ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ လက္ရွိျဖစ္ေပၚေနေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡမ်ားအား ဥပေဒ စိုးမိုးေရးအေျခခံမွ သံုးသပ္ျခင္း အပိုင္း (၁)
ဒီမိုကေရစီကို အသြင္ကူးေျပာင္းေနသည္ဟု ေၾကြးေၾကာ္ေဖၚေဆာင္ေနေသာဦးသိန္
“စစ္မွန္ သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” ကို တည္ေဆာက္ရန္မွာ အေရး တၾကီး လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ လာသည္။ “စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” [1] ဟူေသာ စကားလံုးကို သံုးစြဲရျခင္းမွာ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အတု လႊမ္းမိုးေန ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္သည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ကို စကားလံုးအရသံုးစြဲခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းမွာ မည္သို႕ အဓိပၸါယ္ရွိ ေၾကာင္းကို မည္သည့္အခါကမွ် လူထုကိုရွင္းျပခဲ့ျခင္းမရွိ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၏ နိုင္ငံ ေတာ္ အေျခခံမူမ်ား ဟူေသာ က႑တြင္မူ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ကို စကားလံုးအရ ပင္ ထည့္သြင္းမထားေတာ့။ အေၾကာင္း မွာ ယင္း၏ အနွစ္ သာရမ်ားကို တိုင္းျပည္၏ အခ်ဳပ္အျခာျဖစ္သည့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္ အညီက်င့္သံုး လိုျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ယူ ရပါေတာ့မည္။
ခ်ဳပ္ေျပာရလွ်င္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ “စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” အား လူထုတရပ္လံုး စနစ္တက် ေလ့လာ ခြင့္ မရေသးပါ။ စစ္အစိုးရအဆက္ဆက္က ယေန႕အခ်ိန္အထိ က်င့္သံုးေနေသာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးဟူသည္မွာ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး Rule of Law မဟုတ္။ အာဏာပိုင္မ်ားက ျပဌာန္းထားသည့္ ျပည္တြင္းဥပေဒ မ်ားအတိုင္း စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law အဆင့္တြင္သာ ရွိေနေသးေၾကာင္းေတြ႕ရသည္။
၁၉၈၂ ခုနွစ္တြင္ ျပဌာန္း၍ ၂၀၀၄ ခုနွစ္တြင္ ျပင္ဆင္ကာ ယေန႕တိုင္အတည္ျပဳက်င့္သံုးလွ်က္
“တရုတ္ျပည္သူ႕သမတ နိုင္ငံသည္ အခြင့္အာဏာမ်ားအား ဥပေဒနွင့္ အညီက်င့္သံုးသည္။ ဥပေဒစိုးမိုးေရးေအာက္တြင္ ဆိုရွယ္လစ္နိုင္ငံကို တည္ေဆာက္သည္။” [2] ယင္းျပဌာန္းခ်က္ကို ေလ့လာလွ်င္ တရုတ္နိုင္ငံသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္အညီ က်င့္သံုး ေနျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ သို႕ရာတြင္ ယင္းမွာ မည္ကဲ့သို႕ေသာ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ျဖစ္ပါသနည္း။
“တရုတ္နိုင္ငံသည္ Rule by Law နွင့္ Rule of Law ကို ေပါင္းစပ္က်င့္သံုးေနျခင္းျဖစ္ေ
Rule of Law နွင့္ Rule by Law စကားလံုးနွစ္လံုး၏ ဆက္စပ္မႈနွင့္ ကြာျခားမႈကို ေလ့လာမိပါက “ဥပေဒစိုးမိုးေရး” ဟူေသာစကားလံုးကို လြယ္လင့္တကူ သံုးစြဲ၍ မရနိုင္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္။ ျဖစ္နိုင္လွ်င္ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္ မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ဟူသည္ကို လူထုၾကီးတရပ္လံုး ေလ့လာကာ တတ္နိုင္သမွ် လက္ေတြ႕ ေဖၚ ေဆာင္သင့္ ေသာ အခ်ိန္ေရာက္ပါျပီ။ စစ္အာဏာရွင္မ်ားတည္ေဆာက္ထားသည့္ ဥပေဒေဘာင္[3] နွင့္ ၄င္းတို႕ စိတ္ ၾကိဳက္ျပဌာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ားအတိုင္း စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law တို႕အား တိုက္ဖ်က္သင့္ေသာ အခ်ိန္သို႕ ေရာက္ပါျပီ။
ဤစာတမ္းငယ္တြင္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို အက်ယ္တ၀င့္ရွင္းလင္းျပ မည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သို႕ရာတြင္ မ်က္ေမွာက္ျဖစ္ပြား ေနေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡမ်ားအား ဥပေဒစိုးမိုးေရး ရႈေဒါင့္မွ ေထာက္ျပ သံုးသပ္ပါမည္။ ထုိ႕ေနာက္ ယင္းတို႕အား စနစ္တက်ေျဖရွင္းကာ တုိင္းရင္းသားေပါင္းစံုလူထုၾကီး
၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံကို မတည္ေဆာက္နုိင္ျခင္း။
မည္သည့္နိုင္ငံတြင္ မဆို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒသည္ ဥပေဒအားလံုး၏ အခ်ဳပ္အျခာ[4] ျဖစ္သည္။ ယင္း၏ သေဘာမွာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒနွင့္ မညီေသာ တည္ဆဲဥပေဒမွန္သမွ်ကို ဖ်က္သိမ္းပစ္ရသည္။ ေနာင္ျပဌာန္းမည့္ ဥပေဒမ်ား သည္လည္း ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ နွင့္ ကိုက္ညီရသည္။ သို႕ျဖစ္၍ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံကို တည္ေဆာက္လိုပါက ဥပေဒအားလံုး၏ အခ်ဳပ္အျခာျဖစ္သည့္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ယင္း၏အုတ္ျမစ္ကို ခ်မွတ္ရပါမည္။
ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အေျခခံအက်ဆံုးမူမွာ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူကိုအျပစ္ေပးရမည္ျဖစ္ျပီး လူတိုင္းဥပေဒေရွ႕ေမွာက္ တြင္ တန္းတူခံစားခြင့္ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ ဤမူကို အေျခခံအားျဖင့္ ဥပေဒနွင့္ နီးစပ္သူတိုင္း သိၾကပါသည္။ အသစ္အဆန္း မဟုတ္ပါ။ ၂၀၀၄ ခုနွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးခင္ညႊန္႕ကို ဖမ္းဆီးအေရးယူခဲ့စဥ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးသူရေရႊမန္း (ယခုဦးေရႊမန္း) ကိုယ္တိုင္ပင္တိုင္းသိ ျပည္သိ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့သည္။
သို႕ရာတြင္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ အသစ္အဆန္းမဟုတ္သည့္ ဤမူ နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ မည္သို႕လက္ေတြ႕က်င့္သံုးအေကာင္ အထည္ေဖၚသင့္သည္၊ မည္သည္တို႕မွာ အဟန္႕အတားျဖစ္ေနသည္၊ ဤမူကို ေဖၚေဆာင္နိုင္ေရးအတြက္ မည္သည့္ ဥပေဒမ်ားကို ဖ်က္သိမ္း၊ ျပင္ဆင္၊ အသစ္ျပဌာန္းသင့္သည္၊ ဟူသည္ တို႕နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍အေလးထားကာ ယခု လႊတ္ ေတာ္ ဥကၠဌေနရာတြင္ ယူထားေသာ ဦးေရႊမန္းသည္ လႊတ္ေတာ္အတြင္း၌ မည္သည့္အခါကမွ် ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးခဲ့ သည္ကို မၾကားသိရပါ။ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရက ဦးေဆာင္ရန္ ဆိုသည္မွာ ေ၀လာေ၀းပင္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု ပုဒ္မ ၄၄၅ အေပၚ သံုးသပ္ခ်က္
ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူကိုအျပစ္ေပးရမည္ျဖစ္ျပီး လူတိုင္းဥပေဒေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူခံစားခြင့္ရွိရမည္ဟူသည့္ မူကို ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒက အာမခံရပါ မည္။ မဆန္႕က်င္ေစရပါ။ သို႕ရာတြင္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ မွစ၍ အာဏာသိမ္း အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့သည့္ သက္တမ္းကာလအတြင္း ျဖစ္ပြားက်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ ျပစ္မႈမ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ စစ္အာဏာရွင္တို႕၏ တာ၀န္ရွိမႈကို ဖံုးကြယ္ကာ “မည္သည့္ တရားရံုး တြင္မွ် တရားစြဲဆိုခြင့္ မရွိေစရ” ဟူသည္ကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၄၅ တြင္ ျပဌာန္းထား သည္။ ယင္းမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အၾကြင္းမဲ့ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။ အဆို ပါျပဌာန္းခ်က္မ်ိဳးကို ကမာၻေပၚ တြင္ တည္ဆဲဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒမ်ား၌ မည္ သည့္ နိုင္ငံတြင္မွ် မေတြ႕ ရပါ။ ယင္း အေပၚ ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳ ကြန္ယက္မွေဆြးေႏြးမႈအား ၂၀၁၃ ေမလ (၇) ရက္ေန႕တြင္ ဘီဘီစီမွအသံ လႊင့္သြား သည္ကို ဤလင့္ခ္ တြင္ နားဆင္ပါ။ https://docs.google.com/file/
ပုဒ္မ ၄၄၅ ျပဌာန္းခ်က္သည္ လူတိုင္း ဥပေဒေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူေရး ဟူသည့္ အေျခခံမူကို အဆင့္နွစ္ဆင့္အရ ဆန္႕က်င္လွ်က္ရွိသည္။ ပထမ အဆင့္မွာ စစ္အစိုးရအာဏာပိုင္ေဟာင္းမ်ား
ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူအား လြတ္ျငိမ္းခြင့္ ေပးျခင္းမွာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု၏ အုတ္ျမစ္တခ်ပ္ ျဖစ္ေန သည္။ သို႕ျဖစ္၍ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူ မည္သူ႕ကို မဆို တိတိက်က် စံုစမ္းရွာေဖြ ေဖၚထုတ္ကာ အေရးယူ အျပစ္ေပးျခင္း ျဖင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးတည္ ေဆာက္ရမည္ဟူေသာအသံကို လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၌ က်ယ္ေလာင္စြာ မၾကားရေတာ့ပါ။ အက်ိဳး ဆက္ အေနျဖင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးပ်က္သည့္ အေျခအေနကို တျပည္လံုး၌ ၾကံဳေတြ႕ေနၾကရသည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုသည္ တိုင္းျပည္တြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးအတြက္ ပန္းခင္းေသာ လမ္းကို မတည္ေဆာက္နိုင္ပါ။ ေျပာင္းျပန္ပင္ ၄င္းသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ဆက္ လက္ ပ်က္သုဥ္းေစ၇န္ ငရဲမီးခင္းေသာလမ္းကို ေဖါက္ေပးထားေၾကာင္းေတြ႕ရွိရသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္စီးေစခဲ့ရာ၌ မည္သူ႕တြင္ အျမင့္ဆံုးတာ၀န္ရွိသလဲ။
ရခုိင္ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ၏အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၇ တြင္ “နစက သည္ ကက (ၾကည္း) ၏ တိုက္ရိုက္ကြပ္ကဲမႈေအာက္တြင္ ရွိေန ေၾကာင္းနွင့္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီးဌာနမ်ား၏ အမိန္႕ကိုသာနာခံရျပီး ေဒသ ဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေဆာင္ရြက္သူမ်ား၏ အမိန္႕ကို နာခံနိုင္ျခင္း မရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရ ေၾကာင္း” အတိအလင္း ေဖၚျပထား သည္။ ကက (ၾကည္း) သည္ (ကာ/လံု) ၏ အဖြဲ႕ ၀င္မ်ားျဖစ္ေသာ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ နွင့္ ဒုတိယ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္တို ့၏ တိုက္ရိုက္အမိန္႕ ေပးညႊန္ၾကားမႈေအာက္တြင္ ရွိသည္။
ရခုိင္ပဋိပကၡမ်ားအတြင္း (ကာ/လံု) က ဥပေဒစိုးမိုးေရးအေျခခံကိုရိုက္
အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ဆယ္ဦး အသတ္ခံရျခင္း နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားကို ယခုအခ်ိန္အထိ ေဖၚ ထုတ္ အေရးယူျခင္းမျပဳပါ။ ထိုနည္းတူ ေမာင္းေတာတြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား၏ ျပန္လည္ အၾကမ္းဘက္မႈကို တားဆီး နိုင္ပါ လွ်က္ အာဏာပိုင္မ်ားက ကာကြယ္တားဆီးမႈ မျပဳခဲ့ပါ။ ယင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၂ တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖၚျပထားသည္။
“ေမာင္းေတာျဖစ္စဥ္တြင္ ထိုစဥ္က နစက အၾကီးအကဲလုပ္သူက ျပတ္သားစြာ ကိုင္တြယ္အေရးယူေဆာင္ရြက္ခဲ့မည္ ဆိုပါက ယခု ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ပဋိပကၡမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚလာမည္မဟုတ္ေၾကာင္း ရခိုင္ရပ္မိ၊ ရပ္ဖ မ်ားမွ ေ၀ဘန္ သံုးသပ္ခဲ့ၾကပါသည္။”
ပထမ ျဖစ္ရပ္တြင္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူကို အေရးမယူသျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားနွင့္
အစၥလာမ္ဘာသာ ၀င္ အေျမာက္အမ်ား ယခုအခ်ိန္အထိ အၾကိတ္အခဲျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ျဖစ္ရပ္တြင္
ကာကြယ္တားဆီးနိုင္ပါလွ်က္ မကာကြယ္ခဲ့ သျဖင့္
ထိခုိက္ဆံုးရွံဳးမႈမ်ားျဖစ္ပြား ခဲ့ရသည့္အျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အျခားေဒသမ်ားသို႕
ပ်ံ႕သြားခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ရခိ္ုင္ လူထုမ်ားက မေၾကမနပ္ ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။ ၄င္းအၾကိတ္အခဲမ်ား၊
မေၾကနပ္မႈမ်ားသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးပ်က္သုဥ္း ျခင္းေၾကာင့္
ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္း၏ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ ၾကီးထြားသြားခဲ့
ျခင္းျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာအရ ေပၚလြင္ေသာ ျဖစ္ရပ္နွစ္
ခုလံုး တြင္သာမက ပထမဆံုး စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့ သည့္ ေက်ာက္နီေမာ္ လူသတ္မုဒိန္းမႈတြင္ အမွန္တရားကို ဖံုးကြယ္ခဲ့သည့္ အတြက္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး ပ်က္သုဥ္းရာတြင္ အဓိက
တာ၀န္ရွိသူမွာ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ဦးေဆာင္သည့္ ဗဟိုအစိုးရျဖစ္သည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆို ေသာ္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ ၄င္းတို႕၏တိုက္ရိုက္အမိန္႕ေပးညႊ န္ၾကားမႈေအာက္တြင္
တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရက ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို မတည္ေဆာက္ခဲ့သျဖင့္ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡမ်ား
သည္ ျမန္မာနိုင္ငံ အျခားေနရာ
အေတာ္မ်ားမ်ားသို႕ ပ်ံ႕နွံ႕သြားခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
သံုးသပ္ခ်က္
နိုင္ငံတကာက လူ႕အခြင့္အေရးရႈေဒါင့္မွ စြပ္စြဲလာမႈကို ပယ္ခ်ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္အဖြဲ ့၀င္ ေဒါက္တာ ေဒၚ ရင္ရင္ႏြယ္ က ေျပာခဲ့သည္။ ပယ္ခ်ရသည္ ့အဓိကအေၾကာင္းမွာ နိုင္ငံတကာ သည္ ဘဂၤါလီ တဘက္တည္းကိုသာေမးခဲ့ျပီး ရခုိင္ လူမ်ိဳးမ်ားဘက္ကို မေမးခဲ့ေသာေၾကာင့္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕၀င္ အျခားသူတခ်ိဳ႕ကလည္း အလားတူ တုန္႕ျပန္ခဲ့ဘူးသည္။ စင္စစ္အားျဖင့္မူ နိုင္ငံတကာသည္ ရခုိင္တိုင္းရင္းသားမ်ားဘက္ကို
သာဓက ဆိုပါမည္။ နိုင္ငံတနိုင္ငံ အတြင္း၌ ဘာသာေရးအရျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးေရးအရျဖစ္ေစ၊ အျခားအေၾကာင္းတခုခု အရျဖစ္ေစ လူတဦးက အျခားတဦးကို၊ လူအုပ္စုတခုက အျခားအုပ္စုတခုကို၊ သတ္ျဖတ္မႈက်ဴးလြန္သည္ ဆိုၾကပါစို႕။ လူ႕အခြင့္အေရးရႈေဒါင့္မွၾကည့္လွ
၂၀၁၂ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လအတြင္း အိႏၵိယနိုင္ငံ အာသံျပည္နယ္ အေနာက္ျခမ္းတြင္ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး အေတာ္ မ်ားမ်ား ေသဆံုးကာ လူဦးေရ နွစ္သိန္းခန္႕ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႕ရာတြင္ ကုလသမဂၢသည္လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံ တကာ လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕ အစည္းၾကီးမ်ားသည္လည္းေကာင္း ၀င္ေရာက္စြက္ဘက္ေျပာဆိုၾကျခင္း
သို႕ရာတြင္ အစိုးရကိုယ္တိုင္က လူထုအေပၚ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈကို က်ဴးလြန္ျခင္း၊ သို႕မဟုတ္ အင္အားစု တရပ္ရပ္က က်ဴး လြန္မႈကို အစိုးရက အားေပးကူညီျခင္း၊ တနည္းနည္းျဖင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ သို႕မဟုတ္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳး ေဖါက္က်ဴးလြန္မႈၾကီးမ်ား ျဖစ္ပြားေနပါလွ်က္ က်ဴးလြန္သူမ်ားကို အစိုးရက ထိထိေရာက္ေရာက္ အေရးယူမႈမျပဳျခင္း တို႕ျဖစ္လွ်င္မူ ကုလသမဂၢ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ နိုင္ငံတကာ လူ႕အခြင့္အေရးအဖြဲ႕အစည္းၾကီးမ်ာ
ေဒါက္တာေဒၚရင္ရင္ႏြယ္ နွင့္ ေကာ္မရွင္အဖြဲ ့၀င္အခ်ိဳ ့ေျပာသလို နိုင္ငံတကာ အေနျဖင့္ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ားအား စစ္ေဆးေမးျမန္းမႈ နည္းေကာင္းနည္းပါမည္။ ဤသည္မွာ အေၾကာင္းနွစ္ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္နုိင္သည္။ တခ်က္မွာ ဦးသိန္း စိန္အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခားလံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားနွင့္ ေပါင္းကာ ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား အေပၚ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖါက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ေနေၾကာင္း သတင္းမရခဲ့ေသာေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္
ယင္းသို႕က်ဴးလြန္မႈ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား ရွိပါက ေကာ္မရွင္အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ေဒါက္တာ ေဒၚရင္ရင္ႏြယ္ အေနျဖင့္ျဖစ္ေစ နုိင္ငံတကာသို႕တိုင္တန္းမည္ဆို
အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားရျခင္း၏ လတ္တေလာအေၾကာင္းရင္း နွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းမ်ား
ရခုိင္ျပည္နယ္မွ စတင္ခဲ့ျပီး တနိုင္ငံလံုးသို႕ တေျဖးေျဖးပ်ံ႕နွံ႕ေနျပီျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡၾကီး၏ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းမွာ လူမိ်ဳးေရးကြဲျပားမႈနွင့္ ဘာသာေရးယံုၾကည္ခ်က္ျခားနားမႈတို
ဤလတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းနွစ္ရပ္ျဖစ္တည္လာခဲ
လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္းတို႕ကို နိုင္းယွဥ္ေလ့လာရန္လိုပါမည္။ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္သည္။ ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းသည္ သာသာေရး အရ မတူကြဲျပားသည့္ ဘာသာမ်ား အတူျငိမ္းခ်မ္းစြာရပ္တည္နိုင္ေ
ေနာက္ဆက္တြဲအေၾကာင္းရင္းမ်ားသည္ အေရးမၾကီးမဟုတ္ၾကီးပါသည္။ သို႕ရာတြင္ ယေန႕တျပည္လံုးသို႕ ပ်ံ႕နွံ႕ေန ျပီ ျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ပဋိပကၡၾကီးမ်ားနွင့္
ရခုိင္ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္သည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္သည့္ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္းကို မီးေမာင္းထိုးကာ အမွန္တရားေပၚေအာင္ေဖၚထုတ္ခဲ့ျ
(ကာ/လံု) ႏွင့္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိလုပ္သလား။
ရခိုင္မွ တရုတ္ျပည္သို႕ အေမရိကန္ေဒၚလာ ဘီလ်ံေပါင္းမ်ားစြာ ခ်ီကာ တန္ဘိုးရွိသည့္ သဘာ၀ ဓါတ္ေငြ ့ ပိုက္လိုင္း သြယ္တန္း တည္ေဆာက္ေနပါသည္။ ယင္းအေပၚ ရခုိင္ျပည္နယ္ အတြင္းရွိလူထုမ်ားက အားေကာင္း ေကာင္း နွင့္ ကန္႕ကြက္နုိင္ျခင္း မရွိေစရန္အာရံုလႊဲလိုက္ျခင္းျ
အထက္ပါသံုးသပ္ခ်က္ မမွန္ဟူ၍ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိ္န္းစိန္ အစိုးရက သက္ေသျပလိုပါက ပိုက္လိုင္းနွင့္ ဆက္စပ္ ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မွန္သမွ်ကို ရွင္းလင္းစြာ တျပည္လံုးသို႕ထုတ္ျပန္ေၾကျငာရန္
မည္သို ့ပင္ေနာက္ဆက္တြဲကုစားမႈမ်ားျပဳေ
အဖြဲ႕အစည္းသေဘာအရ တာ၀န္ရွိမႈ[7] နွင့္ အမိန္႕ေပးျခင္းအရ တာ၀န္ရွိမႈ[8]
၁၉၈၂ ခုနွစ္တြင္ ဂြါတီမာလာနိုင္ငံ၌ အာဏာသိမ္းျပီး တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အက္ဖရိန္ ရိုင္ယို မြန္ ့[9] သည္ အစ္ဇီးလ္မာယာ အမည္ရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု၀င္ဦးေရ ၁၇၇၁ ဦးအေပၚ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ
အာဂ်င္တီးနား၊ ခ်ီလီ၊ ဂြြါတီမာလာ အစရွိေသာ နိုင္ငံမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးဟူ
၂၀၁၃ ခုနွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္ တပ္မေတာ္ေန႕တြင္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႈးၾကီး မင္းေအာင္လိႈင္က ၄င္း၏ တပ္မေတာ္သည္ မည္သည့္အခါကမွ် လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈ နွင့္ စစ္ရာဇ၀တ္မႈမ်ား မက်ဴးလြန္ခဲ့ေၾကာင္းထည့္သြင္း ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္။ လူမ်ိဳးတံုးသတ္ျဖတ္မႈ၊[11] စစ္ရာဇ၀တ္မႈ[12] နွင့္ လူသားျဖစ္မႈကို ဆန္႕က်င္သည့္ ျပစ္မႈ[13] မ်ားအား ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းတြင္ ဥပေဒအျဖစ္ျပဌာန္းထားမႈ မရွိေသးပါ။ နိုင္ငံတကာ ဥပေဒ၏ အစိပ္အပိုင္းမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ ယင္းတို႕ကို ခ်ိဳးေဖါက္ က်ဴးလြန္ျခင္းမွာ ျပစ္မႈေျမာက္သည္ဟူ၍ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္ ကိုယ္တိုင္က ၀န္ခံလိုက္ သည့္ သေဘာျဖစ္သည္။ ယင္းမိန္႕ခြန္းကိုးကားကာ အာဏာပိုင္မ်ားက ျပဌာန္းထားသည့္ ျပည္တြင္းဥပေဒမ်ားအတိုင္း သာ စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law မွေန၍ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရး Rule of Law သို႕ ေျပာင္းလဲေဖၚေဆာင္နိုင္ေရးအတြက္ စတင္လႈပ္ရွား လုပ္ေဆာင္သင့္ျပီျဖစ္ပါသည္။
အထက္ပါ နိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈၾကီးမ်ားအား တပ္မေတာ္က မက်ဴးလြန္ပါဟူ၍ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္၏ ျငင္းဆိုခ်က္ကို္ မူ လက္ခံနုိင္ဘြယ္မရွိပါ။ ၄င္းျပစ္မႈၾကီးမ်ားမွာ မည္သည့္အရာမ်ားျဖစ္သည္ကို ဥပေဒသမားမ်ားပင္နားလည္ေအာင္ မနည္းၾကိဳးပမ္းၾကရသည္။ ယင္းတို႕နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တပ္မေတာ္အတြင္းက်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျ
အထက္ပါ ျပစ္မႈၾကီးမ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တာ၀န္ရွိမႈကို ရွာေဖြရာတြင္ အဖြဲ႕အစည္းသေဘာအရ တာ၀န္ရွိမႈ နွင့္ အမိန္႕ ေပးျခင္းအရ တာ၀န္ရွိမႈ နွစ္ခုတို႕၏ ဆက္စပ္မႈနွင့္ကြာျခားမႈ တို႕ကို ေလ့လာဘို႕လိုပါမည္။ သမတ ဦးသိန္းစိန္သည္ လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္သည္လည္းေ
ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း ေကအိုင္အိုကို ထိုးစစ္ၾကီးမ်ားဆင္ႏႊဲခဲ့စဥ္ စစ္ေရး သေဘာအရ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လႈိႈ္င္ မွာ အဓိကတာ၀န္ရွိသည္။ စစ္ရာဇ၀တ္မႈမ်ားက်ဴးလြန္ခဲ့ျခင္
အပိုင္း (၂) ကို ဆက္လက္ဖတ္ရႈပါရန္
ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန)
ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ယက္တည္ေထာ
[1]
Genuine Principles of the Rule
of Law
[2] The People’s Republic of China
exercises power in accordance with the law and establishes a socialist country
under the rule of law.
[3]
Legal framework
[4] Supreme
law of the land
[5]
Discrimination
[6]
Sovereignty
[7]
Organizational responsibility
[8]
Command responsibility
[9] General
Efraín Ríos Mont
[10]
Judge Jazmin Barrios
[11]
Genocide
[12] War
crimes
[13] Crime
against humanity
[14] Superior
[15] Subordinate
[16] Customary international law
[17] International Criminal Tribunal for Rawanda
[18] Special Court for Sierra Leone
[19] Conventional international law
[20] Relationship of superior-subordinate
0 comments:
Post a Comment