နင္းျပားျပည္သူကို အစိုးရက လူလုိျမင္တတ္ေအာင္ စတင္ေလ့က်င့္သူမ်ား (သုိ႕မဟုတ္) တတ္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ား part 3

by Ko Phoe Phyu (Notes) on Friday, May 3, 2013 at 8:37pm

တတ္ၾကြလႈပ္ရွားသူနဲ႕
     ျပည္သူမေပါင္းမိဖုိ႕
     အစုိးရေမွ်ာ္လင့္
၂၃။       လက္ပံေတာင္းေတာင္ကိစၥ စံုစမ္းေရးအစီရင္ခံစာထြက္လာျပီးေနာက္ပိုင္း ေနာက္ကြယ္ၾကိဳးကုိင္ သူေတြ ဘယ့္နဲ႕ညနဲ႕၊ဘယ္လုိပုဂၢိဳလ္၊ ညာလိုပုဂၢိဳလ္ ပုတ္ခတ္တာစံုလို႕။
ဟိုလူ႕ေၾကာင့္ ဒီလူ႕ေၾကာင့္ လက္ညွိးထုိးရမယ္ရွာေပမယ့္ေဒသခံျပည္ သူေတြ ကုိယ္ႏႈိက္ကကို သေဘာမတူမေၾကနပ္တာ။ ဘယ္သူ႕ေၾကာင့္၊ ဘယ္၀ါေၾကာင့္ပါလုိ႕ ဆိတ္သားေရဖုံးလုိ႕မရေတာ့ဘူး။
၂၄။       ခုလည္းၾကည့္စစ္ကိုင္တုိင္းေဒသၾကီးရဲတပ္ဖြဲ႕က စာကပ္ေၾကာ္ျငာထုတ္ျပန္ရသတဲ့။ အလိုရွိသူမ်ားလုိ႕ေရးသားထားတယ္။ ဓါတ္ပံုပါေဖာ္ျပလိုက္ေသးတယ္။ အလုိရွိတဲ့လူတစ္ဦးစီကို ဘယ္ႏွစ္မႈဟုေဖာ္ျပထားတယ္။အလုိရွိတဲ့လူ(၇)ဦးကို လက္ခံ ထားမယ္ဆုိရင္၊ သတင္းမေပးဘူးဆုိရင္ ဥပေဒနဲ႕ျငိစြန္းႏိုင္တယ္လုိ႕ေဖာ္ျပထားျပန္ပါတယ္။
ဥပေဒမတတ္တဲ့တုိင္းဥပေဒခ်ဳပ္နဲ႕အသေရဖ်က္မႈ၊တရားရံုးမထီမဲ့ျမင္ျပဳမႈ
၂၅။       ဥပေဒနဲ႕မညီတဲ့ထုတ္ျပန္ခ်က္၊ေၾကညာခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပေဒလုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႕လံုး၀လြဲမွားခၽြတ္ေခ်ာ္ေနတဲ့ စာကပ္ ေၾကာ္ျငာျဖစ္ပါတယ္။အဆုိးတကာ့အဆုိးဆံုးကေတာ့ တတ္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြကို အသေရပ်က္မႈျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစာကပ္ ေၾကာ္ျငာထဲဲမွာ"ေၾကးနီေတာင္စီမံကိန္းရုတ္သိမ္းေရးကုိအေၾကာင္းျပကာ ေဒသတည္ျငိမ္ေရးကို ပ်က္ျပားေအာင္ ေသြးထုိး လႈံ႕ေဆာ္သူမ်ား"လုိ႕ေဖာ္ျပထားတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အမႈကို စစ္ေဆးၾကားနာဆံုးျဖတ္မယ့္ တရားရံုးကေတာင္ မစီရင္ မသံုးသပ္ရေသးဘူး။ အမႈဖြင့္ထားရံုပဲရွိေသးတယ္။ တရားရံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္ထက္ ၾကိဳေစာ၊ စကားဦးသန္းေၾကာ္ျငာေဖာ္ျပတာေၾကာင့္ ဥပေဒ အရ တရားရံုးမထီမဲ့ျမင္ျပဳမႈနဲ႕တန္ျပန္တရားစြဲဆိုသင့္ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ အသေရဖ်က္မႈ၊ (တရားမ/ျပစ္မႈ)(၂)မ်ဳိးစလံုးနဲ႕ ထုတ္ျပန္ သူအာဏာပုိင္ကုိ အေရးယူသင့္ပါတယ္။
တရားခံေျပးကိစၥႏွင့္၀ရမ္းေျပးေၾကာ္ျငာ
၂၆။       ပထမသတင္းေပးတုိင္တန္းခ်က္နဲ႕ရဲကအမႈဖြင့္လွစ္လုိက္ျပီဆုိတာနဲ႕စံုစမ္းေထာက္လွမ္းရမယ့္ရဲအရာရွိဟာစံုစမ္းေထာက္လွမ္း၊ စံုစမ္းေမးျမန္းဖုိ႕တာ၀န္ရွိပါေတာ့တယ္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၅၄၊၁၅၆၊ ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၄၁၄၊ ၁၆၇၀) အေရးယူရမယ့္ျပစ္မႈဟာ ရဲအေရးပိုင္တဲ့အမႈျဖစ္မယ္ဆုိရင္စံုစမ္းေထာက္လွမ္းမယ့္ရဲအရာရွိဟာ ၀ရမ္းမပါပဲ ဖမ္းဆီးခြင့္ ရွိပါတယ္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၄(၁)(စ)၊ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၀၅၀(က)) ဖမ္းဆီးအေရးယူရမယ့္ တရားခံ ဟာ ထြက္ေျပးတမ္းေရွာင္ေနမယ္ဆုိရင္ရဲကလိုက္လံရွာေဖြဖမ္းဆီးခြင့္ရွိပါတယ္။ (ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၇၂၇) တိမ္းေရွာင္ေနသူကို ဖမ္းဆီးမမိဘူးဆုိရင္ ရဲစြဲခ်က္ျဖင့္ တရားရံုးထံသုိ႕ အမႈစြဲဆုိတင္ပို႕ရပါတယ္။တရားခံေျပးအမႈ ဖြင့္လွစ္ေဆာင္ရြက္ရ ပါတယ္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ- ၅၁၂(၁)၊ ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၅၁၀၊ ၁၇၅၃(၈))
၂၇။       ရဲကတရားခံေျပးအမႈတင္သြင္းလာတဲ့အခါတရားရံုးက တရားခံအား လူဖမ္း၀ရမ္းထုတ္ဆင့္ရပါတယ္။ (ဦးဘုိၾကီးႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုဆုိရွယ္လစ္သမၼတျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ပါ(၂)၊၁၉၈၁ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတရားစီရင္ထံုး(တရားရံုးခ်ဳပ္)၊ စာ-၈၉)တရားရံုး က တရားခံေျပးအမႈဖြင့္လွစ္ျပီးသက္ေသေတြကို စစ္ေဆးရပါတယ္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၅၁၂(၁))တရားရံုးက ၀ရမ္းေျပးေၾကာ္ျငာဖုိ႕ေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။(ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇၊ တရားရံုးမ်ားလက္စြဲစာပိုဒ္-၅၁၃)
၂၈။       ဥပေဒလုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကိုၾကည့္ရင္တရားခံေျပးကို ၀ရမ္းထုတ္တာ၊ ၀ရမ္းေျပးေၾကာ္ျငာတာအားလံုးဟာ တရားရံုး ရဲ႕တာ၀န္ႏွင့္လုပ္ပိုင္ခြင့္သာျဖစ္ေၾကာင္းေတြ႕ရမယ္။ ရဲရဲ႕တာ၀န္မဟုတ္ပါဘဲလွ်က္ လူျမင္ကြင္းသစ္ပင္ေတြမွာ တိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႕မွဴး လက္မွတ္နဲ႕"အမႈမ်ားျဖင့္ အလုိရွိသည္"ဟု စာကပ္ေၾကာ္ျငာတာဟာဥပေဒလုပ္ထံုးလုပ္နည္းနဲ႕ မညီညြတ္ပါဘူး။ ဥပေဒလုပ္ထံုး လုပ္နည္းလြဲမွားေၾကညာျခင္းေၾကာင့္အသေရပ်က္ေစေၾကာင္း ျမြက္ဟေၾကညာေပးေစလုိမႈႏွင့္တရားမနစ္နာေၾကး ရလိုမႈစြဲဆုိ သင့္ပါတယ္။
၂၉။       ေၾကာ္ျငာခ်က္မွာစာအမွတ္မပါတာ၊ တိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႕မွဴးရဲ႕လက္မွတ္ပဲပါတာကို စကားထဲထည့္ေျပာေနစရာေတာင္မလုိေတာ့ဘူး။ ရဲလုပ္ပိုင္ခြင့္ကုိမဟုတ္ဘူး။ အမႈျဖင့္အလုိရွိသည္ဟု ေၾကညာတာကိုက တရားရံုးလုပ္ပိုင္ခြင့္ကို၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ တရားစီရင္ေရးတာ၀န္၀တၱရားကုိ ေႏွာက္ယွက္ရာေရာက္တဲ့အတြက္၀ရမ္းေျပးတရားခံေတြ အဖမ္းခံရတဲ့အခါ မွာ တန္ျပန္အေရးယူဖုိ႕ေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။
၃၀။       မံုရြာခရိုင္ရဲတပ္ဖြဲ႕မွဴးဦးတင္ထြဏ္းက၀ရမ္းထုတ္တာမဟုတ္ဘူး။(တရားခံ)ကိုထိန္းသိမ္းထားရင္သတင္းေပးဖုိ႕ေၾကာ္ျငာ တာပါ။ ဥပေဒဗဟုသုတေပးတာလုိ႕ ဆုိျပန္ပါတယ္။ ရဲတာ၀န္မွာလုပ္ပိုင္ခြင့္မရွိတာကိုေဆာင္ရြက္တာဟာ ဥပေဒကႏွင္းအပ္ထား တဲ့လုပ္ပုိင္ခြင့္ကို ေက်ာ္လြန္ေဆာင္ရြက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။တရားရံုးကတရား၀င္ဖမ္း၀ရမ္းထုတ္ထားတာလည္းမဟုတ္၊ တရား၀င္ ၀ရမ္းေျပးေၾကညာထားတာလည္းမဟုတ္ဘဲနဲ႕၀ရမ္းေျပးတရားခံကို လက္ခံတာဟာ အျပစ္မရွိပါဘူး။ တရားခံထြက္ေျပးတိမ္း ေရွာင္ႏိုင္ေအာင္လက္သင့္ခံတယ္လုိ႕မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ ၀ရမ္းေျပးတရားခံမွာ အျပစ္မရွိဘူးလို႕ တရားရံုးကဆံုးျဖတ္ရင္ လည္း လက္သင့္ခံသူမွာ အျပစ္မရွိပါဘူး။(ျပစ္မႈဥပေဒပုဒ္မ-၅၂(က)၊ ၂၁၂) ေနာက္တစ္ခ်က္ကတရားခံေျပးကုိထိန္းသိမ္းထားရင္ သတင္းေပးဖုိ႕ဘယ္ျပည္သူမွာမွ တာ၀န္မရွိပါဘူး။ ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၄၄(၁)အရသတင္းေပးရန္တာ၀န္ရွိတဲ့ျပစ္မႈ အမ်ိဳးအစားထဲမွာ ၀ရမ္းေျပးလက္သင့္ခံမႈ(ျပစ္မႈႈဥပေဒပုဒ္မ-၂၁၂)မပါပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ေဒသခံျပည္သူနဲ႕ တတ္ၾကြလႈပ္ရွားသူကို မပူးေပါင္းႏိုင္ဖုိ႕ လွလွပပသပ္လွ်ိဳလုိက္တဲ့ဥပေဒမဲ့လုပ္ကြက္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျပဳအမူေတြအားလံုးအတြက္ စစ္ကိုင္းတုိင္းေဒသ ၾကီး၊ ဥပေဒခ်ဳပ္နဲ႕ရဲခ်ဳပ္ကတာ၀န္ခံရမွာျဖစ္ပါတယ္။
၃၁။       ကဲေနာက္ဆံုးအေနနဲ႕ကၽြန္ေတာ္အထက္မွာသံုးသပ္ျပသြားတဲ့ဥပေဒသေဘာကိုမူရင္းျပ႒ာန္းခ်က္ေတြနဲ႕စပ္ဟပ္ေလ့လာ ႏိုင္ဖုိ႕ နိဂံုးခ်ဳပ္စုစည္းတင္ျပလုိက္ရပါတယ္။သက္ဆုိင္ရာဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္ေတြကို ဆက္ၾကည့္ပါဦး။
သက္ဆုိင္ရာဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား
၃၂။       မည္သည့္သတင္းမ်ိဳးကုိမဆုိျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၄၅ တြင္ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအရ ခ်က္ခ်င္းတိုင္ခ်က္ ဖြင့္လွစ္ရမည္။ (ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယအတြဲ)အပုိဒ္-၁၄၁၄)၊ ရဲအေရးယူပိုင္သည့္ျပစ္မႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္းေသာသတင္းေပးတုိင္တန္းခ်က္ကို ပထမ သတင္းေပးတုိင္ခ်က္၊ ရဲစခန္းမွတ္ပံုတင္(၂၀)တြင္ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ရမည္။(ရဲလက္စဲြ(ဒုတိယအတြဲ)အပိုဒ္-၁၆၆၆)၊ အေရးယူ ပိုင္သည့္ျပစ္မႈျဖစ္ေျမာက္ရန္ လကၡဏာရွိသည့္အျခင္းအရာမ်ားကိုတုိင္ၾကားခ်က္ရရွိသည့္အခါ ××× စံုေထာက္စစ္ေဆးရန္ ရဲစခန္းမွဴးက ဆံုးျဖတ္သည့္အခါ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၅၇(၁)(က))အရ××× ပထမသတင္းေပးတုိင္ခ်က္စာအုပ္ပါ မူရင္းစာခ်ပ္ကို ေပးပို႕ရမည္။ (ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယအတြဲ)အပိုဒ္-၁၇၅၃(၁))
၃၃။       ပထမသတင္းေပးတုိင္ခ်က္တြင္ျဖစ္ေစ၊တုိင္ၾကားမႈတြင္ျဖစ္ေစပါရွိေသာအေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုး ဥပေဒပုဒ္-၁၅၆အရ စံုစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ရွိသည့္ ရဲအေရးယူပိုင္ေသာျပစ္မႈျဖစ္သည့္လကၡဏာရွိလွ်င္ ရဲစခန္မွဴးကစံုစမ္းစစ္ေဆး ရန္လံုေလာက္ေသာအေၾကာင္းရွိ/မရွိ စံုစမ္းရမည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၅၇၊ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယအတြဲ)အပိုဒ္-၁၆၈၁) ျပည္သူ႕ရဲတပ္ဖြဲ႕စခန္းမွဴးသည္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၅၆အရ မိမိစံုစမ္းေထာက္လွမ္းပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ျပစ္မႈတစ္စံု တစ္ရာျဖစ္ပြားခဲ့ေၾကာင္း ရရွိေသာသတင္းအရ×××ရဲအစီရင္ခံစာအရ အဆုိပါျပစ္မႈကို အေရးယူေပးရန္ အာဏာရွိသည့္ရာဇ၀တ္ တရားသူၾကီးတစ္ဦးထံထုိအေၾကာင္းကို ခ်က္ခ်င္းအစီရင္ခံရမည္။ ××× အမႈ၏အေၾကာင္းျခင္းရာမ်ားကို စံုစမ္းေထာက္လွမ္းျပီးလုိအပ္ပါက က်ဴးလြန္သူကို ရွာေဖြဖမ္းဆီးရန္ ေစလႊတ္ရမည္။(ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၁၅၇(၁))
၃၄။       တရားခံကုိရွာေဖြ၍မေတြ႕ေသာ္လည္း(အမႈစံုေထာက္၍ျပီးသည့္ေနာက္)အမႈမွန္ကန္ေၾကာင္းအယူရွိသည့္ျပင္တရားခံကိုဖမ္းဆီးထုိက္ေၾကာင္း အျခင္းအရာမ်ားထင္ရွားစြာရွိသည့္အခါ (ရဲ)စြဲခ်က္စာခ်ပ္ကို စီရင္ခြင့္အာဏာအရတရားသူၾကီးထံတင္သြင္း ျပီးလွ်င္ျပစ္မႈဆိုင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇အရ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ေလွ်ာက္ထားရမည္။(ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယအတြဲ)အပိုဒ္-၁၇၅၃(၈))အေရးၾကီးေသာအမႈမ်ားတြင္ တရားခံထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနသျဖင့္ ရွာေဖြမေတြ႕ႏိုင္လွ်င္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၅၁၂အရ တရားရံုးသုိ႕ (ရဲ) စြဲခ်က္လႊာတင္ပို႕ျပီး သက္ေသမ်ားကို စစ္ေဆးေစရမည္။ အမႈထင္ရွားေသာအခါတရားရံုးက ျပစ္မႈဆုိင္ရာ က်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇ အရ ေၾကာ္ျငာထုတ္ဆင့္ႏိုင္ရန္ႏွင့္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၈ အရ တရားခံ၏ပစၥည္းကို ၀၇မ္း စြဲကပ္ရန္ ၀ရမ္းထုတ္ေပးႏိုင္သည့္တရားရံုးသို႕ေလွ်ာက္ထားေစရမည္။ (ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယအတြဲ)အပုိဒ္-၁၅၁၀)
၃၅။       စြပ္စြဲခံရသူတစ္ဦးသည္ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္လွ်က္ရွိေၾကာင္းႏွင့္ ၄င္းကို လက္တေလာဖမ္းဆီးရမိရန္ အလားအလာရွိေၾကာင္း ထင္ရွားေအာင္ျပဳလုပ္ျပီးျဖစ္လွ်င္ တုိင္တန္းထားသည့္ျပစ္မႈအတြက္ ထုိသူကုိ စစ္ေဆးစီရင္ရန္(သုိ႕မဟုတ္)စစ္ေဆးစီရင္မႈအတြက္ လႊဲအပ္တင္ပို႕ရန္ စီရင္ခြင့္အာဏာရွိေသာတရားရံုးသည္ တရားလိုျပဘက္မွ တင္ျပေသာသက္ေသမ်ားရွိလွ်င္ထုိသက္ေသမ်ားကို တရားခံ၏မ်က္ကြယ္၌ စစ္ေမး၍ ၄င္းတုိ႕၏အစစ္ခံခ်က္မ်ားကို ေရးမွတ္ယူႏိုင္သည္။(ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုး ဥပေဒပုဒ္မ-၅၁၂(၁))
၃၆။       ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၅၁၂အရ တရားစြဲတင္ပုိ႕လာသည့္အခါ တရားခံအား လူဖမ္း၀ရမ္းထုတ္ဆင့္ရသည္။ လူဖမ္း၀ရမ္းအတည္မျဖစ္လွ်င္၀ရမ္းအတည္ျပဳသည့္ျပည္သူ႕ရဲတပ္ဖြဲ႕၀င္ႏွင့္ မွင္နီသက္ေသမ်ားကို တရားခံထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနျခင္းရွိ/မရွိ၊ ေလာေလာဆယ္ဖမ္းမိရန္ အေၾကာင္းရွိ/မရွိႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ စစ္ေဆးရသည္။ ထိုသက္ေသတုိ႕၏ထြက္ဆုိခ်က္မ်ားအရ တရားခံသည္ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနျပီး ေလာေလာဆယ္ဖမ္းမိရန္အေၾကာင္း မရွိေၾကာင္းေပၚေပါက္မွသာထုိအခ်က္ကို မွတ္တမ္းတင္၍ အမႈျဖစ္အေၾကာင္းအရာႏွင့္ပတ္သက္၍ ထြက္ဆုိၾကမည့္ မွင္ျပာသက္ေသမ်ားကိုစစ္ေဆးရသည္။ တစ္နည္းဆုိရ ေသာ္ တရားခံ၏မ်က္ကြယ္တြင္ သက္ေသမ်ားအား အမႈႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍စစ္ေဆးႏိုင္ရန္အလို႕ငွာ တရားခံသည္ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္လွ်က္ရွိေၾကာင္း သက္ေသခံအေထာက္အထားရွိဖုိ႕လိုအပ္သည္။(ဦဘိုၾကီးႏွင့္ျပည္ေထာင္စုဆုိရွယ္လစ္သမၼတျမန္မာ ႏိုင္ငံေတာ္ပါ-၂၊ ၁၉၈၁ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတရားစီရင္ထံုး၊(တရားရံုးခ်ဳပ္)၊ စာ-၈၉)
၃၇။       (တရားရံုးသည္)မွင္နီျပသက္ေသမ်ားကိုစစ္ေဆးျပီးေနာက္ျပစ္မႈလံုေလာက္စြာယုတၱိထင္ရွားျခင္းရွိ/မရွိ၊ စဥ္းစားဆင္ျခင္ ရမည္။ယုတၱိထင္ရွားျခင္းရွိလွ်င္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇ႏွင့္၈၈အရ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္သည္။ျပစ္မႈမွာ လံုေလာက္စြာယုတၱိထင္ရွားျခင္းမရွိလွ်င္ ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇ႏွင့္၈၈အရ အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္းမျပဳေတာ့ဘဲ အမႈပိတ္ရန္အမိန္႕ခ်မည္ျဖစ္သည္။(တရားရံုးမ်ားလက္စြဲစာပိုဒ္-၅၁၃၊ေဒၚတင္နီမႏွင့္ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၊၂၀၀၀ျပည့္ႏွစ္၊ျမန္မာႏိုင္ငံတရားစီရင္ထံုး၊ (တရားရံုးခ်ဳပ္)၊ စာ-၅၃)
၃၈။       ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒအရတရားရံုးတစ္ရံုးက ထုတ္ဆင့္ေသာလူဖမ္း၀ရမ္းတုိင္းကို စာျဖင့္ေရးသား၍ တရားရံုး အၾကီးအကဲအရာရွိကျဖစ္ေစ၊သုိ႕မဟုတ္ ယင္းတရားရံုးသည္ ခံုရံုးျဖင့္ျဖစ္ပါက ယင္းခံုရံုး၏အဖြဲ႕၀င္တစ္ဦးကျဖစ္ေစ၊လက္မွတ္ ေရးထုိးရမည္။ ဖမ္း၀ရမ္းတြင္ တရားရံုးတံဆိပ္ခတ္ႏွိပ္ရမည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၇၅(၁))
၃၉။       အဆုိပါလူဖမ္း၀ရမ္းတုိင္းသည္ထုတ္ဆင့္သည့္တရားရံုးက မဖ်က္သိမ္းသမွ်ကာလပတ္လုံး သို႕မဟုတ္ အတည္မျပဳ ေသးသမွ်ကာလပတ္လံုးဆက္လက္တည္ေနေစရမည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၇၅(၂))
၄၀။       ဖမ္း၀ရမ္းကိုျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း မည္သည့္ေနရာ၌မဆို အတည္ျပဳႏိုင္သည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၂)
၄၁။       ၀ရမ္းအတည္ျပဳသူရဲအရာရွိ(သုိ႕မဟုတ္)အျခားသူသည္၀ရမ္းပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ဖမ္းဆီးျခင္းခံရမည့္သူအား ရွင္းလင္းေျပာဆုိ၍လုိအပ္လွ်င္၀ရမ္းကိုလည္းျပရမည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၀)
၄၂။       မည္သည့္တရားရံုးမဆုိ(သက္ေသခံခ်က္ယူျပီးမွျဖစ္ေစ၊ မယူမီျဖစ္ေစ) မိမိ၀ရမ္းထုတ္ထားသူတစ္ဦးသည္ တိမ္းေရွာင္သြားေၾကာင္း၊ သုိ႕မဟုတ္ အဆုိပါ၀ရမ္းအတည္မျပဳႏိုင္ေစရန္ ပုန္းကြယ္ေနေၾကာင္း ယံုၾကည္ရန္အေၾကာင္းရွိလွ်င္မိမိေၾကညာ သည့္ေန႕မွ ရက္ေပါင္း(၃၀)ထက္မနည္း သီးျခားေဖာ္ျပထားေသာအခ်ိန္ႏွင့္သီးျခားေဖာ္ျပထားေသာေနရာတြင္ေရာက္ရွိရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း စာျဖင့္ေရးသားသည့္ေၾကညာခ်က္ကို ထုတ္ျပန္ႏိုင္သည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇(၁))
၄၃။       တရားရံုးကထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ကိုေအာက္ပါအတုိင္းထုတ္ျပန္ရမည္။
            (က)      အဆုိပါလူေနထုိင္ျမဲျဖစ္သည့္ျမိဳ႕ သို႕မဟုတ္ ေက်းရြာ၏ထင္ရွားေသာေနရာတစ္ခုတြင္ယင္းထုတ္ျပန္ေၾကညာ ခ်က္ကို အမ်ားၾကားသိေအာင္ ဖတ္ၾကားရမည္။
            (ခ)        အဆုိပါလူေနထုိင္ျမဲျဖစ္သည့္အိမ္၊သုိ႕မဟုတ္အေဆာက္အအံု၏ထင္ရွားေသာေနရာတြင္ျဖစ္ေစ၊ယင္းထုတ္ျပန္ ေၾကညာခ်က္ကို ကပ္ထားရမည္။
            (ဂ)        ယင္းထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္၏မိတၱဴတစ္ေစာင္ကို တရားရံုးအေဆာက္အအံု၏ထင္ရွားေသာေနရာတစ္ခုတြင္ ကပ္ထားရမည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇(၂))
၄၄။       တရားရံုးကထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနသူႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ေၾကာ္ျငာျခင္းဆုိင္ရာ ပုဒ္မ-၈၇ (ရွင္းလင္းခ်က္)တြင္ေအာက္ပါ အတုိင္း ေတြ႕ရပါသည္။
            ၀ရမ္းထုတ္ထားသူသည္ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနေၾကာင္း တရားသူၾကီးက ထင္ျမင္လွ်င္ ေၾကာ္ျငာစာတစ္ေစာင္ကို ထုတ္ဆင့္သည့္ေန႕မွစ၍အနည္းဆံုးရက္(၃၀)အတြင္း မည္သည့္ေန႕ရက္၊ မည္သည့္အခ်ိန္၊ မည္သည့္ရံုးေတာ္သုိ႕ တရားခံကိုကုိယ္တုိင္လာေရာက္အစစ္ေဆးခံရမည့္အေၾကာင္းႏွင့္ ထုတ္ဆင့္ေစရမည္။
            ထုိေၾကာ္ျငာစာမွာလည္းတရားခံေနထုိင္ျမဲျဖစ္သည့္ျမိဳ႕ရြာတြင္ ထင္ရွားသည့္အရပ္၌ အမ်ားၾကားႏုိင္ေအာင္ ရြတ္ဖတ္ေစရမည့္အျပင္ တရားခံေနထုိင္သည့္ျမိဳ႕ရြာတြင္ ထင္ရွားေသာအရပ္၌ျဖစ္ေစ၊ တရားခံေနထုိင္္ျမဲအိမ္တြင္ျမင္လြယ္ေသာေနရာ ၌ျဖစ္ေစ လက္ခံတစ္ေစာင္ကပ္ထားရမည္။ ရံုးတြင္လည္း တစ္ေစာင္ကပ္ထားရမည္။
            တရားခံကို၀ရမ္းထုတ္ဆင့္ဖမ္းဆီးမရမိသည့္အခါတုိင္းတြင္ ေၾကာ္ျငာစာမထုတ္ဆင့္ရေပ။ ဖမ္းဆီးသူရဲအရာရွိကုိေသခ်ာစြာ စစ္ေဆးျပီးမွ ၄င္းတရားခံသည္ မိမိကုိ မဖမ္းဆီးႏိုင္ေအာင္ တိမ္းေရွာင္ေနေၾကာင္းႏွင့္တရားသူၾကီးက ယံုၾကည္မွသာ ေၾကာ္ျငာထုတ္ဆင့္ရမည္။ (ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇)(ရွင္းလင္းခ်က္)
၄၅။       ေအာက္ပါျပစ္မႈတစ္ခုခုကိုက်ဳးလြန္၍ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနေသာတရားခံအား ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၅၁၂ ႏွင့္ ပုဒ္မ-၈၇၊၈၈ အရ အေရးယူျပီးျဖစ္ပါက (ျပစ္မႈ၂၈)ပံုစံတြင္ ၄င္း၏အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေရးသြင္း၍ ျပစ္မႈျပန္တမ္းဒုတိယတြဲတြင္ေၾကာ္ျငာရန္(စံုစမ္းေထာက္လွမ္းသည့္ရဲအရာရွိက)ခရိုင္ရဲတပ္ဖြဲ႕မွဴးမွတဆင့္ မႈခင္းတပ္ဖြဲ႕မွဴးရံုးသုိ႕ေပးပုိ႕ရမည္။ ဤပံုစံကို ေပးပုိ႕ေသာအခါ တရားသူၾကီး၏ရံုးအမည္၊ အမႈတြဲအမွတ္စဥ္ႏွင့္ျပစ္မႈဆုိင္ရာက်င့္ထံုးဥပေဒပုဒ္မ-၈၇၊၈၈ ႏွင့္ ၅၁၂ အရ အေရးယူ ေသာ ရက္တုိ႕ကိုပါ ၄င္းပံုစံေပၚတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပရမည္။
                     (က)   လူသတ္မႈ။
                     (ခ)     ဓါးျပမႈ။
                     (ဂ)     မုဒိမ္းမႈ။
                     (ဃ)   လူျပန္ေပးမႈ။
                     (င)     မူးယစ္ေဆး၀ါးအမႈ။
                     (စ)     ေငြစကၠဴအတုလုပ္မႈ။
                     (ဆ)   လုယက္မႈ။
                     (ဇ)     အိမ္ေဖာက္ထြင္းမႈ။
                     (စ်)    ခိုးမႈ။
                     (ည)   ယံုမွတ္အပ္ႏွံသည့္ပစၥည္းမ်ားကိုေဖာက္လြြဲေဖာက္ျပန္သံုးစြဲမႈ။
                     (ဋ)     လိမ္လည္မႈ။
                     (ဌ)     အလြဲသံုးစားမႈ။(ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၅၁၀)
၄၆။       (စံုစမ္းေထာက္လွမ္းသည့္ရဲအရာရွိက)ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၅၁၀တြင္ျပ႒ာန္းထားသည့္အမႈမ်ိဳးမ်ားတြင္ တရားခံ ေျပးအျဖစ္ ျပစ္မႈမွတ္တမ္းတြင္ ေၾကာ္ျငာႏိုင္ရန္(ျပစ္မႈ၂၈/ရဲ ၆၂) ပံုစံႏွင့္အတူ ၄င္း၏ပုံသ႑ာန္အေသးစိတ္ႏွင့္တကြ ဓါတ္ပံုကုိ ပါရွာေဖြျပီးမႈခင္းတပ္ဖြဲ႕သို႕ ေပးပုိ႕ရမည္။ တရားခံ ေျပးသြားေရာက္ႏိုင္မည့္အရပ္ေဒသမ်ားကို ပိုင္ဆိုင္ေသာရဲစခန္းမ်ားအားလံုးသုိ႕လည္း (ျပစ္မႈ၂၈/ရဲ၆၂)ပံုစံမ်ားကုိ ေပးပုိ႕ရမည္။ (ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၇၅၃(၈))
၄၇။       (စံုစမ္းေထာက္လွမ္းသည့္ရဲအရာရွိက) ျပန္တမ္းတြင္ထည့္သြင္းေၾကာ္ျငာမည္ျဖစ္ေသာလူမ်ား၏အမည္၊ ပံုသ႑ာန္၊ အေၾကာင္းအရာစာရင္းမ်ားတြင္အစဥ္ထည့္သြင္းရမည့္အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားမွာ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္သည္။-
                     (က)   မိဘမ်ား၏အမည္မ်ား။(ဇနီးရွိလွ်င္ ဇနီး၏အမည္ပါ)။
                     (ခ)   ဤရဲလက္စြဲေနာက္ဆက္တြဲ(က-၄၀)(ျပစ္မႈ-၂၈/ရဲ-၆၂)ပံုစံတြင္ပါရွိသည့္အတုိင္းအျခင္းအရာတစ္စံုတစ္ရာ ပံုသ႑ာန္
                     (ဂ)   (ေမြးရပ္၊ လ၊ ႏွစ္)အသက္။
                     (ဃ)  ဇာတိအရပ္၊ (သုိ႕မဟုတ္)ေမြးဖြားရာေနရာ။
                             (ဆုုိလိုသည္မွာေက်းရြာ၊ ရဲစခန္းႏွင့္ခရိုင္)။
                     (င)     ေနျမဲအရပ္ေဒသ။
                              (ဆုုိလိုသည္မွာေက်းရြာ၊ ရဲစခန္းႏွင့္ခရိုင္)။
                     (စ)     လက္ပံုစံအမွတ္ႏွင့္ေန႕စြဲရွိလွ်င္၄င္းအမွတ္ႏွင့္ေန႕စြဲ။ (ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၅၁၁)
၄၈။       (စံုစမ္းေထာက္လွမ္းသည့္ရဲအရာရွိက)ျပစ္မႈက်ဴးလြန္၍ထြြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေနသူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ ဓါတ္ပံုကုိ သက္ဆုိင္ရာရဲစခန္းမွ ရွာေဖြ၍(ျပစ္မႈ၂၈/ရဲ ၆၂)ပံုစံႏွင့္အတူ ျပစ္မႈျပန္တမ္းတြင္ ေၾကာ္ျငာႏိုင္ရန္အတြက္ မႈခင္းတပ္ဖြဲ႕သုိ႕ေပးပုိ႕ ရမည္။ (ရဲလက္စြဲ(ဒုတိယတြဲ)အပိုဒ္-၁၅၁၂)
မွတ္ခ်က္။            ။    ဤစာပါေဖာ္ျပခ်က္မ်ားသည္စာေရးသူ၏ဥပေဒအျမင္ႏွင့္ရႈေထာင့္မ်ားသာျဖစ္ပါတယ္။ စာေရးသူကိုဖုိးျဖဴ (ဥပေဒအတုိင္ပင္ခံ)သည္ခရမ္းေရာင္သာတူညီမွ်ဥပေဒပညာအသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းကို လုပ္ကိုင္လွ်က္ရွိပါတယ္။
ဖုန္း-၀၉၇၃၀၀၀၄၄၁၊ ၀၉၄၃၀၄၀၇၆၉

14