ဗမာနဲ႔ဓား

ရုပ္ ဆိုး's photo.

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဗမာေတြက ဓား ကို အေတာ္ ေလး ျမတ္ႏိုးတတ္ၾကတယ္ ။
ငယ္ငယ္တုန္း က ဆို ရင္ ... အိမ္က မိဘေတြ က "ေယာက်ာၤးမွန္ရင္ ဓားေသြးရမယ္ ၊ မိန္းမမွန္ရင္သား(သားသမီး)ေမြး ရမယ္ " .. ဆုိတဲ႔ စကားပံု ကို ခဏခဏ ေျပာတယ္ ။
၇ ႏွစ္ ၈ ႏွစ္ေလာက္တည္း က ကိုယ္႔ဓား ကိုယ္ေသြးရတယ္ ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ တင္လာဆိုေတာ႔ မဟုတ္ဘူး ။ တျခား ရြယ္တူေတြ ၊ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္က ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ အရြယ္တူေတြ အေတာ္မ်ားမ်ား အတူတူပဲ ။

အိမ္ေတြ မွာ ဓားေသြး ေက်ာက္ ၂ ခု စီ ရွိတတ္တယ္ ။ တစ္ခုကေတာ႔ ေတာင္ဦးေက်ာက္ လို႔ ေခၚတဲ႔ ေက်ာက္မာ ။ ေက်ာက္ၾကမ္းေပါ႔ ။ ေနာက္တစ္ခု ကေတာ႔ ႏုံးေက်ာက္ လို႔ တဲ႔ ေက်ာက္ႏု ။ ဓားကို ျမန္ျမန္ ျပတ္ လြယ္ေအာင္ ေထာင္ေသြးရင္ (ေထာင္တိုက္ရင္) လူႀကီးေတြ က ေငါက္ေလ႔ရွိတယ္ ။
ဓားကို အျပားလိုက္ ခ်ေရ ေလးတင္ ၿပီး က်ာက္ၾကမ္းမွာ အားေလးထည့္ၿပီး အရင္ေသြးရတယ္ ။ ဓားက "ၿမိ" (ျပတ္စျပဳ) လာၿပီဆိုမွ ေက်ာက္ႏုေလးေပၚ လက္ေလး ၂ ေခ်ာင္နဲ႔ ေထာက္ၿပီး စိတ္ရွည္ လက္ရွည္ ေသြးရတယ္ ။

အိမ္က အေမ ေတြကလည္း ဓားေလး နည္းနည္း တံုးၿပီ ဆုိတာနဲ႔ ..." ေယာက်ာၤးေလးေတြ ရွိၿပီး ...မုဆိုးမဓား က်ေနတာ ပဲ ...အီးလွီးလို႔ေသြးမထြက္ဘူး" ဆိုၿပီး ျမည္တြန္ေတာက္တီးၾကတယ္ ။ အဲဒါဆိုရင္ ဓား ထေသြးေပးရတယ္ ။

ဗမာ အိမ္ေတြ မွာ ဓားကို ပံုသ႑န္ အမ်ိဳးမ်ိဳး နဲ႔ သံုးေလ႔ရွိတယ္ ။ အိမ္ အေတာ္မ်ားမ်ား မွာ ဓား ၉ မ်ိဳးရွိ တတ္ တယ္ ။ အေခ်ာင္းေရ ကေတာ႔ တစ္မ်ိဳးကို တစ္ခု ထက္ပိုတာ ေတြ ရွိတာေပါ႔ ။

(၁) ၾကက္သြန္လွီးဓား
ၾကက္သြန္လွီးဓားဆိုေပမဲ႔ လွီး ရ ျဖတ္ ရတဲ႔ ဟာ အေတာ္မ်ားမ်ား အတြက္သံုးတယ္ ။ ပံုထဲ က အတိုင္း ပဲ တစ္ထြာ သာသာ ေလာက္ပဲရွိတယ္ ။ သရက္သီးေပါက္တာတို႔ ၊ အရြက္စဥ္းတာတို႔ ပါ ရေအာင္ ဓား ဗ်က္နည္းနည္းႀကီးထားတယ္ ။ ဆိုင္ေတြက ေရာင္းတဲ႔ ဓားေတြ လို ဗ်က္ မေသးဘူး ။ ၿပီးေတာ႔ ေဆးသားခ်ိဳတယ္ ။ ေဆးသားခ်ိဳတယ္ဆိုတာ က ပန္းပဲဖိုေတြမွာ မီးသိပ္ မျပင္းပဲ လုပ္ထားတာ ကိုေျပာတာ ။ ေဆးသားခ်ိဳ ေတာ႔ ဓား က ပါးေပမဲ႔ လိပ္တာတို႔ ၊ ေကာက္တာတို႔ ပဲ ရွိတယ္ .. က်ိဳးခဲ ၊ ပဲ႔ ခဲတယ္ ။ မီးျပင္းျပင္း ေပးရင္က်ေတာ႔ ဓား က ဆတ္တယ္ ။
ပဲ႔ လြယ္ ၊က်ိဳးလြယ္တယ္ ။ ေသြး ရင္လည္း ျမန္ျမန္ ျပတ္လြယ္တယ္ ။

(၂) ဟင္းကိုင္ဓား
မီးဖိုေခ်ာင္သံုး ဓား ပဲ ။ တစ္ထြာေက်ာ္ေက်ာ္ေလာက္ပဲရွိတယ္ ။ ဓား က ဝိတ္နည္းနည္းပါတယ္ ။ ဝက္သားခုတ္တာတို႔ ၊ ၾကက္သားခုတ္တာတို႔ ၊ ငါးခုတ္ တာတို႔ လုပ္လို႔ရတယ္ ။ ၾကက္သြန္လွီး ဓား နဲ႔ တြဲ သံုးတာေပါ႔ ။ လွီးရ ျဖတ္ရမဲ႔ဟာဆိုရင္ ၾကက္သြန္လွီးဓားသံုးၿပီး ၊ ခုတ္ရထစ္ရမဲ႔ဟာဆိုရင္ ဟင္းကိုင္ဓား သံုးတယ္ ။

(၃) ဓားဦးခၽြန္
တစ္ေတာင္ ေလာက္ရွိတယ္ ။ ပံုထဲက အတိုင္းပဲ ။ ဓားႀကီး မကိုင္ႏိုင္ေသးတဲ႔ ေယာက်ာၤး ေလး ခပ္ငယ္ငယ္ေတြ သံုးတယ္ ။ ခုတ္လို႔ရတ္ ၊ ထိုးလို႔ရတယ္ ၊ ေပါက္လို႔ရတယ္ ၊ တူးလို႔ရတယ္ ။ ေတာသြား ၊ ေတာလာ ဆိုရင္ အသက္ ၁၂ ၊ ၁၃ ေလာက္ထိ အဲဒီဓားေလး ခါးထိုးသြားတတ္တယ္ ။
အိမ္မွာ ေယာက်ာၤး ေလး ၅ ေယာက္ရွိရင္ အဲလို ဓားဦးခၽြန္ ၅ ေခ်ာင္းေလာက္ရွိတတ္တယ္ ။ ကိုယ္႔ဓားကို ေသြး ရတယ္ ။

(၄) ဓားေျမွာင္
ေဆာင္ဓား အမ်ိဳးစားေပါ႔ ။ ဗမာ အဘိုးေတြ ကေန ေျမးေတြ ကို အျမတ္တႏိုး အေမြ ေပးတတ္တဲ႔ ဓား မ်ိဳး ။ ထိုးလို႔ ၊ ေပါက္လို႔ပဲ ရတယ္ ။ တစ္ဖက္သြား ၊ ၂ ဖက္သြား ။ ၿပီးေတာ႔ ဓား အိမ္ တစ္ခု ဓားတစ္လက္ ။ ဓားရိုး နဲ႔ ဓားအိမ္ တြဲ ၿပီး ဖြင္႔လိုက္မွ ဓား ၂ လက္ ေျပာင္းျပန္ ထြက္လာတာမ်ိဳးေတြလည္းရွိတယ္ ။ ေၾကးေဘာင္ေလးေတြ ၊ ေငြေဘာင္ေလးေတြ ၊ ကႏုတ္ေလးေတြ နဲ႔ အျမတ္တႏိုးလုပ္ထားတတ္ၾကတယ္ ။ ဓားေလးေသြးလိုက္ ၊ ဆီေလး စြတ္ ၿပီး တသသ လုပ္တတ္ၾကတယ္ ။ ေယာက်ာၤးေလး တစ္ေယာက္မွာ အသက္ငယ္ငယ္က ဓားဦးခၽြန္ ပိုင္ တယ္ဆိုရင္ ... အရြယ္ေရာက္ရင္ ဓားေျမွာင္တစ္ခု ဆီေတာ႔ ပိုင္တတ္ၾကတယ္ ။

(၅) ဓားမတို
တစ္ေတာင္ နဲ႔ တစ္မိုက္ေလာက္ရွိတယ္ ။ ဝိတ္ သိပ္မေလး ဘူး ။ ခုတ္ ဓား ။
ဗမာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ထင္းေခြရာ ၊ ထင္းျဖတ္ရာ ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေတာထဲ ေတာင္ထဲသြားတဲ႔ခါ ကိုယ္႔ကိုယ္ကို ကာကြယ္ဖို႔ သံုးေလ႔ရွိၾကတယ္ ။

(၆) ဓားမ
ဓားႀကီး အမ်ိဳးစား ။ ဝိတ္ အေတာ္ေလး ေလးတယ္ ။ အရြယ္ေရာက္ၿပီးသား ေယာက်ာၤးသားေတြ သာ ႏိုင္ႏိုင္ နင္းနင္း ကိုင္ႏိုင္ၾကတယ္ ။
လက္ ၂ ဖက္နဲ႔ အားရပါးရ စံုကိုင္ခုတ္ရတဲ႔ ဓားမ်ိဳး ။ ခုတ္အားလည္း ေကာင္းတယ္ ။
သစ္ပင္လွဲ ရာ ၊ သစ္သားဖ်င္းရာ ၊ ထင္းတံုးခြဲ ရာေတြမွာ ေတြမွာ သံုးေလ႔ရွိတယ္ ။
အရမ္းႀကီးတဲ႔ သစ္ငုတ္ေတြ ဆိုရင္ေတာ႔ ၊ ေပါက္ဆိန္ တို႔ ရဲတင္းတို႔ သံုးတာေပါ႔ ။
ဓားမနဲ႔ေထာင္ျခမ္း တယ္ဆိုတာ အဲဒီဓားမ်ိဳးေျပာတာ ။

(၇) တခၽြန္းဓား
သူလည္း ဓားႀကီး လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္ ။ ဝိတ္စီးတယ္ ။ ဒါေပမဲ႔ သူက ဓားမေလာက္မႀကီးဘူး ။ ခုတ္လို႔ပဲ ရတယ္ ။ အလ်ားလည္း တိုတယ္ ။ လြယ္လြယ္ ကူကူ ခါးထိုးၿပီးသြား ရမဲ႔ ေနရာေတြမွာသံုးတယ္ ။ သစ္ပင္တက္ခ်ိဳင္တာတို႔ ဘာတို႔ ေပါ႔ ။ ထန္းကိုင္ ဓားလို႔လည္းေခၚတယ္ ။

(၈) ဓားရွည္
ဓားေတြထဲမွာ အရွည္ဆံုးဓားေပါ႔ ။ ငွက္ႀကီးေတာင္ထက္လည္းရွည္တယ္ ။ ဝိတ္လည္း ပိုတယ္ ။ ၂ ေတာင္ ေက်ာ္ေလာက္ထိ ရွိတတ္တယ္ ။ ခုတ္ဓား ပါပဲ ။ အားရ ပါးရ ခုတ္ရမဲ႔ ေနရာေတြ မွာသံုးတယ္ ။ ၿပီးေတာ႔ .. ဓားရွည္ က အိမ္ေတြမွာ ၁ ေခ်ာင္းစီေတာ႔ရွိေနတတ္တယ္ ။ အိမ္ေထာင္ဦးစီး ေယာက်ာၤးေတြ ကိုင္ေလ႔ရွိတာပါ ။
ေတာသြား ေတာလာ လုပ္ၾကတဲ႔ခါ ၊ ခရီးသြားတဲ႔ခါ ... တူးရြန္းတစ္ဖက္ ၊ ခက္ရင္း တစ္ဖက္ကို ထမ္း ။ ဓားရွည္ကုိ လက္က ကိုင္ ၊ ေလးခြ အိတ္ ကို ပခံုးလြယ္ ၿပီး သြားေလ႔ရွိၾကတယ္ ။ က်ီးတို႔ ၊ ခိုတို႔ ေျခာက္စရာရွိရင္ ေလးခြ နဲ႔ ေျခာက္သလို ..အေရးႀကံဳလာတဲ႔ခါ ရန္သူကိုအေဝး က တိုက္ခိုက္ဖို႔လည္း သံုးတယ္ ။ ဆူးခက္ ေတြ ဆူးပင္ေတြ ခက္ရင္းနဲ႔ ဖယ္ရွား ဖို႔ သံုးသလို ...မလွမ္းမကမ္း ကပ္လာရင္ ထိုးဖို႔ ခက္ရင္းကိုသံုးၾကတယ္ ။ လံုးဝ အနီးကပ္လာၿပီဆိုရင္ေတာ႔ ဓားရွည္ နဲ႔ ပိုင္းတယ္ ။

(၉) ငွက္ႀကီးေတာင္
ငွက္ႀကီးေတာင္ ကေတာ႔ အေတာ္မ်ားမ်ားသိၾကတယ္ ။ စြယ္စံုရဓားေပါ႔ ။
ေရွး အစဥ္အဆက္ အေမြေပးတတ္တဲ႔ ဓားမ်ိဳး ။ ဓားေခြး ေတြ ၊ ဓားရိုးေတြ ၊ ဓားအိမ္ေတြ က အစ ကႏုတ္ေလးေတြ နဲ႔ အိမ္ နံရံေတြမွာ အျမတ္တႏိုးခ်ိတ္ထားတတ္ၾကတဲ႔ ဓားမ်ိဳး ။ အေရးအေၾကာင္းဆို ရင္ သံုးၾကတဲ႔ ဓားေပါ႔ ။

ငွက္ႀကီးေတာင္ နဲ႔ ဓားရွည္ ကေတာ႔ အိမ္ နံရံေတြမွာ ခ်ိ္တ္ထားေလ႔ရွိၾကတယ္ ။
ဓားေျမွာင္ ကိုေတာ႔ အိပ္ယာေဘး ၊ ေခါင္းအံုးေအာက္ စတဲ႔ ကိုယ္နဲ႔ အနီးဆံုးေနရာေတြမွာ ပဲထားေလ႔ရွိတယ္ ။ က်န္တဲ႔ ဓားေတြကေတာ႔ ဓားပါးခ်ပ္ ေတြ မွာ ထိုးထားေလ႔ရွိတယ္ ။ သံုးစရာရွိတဲ႔ ခ်ိန္မွာ ပါးခ်ပ္ က ျဖဳတ္ၿပီးသံုးတယ္ ။ ေသြးၿပီးရင္ ပါးခ်ပ္မွာ ျပန္ထိုးထားတတ္ၾက တယ္ ။

(ရုပ္ဆိုး)