ဆင္က်ံဳးခံတပ္ ( အင္း၀ )

Yannaung Soe

ျပီးခဲ႔တဲ႔ သၾကၤန္မတိုင္ခင္က အင္း၀ျမိဳ ႔ေဟာင္း တစ္ခြင္ကို ထပ္ေရာက္ျဖစ္ေတာ႔ ဆင္က်ဳံးခံတပ္ၾကီး ဆီကို ေရာက္ေအာင္ သြားခဲ႔ပါတယ္ ။ အရင္ေခါက္ေတြတုန္းကတျခားစိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္း တဲ႔ ေနရာေတြ ကိုသြားျပီး ေလ့လာရင္းနဲ႔ အခ်ိန္ကုန္ခ့ဲတာမို႔ အခုေခါက္က်မွ ဆင္က်ံဳး ခံတပ္ၾကီးဆီကို အေရာက္ သြားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္ ။
ဒီအေခါက္မွာေတာ့ တျခားေနရာေတြကို မသြားေသးဘဲ ဆင္က်ံဳးခံတပ္ၾကီးဆီကို အရင္သြားဖို႔ အတြက္ အင္း၀ နန္းျမိဳ ႔ေဟာင္းကေန အေနာက္ဖက္စူးစူး လမ္းအတိုင္း ဆိုင္ကယ္တစ္စီးနဲ႔ ထြက္လာခဲ့တယ္ ။ အဲဒီလမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ထြက္လာခဲ႔ရာမွာ ေလာကသရဖူဘုရားၾကီး နဲ႔ ဗားဂရာ ေက်ာင္းေတာ္ၾကီး၀င္ရာလမ္းတို႔ ကိုေက်ာ္လာျပီးတဲ႔ အခါမွာ ဆင္က်ံဳးရပ္ကြက္ေလးကို ေရာက္ခဲ႔ပါတယ္ ။ ခံတပ္ၾကီး ဆီကို သြားရာမွာ အဲဒီရပ္ကြက္ကို ေကြ႔ျပီး သြားတဲ႔ လမ္းက သိပ္ျပီးေတာ႔ မေကာင္းေတာ့ ရပ္ကြက္ထဲကေနျဖတ္ျပီး သြားခဲ႔ပါတယ္ ။ ရပ္ကြက္ လူေနအိမ္ေတြ အဆံုးမွာေတာ႔ ဧရာ၀တီျမစ္နဲ႔ ကမ္းတစ္ေနရာမွာ ျမစ္ကမ္းနဖူးကို ေမးတင္ျပီး တည္ေဆာက္ထားခဲ႔တဲ႔ ဆင္က်ံဳးခံတပ္ၾကီးကိုေတြ ႔ရပါတယ္ ။
ဆင္က်ံဳးခံတပ္ဟာ ေလးေထာင့္ ပံုသ႑န္ျဖစ္ျပီး အက်ယ္၀န္း အားျဖင္႔ 5 ဧက အက်ယ္ေလာက္ရိွမယ္ ထင္ရပါတယ္ ။ ခံတပ္ၾကီးရဲ ႔ေလးမ်က္နွာ ပတ္ပတ္လည္ကို ထုတည္ၾကီးမားတဲ႔ နံရံ နွစ္ထပ္နဲ႔ ကာရံထားျပီး အတြင္းပိုင္းကိုေတာ႔ ခ်ိဳင့္၀ွမ္းပံုစံျဖစ္ထားရွိပါတယ္ ။ အတြင္းဘက္နံရံက ထုတည္ၾကီးမားတဲ႔ ေျမသားနံရံကို ကြန္ဂရစ္ မံထားတာ ျဖစ္တယ္ ။ အတုိုင္းတာ အားျဖင့္ အတြင္းတံတိုင္း တစ္မ်က္နွာရဲ ႔အရွည္ 293 ေပရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္ ။ ကြန္ဂရစ္မံထားတဲ႔ အစိတ္ပိုင္းေတြက အခုေနာက္ ပိုင္းမွ ျပန္လည္မြန္းမံထားတာလည္း ျဖစ္နိုင္ပါတယ္ ။ အတြင္းဘက္ နံရံ အေပၚနုတ္ခမ္းေတြ မွာ ေရွးေခတ္ေျမာက္ၾကီးေတြကို ဧရာ၀တီျမစ္ၾကီးထဲ ဆန္ထက္လာမယ့္ ရန္သူေတြကို ခ်ိန္ရြယ္ထားတဲ႔ပံုစံမ်ိဳးနဲ႔ ထားရွိတာေတြ႔ခဲ႔ ရပါတယ္ ။ အျပင္ဘက္ နံရံကုိေတာ႔ အတြင္းနံရံ နဲ႔ ေပ 31 ေပအက်ယ္ က်ံဳးပတ္လည္ခံထားျပီး အုတ္အဂၤကေတ သီးသန္႔နဲ႔ လုပ္ထားတာေတြႊ႔ရပါတယ္ ။ တစ္မ်က္နွာအရွည္ 355 ေပရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္ ။ ခံတပ္ရဲ ႔မ်က္နွာေလးဖက္မွ ေျမာက္ဖက္ မ်က္နွာကို ဧရာ၀တီျမစ္ကမ္းနဖူးနဲ႔ တစ္ေျပးတည္း ေမးထင္လို႔ ေဆာက္ထားပါတယ္ ။ အင္း၀ျမိဳ ႔ေဟာင္း၀န္းက်င္မွာရွိတဲ႔ ေလ့လာၾကည့္ရွဳစရာ ေနရာေတြထဲမွာေတာ႔ ဆင္းက်ံဳးခံတပ္ တည္ရွိေနတဲ႔ ေနရာဟာ သဘ၀ရွဳခင္း အလြန္ေကာင္းျပီး နိုုင္ငံျခားသား ခရီးသြားဧည့္သည္ေတြကို ဆြဲေဆာင္နိဳင္တဲ႔ ေနရာေကာင္း တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္ ။

ခံတပ္ၾကီးရဲ ႔အတြင္း အျပင္ နံရံ တံတိုင္းၾကီး နွစ္ခုကို ဆက္လွ်က္သား ခင္းထားတဲ႔ သစ္သား တံတားကိုေတာ႔ ခံတပ္ၾကီးရဲ ႔ အေရွ ႔ဖက္မ်က္နွာမွာ ထားရွိပါတယ္ ။ တံတားရဲ ႔အျပင္ဖက္ ထိပ္မွာ ေရွးေဟာင္းသုေတသနမွ ဆင္က်ံဳးခ့တပ္နဲ႔ ပက္သက္တဲ႔ အခ်က္လက္ေတြ ကိုေရးထိုးထားတဲ႔ ေက်ာက္စာ အခ်ပ္ေတြကို စိုက္ထူထားတာလည္း ေတြ ႔ရပါတယ္ ။
ဆင္က်ံဳးခံတပ္ဆိုတာ အရင္ ပထမအင္း၀ ေခတ္ေလာက္တည္းက ဆင္က်ံဳးတည္ရွိရာ ေနရာမွာ ခံတတပ္ကို ျပဳလုပ္ထားတာ ျဖစ္လို႔ ဆင္က်ံဳးခံတပ္လို႔ ေခၚတာ ျဖစ္ပါတယ္တဲ႔ ။ အရင္က ဒီခံတပ္ၾကီး အေၾကာင္း ၾကားဖူးကာစက အင္း၀ျမိဳ ႔ေဟာင္း မွာ တည္ရွိေနတာ ျဖစ္လို႔ အင္း၀ေခတ္ကတည္းက တည္ရွိေနတဲ႔ ခံတပ္ၾကီး ျဖစ္တယ္လို႔ က်ေတာ္ ထင္ခဲ႔မိပါတယ္ ။ တစ္ကယ္ေတာ႔ အဲဒီလုိ မဟုတ္ပါဘူး ။ မင္းတုန္း မင္းတရားၾကီးက ျမန္မာနိဳင္ငံၾကီးကို တစ္၀က္ေလာက္ အဂၤလိပ္တို႔ သိမ္းပိုက္ျပီးတဲ႔ ေနာက္မွ ထျပီး အပူတျပင္း တည္ေဆာက္ခဲ႔တာ ျဖစ္တယ္ လို႔ေျပာရင္ မမွားနိဳင္ပါဘူး ။ အဂၤလိပ္တို႔ ဟာ ျမန္မာ နိဳင္ငံကို စစ္နွစ္ၾကိမ္ျပဳျပီး ေအာက္ ျမန္မာနိဳင္ငံ တစ္ခုလံုး သိမ္းပိုက္ျပီးေပမယ့္လည္း ေနာက္ထပ္ က်န္ရွိေနသေသးတဲ႔ အထက္ ျမန္မာနိဳင္ငံ တစ္ခုလံုးကိုပါ သိမ္းပိုက္ဖို႔အတြက္ ဟန္ေရးတျပင္ျပင္ လုပ္ေနခဲ့တာကို မင္းတံုးမင္းၾကီးက ရိပ္မိပံုရပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဆင္ၾကံဳးခံတပ္ၾကီးကို ခရစ္နွစ္ 1874 ခုနွစ္မွာ တည္ေဆာက္ခဲ့တာ ျဖစ္မွာပါ ။ ဆင္က်ံဳးခံတပ္ကို တည္ေဆာက္ရာမွာ ကင္း၀န္မင္းၾကီး ဦးေကာင္း ၊ ေယာတြင္း၀န္ ဦးဖိုးလွိုင္တို႔က ၾကီးၾကပ္ကြပ္ကဲၾကျပီး အီတလီလူမ်ိဳး အင္ဂ်င္နီယာ ကြန္တိုမိုတိုက ဦးေဆာင္ကာ ေလးနွစ္အၾကာ တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကတယ္လို႔ သိရပါတယ္ ။ ဆင္က်ံဳးခံတပ္ဟာ ဧရာ၀တီျမစ္ရဲ ႔ ေတာင္ဘက္မွာ တည္ရွိျပီး ျမစ္ေျမာက္ဘက္ကမ္းက အေစခံ ခံတပ္ နဲ႔ ျမစ္ေနာက္ဖက္ကမ္း မွာတည္ရွိတဲ႔ သေျပတန္းခံတပ္တို႔ နဲ႔ ဖို ခေနာက္ ဆိုင္ ( တၾတိဂံပံုသ႑န္ ) လွ်က္တည္ရွိေနပါတယ္ ။ ေအာက္ဖက္က ဆန္တက္လာတဲ႔ ရန္သူ ႔သေဘၤာမ်ားကို ဖိုခေနာက္ ဆိုင္တည္ရွိေနတဲ႔ ခံတပ္တို႔က ၀ိုင္း၀န္း ပိတ္ဆို႔ တိုက္ခိုက္ဖို႔ အတြက္ ရည္ရြယ္ျပီးတည္ေဆာက္ထားတယ္ လို႔ထင္ရပါတယ္ ။
က်ေတာ္လည္း ဆင္က်ံဳး ခံတပ္ၾကီးဆီကို ေရာက္တဲ႔ အခိုက္ ခံတပ္အုတ္တံတိုင္းၾကီး အေပၚမွာ ေအးေအးလူလူထိုင္ျပီး တတိယ ျမန္မာ အဂၤလိပ္ တိုက္ပြဲအေၾကာင္းကို စာထဲမွာ ဖတ္ရွဳ ေလ့လာဖူးခဲ႔တာကို အေျခခံလို႔ ျပန္ေတြးေတာ ေနမိပါတယ္ ။ 1885 ခုနွစ္ နို၀င္ဘာလအတြင္း ဂ်င္နရယ္ ပရင္တာဂတ္ ဦးေဆာင္လာတဲ႔ စစ္တပ္ၾကီးဟာ ဧရာ၀တီ ျမစ္ေၾကာင္း တစ္ေလ်ွာက္မွာ ရွိတဲ႔ ေရနံေခ်ာင္း ၊ ပုဂံ စရွိတဲ႔ ျမိဳ ႔မ်ားမွ ခံတပ္ေတြကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ျပီး ဆန္တက္လာတဲ႔ အခ်ိန္မွာ ဒီဆင္က်ံဳး ခံတပ္မွာ ရွိေနတဲ႔ ျမန္မာ စစ္သည္ ရဲမက္မ်ားနဲ႔ ရန္သူ အဂၤလိပ္တို႔ကို တြန္းလွန္တိုက္ခိုက္ၾကမယ့္ ျမန္မာ့ ေသြးေသာက္မ်ားက တိုက္ေရးခိုက္ေရး ဟန္တျပင္ျပင္နဲ႔ ခံတပ္ၾကီး၀န္းက်င္မွာ အလုပ္ရွဳပ္ေနၾကမွာကို က်ေတာ့စိတ္ကူးနဲ႔ ပံုေဖာ္ၾကည့္ေနမိပါတယ္ ။ က်ေတာ့ အေတြးနဲ႔အတူ စိတ္အာရံုထဲမွာလည္း ခံတပ္ၾကီးရဲ ႔ အတြင္း ၊ အျပင္ ၊ အေပၚ၊ ေအာက္ ေနရာေတြမွာ ကင္းေစာင့္ေနတဲ႔ ေရွးျမန္မာ စစ္သည္ေတာ္တို႔ရဲ ႔ပံုရိပ္ေတြ ထင္ဟပ္လာသလိုလိုပါပဲ ။ တကယ္ေတာ႔ အဲဒါေတြဟာ သမိုင္းမွတ္တမ္းထဲမွာ က်န္ေနခဲ႔ပါျပီ ။ က်ေတာ္တို႔လည္း သူတို႔ ရဲ ႔ထင္က်န္ေနခဲ႔တဲ႔ သမိုင္းေျခရာေတြဆီကေန သခၤန္းစာေတြလည္း ရျပီးခဲ့ပါျပီ ။ ခံတပ္ၾကီး အေရွ ႔မွာ ျဖတ္သန္း စီးဆင္းေနတဲ႔ ဧရာ၀တီျမစ္ၾကီးကေတာ႔ ဆက္လက္ စီးဆင္းေနျမဲပါပဲ ။ က်ေတာ္ ေရာက္ရွိခဲ႔တဲ႔ အင္း၀ျမိဳ ႔ေဟာင္းက ဆင္က်ံဳးခံတပ္ၾကီးကေတာ့ သမိုင္း၀င္ ေလ့လာစရာေနရာ တစ္ခုအျဖစ္နဲ႔သာ တိတ္ဆိပ္ျငိမ္သက္လွ်က္ ရွိေနပါေတာ့တယ္ ။

16