1689-1755)ဆုိသူျဖစ္၏။

ျပင္သစ္တြင္ နပုိလီယံဗုိနာပတ္(Napoleon Bonaparte)၊ (Corsica ကၽြန္း-မူလက အီတလီပုိင္နက္၌
၁၇၆၉ ခုႏွစ္ေမြးဖြားသူ)အာဏာရလာၿပီး၊ (၁၇၉၂-၁၈၁၅)ခုႏွစ္အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ စစ္ပဲြမ်ားတြင္
ယင္း၏ ဗုိလ္က် ၿခိမ္းေျခာက္မႈကုိ မခံရပ္ႏုိင္ၾကေသာ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားသည္ နပုိလီယံကို ဆန္႔က်င္ ပုန္
ကန္ၾကသည္။ ၄င္းတို႔ထဲတြင္ ဦးေဆာင္ပုန္ကန္သူမ်ားမွာ စပိန္ႏွင့္ ေပၚတူဂီတုိ႔ျဖစ္ၿပီး၊ ယင္းကၽြန္းဆြယ္
စစ္ပဲြတြင္ ျပင္သစ္ စစ္ရႈံးခဲ့ေလသည္။ ၁၈၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ၾသစႀတီးယား၊ ရုရွား၊ ပရပ္ရွားတုိ႔ ဦးေဆာင္
ေသာ ဥေရာပအမ်ဳိးသားအင္အားစုမ်ား မဟာမိတ္ တပ္ဖဲြ႔သည္ ရုရွားမွ ဆုတ္ခြာလာေသာ နပုိလီယံ၏
တပ္ကုိ ၀ုိင္း၀န္းေခ်မႈန္းၾကသည္။ ယင္းစစ္ပဲြကုိ The War of Liberation ဟုေခၚတြင္သည္။

၁၈၁၄ခုႏွစ္တြင္ နပုိလီယံလက္နက္ခ်ၿပီးေနာက္၊ ဗီယာနာၿမိဳ႕(Vienna)တြင္ ဥေရာပအမ်ဳိးသား ႏုိင္ငံမ်ား
နယ္နမိတ္ျပန္လည္သတ္မွတ္ေရး အစည္းအေ၀းတခု ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ဗီယာနာ ကြန္ဂရက္ (၁၈၁၄-
၁၈၁၅)ခုႏွစ္ကုိ ဦးေဆာင္က်င္းပခဲ့သူမွာ ၾသစႀတီးယား ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး မက္တာနစ္ (Metternich,
1773-1859)ျဖစ္သည္။ သူသည္ေဆြမ်ဳိးစဥ္ဆက္ ရာထူးအာဏာဆက္ခံေရး၀ါဒ(Legitimacy)ကို လက္ခံ
ယုံၾကည္ခဲ့သူလည္းျဖစ္သည္။ ထုိကာလမ်ားသည္ နပုိလီယံ၏လက္ေအာက္၌ ဖရုိဖရဲ အလဲလဲအကဲြကဲြျဖစ္
ခဲ့ေသာ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားအဖုိ႔ ႏုိင္ငံတည္ေဆာက္ေရးျပဳလုပ္သည္႔ ကာလပင္ျဖစ္သည္။ ၁၉ ရာစုတြင္ အမ်ဳိး
သားႏုိင္ငံ အမ်ားအျပား ေပၚထြန္းလာကာ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒက ေရးဆဲြေပးသည္႔ ဥေရာပေျမပုံသစ္ ေပၚ
ထြက္လာခဲ့သည္။

လစ္ဘရယ္၀ါဒ(Liberalism)ႏွင့္ မက္တားနစ္(Metternich)၀ါဒ


၁၈၀၉ ခုႏွစ္ေလာက္တြင္္ မက္တားနစ္သည္ ၾသစတီးရီးယားမွဘုရင္၏အားကုိးယုံၾကည္ရေသာ ႏုိင္ငံေရး
ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ သက္ဦးဆံပုိင္ဘုရင္စနစ္ကုိ အားေပးေထာက္ခံသူျဖစ္ေသာ
ေၾကာင့္ မ်ဳိးရုိးစဥ္ဆက္ တန္ခုိးအာဏာ ဆက္ခံေရး(Legitimacy)၀ါဒကုိ ယုံၾကည္သူျဖစ္၏။ ၄င္း၏ ေစ့ေဆာ္
မႈျဖင့္ ဗီယာနာကြန္ဂရက္ေခၚယူေသာအခါ ဥေရာပတလႊားမွ အေရးပါေသာႏုိင္ငံ့ကုိယ္စားလွယ္မ်ား တက္
ေရာက္ၾကသည္။ ယင္းတုိ႔ထဲတြင္ ရုရွႏွင့္ အဂၤလန္ကုိယ္စားလွယ္တုိ႔မွာ လစ္ဘရယ္၀ါဒလက္ခံသူမ်ား ျဖစ္
ၾကေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္းတြင္ ရုရွားက မက္တားနစ္၀ါဒကုိ ေထာက္ခံသြားခဲ့ပါသည္။

ထုိ ၁၉ ရာစုမွာပင္ လစ္ဘရယ္၀ါဒႏွင့္စက္မႈေတာ္လွန္ေရးတုိ႔မွာ ဥေရာပတလႊား စိမ့္၀င္ ျပန္႔ႏွံ႔လာသည္။
၄င္းကာလမ်ားတြင္ ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ား ေနရာျပန္လည္ခ်ထားေရး အစီအစဥ္တြင္ ဂရိတ္ၿဗိတိန္၊ ရုရွား၊ ပရပ္
ရွားႏွင့္ ၾသစႀတီးယားတုိ႔ပါ၀င္ေသာ ေလးပြင့္ဆုိင္မဟာမိတ္အဖဲြ႔(The Quadruple Alliance) အဖဲြ႔၀င္ႏုိင္ငံ
မ်ားသည္ ႏုိင္ငံငယ္ေလးမ်ား၏ အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓါတ္ႏွင့္ ဆႏၵသေဘာထားကုိ လ်စ္လ်ဴရႈ႕ကာ မိမိတုိ႔စိတ္
ႀကိဳက္ ျပဳမူစီမံၾကေလသည္။ ဥပမာအားျဖင့္- နပုိလီယန္ကုိ ေတာ္လွန္ရာတြင္ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ဂ်ာမနီျပည္နယ္
မ်ား အေနျဖင့္ မိမိတုိ႔ကုိယ္ပုိင္ ျပဌာန္းခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စုတည္ေထာင္လုိၾကပါသည္။
သုိ႔ေသာ္ သက္ဦး ဆံပုိင္စနစ္ကုိလုိလားေသာ မက္တားနစ္က ႏွစ္သက္လုိလားျခင္းမရွိခဲ့ေခ်။ ထုိသုိ႔ျဖင့္
ဥေရာပတြင္ သက္ဦးဆံပုိင္စနစ္ကုိလုိလားသည္႔ ႏုိင္ငံႀကီးမ်ားႏွင့္ အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓါတ္တက္ၾကြေန
ေသာ ႏုိင္ငံငယ္မ်ားအၾကား အားၿပိဳင္မႈျဖစ္ခဲ့ေတာ့သည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆုိေသာ္ သက္ဦး ဆံပုိင္စနစ္က
တစ္ဘက္၊ အမ်ုိးသားေရး၀ါဒ၊ လစ္ဘရယ္၀ါဒႏွင့္ ဒီမုိကေရစီစနစ္တုိ႔ကတစ္ဘက္ ထိပ္တုိက္ေတြ႔ၾကျခင္း
ပင္ ျဖစ္ေလသည္။


နပုိလီယန္ကုိ တြန္းလွန္ခဲ့သည့္ စစ္ပဲြမ်ားတြင္ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္ခဲ့သည္ ျပည္နယ္ေလးမ်ားမွာ အမ်ဳိး
သားေရးစိတ္ဓါတ္တက္ၾကြလာၿပီး စည္းလုံးညီညြတ္ေသာ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံထူေထာင္လုိစိတ္ ျပင္းျပလာခဲ့ပါ
သည္။ သက္ဦးဆံပုိင္၀ါဒကုိေထာက္ခံေသာ မက္တားနစ္က ဂ်ာမနီကုိ ျပည္နယ္(၃၈)ခုခဲြလုိက္ကာ သူ
ႏွင့္သေဘာညီမွ်ေသာ မင္းညီမင္းသားမ်ားကုိ သီးျခားစီခဲြ၍အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့သည္။ သုိ႔ရာတြင္ ဂ်ာမန္လူမ်ဳိးမ်ား
မွာ လစ္ဘရယ္၀ါဒကုိ လက္ခံေနၿပီျဖစ္ရာ၊ ဒီမုိကေရစီသေဘာတရားကုိလည္း ယုံၾကည္ခဲ့ၾကေလသည္။
ဂ်ာမနီျပည္နယ္မ်ားရွိ တကၠသုိလ္ေက်ာင္းမ်ားတြင္လည္း အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓါတ္တက္ၾကြေစေရးႏွင့္ ဒီမုိ
ကေရစီသေဘာတရားမ်ားကုိ သင္ၾကားသြတ္သြင္းေပးၾကရာ အမ်ဳိးသားေရး အဖဲြ႔အစည္းမ်ား ေပၚေပါက္
လာပါေတာ့သည္။ မက္တားနစ္က ၁၈၉၁ ခုႏွစ္တြင္ ကားလ္စ္ဘက္ ျပန္တမ္း(Karlsbad Decrees)ကုိ
ထုတ္ျပန္ေၾကာ္ျငာၿပီး လစ္ဘရယ္အဖဲြ႔အစည္းမ်ားႏွင့္ လစ္ဘရယ္၀ါဒကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဖိႏွိပ္ခဲ့ေလ
သည္။ ထုိအခ်ိန္တြင္ပင္ အီတလီႏုိင္ငံ၌လည္း အမ်ဳိးသားေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။


အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒသည္ ဤကာလမ်ားအထိပင္ ဖိႏွိပ္မႈကိုတြန္းလွန္ကာ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္ကုိ ေတာင္းဆုိ
သည္႔ အနက္အဓိပၸါယ္မွ်သာ ရွိေသးပါသည္။ ထုိ႔အျပင္ (၁၉)ရာစု၏ အမ်ဳိးသားေရး၀ါဒသည္ လစ္ဘရယ္
လကၡဏာမ်ားျဖင့္ ႏွီးႏြယ္ ရပ္တည္ခဲ့သည္ကုိလည္း ေတြ႔ႏုိင္ေလသည္။ လစ္ဘရယ္တုိ႔ ယုံၾကည္ေသာ  
အီမန္နယူ၀ယ္ကန္႔(Immanuel Kant, 1724-1804)၏ ေမြးရာပါ သဘာ၀အခြင့္အေရး (Natural
Right) သေဘာတရားအရ ကုိယ္ပုိင္ဆုံးျဖတ္ခြင့္ႏွင့္ ျပ႒ာန္းပုိင္ခြင့္သည္ ပုဂၢလိက လူသားျဖစ္တည္မႈ
(Individualism) ညႊန္းဆုိခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေခတ္သစ္အမ်ဳိးသားႏုိင္ငံေတာ္မ်ားအတြက္
ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ႏွင့္ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္တုိ႔ကုိသာ ပုိမုိကုိယ္စားျပဳသြားေလသည္။

ဖက္ဆစ္၀ါဒ(Fascism) ေပၚေပါက္လာျခင္း

ဖက္ဆစ္၀ါဒ(Fascism)၀ါဒ၏ မူလရင္းျမစ္မွာ လက္တင္ဘာသာစကားျဖစ္ေသာ Fasces မွ ဆင္းသက္
လာကာ၊ ယင္းေ၀ါဟာရ၏ အဓိပၸါယ္မွာ “ပုဆိန္တစ္လက္ကုိ တုတ္ေခ်ာင္းမ်ားျဖင့္ စုစည္းခ်ည္ေႏွာင္ထား
သည့္သေဘာျဖစ္ၿပီး၊ ယင္းတံဆိပ္မွာ ေရွးေခတ္ေရာမဘုရင္တုိ႔၏ အၾကြင္းမဲ့အာဏာကုိ ပုိင္ဆုိင္သည္ဟူ
ေသာ လကၡဏာရပ္”ပင္ျဖစ္ပါသည္။ ၁၈ ရာစုတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ Commune of Paris အေရးေတာ္ပုံႏွင့္
၁၉၁၇ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာအလုပ္သမားလူတန္းစားတုိ႔၏ လက္နက္ကုိင္ပုန္ကန္ခဲ့ၾကသည့္ ေအာက္
တုိဘာေတာ္လွန္ေရးတုိ႔သည္ ဖက္ဆစ္၀ါဒ၏ မူလတည္ခဲ့ရာ သေႏၶပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ဖက္ဆစ္၀ါဒအယူအဆကုိ ကမၻာႀကီးႏွင့္စတင္မိတ္ဆက္ေပးခဲ့သူမ်ားအေနျဖင့္ဂ်ာမနီႏုိင္ငံသား ရစ္ခ်ပ္ ၀ဂ္
နာ(Richard Wagner)ႏွင့္ အဂၤလန္ႏုိင္ငံသား ေသာ္မတ္စ္ကာလုိင္(Thomas Carlyle)တုိ႔မွာထင္ရွား၏။
Richard Wagner(1813-1883)သည္ ဂ်မန္လူမ်ဳိးမ်ား၏အမ်ဳိးသားေရး ဇာတိမာန္မ်ား တက္ၾကြေစရန္ သီ
ခ်င္းမ်ား သီကုံးစပ္ဆုိျခင္း၊ ဂ်မနီေရွးေဟာင္းရာဇ၀င္မ်ားေဖၚထုတ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေပးခဲ့သူျဖစ္သည္။ ယင္း
၏ အလုိအရ ဂ်ာမန္တမ်ဳိးသားလုံး၏ ၾကည္ညဳိ ေလးစားကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ရာျဖစ္ေသာ၊ တစ္နည္းအားျဖင့္
တမ်ဳိးသားလုံး၏စိတ္ႏွင့္ တထပ္တည္းက်သည့္ ေခါင္းေဆာင္သူရဲေကာင္းတစ္ေယာက္ကသာလွ်င္ ဂ်မနီႏုိင္
ငံကုိ ဆဲြတင္ႏုိင္လိမ့္မည္ဟုျဖစ္သည္။ ေသာမတ္စ္ ကာလုိင္(1795-1881)၏အေတြးအယူမွာလည္း အရည္
အခ်င္းႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးကုိ ေရွ႕တန္းတင္ေရးပင္ျဖစ္၏။ ယင္းတုိ႔ႏွစ္ဦး၏ အေတြးအေခၚ
မ်ားမွာ သူရဲေကာင္းကုိးကြယ္သည့္(Heroism) သေဘာမ်ဳိးဆန္လြန္းသည့္အျပင္ စည္းလုံးညီညြတ္သည့္
တုိင္းျပည္ကုိ ပုံေဖၚျခင္းထက္ လူမ်ဳိးႀကီးစိတ္ဓါတ္ သြတ္သြင္းျခင္းက ပုိမုိသည္ဟု သုံးသပ္လုိ႔ ရပါသည္။


သုိ႔ေသာ္ ဖက္ဆစ္၀ါဒႏွင့္ပတ္သက္၍ ရစ္ခ်ပ္၀ဂ္နာႏွင့္ေသာ္မတ္စ္ကာလုိင္တုိ႔ထက္ ပုိျပင္းထန္သည့္ အယူ
အဆရွိသူႏွစ္ဦးတုိ႔မွာ ပရပ္ရွားလူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဟိန္းနရစ္ခ်္ဗြန္ထရုိင္ရွ္ေကး(Heinrich Von
Treitschke,1834-1896))ႏွင့္ဖရက္ဒရစ္ကားလ္ဗြန္ဆာဗီညီ(Friedrich Karl Von Savigny,1779-1861)
တုိ႔ ျဖစ္သည္။ ယင္းတုိ႔ႏွစ္ဦးအနက္မွ ဟိန္းနရစ္ခ်္ ဗြန္ထရုိင္ရွ္ေကး၏အယူအဆကုိ အနည္းငယ္ေျပာျပလုိ
ပါသည္။


ဟိန္းနရစ္ခ်္၏အယူအဆအရ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံ၏နယ္နမိတ္ကုိ တုိးခ်ဲ႕ရမည္ျဖစ္ၿပီး၊ ယင္းသုိ႔ တုိးခ်ဲ႕ ႏုိင္ရန္ မိမိတုိ႔
စစ္အင္အားကုိ ျဖည့္တင္းထားရမည္ဟုဆုိသည္။ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံတန္ခုိးအာဏာႀကီးထြားရန္အတြက္ မည္သည့္
နည္းကိုမဆုိ အသုံးျပဳရမည္ျဖစ္သည္။ မိမိတုိ႔၏ ယဥ္ေက်းမႈကုိ နိမ့္က်ေစေသာ လူမ်ဳိးမ်ားကုိ လႊမ္းမုိးႏုိင္ရန္
ႀကိဳးပမ္းရမည္လည္းျဖစ္ၿပီး၊ ယင္းသုိ႔ လႊမ္းမုိးႏုိင္ရန္ စစ္ျပဳရလွ်င္လည္း ႏုိင္ငံအတြက္ျဖစ္၍ တရားသည္ဟု
၄င္းက မွတ္ယူခဲ့သည္။ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံအင္အားႀကီးမားေနမွသာလွ်င္ အမ်ဳိးသားစည္းလုံးညီညြတ္မႈႏွင့္ ယဥ္ေက်း
မႈအစဥ္အလာမ်ားကုိ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ႏုိင္မည္ျဖစ္ရာ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံအား အရည္အခ်င္းထက္ျမက္ေသာ
စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဦးေဆာင္ရမည္ဟူေသာ အေတြးအယူပင္ ျဖစ္ေလသည္။


ဖရက္ဒရစ္ကားလ္ဗြန္ဆာဗီညီကမူ ႏုိင္ငံသားမ်ား စည္းလုံးညီညြတ္မႈရွိမွသာလွ်င္ ႏုိင္ငံေရးအာဏာ တည္
တန္႔ ခုိင္ၿမဲမည္ဟု ယူဆခဲ့ပါသည္။


ေနာက္ထပ္ ဖက္ဆစ္၀ါဒကုိ အေထာက္အကူျပဳခဲ့သူႏွစ္ဦးမွာ ဖရက္ဒရစ္နီေရွး(Friedrich Nietzshe,1844-1900)ႏွင့္ဗီးလ္ဖေရဒုိပါေရတုိ(Vilfredo Pareto, 1843-1923)တုိ႔ ျဖစ္၏။ နီေရွးက ေမာ္ဒန္လစ္ဘရယ္တုိ႔
ယုံၾကည္ေသာ ဆင္ျခင္တံတရားအေျချပဳနည္း(Rationalism)ကုိ ျငင္းပယ္သည္။ ယင္းက ဒါ၀င္၏လူသားျဖစ္ေပၚမႈအယူအဆကုိ ေထာက္ခံကာ လူတန္းစားႏွစ္ရပ္ ခဲြလုိက္သည္။ ပထမတစ္မ်ဳိးမွာ ျမင့္ျမတ္ေသာ
အတန္းအစားျဖစ္ၿပီး၊ ဒုတိယမွာ ယုတ္ညံ့ေသာ လူအမ်ဳိးအစားျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကာယ၊
ဥာဏ ခြန္အား ဗလႏွင့္ျပည့္စုံေသာ ျမင့္ျမတ္သည့္အတန္းအစားက ယုတ္ညံ့သည့္အတန္းအစားကုိ လႊမ္း
မုိး အုပ္ခ်ဳပ္သည္မွာ ျဖစ္သင့္သည့္သေဘာဟု ေကာက္ခ်က္ခ်သည္။ နီေရွးသည္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ႏွင့္ ခရစ္
ယာန္ဘာသာကုိ ဆန္႔က်င္သူျဖစ္ၿပီး၊ သူ၏အေတြးအေခၚမ်ားမွာ အရည္အခ်င္းႏွင့္အာဏာကုိ တုိက္ပဲြမ်ား
ျဖင့္ ပုံေဖၚရမည္ဆုိသည့္ သေဘာတရားမ်ားကသာ ဖုံးလႊမ္းေနခဲ့သူျဖစ္ပါသည္။

 အမ်ဳိးသားေရးလစ္ဘရယ္၀ါဒ-အပုိင္း(၂)ကုိ မၾကာမီ ဆက္လက္ေဖၚျပေပးသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။

-လင္းသက္-