အက္ေဆး၊ ကၽြႏု္ပ္ ႏွင့္ ဟာသ

by သစၥာနီ on Tuesday, July 24, 2012 at 7:10am ·

အက္ေဆးသည္ ကၽြႏု္ပ္ ႏွစ္သက္ သေဘာက်ေသာ စာေပပံုသဏၭာန္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ပင္ကိုေရး အက္ေဆးမ်ား၌ ကၽြႏု္ပ္ တို႔၏ မိတ္ေဆြႀကီး ကိုၾကည္ႏိုင္သည္ ထင္ရွားသူ တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ထက္ေအာင္၏ ဘာသာျပန္ ႏိုင္ငံတကာ အက္ေဆးမ်ားမွာလည္း ႏွစ္သက္ အတုယူဖြယ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ကၽြႏု္ပ္က “စကားေျပာအက္ေဆး” ဟု အမည္ေပးကာ ေရးသားခဲ့ေသာ စာမ်ားမွာ တကယ္ပင္ အက္ေဆးအသြင္ မေဆာင္ေလသလား။ အက္ေဆးဟူသည္ကား အဘယ္နည္း။ 

ကၽြႏု္ပ္သည္ အကယ္ဒမစ္ ပညာရွင္တစ္ဦး မဟုတ္သျဖင့္ ဖြင့္ဆို ရွင္းျပရန္ မရည္ရြယ္ပါ။ ကမၻာက ေလးစား အသိအမွတ္ ျပဳရသူ တခ်ိဳ႕၏ အက္ေဆးႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ အဆိုအမိန္႔ တခ်ိဳ႕ကိုသာ တင္ျပလိုပါသည္။ အဓိက အားျဖင့္ ထက္ေအာင္၏ ျမန္မာျပန္ ရသစာတမ္း အမွာကို ကိုးကားပါသည္။

လီယြန္နယ္ဂိုးက “ေခတ္သစ္ ရသစာတမ္းမ်ား” စာအုပ္နိဒါန္းတြင္ ဤကဲ့သို႔ ေျပာခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။

“ဤစာအုပ္တြင္ ပါဝင္သည့္ ရသစာတမ္းမ်ားသည္ စာဖတ္သူတို႔အား သတင္းအခ်က္အလက္ ေပးရန္မဟုတ္... ယင္းတို႔၏ ရည္ရြယ္ခ်က္သည္လည္း အဓိကအားျဖင့္ ပံုဝတၳဳတစ္ခုကို ေျပာျပရန္ မဟုတ္... ယင္းတို႔မွာ အက္ေဆးမ်ားသာျဖစ္သည္...”

(၁) ကၽြႏု္ပ္၏ အက္ေဆးမ်ား၌လည္း သတင္းအခ်က္အလက္ေပးရန္ ႏွင့္ ပံုဝတၳဳေပးရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား မပါဝင္ခဲ့ပါ။

ပယ္လီကန္ Pelican  အဂၤလိပ္ အက္ေဆးမ်ားစာအုပ္ကို စီစဥ္ တည္းျဖတ္သည့္ ဒဗလ်ဴ အီး ဝီလ်ံ ၏ ဖြင့္ဆိုခ်က္က ပိုမို က်ယ္ျပန္႔ပါသည္။

“အဂၤလိပ္လို အက္ေဆးစာမ်ားသည္ ပံုသဏၭာန္ႏွင့္ နည္းနာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အက္ေဆးေရးနည္း ပံုေသနည္းက် စည္းကမ္းဟူ၍ မရွိ...”

(2) ဤအခ်က္ကို ကၽြႏု္ပ္ သေဘာတူပါသည္။ အႏုပညာ ပံုသဏၭာန္တစ္ခုအား သိုးျခံလို သေဘာထားကာ စည္း႐ိုးခတ္ျခင္းကို လက္မခံလိုပါ။

ဝီလ်ံ ဆက္ေျပာသည္မွာ-

“အက္ေဆး၏ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ ဝတၳဳေျပာသူ၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္မတူ။ အက္ေဆးဆရာ၏ အဓိကအခန္းက႑သည္ လူမႈေတြးေခၚရွင္ ေဝဖန္ေရးဆရာ ႏွင့္ အနက္ဋီကာဖြင့္သူ၏ အခန္းက႑သာ ျဖစ္သည္...”

(၃) ဤဖြင့္ဆိုခ်က္သည္ ကၽြႏု္ပ္အား အေတာ္အတန္ ဘဝင္ျမင့္ေစသည္။

အယ္ဒီဆင္စတီးလ္ ကဲ့သို႔ေသာ စာေရးဆရာ အေက်ာ္အေမာ္မ်ားက အက္ေဆးကို ပံုသစ္ေလာင္းေပးခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။

“ထိုအခ်ိန္ကစ၍ အက္ေဆးသည္ လူအမ်ား စိတ္ဝင္စားေသာ အေၾကာင္းအရာတိုင္းကို ကိုင္တြယ္ေရးသားေပးခဲ့သည္။ ယခုေခတ္တြင္ကား သတင္းစာ၊ အပတ္စဥ္၊ လစဥ္ႏွင့္ သံုးလတစ္ႀကိမ္ စာေစာင္မ်ား စသျဖင့္ အမ်ိုးအမည္ မ်ားျပားသေလာက္ အက္ေဆးပံုသဏၭာန္ ေရးဟန္ အေၾကာင္းအရာ၊ ရည္ရြယ္ခ်က္တို႔သည္လည္း မ်ားျပားလာခဲ့ကာ အက္ေဆး၏ ပံုသဏၭာန္ကို အတိအက် အနက္ဖြင့္ဆိုသည့္ ကိစၥမွာလည္း က်ယ္ဝန္းလာခဲ့သည္။”

လို႔ သံုးသပ္ခဲ့ၾကပါသည္။ မွန္ပါသည္။ ယခုအခါ ကမာၻတြင္ ဝတၳုတိုႏွင့္ အက္ေဆးအၾကား ျခားနားခ်က္မွာ အင္မတန္ပါးလႊာေၾကာင္း ေတြ႕ရပါသည္။

ဤေနရာတြင္ ကၽြႏု္ပ္၏ အက္ေဆးမ်ားကား ကမာၻေက်ာ္ ဆရာ့ဆရာႀကီးမ်ား၏ အဆိုအမိန္႔မ်ားႏွင့္ ဤကဲ့သို႔ ကိုက္ညီသည္ဟု ထုေခ်ေလွ်ာက္လဲသည္ မထင္မွတ္ၾကေစလိုပါ။ အျငင္းပြားလိုသူတို႔ ေထာက္ဆ ဆံုးျဖတ္ရန္ တင္ျပျခင္း မွ်သာျဖစ္ပါသည္။

အက္ေဆးဆိုသည္မွာ အထက္ကဆုိခဲ့သလို ေလးနက္ေသာ လူမႈေရး ေဝဖန္စာျဖစ္ေလရာ ခံ့ထည္တည္တံ့ေသာ အေရးအသားျဖင့္သာ တန္ဆာဆင္ေလ့ ရွိပါသည္။ ကၽြႏု္ပ္ကေတာ့ အာဝဇၹန္းကို အားျပဳက မထိတထိ ရယ္သြမ္းေသြးေသာ ေလသံျဖင့္ အမွန္တရားအား သၾကားဖံုးေကၽြးေသာနည္းကိုသာ အသံုးျပဳခဲ့ပါသည္။ ပံုမွန္အေနအထားထက္ အက္ေဆးကို ပိုရႊင္ေစမည္ ထင္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

ဤတြင္ “မရယ္ရ” ဟူေသာ ျပႆနာႏွင့္ ပတ္သတ္လာရပါေတာ့သည္။ တခ်ိဳ႕က ကၽြႏု္ပ္ကို ဟာသႏွင့္ မဆိုင္ဟု ထင္ၾကပါသည္။ အမွန္ေတာ့ ဟာသ ဆုိသည္မွာ လူတိုင္းႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အရာသာ ျဖစ္ပါသည္။

“ေလာကတြင္ရွိေသာ သတၱဝါမ်ားအနက္ လူဟူေသာ သတၱဝါတစ္မ်ိဳးတြင္သာ ဟာသရွိပါသည္”

လူဆိုေသာ ေဝါဟာရ၏ အနက္ကို အဓိပၸါယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ဖြင့္ဆိုလွ်င္ ေထာင့္တစ္ေထာင့္မွ-

“ရယ္ေမာတတ္သည့္ သတၱဝါကို လူဟုေခၚသည္”

ဟုလည္း ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ၁၉၄၆ ခုႏွစ္ထုတ္၊ ဇဝန ဂ်ာနယ္တြင္ ဟာသႏွင့္ ပတ္သတ္၍-

“ကၽြန္ေတာ္ နားလည္ေသာ ဟာသပညာကား ေလာကီလူ႔ဘဝ၊ လူ႔ဇာတ္ခံုတြင္ ေရွ႕ေနာက္မညီ အဆင္မေျပေသာ အခ်က္အလက္ကို ထုတ္ေဖာ္၍ ရွင္လူအေပါင္းတို႔အား ရယ္ေမာစရာသေဘာ ျမင္ေစရမည္... ဤသို႔ ျဖစ္ေစရာတြင္ စာေရးဆရာ၏ ဉာဏ္စြမ္းအလိုက္ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဴး ေဆာင္ႏိုင္ေလသည္...”

သူက ေလးနက္ေသာ လူမႈေဝဖန္ေရးဆရာမ်ား၏ စာမ်ားကိုသာ “ဟာသအစစ္” အျဖစ္ လက္ခံေလ့ရွိသည္။ ဇဝန၏ ဦးေလးေျပာမယ္ႏွင့္ အပါေျပာေသာ ပံုျပင္မ်ား၊ ဗိုလ္သခင္ဆရာ၏ ကြက္စိပ္မ်ားမွာ ပထမတန္းစား အဆင့္ျမင့္ ႏိုင္ငံေရး သေရာ္စာ (Political statire) မ်ားျဖစ္ေလသည္။ ဆရာႀကီး သခင္ကိုယ္ေတာ္မိႈင္းသည္လည္း သူ႔ကိုယ္ပိုင္ဟန္ ေလးခ်ိဳးႀကီးမ်ားကို အသံုးျပဳကာ ကလိစာမ်ား ေရးသားခဲ့ပါသည္။ စိႏၱေက်ာ္သူ ဦးၾသက ရယ္စရာေကာင္းေသာ အခ်က္ (၁၀) ခ်က္ကို ယခုလို သတ္မွတ္ ခဲ့ပါသည္။

(၁) စကားမွားျခင္း

(၂) ခစားသူ ျဖစ္ပါလ်က္ မာနတက္ျခင္း

(၃) ဆင္းရဲပါလ်က္ ကာမဂုဏ္၌ လံု႔လျပဳျခင္း

(၄) ဥစၥာေပါပါလ်က္ မေပးကမ္းျခင္း

(၅) သူတပါးကို မွီခိုေနျခင္း

(၆) သက္ရြယ္အိုပါလ်က္ တရားမဖက္ျခင္း

(၇) မင္းျဖစ္ပါလ်က္ အမတ္ဆိုးႏွင့္ တိုင္ပင္ျခင္း

(၈) အမ်ိဳးျမတ္သည္ ဆိုပါလ်က္ အတတ္မသင္ႏိုင္ျခင္း

(၉) ေယာက္်ားျဖစ္ပါလ်က္ မယားေၾကာက္ရျခင္း

(၁၀) ေဗဒင္ပညာရွိျဖစ္လ်က္ အက်င့္ပ်က္ျခင္း

ေခတ္ကာလ ေျပာင္းလဲလာသည္ႏွင့္အမွ် မဆီေလ်ာ္ေသာ အခ်က္မ်ားလည္း ရွိပါလိမ့္မည္။ ေရွးပညာရွိ တစ္ဦး၏ တစ္ခါက အယူအဆကိုသာ တင္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၿမို႕ျပင္ႀကီးဆရာေတာ္၏ သၿဂႍႍဳလ္အဓိပၸါယ္ေကာက္က်မ္းတြင္-

“ရယ္ရြင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ စိတ္တို႔သည္ တစ္ဆယ့္သံုးခုရွိ၏။ သာမန္ ပုထုဇဥ္ ပုဂၢိဳလ္တို႔ အဖို႔မူ ေလာဘမူ ေသာမနသစိတ္ေလးခု၊ မဟာကုသိုလ္ ေသာမနသစိတ္ေလးခု၊ ေပါင္းရွစ္မ်ိဳးေသာ စတ္တို႔ျဖင့္သာ ရယ္ရႊင္ျခင္းကို ျဖစ္ေစသည္။”

ဟု ဆိုေလသည္။ အဘိဓမၼာတရား အလိုအရ ျဖစ္ပါသည္။

ကၽြႏု္ပ္တို႔ ျမန္မာစာေပေလာကတြင္ နည္းပါးသည္ဟု ဆိုႏိုင္ေသာ္လည္း ဟာသစာေရးဆရာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြန္းခဲ့သည္မွာ တစ္နည္းဂုဏ္ယူစရာဟု ထင္ပါသည္။ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္၊ သီလရွင္ မယ္ကင္း၊ ဦးပုည အစရွိေသာ ဂႏၳဝင္ေခတ္ စာဆိုမ်ားကို ခ်န္လွပ္၍ ေရတြက္လွ်င္ပင္ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ိဳ၊ ပီမိုးနင္း၊ ဦးညိုျမ၊ ေဒၚခင္မ်ိုးခ်စ္ တို႔က အစ ဇဝန၊ ဗိုလ္ဆရာသခင္၊ ကုသ တို႔အလည္ ၾကပ္ကေလး၊ အီၾကာေကြး ႏွင့္ ကံခၽြန္တို႔ အဆံုး (အမည္နာမ မ်ားစြာ က်န္ခဲ့ပါေသးသည္။) ဟာသ စာေရးဆရာတို႔သည္ ဟာသစာေပ အမ်ိဳးမ်ိဳး အဖံုဖံုကို ေထာင့္စံုေအာင္ ေရးသားခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါသည္။ မ်က္စိဖြင့္ရံု၊ ႏႈတ္ခမ္းတြန္႔ရံု ျပံဳးရေသာ ဟာသစာမ်ိုးမွ မ်က္ရည္ထြက္ေအာင္ ရယ္ရသည့္ ဟာသ စာမ်ိုးအထိ အေတာ္ပင္ စံုလင္သည္ဟု ဆိုႏိုင္ေလသည္။

ကၽြႏု္ပ္ ေရးခ်င္ေသာ၊ ေရးေနေသာစာမွာ (Dry Humor)  ဟုေခၚေသာ ဟာသေျမာက္ အမ်ိဳးအစားဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ ထိုစာမ်ိဳးမွာ တမင္ရယ္ေမာစရာ ျဖစ္ေအာင္ အကြက္ဆင္ ျပက္လံုးထုတ္ရသည့္ သေဘာမဟုတ္။ အတည္အတံ့ ေျပာေနရာမွ အကြက္ဆိုက္လွ်င္ ေဖာက္၍ ဆိုင္းမဆင့္ ဗံုမပါ အေျခာက္တိုက္ ျပက္လံုးထုတ္ရသည့္ သေဘာမ်ိုးျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ စာဖတ္သုူမွာ ရုတ္တရက္ ေၾကာင္သြားၿပီးမွ ရယ္စရာ  ေျပာေနတာပါလားဟု  ေတြးမိသြားကာ ေထ့ၿပံဳးရေသာ ဟာသအမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါသည္ဟု ထင္မွတ္ပါသည္။ ၿမိဳ႕ျပင္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက ရယ္ျခင္းအပါး ေျခာက္ပါးရွိသည္ဟု ခြဲျခားထားပါသည္။ 

ယင္းတို႔မွာ-

(၁) သိတ  - မ်က္စိမ်က္ႏွာ ရႊင္ရံုရယ္ျခင္း

(၂)  ဟသိတ - သြား၊ သြားဖံုးေပၚရံုမွ် ရယ္ျခင္း

(၃)  ဝိဟသိတ - သာယာေသာ အသံျဖစ္ရံုမွ် ရယ္ျခင္း

(၄)  ဥပဟသိတ - ပခံုး၊ လက္ရံုးလႈပ္ေအာင္ ရယ္ျခင္း

(၅)  အပဟသိတ - မ်က္ရည္ယိုေအာင္ ရယ္ျခင္း

(၆)  အတိဟသိတ - ေရွ႕တိုးေနာက္ငင္ ကိုယ္လံုးလႈပ္ေအာင္ ရယ္ျခင္း

အထက္ပါ ရယ္ျခင္းေျခာက္မ်ိုးအနက္ (၅) ႏွင့္ (၆) ရယ္ပံုမွာ ယုတ္ညံ့သူ၏ ရယ္ပံု၊ (၃) ႏွင့္ (၄) ရယ္ပံုမွာ အလယ္အလတ္ျဖစ္ေသာ သူ၏ ရယ္ပံု၊ (၁) ႏွင့္ (၂) ရယ္ပံုမွာ ျမင့္ျမတ္ေသာ သူ၏ရယ္ပံုဟု ခြဲျခား ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမင့္ျမတ္ေသာသူ စာရင္းဝင္ ျဖစ္လိုသူတိုင္း မ်က္စိ မ်က္ႏွာရႊင္ရံု၊ သြား၊ သြားဖံုးေပၚရံုမွ်သာ ရယ္ရေအာင္သာေရးေသာ ကၽြႏု္ပ္ အက္ေဆးမ်ား ဖတ္ၾကပါရန္ ေနာက္ဆံုး တိုက္တြန္းလိုက္ရေပေတာ့သည္။

သစၥာနီ   (ၾသဂုတ္ ၁၉၉၆)

(ကၽြႏု္ပ္ႏွင့္ ေတာသံုးေတာင္၏ သစ္ရြက္မ်ား၊ စက္တင္ဘာ ၂၀၀၀၊ ပ-ႀကိမ္)

image source : muchanu.com

• စာစုမ်ား မာတိကာ 
• ဝတၳဳတို၊ အက္ေဆး
• ကဗ်ာ
• ဟာသ၊ သေရာ္စာ
• ေဆာင္းပါး၊ အင္တာဗ်ဴး
• ဘာသာျပန္
• ဘာသာေရး
• ႏိုင္ငံေရး
• စာအုပ္အညႊန္း