ျမန္မာျပကၡဒိန္ (ခရစ္ ၁၁ ရာစုႏွစ္)
ေရႊအိမ္စည္စာၾကည့္တိုက္ - စာေပဒါနျပဳသည္
ျမန္မာတို႔သည္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား ျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ျမန္မာႏုိင္ငံ အလယ္ပိုင္းေဒသအတြင္း ဝင္ေရာက္ ေနထိုင္ၿပီးေနာက္ ၄င္းတို႔အသံုးျပဳေသာ
ျပကၡဒိန္သည္စိုက္ပ်ိဳးေရးကို အေျခခံသည့္၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ
ျပကၡဒိန္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈႏွင့္လည္း
ဆက္ယွက္ေပါင္းစပ္ထားေသာ ျပကၡဒိန္လည္းျဖစ္လာသည္။
စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈတို႔သည္ ေရွးေခတ္ဦးျမန္မာတို႔ ေန႔စဥ္ ၾကံဳေတြ႕ေနရသည့္ ကိစၥမ်ားျဖစ္သည္မွာ မွန္ကန္ေၾကာင္းသက္ေသအားျဖင့္ တဆယ့္ႏွစ္လ အမည္မ်ားအား ၾကည့္လွ်င္ သိသာထင္ရွားပါသည္။
စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈတို႔သည္ ေရွးေခတ္ဦးျမန္မာတို႔ ေန႔စဥ္ ၾကံဳေတြ႕ေနရသည့္ ကိစၥမ်ားျဖစ္သည္မွာ မွန္ကန္ေၾကာင္းသက္ေသအားျဖင့္ တဆယ့္ႏွစ္လ အမည္မ်ားအား ၾကည့္လွ်င္ သိသာထင္ရွားပါသည္။
တန္ခူးလ (တန္ခူးလ)
ႏွစ္သစ္ကို တန္ခူ (တန္ခူးလ) လမွ စတင္ပါသည္။ ေျခာက္ေသြ႕ေဒသမ်ားတြင္ ထန္းပင္မ်ား မ်ားမ်ား စိုက္ပ်ိဳးၾကသည့္ ျမန္မာတို႔အတြက္ တန္ခူလ ဆုိသည့္ေ၀ါဟာရမွာ “ထန္းသီးခူးသည့္ လ”ဟု အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္ျပီး သကၠတဘာသာ “တာလ”မွ ဆင္းသက္ေသာအမည္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အဆိုပါ ထန္းပင္သည္ အိႏိၵယမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ခရစ္ႏွစ္ အေစာပိုင္းေလာက္ကပင္ ေရာက္ရွိခဲ့သည့္အပင္ ျဖစ္သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း၏ ရာသီဥတုႏွင့္ကိုက္ညီျပီး၊ ခန္းေျခာက္ေဒသမွာပင္ ေကာင္းမြန္စြာေပါက္ေရာက္ႏိုင္စြမ္း ရွိသည္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၊ ေရကန္၊လယ္ကြင္း ဝန္းက်င္တို႔တြင္ ထန္းပင္မ်ားအား အတန္းလိုက္စီၿပီး စိုက္ထားေလ့ ရွိသည္။ ထန္းမွထြက္ရွိသည့္ ထန္းလ်က္ျဖင့္ မုန္႔အခ်ိဳပြဲမ်ားကို ျပဳလုပ္ၾကသကဲ့သို႔ ယမကာ အေဖ်ာ္ကို ထန္းရည္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ရသည္။ ေရွးျမန္မာတို႔သည္ ေျမ အေရာင္းအဝယ္ ျပဳၿပီးသည့္အခါတြင္လည္းေကာင္း၊သားသမီးမ်ား အိမ္ေထာင္ခ်သည့္အခါ အခမ္းအနားတြင္လည္းေကာင္း အမ်ားသိေစရန္ ဖိတ္ၾကားၿပီး အမဲ၊ ၾကက္၊ ဝက္နဲ႔ ေသရည္ပါတဲ့ စားေသာက္ပြဲႀကီး ေပးေလ့ရွိေၾကာင္း ပုဂံေခတ္ဆိုင္ရာ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားမ်ားအရ သိရွိရသည္။ ထိုသို႔ေသာအခမ္းအနားမ်ားတြင္ ေသရည္ႏွင့္အတူ ထန္းရည္မွခ်က္လုပ္သည့္ ယမကာ အေဖ်ာ္ကိုလည္း ေသာက္ၾကေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ား ေတြ႕ရပါသည္။
ထို႔အျပင္ထန္း႐ြက္ကိုလည္း အိမ္အမိုး၊ရဟန္းေဆာင္ ယပ္ေတာင္စသည္ျဖင့္ အသံုးခ်ၾကေသးသည္။ ေပ႐ြက္ကဲ့သို႔ပင္ ထန္း႐ြက္ေပၚ၌လည္း စာေရးႏိုင္သည္။ ထန္းပင္စည္မွ ျဖစ္ေသာ ထန္းလံုးျဖင့္ အိမ္၊အေဆာက္အဦး၊ကာကြယ္ေရး အတြက္ ခံတပ္ စသည္ျဖင့္ ေဆာက္လုပ္အသံုးခ်ၾကပါေသးသည္။ ဆည္ဖို႔ရာ၌လည္း ထန္းလံုးမ်ားကို ဆည္ပိတ္ရာတြင္ သံုးျပန္သည္။ တန္ခူးလသည္ ခရစ္ျပကၡဒိန္အရ မတ္လႏွင့္ဧၿပီလမ်ားအတြင္း က်ေရာက္ပါသည္။ ကံ့ေကာ္ပန္း (Mesua ferrea)သည္ တန္ခူးလ၏ အထိမ္းအမွတ္ပန္း ျဖစ္သည္။
ကုဆုန္လ(ကဆုန္လ)
ဒုတိယလျဖစ္သည့္ ကဆုန္ (ကုဆန္) လသည္ ခရစ္ျပကၡဒိန္တြင္ ဧၿပီလ-ေမလ အတြင္းျဖစ္သည္။ 'ကု' သည္ 'ေရ' ဟုအဓိပၸာယ္ရၿပီး 'ဆုန္' မွာ 'သြန္းေလာင္းျခင္း' အဓိပၸာယ္ ရွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ အလြန္ပူျပင္းသည့္ေႏြရာသီ၏ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ သစ္ပင္ႀကီးငယ္တို႔ကို ေရေလာင္းေပးရသည္ဟု ယူဆပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရား ပြင့္ေတာ္မူရာ ဗုဒၶဂါယာမွ ေဗာဓိေညာင္ပင္၏ မ်ိဳးပြားအပင္မ်ားကို ျမန္မာတို႔ေဆာင္ယူလာၾကၿပီး အထြတ္အျမတ္ စုိက္ပ်ိဳးထားကာ ထုိေဗာဓိေညာင္ပင္တို႔ကိုလည္း ေရသြန္းေလာင္းေလ့ရွိျပန္သည္။ကဆုန္လ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ စကားပန္း (Talauma Spongocarpa) ျဖစ္သည္။
နံယုန္လ (နယုန္လ)
နံယုန္ (နယုန္)သည္ တတိယလျဖစ္ၿပီး ေမလႏွင့္ဇြန္လအတြင္း က်ေရာက္ပါသည္။ မိုးစတင္ ႐ြာၿပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'နံ' ဆိုသည္မွာ 'အခ်ိန္ကာလ' ကို ရည္ၫႊန္းၿပီး 'ယုန္' မွာ 'အရည္ယိုစီးျခင္း' အဓိပၸာယ္ေဆာင္သျဖင့္ 'မိုးက်ၿပီ' ဟုဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စပါးစိုက္ၾကသည့္ေတာင္သူမ်ား ပ်ိဳးခင္းစတင္ပ်ိဳးေထာင္ရန္ႏွင့္ ပ်ိဳးပင္ငယ္တို႔ကို ေက်ညက္ေအာင္ ထြန္ယက္ထားသည့္ လယ္ကြက္အတြင္းသို႔ နယုန္လ အလယ္ခန္႔တြင္ စတင္ေျပာင္းေ႐ႊ႕ စိုက္ရေလ့ရွိပါသည္။ ယခုလ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ စပယ္ပန္း (Jasminum-decussatum) ျဖစ္တယ္။
မယ္တာလ (ဝါဆိုလ)
မ႞ယ္တာ (ဝါဆို) အမည္ရွိသည့္စတုတၴလသည္ ဂြၽန္-ဂ်ဴလိုင္တြင္ က်ေရာက္သည္။ 'မ႞ယ္' သည္ “ေျမ” ကို ရည္ၫႊန္းျပီး 'တာ' က “ထြန္ယက္စိုက္ပ်ိဳးသည့္ ေျမကို လိုသေလာက္ တိုင္းတာသည္”ဟု အဓိပၸာယ္ရေသာေၾကာင့္ ယခုလသည္ ေကာက္ပင္ စိုက္ပ်ိဳးမည့္ ေျမကို အကြက္ငယ္မ်ားအျဖစ္ တိုင္းကာေျမကြက္မ်ားအား ကဇင္းတင္သည့္လုျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ပါသည္။ ထိုေျမကြက္အတြင္း ေကာက္စိုက္ရသည္။ အခုအခါ ဝါဆိုဟု ေျပာင္းလဲေခၚရျခင္းမွာ ယခုလကမွ အစျပဳၿပီး ရဟန္းသံဃာတို႔အေနျဖင့္ မိမိ သီတင္းသံုးၿမဲ ေက်ာင္းသခၤမ္းကို ခြဲခြာ၍ အျခားအရပ္တပါးသို႔ မသြားရဟု စတင္ ကန္႔သတ္သည့္ကာလ ျဖစ္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ယခုလ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ ျမတ္ေလးပန္း (Pomea coccinea) ျဖစ္သည္။
နံကာလ (ဝါေခါင္လ)
ပၪၥမေျမာက္ ျဖစ္သည့္နံကာ (ဝါေခါင္) လမွာ ဇူလိုင္- ၾသဂုတ္အတြင္းတြင္ က်ေရာက္ပါသည္။ 'နံ' မွာ 'အခ်ိန္ကာလ အပိုင္းအျခား' ကို ေဖာ္ျပၿပီး 'ကာ' က 'အလုပ္တာဝန္' ကို ရည္ၫႊန္းသည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္နံႏွင့္ကာကို ေပါင္းလုိက္ေသာအခါ လယ္သမားမ်ားအလုပ္႐ႈပ္ၾကသည့္ အခ်ိန္ဟုဆိုလိုေၾကာင္းထင္ရွားေပသည္။ ေကာက္စိုက္ေသာအခါ အပင္ငယ္မ်ားျဖစ္ထြန္းေအာင္ အထူး ၾကပ္မက္ဂ႐ုစိုက္ရျပီး ေရကို လိုသေလာက္ သြင္းေပးရသကဲ့သို႔ အပင္ငယ္မ်ားေရမမြန္းေစရန္အတြက္ ေရပိုမရွိေအာင္ ခ်ိန္ရသည္မွာလည္း မလြယ္ကူေပ။ အခုအခါတြင္ ဝါေခါင္လဟု ေခၚေ၀ၚေနၾကျခင္းမွာ ဝါတြင္း သံုးလ၏အလယ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အထိမ္းအမွတ္ပန္းက ခတၱာပန္း (Crinumamoenum) ျဖစ္သည္။
တဝ္သလင္း (ေတာ္သလင္း)
တဝ္သလင္း (ေတာ္သလင္း) သည္ ေျခာက္လေျမာက္ ျဖစ္ၿပီး ၾသဂုတ္ႏွင့္စက္တင္ဘာလအတြင္း က်ေရာက္သည္။ 'သလင္' သည္ 'ၾကည္လင္ သန္႔ရွင္းျခင္း' ကို ရည္ၫႊန္းၿပီး 'တဝ္' မွာ “အျမင့္”အားရည္ၫႊန္းသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'မိုးေကာင္းကင္' ဟုအဓိပၸာယ္ရေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တဝ္သလင္းမွာ 'မိုးေကာင္းကင္ ၾကည္လင္သာယာသည္' ဟူေသာအနက္ကို ေဆာင္ေလသည္။ ေလျပင္း မိုးျပင္း တိုက္ခတ္ ႐ြာသြန္းေသာကာလ ၿပီးဆံုးေလျပီ ဟုလည္းဆိုလိုသည္။ ခရစ္ ၁၆ ရာစုႏွစ္ အတြင္းက ယခုလအား 'သစ္ဆင္း' လို႔လည္း ေခၚခဲ့ဖူးသည့္အေထာက္အထားမ်ား ရွိခဲ့သည္။ ေရကန္၊ ျမစ္ကမ္းစပ္မ်ားတြင္ ေလးတိုင္စင္ေဆာက္၍ စင္ေပၚမွ ကခုန္ ျမဴးထူးၿပီး ေရထဲကို ခုန္ခ်သည့္ေပ်ာ္႐ႊင္ပြဲ၊ ေလွပြဲမ်ားကို က်င္းပၾကပါသည္။ ေကာက္စိုက္ခ်ိန္ကာလအတြင္း အလုပ္ပင္ပန္းခဲ့ၾကသည့္ ေတာင္သူမ်ား အလုပ္ၿပီးေျမာက္ကုန္ဆံုး၍ ျမဴးထူး ေပ်ာ္ပါးသည့္လ ဟုလည္းဆိုႏိုင္ပါသည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းအေနျဖင့္ ယင္းမာပန္း (Chukrosia tabulais) ကိုသတ္မွတ္သည္။
သန္တူလ (သီတင္းကြၽတ္လ)
ခုနစ္လေျမာက္ သန္တူ (သီတင္းကြၽတ္)မွာ စက္တင္ဘာလ- ေအာက္တိုဘာလတြင္ က်ေရာက္ပါသည္။ 'သန္' သည္ 'စပါးပင္' ကို ရည္ၫႊန္းကာ 'တူ' သည္ 'ထူ' ျဖစ္ၿပီး “စပါးပင္မ်ား ထူထူေထာင္ေထာင္ ေပါက္ေရာက္လ်က္ ရွိၿပီ ”ဟုဆိုလိုပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အပင္မ်ား ေအာင္ျမင္သည့္အေနျဖင့္ ေပ်ာ္ပြဲ႐ႊင္ပြဲမ်ား က်င္းပျပန္သည္။ ယခု သီတင္းကြၽတ္ ဟူသည့္အေခၚအေ၀ၚမွာ “ရဟန္းသံဃာမ်ား ဝါဆိုၾကျခင္းမွ ၿပီးဆံုးၿပီ” ဟူေသာအဓိပၸာယ္ျဖင့္ ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚလာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ ၾကာျဖဴပန္း (Nymphaea lotus) ျဖစ္သည္။
တန္ေဆာင္မႈန္းလ (တန္ေဆာင္မုန္းလ)
တန္ေဆာင္မႈန္း (တန္ေဆာင္မုန္း) ေခၚ ရွစ္လေျမာက္လသည္ ေအာက္တိုဘာလ၊ ႏိုဝင္ဘာလ အတြင္း က်ေရာက္သည္။ 'တန္ေဆာင္' မွာ 'မီးတိုင္' ျဖစ္ၿပီး 'မႈန္း' မွာ 'ပ်ံႏွံ႔ေစျခင္း' အဓိပၸာယ္ရျပီး ထိုေဝါဟာရႏွစ္ခု ေပါင္းလိုက္လွ်င္ 'မ်က္စိတဆံုး ဆီမီးတိုင္မ်ား ပြားမ်ား ထြန္းလင္းေနသည္' ဟုဆိုလိုေသာေၾကာင့္ မီးထြန္းပြဲကို ရည္ၫႊန္းပါသည္။ ေတာင္သူအမ်ား ေကာက္လ်င္ (ေခၚ) ေကာက္ငယ္ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ က်ေရာက္သည့္ကာလလည္း ျဖစ္ေပသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလအတြက္ အထိမ္းအမွတ္ပန္းမွာ ခဝဲပန္း (Dysolobium grande) ျဖစ္သည္။
နတ္တဝ္လ (နတ္ေတာ္လ)
နတ္တဝ္ (နတ္ေတာ္) အမည္ရွိသည့္ ကိုးလေျမာက္ ျမန္မာလသည္ ႏိုဝင္ဘာ၊ ဒီဇင္ဘာ အတြင္း က်ေရာက္သည္။ ေရွးျမန္မာတို႔ နတ္ကိုးျခင္းမွာ ဗုဒၶသာသနာအား လက္ခံရရွိျခင္း မရွိခဲ့စဥ္ကတည္းက ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'တဝ္' ေဝါဟာရသည္ 'ျမတ္သည္' ဟုအဓိပၸာယ္ ရျပီး ယခုလအတြင္း ေကာက္ပဲသီးႏွံ ရိတ္သိမ္းသည့္အခါ သီးႏွံ အမ်ားအျပား ရေစရန္ နတ္ကိုးေလ့ရွိၾကသလို ယခုလအတြင္း ေတာင္သူမ်ား ေကာက္ႀကီးစပါး ရိတ္သိမ္းၾကသည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမ်ာ သဇင္ပန္း (Bulbaphyllum-auricomum) ျဖစ္တယ္။
ပ႞သိုဝ္ (ျပာသို)လ
ပ႞သိုဝ္ (ျပာသို) ဆယ္လသည္ ဒီဇင္ဘာ၊ ဇန္နဝါရီ အတြင္း က်ေရာက္သည္။ 'ပ႞' ကို 'ပ်' ဟုေရးသားကာ 'ပ်ားေကာင္' ကို ရည္ၫႊန္းသည္။ 'သိုဝ္' မွာ 'စုေဆာင္း သိုေလွာင္ျခင္း' ျဖစ္ပါသည္။ ယခုလတြင္ ပ်ားရည္ႏွင့္ ပ်ားဖေယာင္းမ်ားကို စုေဆာင္းၾကသည္ဟု ခန္႔မွန္းႏိုင္သည္။ ေရွးျမန္မာတုိ႔သည္ ပ်ားရည္ျဖင့္ျပဳလုပ္သည့္ ယနံ႔ (ရနံ႔) ကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သျဖင့္ ဤကဲ့သို႔ စုေဆာင္းျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းအေနျဖင့္ ခြာညိဳပန္း (Clematis smilacifolia) ကို သတ္မွတ္သည္။
တပိုဝ္တြဲလ (တပို႔တြဲလ)
တပိုဝ္တြဲ (တပို႔တြဲ) သည္ ဇန္နဝါရီ၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ အတြင္း က်သည္။ 'တပိုဝ္' သည္ 'ထန္းဖူး' ကို ဆိုလိုျပီး 'တြဲ' သည္ 'အသီးခိုင္ တြဲေလာင္းက်သည္' ကိုရည္ၫႊန္းသည္ေၾကာင့္ တပို႔တြဲလတြင္ ထန္းဖူးမ်ားအား ေအာက္ေရာက္ေအာင္ ဆြဲခ်ၿပီး ထန္းရည္ခံသည့္ ကာလျဖစ္သည္မွာ ထင္ရွားသည္။ အထိမ္းအမွတ္ပန္းမွာ ေပါက္ပန္း ( Butea monosperma) ျဖစ္ေပသည္။
တေပါင္လ (တေပါင္းလ)
တေပါင္ (တေပါင္း) ေခၚ ဆယ့္ႏွစ္လေျမာက္လသည္ ေဖေဖာ္ဝါရီ၊ မတ္ အတြင္း က်ေရာက္ပါသည္။ ထန္းပင္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အမည္ ျဖစ္သည္။ ထန္းဖိုပင္မ်ားမွ ခံယူရရွိသည့္ ထန္းရည္ကို မီးႏွင့္ က်ိဳခ်က္ၿပီး ထန္းလ်က္ ျပဳလုပ္သည့္ လျဖစ္သည္။ ဤလ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းသည္ သရဖီပန္း (Calophyllum amnenum) ျဖစ္ပါသည္။
သံုးသပ္ခ်က္
ေရွးျမန္မာတုိ႔၏ တဆယ့္ႏွစ္လ နာမည္မ်ားကို အဓိပၸာယ္ေဖာ္ထုတ္ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ခရစ္ ၁၁ ရာစုႏွစ္ အတြင္းက ျမန္မာတို႔၏ ႏွစ္ပတ္လည္မည္သို႔ အလုပ္လုပ္ျခင္း၊ မည္သို႔စားေသာက္ ေနထိုင္ၾကျခင္း စသည္တုိ႔ကို ေကာင္းစြာသိျမင္ႏိုင္ေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေရွးေခတ္ေရွးအခါက ျမန္မာတို႔၏ လူမႈစီးပြားေရးဘ၀ကို သိႏိုင္ေပသည္။ ႏွစ္သစ္ကူး သႀကၤန္ပြဲၿပီးေနာက္ ျမန္မာတို႔ ထန္းမပင္မ်ားမွထန္းသီး ခူးၾကေၾကာင္း၊ ကေလးငယ္မ်ား ထန္းသီး ႀကိဳက္ေၾကာင္း၊ အိမ္ရွင္မမ်ား ထန္းသီးမုန္႔ လုပ္ေၾကာင္း၊ ေနအပူရွိန္ တစ္ရက္ထက္ တစ္ရက္ တိုးလာေၾကာင္း၊ မည္သည့္အလုပ္ကိုမွ် အပင္ပန္းခံၿပီး ႀကိဳးစား ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ေတာမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ေဗာဓိေညာင္ပင္မ်ား ခန္းေျခာက္ေရငတ္ေနၿပီ ျဖစ္သည့္အတြက္ လူတိုင္းက ေညာင္ေရသြန္းပြဲ လုပ္ရန္ စိတ္အားထက္သန္ ေနၾကေၾကာင္း၊ ခန္းေျခာက္ေနသည့္ ေျမျပင္တြင္ လူတိုင္းက မိုးကို တမ္းတ ေနၾကေၾကာင္း၊ မၾကာခင္ မိုး႐ြာသြန္းသည့္အတြက္ စိုက္ခင္း ပ်ိဳးခင္းေတြ စတင္လုပ္ကိုင္ၾကေတာ့မည့္အေၾကာင္း၊ လူတိုင္း ေပ်ာ္႐ႊင္ၿပီး အမႈကိစၥမ်ားအား လက္ျဖင့္မျပတ္တမ္း ေဆာင္႐ြက္ခ်ိန္ ေရာက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ သီးသန္႔ ျပင္ဆင္ထားသည့္ ပ်ိဳးခင္းမ်ားမွ ေကာက္ပင္ငယ္တို႔ကို ပ်ိဳးေထာင္ေၾကာင္း၊ လယ္ကြင္းကို လယ္ကြက္ငယ္မ်ားအျဖစ္ ပိုင္းျခားၿပီး အနားသတ္ ကန္သင္း ဖို႔ကာ ေရနည္းနည္းစီသြင္းေၾကာင္း၊ ထို႔ေနာက္ ေကာက္စိုက္ရန္႔ ျပင္ဆင္ေၾကာင္း၊ ေကာက္စိုက္ၿပီးလွ်င္ အပင္ငယ္မ်ားရွင္သန္ေစရန္ အထူး ဂ႐ုစိုက္ၾကရေၾကာင္း၊ သံုးေလးလမွ်ႀကိဳးစားေဆာင္႐ြက္ၿပီးေနာက္ ေခတၱခဏ အနားယူဖို႔ ခြင့္ရေၾကာင္း၊ ေကာက္ပင္ငယ္မ်ား ရွင္သန္ႀကီးထြားလာသည္ကို ၾကည့္ၿပီး အလြန္ပင္၀မ္းေျမာက္ၾကေၾကာင္း၊ ပြဲလမ္းသဘင္ လုပ္ဖို႔ သတိရၾကေၾကာင္း၊ေလွပြဲမ်ားက်င္းပၾကသည့္အေၾကာင္း၊ ကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈႏွင့္ တြဲစပ္ၿပီး မီးထြန္းပြဲ လုပ္ၾကေၾကာင္း၊ ထိုေနာက္ ႏွစ္လတိုင္တိုင္ အလုပ္ ျပန္လုပ္ၾကေၾကာင္း၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားကိုရိတ္သိမ္းၿပီး က်ီမ်ားအတြင္း သိမ္းဆည္းသိုေလွာင္ၿပီးသည္အထိ အခ်ိန္ျပည့္ ႀကိဳးစား ေဆာင္႐ြက္ရေၾကာင္း၊ တဖက္မွာလည္း ေကာက္ပဲသီးႏွံ ပိုလွ်ံေစရန္ နတ္သိၾကားတုိ႔ကို မိႈင္းမပူေဇာ္ပသရေၾကာင္း၊ ဝမ္းစာစပါးတုိ႔ကို စပါးက်ီတြင္း အျပည့္သိမ္းဆည္းၿပီးေနာက္ ငါးလတာအနားရျပန္သည့္အေၾကာင္း၊ မည္သည့္အလုပ္မွ် အပင္ပန္းခံ မလုပ္ေတာ့သည့္အျပင္ အသင့္အတင့္ ရီေဝယစ္မူးေစသည့္ ထန္းရည္ကို ေသာက္ၿပီး ေအးေအးေဆးေဆး ေနခြင့္ရေၾကာင္း၊ သားေျမးႏွင့္အနီးအနာရွိ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ ကေလးငယ္မ်ားအား ရွင္ျပဳေပးၿပီး ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းသို႔ စာသင္ရန္ပို႔ထားသည့္အေၾကာင္း၊ စုေဆာင္းထားေသာစပါး တခ်ိဳ႕ကို သံုးၿပီး အခုဘဝ၊ ေနာက္ဘဝ အက်ိဳးေက်းဇူး ရွိရာ ရွိေၾကာင္း ေကာင္းမႈကုသိုလ္မ်ားကိုျပဳလုပ္ၾကေၾကာင္း၊ မင္းႏွင့္တကြ ျပည္သူအမ်ားကလည္း မိဘ ဘိုးဘြား ေဆြမ်ိဳး မိတ္သဂၤဟတို႔ကို ေကာင္းမႈ၏အက်ိဳးတူ ရေစရန္အတြင္ အမွ်ေဝၿပီး သာဓု အႏုေမာဒနာ ေခၚၾကေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။ (ေဒါက္တာ သန္းထြန္း)
ကိုးကား
၂၀၀၄ ခု၊ ဇူလိုင္လမွာ မံုေ႐ြး စာအုပ္တိုက္ အမွတ္စဥ္ (၁၃၄) အျဖစ္ ပထမအႀကိမ္ ထုတ္ေဝ ျဖန္႕ခ်ိလိုက္တဲ့ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းရဲ႕ 'ျမန္မာ့ သမိုင္းပံု' Myanmar History Told in Picture စာအုပ္မွ
ႏွစ္သစ္ကို တန္ခူ (တန္ခူးလ) လမွ စတင္ပါသည္။ ေျခာက္ေသြ႕ေဒသမ်ားတြင္ ထန္းပင္မ်ား မ်ားမ်ား စိုက္ပ်ိဳးၾကသည့္ ျမန္မာတို႔အတြက္ တန္ခူလ ဆုိသည့္ေ၀ါဟာရမွာ “ထန္းသီးခူးသည့္ လ”ဟု အဓိပၸာယ္ သက္ေရာက္ျပီး သကၠတဘာသာ “တာလ”မွ ဆင္းသက္ေသာအမည္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အဆိုပါ ထန္းပင္သည္ အိႏိၵယမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းသို႔ ခရစ္ႏွစ္ အေစာပိုင္းေလာက္ကပင္ ေရာက္ရွိခဲ့သည့္အပင္ ျဖစ္သည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း၏ ရာသီဥတုႏွင့္ကိုက္ညီျပီး၊ ခန္းေျခာက္ေဒသမွာပင္ ေကာင္းမြန္စြာေပါက္ေရာက္ႏိုင္စြမ္း ရွိသည္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း၊ ေရကန္၊လယ္ကြင္း ဝန္းက်င္တို႔တြင္ ထန္းပင္မ်ားအား အတန္းလိုက္စီၿပီး စိုက္ထားေလ့ ရွိသည္။ ထန္းမွထြက္ရွိသည့္ ထန္းလ်က္ျဖင့္ မုန္႔အခ်ိဳပြဲမ်ားကို ျပဳလုပ္ၾကသကဲ့သို႔ ယမကာ အေဖ်ာ္ကို ထန္းရည္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ရသည္။ ေရွးျမန္မာတို႔သည္ ေျမ အေရာင္းအဝယ္ ျပဳၿပီးသည့္အခါတြင္လည္းေကာင္း၊သားသမီးမ်ား အိမ္ေထာင္ခ်သည့္အခါ အခမ္းအနားတြင္လည္းေကာင္း အမ်ားသိေစရန္ ဖိတ္ၾကားၿပီး အမဲ၊ ၾကက္၊ ဝက္နဲ႔ ေသရည္ပါတဲ့ စားေသာက္ပြဲႀကီး ေပးေလ့ရွိေၾကာင္း ပုဂံေခတ္ဆိုင္ရာ ေက်ာက္စာအေထာက္အထားမ်ားအရ သိရွိရသည္။ ထိုသို႔ေသာအခမ္းအနားမ်ားတြင္ ေသရည္ႏွင့္အတူ ထန္းရည္မွခ်က္လုပ္သည့္ ယမကာ အေဖ်ာ္ကိုလည္း ေသာက္ၾကေၾကာင္း အေထာက္အထားမ်ား ေတြ႕ရပါသည္။
ထို႔အျပင္ထန္း႐ြက္ကိုလည္း အိမ္အမိုး၊ရဟန္းေဆာင္ ယပ္ေတာင္စသည္ျဖင့္ အသံုးခ်ၾကေသးသည္။ ေပ႐ြက္ကဲ့သို႔ပင္ ထန္း႐ြက္ေပၚ၌လည္း စာေရးႏိုင္သည္။ ထန္းပင္စည္မွ ျဖစ္ေသာ ထန္းလံုးျဖင့္ အိမ္၊အေဆာက္အဦး၊ကာကြယ္ေရး အတြက္ ခံတပ္ စသည္ျဖင့္ ေဆာက္လုပ္အသံုးခ်ၾကပါေသးသည္။ ဆည္ဖို႔ရာ၌လည္း ထန္းလံုးမ်ားကို ဆည္ပိတ္ရာတြင္ သံုးျပန္သည္။ တန္ခူးလသည္ ခရစ္ျပကၡဒိန္အရ မတ္လႏွင့္ဧၿပီလမ်ားအတြင္း က်ေရာက္ပါသည္။ ကံ့ေကာ္ပန္း (Mesua ferrea)သည္ တန္ခူးလ၏ အထိမ္းအမွတ္ပန္း ျဖစ္သည္။
ကုဆုန္လ(ကဆုန္လ)
ဒုတိယလျဖစ္သည့္ ကဆုန္ (ကုဆန္) လသည္ ခရစ္ျပကၡဒိန္တြင္ ဧၿပီလ-ေမလ အတြင္းျဖစ္သည္။ 'ကု' သည္ 'ေရ' ဟုအဓိပၸာယ္ရၿပီး 'ဆုန္' မွာ 'သြန္းေလာင္းျခင္း' အဓိပၸာယ္ ရွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ အလြန္ပူျပင္းသည့္ေႏြရာသီ၏ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ သစ္ပင္ႀကီးငယ္တို႔ကို ေရေလာင္းေပးရသည္ဟု ယူဆပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရား ပြင့္ေတာ္မူရာ ဗုဒၶဂါယာမွ ေဗာဓိေညာင္ပင္၏ မ်ိဳးပြားအပင္မ်ားကို ျမန္မာတို႔ေဆာင္ယူလာၾကၿပီး အထြတ္အျမတ္ စုိက္ပ်ိဳးထားကာ ထုိေဗာဓိေညာင္ပင္တို႔ကိုလည္း ေရသြန္းေလာင္းေလ့ရွိျပန္သည္။ကဆုန္လ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ စကားပန္း (Talauma Spongocarpa) ျဖစ္သည္။
နံယုန္လ (နယုန္လ)
နံယုန္ (နယုန္)သည္ တတိယလျဖစ္ၿပီး ေမလႏွင့္ဇြန္လအတြင္း က်ေရာက္ပါသည္။ မိုးစတင္ ႐ြာၿပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'နံ' ဆိုသည္မွာ 'အခ်ိန္ကာလ' ကို ရည္ၫႊန္းၿပီး 'ယုန္' မွာ 'အရည္ယိုစီးျခင္း' အဓိပၸာယ္ေဆာင္သျဖင့္ 'မိုးက်ၿပီ' ဟုဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။ စပါးစိုက္ၾကသည့္ေတာင္သူမ်ား ပ်ိဳးခင္းစတင္ပ်ိဳးေထာင္ရန္ႏွင့္ ပ်ိဳးပင္ငယ္တို႔ကို ေက်ညက္ေအာင္ ထြန္ယက္ထားသည့္ လယ္ကြက္အတြင္းသို႔ နယုန္လ အလယ္ခန္႔တြင္ စတင္ေျပာင္းေ႐ႊ႕ စိုက္ရေလ့ရွိပါသည္။ ယခုလ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ စပယ္ပန္း (Jasminum-decussatum) ျဖစ္တယ္။
မယ္တာလ (ဝါဆိုလ)
မ႞ယ္တာ (ဝါဆို) အမည္ရွိသည့္စတုတၴလသည္ ဂြၽန္-ဂ်ဴလိုင္တြင္ က်ေရာက္သည္။ 'မ႞ယ္' သည္ “ေျမ” ကို ရည္ၫႊန္းျပီး 'တာ' က “ထြန္ယက္စိုက္ပ်ိဳးသည့္ ေျမကို လိုသေလာက္ တိုင္းတာသည္”ဟု အဓိပၸာယ္ရေသာေၾကာင့္ ယခုလသည္ ေကာက္ပင္ စိုက္ပ်ိဳးမည့္ ေျမကို အကြက္ငယ္မ်ားအျဖစ္ တိုင္းကာေျမကြက္မ်ားအား ကဇင္းတင္သည့္လုျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ပါသည္။ ထိုေျမကြက္အတြင္း ေကာက္စိုက္ရသည္။ အခုအခါ ဝါဆိုဟု ေျပာင္းလဲေခၚရျခင္းမွာ ယခုလကမွ အစျပဳၿပီး ရဟန္းသံဃာတို႔အေနျဖင့္ မိမိ သီတင္းသံုးၿမဲ ေက်ာင္းသခၤမ္းကို ခြဲခြာ၍ အျခားအရပ္တပါးသို႔ မသြားရဟု စတင္ ကန္႔သတ္သည့္ကာလ ျဖစ္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ယခုလ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ ျမတ္ေလးပန္း (Pomea coccinea) ျဖစ္သည္။
နံကာလ (ဝါေခါင္လ)
ပၪၥမေျမာက္ ျဖစ္သည့္နံကာ (ဝါေခါင္) လမွာ ဇူလိုင္- ၾသဂုတ္အတြင္းတြင္ က်ေရာက္ပါသည္။ 'နံ' မွာ 'အခ်ိန္ကာလ အပိုင္းအျခား' ကို ေဖာ္ျပၿပီး 'ကာ' က 'အလုပ္တာဝန္' ကို ရည္ၫႊန္းသည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆၾကပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္နံႏွင့္ကာကို ေပါင္းလုိက္ေသာအခါ လယ္သမားမ်ားအလုပ္႐ႈပ္ၾကသည့္ အခ်ိန္ဟုဆိုလိုေၾကာင္းထင္ရွားေပသည္။ ေကာက္စိုက္ေသာအခါ အပင္ငယ္မ်ားျဖစ္ထြန္းေအာင္ အထူး ၾကပ္မက္ဂ႐ုစိုက္ရျပီး ေရကို လိုသေလာက္ သြင္းေပးရသကဲ့သို႔ အပင္ငယ္မ်ားေရမမြန္းေစရန္အတြက္ ေရပိုမရွိေအာင္ ခ်ိန္ရသည္မွာလည္း မလြယ္ကူေပ။ အခုအခါတြင္ ဝါေခါင္လဟု ေခၚေ၀ၚေနၾကျခင္းမွာ ဝါတြင္း သံုးလ၏အလယ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အထိမ္းအမွတ္ပန္းက ခတၱာပန္း (Crinumamoenum) ျဖစ္သည္။
တဝ္သလင္း (ေတာ္သလင္း)
တဝ္သလင္း (ေတာ္သလင္း) သည္ ေျခာက္လေျမာက္ ျဖစ္ၿပီး ၾသဂုတ္ႏွင့္စက္တင္ဘာလအတြင္း က်ေရာက္သည္။ 'သလင္' သည္ 'ၾကည္လင္ သန္႔ရွင္းျခင္း' ကို ရည္ၫႊန္းၿပီး 'တဝ္' မွာ “အျမင့္”အားရည္ၫႊန္းသည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'မိုးေကာင္းကင္' ဟုအဓိပၸာယ္ရေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တဝ္သလင္းမွာ 'မိုးေကာင္းကင္ ၾကည္လင္သာယာသည္' ဟူေသာအနက္ကို ေဆာင္ေလသည္။ ေလျပင္း မိုးျပင္း တိုက္ခတ္ ႐ြာသြန္းေသာကာလ ၿပီးဆံုးေလျပီ ဟုလည္းဆိုလိုသည္။ ခရစ္ ၁၆ ရာစုႏွစ္ အတြင္းက ယခုလအား 'သစ္ဆင္း' လို႔လည္း ေခၚခဲ့ဖူးသည့္အေထာက္အထားမ်ား ရွိခဲ့သည္။ ေရကန္၊ ျမစ္ကမ္းစပ္မ်ားတြင္ ေလးတိုင္စင္ေဆာက္၍ စင္ေပၚမွ ကခုန္ ျမဴးထူးၿပီး ေရထဲကို ခုန္ခ်သည့္ေပ်ာ္႐ႊင္ပြဲ၊ ေလွပြဲမ်ားကို က်င္းပၾကပါသည္။ ေကာက္စိုက္ခ်ိန္ကာလအတြင္း အလုပ္ပင္ပန္းခဲ့ၾကသည့္ ေတာင္သူမ်ား အလုပ္ၿပီးေျမာက္ကုန္ဆံုး၍ ျမဴးထူး ေပ်ာ္ပါးသည့္လ ဟုလည္းဆိုႏိုင္ပါသည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းအေနျဖင့္ ယင္းမာပန္း (Chukrosia tabulais) ကိုသတ္မွတ္သည္။
သန္တူလ (သီတင္းကြၽတ္လ)
ခုနစ္လေျမာက္ သန္တူ (သီတင္းကြၽတ္)မွာ စက္တင္ဘာလ- ေအာက္တိုဘာလတြင္ က်ေရာက္ပါသည္။ 'သန္' သည္ 'စပါးပင္' ကို ရည္ၫႊန္းကာ 'တူ' သည္ 'ထူ' ျဖစ္ၿပီး “စပါးပင္မ်ား ထူထူေထာင္ေထာင္ ေပါက္ေရာက္လ်က္ ရွိၿပီ ”ဟုဆိုလိုပါသည္။ ထိုကဲ့သို႔ အပင္မ်ား ေအာင္ျမင္သည့္အေနျဖင့္ ေပ်ာ္ပြဲ႐ႊင္ပြဲမ်ား က်င္းပျပန္သည္။ ယခု သီတင္းကြၽတ္ ဟူသည့္အေခၚအေ၀ၚမွာ “ရဟန္းသံဃာမ်ား ဝါဆိုၾကျခင္းမွ ၿပီးဆံုးၿပီ” ဟူေသာအဓိပၸာယ္ျဖင့္ ေျပာင္းလဲေခၚေ၀ၚလာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမွာ ၾကာျဖဴပန္း (Nymphaea lotus) ျဖစ္သည္။
တန္ေဆာင္မႈန္းလ (တန္ေဆာင္မုန္းလ)
တန္ေဆာင္မႈန္း (တန္ေဆာင္မုန္း) ေခၚ ရွစ္လေျမာက္လသည္ ေအာက္တိုဘာလ၊ ႏိုဝင္ဘာလ အတြင္း က်ေရာက္သည္။ 'တန္ေဆာင္' မွာ 'မီးတိုင္' ျဖစ္ၿပီး 'မႈန္း' မွာ 'ပ်ံႏွံ႔ေစျခင္း' အဓိပၸာယ္ရျပီး ထိုေဝါဟာရႏွစ္ခု ေပါင္းလိုက္လွ်င္ 'မ်က္စိတဆံုး ဆီမီးတိုင္မ်ား ပြားမ်ား ထြန္းလင္းေနသည္' ဟုဆိုလိုေသာေၾကာင့္ မီးထြန္းပြဲကို ရည္ၫႊန္းပါသည္။ ေတာင္သူအမ်ား ေကာက္လ်င္ (ေခၚ) ေကာက္ငယ္ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ က်ေရာက္သည့္ကာလလည္း ျဖစ္ေပသည္။ တန္ေဆာင္မုန္းလအတြက္ အထိမ္းအမွတ္ပန္းမွာ ခဝဲပန္း (Dysolobium grande) ျဖစ္သည္။
နတ္တဝ္လ (နတ္ေတာ္လ)
နတ္တဝ္ (နတ္ေတာ္) အမည္ရွိသည့္ ကိုးလေျမာက္ ျမန္မာလသည္ ႏိုဝင္ဘာ၊ ဒီဇင္ဘာ အတြင္း က်ေရာက္သည္။ ေရွးျမန္မာတို႔ နတ္ကိုးျခင္းမွာ ဗုဒၶသာသနာအား လက္ခံရရွိျခင္း မရွိခဲ့စဥ္ကတည္းက ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ 'တဝ္' ေဝါဟာရသည္ 'ျမတ္သည္' ဟုအဓိပၸာယ္ ရျပီး ယခုလအတြင္း ေကာက္ပဲသီးႏွံ ရိတ္သိမ္းသည့္အခါ သီးႏွံ အမ်ားအျပား ရေစရန္ နတ္ကိုးေလ့ရွိၾကသလို ယခုလအတြင္း ေတာင္သူမ်ား ေကာက္ႀကီးစပါး ရိတ္သိမ္းၾကသည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းမ်ာ သဇင္ပန္း (Bulbaphyllum-auricomum) ျဖစ္တယ္။
ပ႞သိုဝ္ (ျပာသို)လ
ပ႞သိုဝ္ (ျပာသို) ဆယ္လသည္ ဒီဇင္ဘာ၊ ဇန္နဝါရီ အတြင္း က်ေရာက္သည္။ 'ပ႞' ကို 'ပ်' ဟုေရးသားကာ 'ပ်ားေကာင္' ကို ရည္ၫႊန္းသည္။ 'သိုဝ္' မွာ 'စုေဆာင္း သိုေလွာင္ျခင္း' ျဖစ္ပါသည္။ ယခုလတြင္ ပ်ားရည္ႏွင့္ ပ်ားဖေယာင္းမ်ားကို စုေဆာင္းၾကသည္ဟု ခန္႔မွန္းႏိုင္သည္။ ေရွးျမန္မာတုိ႔သည္ ပ်ားရည္ျဖင့္ျပဳလုပ္သည့္ ယနံ႔ (ရနံ႔) ကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သျဖင့္ ဤကဲ့သို႔ စုေဆာင္းျခင္းျဖစ္ပါသည္။ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းအေနျဖင့္ ခြာညိဳပန္း (Clematis smilacifolia) ကို သတ္မွတ္သည္။
တပိုဝ္တြဲလ (တပို႔တြဲလ)
တပိုဝ္တြဲ (တပို႔တြဲ) သည္ ဇန္နဝါရီ၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ အတြင္း က်သည္။ 'တပိုဝ္' သည္ 'ထန္းဖူး' ကို ဆိုလိုျပီး 'တြဲ' သည္ 'အသီးခိုင္ တြဲေလာင္းက်သည္' ကိုရည္ၫႊန္းသည္ေၾကာင့္ တပို႔တြဲလတြင္ ထန္းဖူးမ်ားအား ေအာက္ေရာက္ေအာင္ ဆြဲခ်ၿပီး ထန္းရည္ခံသည့္ ကာလျဖစ္သည္မွာ ထင္ရွားသည္။ အထိမ္းအမွတ္ပန္းမွာ ေပါက္ပန္း ( Butea monosperma) ျဖစ္ေပသည္။
တေပါင္လ (တေပါင္းလ)
တေပါင္ (တေပါင္း) ေခၚ ဆယ့္ႏွစ္လေျမာက္လသည္ ေဖေဖာ္ဝါရီ၊ မတ္ အတြင္း က်ေရာက္ပါသည္။ ထန္းပင္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ အမည္ ျဖစ္သည္။ ထန္းဖိုပင္မ်ားမွ ခံယူရရွိသည့္ ထန္းရည္ကို မီးႏွင့္ က်ိဳခ်က္ၿပီး ထန္းလ်က္ ျပဳလုပ္သည့္ လျဖစ္သည္။ ဤလ၏ အထိမ္းအမွတ္ ပန္းသည္ သရဖီပန္း (Calophyllum amnenum) ျဖစ္ပါသည္။
သံုးသပ္ခ်က္
ေရွးျမန္မာတုိ႔၏ တဆယ့္ႏွစ္လ နာမည္မ်ားကို အဓိပၸာယ္ေဖာ္ထုတ္ေလ့လာျခင္းအားျဖင့္ ခရစ္ ၁၁ ရာစုႏွစ္ အတြင္းက ျမန္မာတို႔၏ ႏွစ္ပတ္လည္မည္သို႔ အလုပ္လုပ္ျခင္း၊ မည္သို႔စားေသာက္ ေနထိုင္ၾကျခင္း စသည္တုိ႔ကို ေကာင္းစြာသိျမင္ႏိုင္ေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေရွးေခတ္ေရွးအခါက ျမန္မာတို႔၏ လူမႈစီးပြားေရးဘ၀ကို သိႏိုင္ေပသည္။ ႏွစ္သစ္ကူး သႀကၤန္ပြဲၿပီးေနာက္ ျမန္မာတို႔ ထန္းမပင္မ်ားမွထန္းသီး ခူးၾကေၾကာင္း၊ ကေလးငယ္မ်ား ထန္းသီး ႀကိဳက္ေၾကာင္း၊ အိမ္ရွင္မမ်ား ထန္းသီးမုန္႔ လုပ္ေၾကာင္း၊ ေနအပူရွိန္ တစ္ရက္ထက္ တစ္ရက္ တိုးလာေၾကာင္း၊ မည္သည့္အလုပ္ကိုမွ် အပင္ပန္းခံၿပီး ႀကိဳးစား ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ေတာမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ေဗာဓိေညာင္ပင္မ်ား ခန္းေျခာက္ေရငတ္ေနၿပီ ျဖစ္သည့္အတြက္ လူတိုင္းက ေညာင္ေရသြန္းပြဲ လုပ္ရန္ စိတ္အားထက္သန္ ေနၾကေၾကာင္း၊ ခန္းေျခာက္ေနသည့္ ေျမျပင္တြင္ လူတိုင္းက မိုးကို တမ္းတ ေနၾကေၾကာင္း၊ မၾကာခင္ မိုး႐ြာသြန္းသည့္အတြက္ စိုက္ခင္း ပ်ိဳးခင္းေတြ စတင္လုပ္ကိုင္ၾကေတာ့မည့္အေၾကာင္း၊ လူတိုင္း ေပ်ာ္႐ႊင္ၿပီး အမႈကိစၥမ်ားအား လက္ျဖင့္မျပတ္တမ္း ေဆာင္႐ြက္ခ်ိန္ ေရာက္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ သီးသန္႔ ျပင္ဆင္ထားသည့္ ပ်ိဳးခင္းမ်ားမွ ေကာက္ပင္ငယ္တို႔ကို ပ်ိဳးေထာင္ေၾကာင္း၊ လယ္ကြင္းကို လယ္ကြက္ငယ္မ်ားအျဖစ္ ပိုင္းျခားၿပီး အနားသတ္ ကန္သင္း ဖို႔ကာ ေရနည္းနည္းစီသြင္းေၾကာင္း၊ ထို႔ေနာက္ ေကာက္စိုက္ရန္႔ ျပင္ဆင္ေၾကာင္း၊ ေကာက္စိုက္ၿပီးလွ်င္ အပင္ငယ္မ်ားရွင္သန္ေစရန္ အထူး ဂ႐ုစိုက္ၾကရေၾကာင္း၊ သံုးေလးလမွ်ႀကိဳးစားေဆာင္႐ြက္ၿပီးေနာက္ ေခတၱခဏ အနားယူဖို႔ ခြင့္ရေၾကာင္း၊ ေကာက္ပင္ငယ္မ်ား ရွင္သန္ႀကီးထြားလာသည္ကို ၾကည့္ၿပီး အလြန္ပင္၀မ္းေျမာက္ၾကေၾကာင္း၊ ပြဲလမ္းသဘင္ လုပ္ဖို႔ သတိရၾကေၾကာင္း၊ေလွပြဲမ်ားက်င္းပၾကသည့္အေၾကာင္း၊ ကိုးကြယ္ ယံုၾကည္မႈႏွင့္ တြဲစပ္ၿပီး မီးထြန္းပြဲ လုပ္ၾကေၾကာင္း၊ ထိုေနာက္ ႏွစ္လတိုင္တိုင္ အလုပ္ ျပန္လုပ္ၾကေၾကာင္း၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားကိုရိတ္သိမ္းၿပီး က်ီမ်ားအတြင္း သိမ္းဆည္းသိုေလွာင္ၿပီးသည္အထိ အခ်ိန္ျပည့္ ႀကိဳးစား ေဆာင္႐ြက္ရေၾကာင္း၊ တဖက္မွာလည္း ေကာက္ပဲသီးႏွံ ပိုလွ်ံေစရန္ နတ္သိၾကားတုိ႔ကို မိႈင္းမပူေဇာ္ပသရေၾကာင္း၊ ဝမ္းစာစပါးတုိ႔ကို စပါးက်ီတြင္း အျပည့္သိမ္းဆည္းၿပီးေနာက္ ငါးလတာအနားရျပန္သည့္အေၾကာင္း၊ မည္သည့္အလုပ္မွ် အပင္ပန္းခံ မလုပ္ေတာ့သည့္အျပင္ အသင့္အတင့္ ရီေဝယစ္မူးေစသည့္ ထန္းရည္ကို ေသာက္ၿပီး ေအးေအးေဆးေဆး ေနခြင့္ရေၾကာင္း၊ သားေျမးႏွင့္အနီးအနာရွိ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ ကေလးငယ္မ်ားအား ရွင္ျပဳေပးၿပီး ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းသို႔ စာသင္ရန္ပို႔ထားသည့္အေၾကာင္း၊ စုေဆာင္းထားေသာစပါး တခ်ိဳ႕ကို သံုးၿပီး အခုဘဝ၊ ေနာက္ဘဝ အက်ိဳးေက်းဇူး ရွိရာ ရွိေၾကာင္း ေကာင္းမႈကုသိုလ္မ်ားကိုျပဳလုပ္ၾကေၾကာင္း၊ မင္းႏွင့္တကြ ျပည္သူအမ်ားကလည္း မိဘ ဘိုးဘြား ေဆြမ်ိဳး မိတ္သဂၤဟတို႔ကို ေကာင္းမႈ၏အက်ိဳးတူ ရေစရန္အတြင္ အမွ်ေဝၿပီး သာဓု အႏုေမာဒနာ ေခၚၾကေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။ (ေဒါက္တာ သန္းထြန္း)
ကိုးကား
၂၀၀၄ ခု၊ ဇူလိုင္လမွာ မံုေ႐ြး စာအုပ္တိုက္ အမွတ္စဥ္ (၁၃၄) အျဖစ္ ပထမအႀကိမ္ ထုတ္ေဝ ျဖန္႕ခ်ိလိုက္တဲ့ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းရဲ႕ 'ျမန္မာ့ သမိုင္းပံု' Myanmar History Told in Picture စာအုပ္မွ
0 comments:
Post a Comment