ဖက္ဒရယ္အေရးလား...ဗဟုိဦးစီးမႈေျဖေလွ်ာ့ေရး (Decentralization) လား...(အပုိင္း-၂)

လင္း သက္ July 11, 2014 at 4:14am

အေမရိကန္ႏုိင္ငံ၏အာဏာခဲြေ၀မႈမွာ ျပည္နယ္မ်ားမွ ျပည္ေထာင္စုအစုိးရသုိ႔ အာဏာခဲြေပးရျခင္း
(Bottom-up)ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျပည္နယ္မ်ားတြင္ အာဏာပုိမ်ားေနၿပီး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္မူ ဗဟုိမွ
ျပည္နယ္မ်ားသုိ႔ အာဏာခဲြေ၀ေပးရေသာ(Up-down)စနစ္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဗဟုိတြင္ အာဏာ
ပုိမ်ားေနျခင္းျဖစ္သည္ဟု ေစာဒက တက္လုိက တက္ႏုိင္ပါေသးသည္။
 
စာေရးသူအေနျဖင့္ အဆုိပါအခ်က္ကုိ လက္ခံပါသည္။ ယင္းကဲ့သုိ႔ ဗဟုိတြင္ တင္က်န္ခဲ့သည့္ မ်ား
ျပားလွသည့္ အာဏာမ်ားကုိ ျပည္နယ္အစုိးရသုိ႔ Decentralization ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ျဖစ္
ေစႏုိင္သည္ဆုိသည့္အခ်က္ကုိမူ အျပည့္အ၀သေဘာမတူႏုိင္ပါ။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ၂၀၀၈ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံတြင္ စည္ပင္သာယာေရးကိစၥမွလဲြ၍ က်န္ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာ
အားလုံးကုိ ျပည္ေထာင္စုမွ လႊမ္းမုိးခ်ယ္လွယ္ထားသည္ျဖစ္ရာ၊ တုိင္းေဒသႀကီးမ်ားႏွင့္ ျပည္နယ္
မ်ားသည္ စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီအဆင့္မွ်ပင္ ရွိသည့္ သေဘာျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံေရးေျပာင္းလဲမႈျဖစ္စဥ္ (Transitional Process)သည္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံကုိ စံ
နမူနာျပဳထားျခင္းျဖစ္ရာ ယင္းႏုိင္ငံ၏ ဒီမုိကေရစီႏွင့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သုိ႔ အေရြ႔အေျပာင္းပုံသ႑န္
အတုိင္းပင္ ျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ ေဒသႏၱရအစုိးရမ်ားကုိ အာဏာခဲြေ၀ေပးထားျခင္းျဖစ္ေလသည္။

ဥပမာအားျဖင့္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံတြင္ ျပည္နယ္အစုိးရ(Provincial Government)၊ ျမဴနီစီပယ္အစုိးရ
(Municipality Government)ႏွင့္ ၿမဳိ႕ေတာ္၀န္အစုိးရ(City Government)ဟူေသာ အစုိးရ(၃)ရပ္ကုိ
အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံ၏ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၁၈ (၁)မွ (၇)ထိေသာ အပုိဒ္မ်ားတြင္ ဗဟုိဦးစီးမႈ
ေျဖေလွ်ာ့ျခင္း(Decentralized)ျပဳလုပ္ရာတြင္ ယင္းအစုိးရမ်ားကုိ ဗဟုိမွ ဗဟုိဦးစီးခ်ဳပ္ကုိင္မႈ မူ၀ါဒ
မ်ားခ်မွတ္၍ ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကုိ အေျခခံကာ စီမံခန္႔ခဲြ၊ ဥပေဒျပဳႏုိင္သည့္ အာဏာမ်ား အပ္ႏွင္း
လုိက္ပါသည္။


သုိ႔ေသာ္ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္မူ ျပည္နယ္မ်ား၏ဥပေဒျပဳေရးအပုိင္းတြင္ အားနည္းလြန္းေနၿပီး၊ ျပည္နယ္
မ်ားကုိ သီးသန္႔ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာ(Exclusive Power)အေနျဖင့္ စည္ပင္သာယာေရးက႑ကုိသာ
ေပးအပ္ထားျခင္းမွာ စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီမ်ား မည္မွ်ပင္ ဖဲြ႔စည္းခြင့္ျပဳေစကာမူ ျပည္နယ္
အစုိးရမ်ား၏အဆင့္အတန္းကုိ ျမဴနီစီပယ္အစုိးရ(Municipality Government)မွ်သာ သေဘာထား
သည္ဟု ျပသရာေရာက္ေနသည္။


ဤျဖစ္စဥ္ကုိ အေပၚယံၾကည့္လွ်င္ ခပ္ပါးပါးမွ်သာသုံးသပ္မိမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း တစ္ကယ္တန္းတြင္
မူ ကုိယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ (Self-Determination)သည္ ဖက္ဒရယ္၀ါဒ၏အသက္ျဖစ္ရာ ကုိယ္ပုိင္
ျပ႒ာန္းခြင့္ဟူ၍ မရွိသေလာက္ နည္းပါးလြန္းလွသည့္ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒကုိ လူ
နည္းစုတုိင္းရင္းသားမ်ားဘက္က မေက်နပ္သည္မွ အဆန္းတက်ယ္မရွိလွေခ်။


သုိ႔ရာတြင္ ဤေနရာ၌ စာေရးသူအေနျဖင့္ ၾကားျဖတ္သုံးသပ္ခ်က္တစ္ခု ေပးလုိသည္မွာ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔
စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအေပၚ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားမ်ားဘက္မွ ရႈျမင္ပုံႏွင့္ လူအမ်ားစုဗမာတုိင္းရင္း
သားမ်ားဘက္မွ ခ်ည္းကပ္ပုံတုိ႔ မတူညီသည့္အေၾကာင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ဗမာတုိင္းရင္းသားမ်ားဘက္မွ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒကုိ ခ်ည္းကပ္ပုံမွာ Human Right, Political
Right မ်ားဘက္မွ ခ်ည္းကပ္ေသာ္လည္း၊ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားမ်ားဘက္ကမူ Human Right,
Political Right မ်ားအျပင္၊ Indigenous Right(မူလဌာေနလူမ်ဳိးစုမ်ား၏ အခြင့္အေရး)၊ Administrative
Right (ကုိယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္သည့္ အခြင့္အေရး)ႏွင့္ ကုိယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္(Self-Determination)
ကုိပါ ရႈျမင္ေတာင္းဆုိၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဆုိရေသာ္ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒသည္ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားမ်ားအတြက္ အေပၚယံေရႊမႈန္
ႀကဲထားသည့္ ေၾကးထည္၊ သံထည္သက္သက္မွ်သာ ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။


တုိင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားလုိလားေသာ ဖက္ဒရယ္၏ အႏွစ္သာရမွာ ကုိယ့္ၾကမၼာကုိယ္ဖန္တီးခြင့္
ျဖစ္ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ ကုိယ့္ၾကမၼာကုိယ္ဖန္တီးခြင့္ဆုိသည္မွာ ကုိယ္ပုိင္ျပ႒ာန္းခြင့္ (Self-
Determination)ကုိသာ ဆုိလုိၿပီး၊ ခဲြထြက္ပုိင္ခြင့္ (Right of Secession)ကုိ မရည္ညႊန္းပါ။


ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္သည္ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုံ(Multi-Ethnic)ႏုိင္ငံအတြက္လြန္စြာအေရးႀကီးလွ
သည္။ ဖက္ဒရယ္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ မူလဌာေနလူမ်ဳိးမ်ား၏အခြင့္အေရး (Indigenous Right)ကုိ ကာ
ကြယ္ႏုိင္ရန္အတြက္လည္း ဥပေဒမ်ား၊ မူ၀ါဒမ်ားခ်မွတ္ေပးႏုိင္ရန္ လုိအပ္ပါသည္။


တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ားတြင္ ျပည္ေထာင္စုအစုိးရအေနျဖင့္ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြား(National Interest)ႏွင့္
ႏုိင္ငံေတာ္လုံၿခံဳေရး(National Security)ရႈေထာင့္မွ ၾကည့္ကာ ျပည္နယ္မ်ား၏ ကုိယ့္ၾကမၼာ ကုိယ္
ဖန္တီးခြင့္ဆုိေသာ မူေဘာင္ကို ေက်ာ္လြန္ျပဳက်င့္ရမည္ကိုလည္း လက္ခံႏုိင္ရမည္ျဖစ္ေလသည္။


ဥပမာအားျဖင့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံတြင္ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္၀င္ေရာက္မႈမ်ားျပားလွေသာ ျပည္နယ္မ်ား
တြင္ ဗဟုိအစုိးရက ႏုိင္ငံျခားသား ၀င္ေရာက္မႈ၊ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္မႈႏွင့္ နယ္စပ္ေဒသ လုံၿခဳံေရးမ်ား
အတြက္ အာဏာခ်ဳပ္ကုိင္မႈမ်ား၊ ခ်ဳပ္ကုိင္လႊမ္းမုိးမႈမ်ား၊ စြက္ဖက္မႈမ်ား ရွိသကဲ့သုိ႔ပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏
အေျခအေနမွာလည္း ျပည္ေထာင္စုအစုိးရမွာ မွန္ကန္စြာေဆာင္ရြက္ေပးပါလွ်င္ လက္ခံႏုိင္ရမည့္
အေျခအေနတြင္ တည္ရွိေနပါသည္။


တစ္ခ်ဳိ႕ေသာ ဖက္ဒရယ္စနစ္က်င့္သုံးေသာ ႏုိင္ငံမ်ားက ဖက္ဒရယ္ဆုိေသာ အမည္နာမကုိ ႏုိင္ငံေရး
ဂယက္ထမည္စုိး၍ ေရွာင္ရွားၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံသည္ ေဒသႏၱရအစုိးရမ်ား

သုိ႔ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာ အမ်ားအျပားလႊဲအပ္ေနျခင္းအားျဖင့္ ဖက္ဒရယ္ပုိဆန္လာေစရန္ ႀကိဳးပမ္း
ေနေသာ္ျငားလည္း၊ ဖက္ဒရယ္ဆုိသည့္အသုံးအႏႈန္းကုိ ဆက္လက္ေရွာင္ရွားသြားဖြယ္ ရွိေနဆဲပင္
ျဖစ္သည္။


သုိ႔ရာတြင္ မေလးရွားႏုိင္ငံမွာမူ ဗဟုိဦးစီးခ်ဳပ္ကုိင္ထားမႈ (Centralized) မ်ားျပားလြန္းေသာ္လည္း
ဖက္ဒေရးရွင္းဆုိသည့္ ေ၀ါဟာရကုိ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း သုံးစဲြလွ်က္ ရွိဆဲပင္ ျဖစ္ေသးသည္။


မည္သုိ႔ပင္ေစ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံေရး အသြင္ကူးေျပာင္းမႈသည္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံကုိ နမူနာယူ
ထားသည္ျဖစ္ရာ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံကဲ့သုိ႔ပင္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္မွ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈ
ျပဳလုပ္ေပး၊ ထုိမွတစ္ဆင့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သုိ႔ ဖက္ဒရယ္အမည္မခံပဲ ဗဟုိဦးစီးခ်ဳပ္ကုိင္မႈ တျဖည္း
ျဖည္း ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း(Decentralization)ျပဳလုပ္၊ ေနာက္တစ္ဆင့္အေနျဖင့္ ေဒသႏၱရအစုိးရမ်ားသုိ႔
အာဏာလႊဲေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္(Devolution)၀င္ႏုိင္ေကာင္းသည္ဟုလည္း ျမန္မာျပည္တြင္းမွ ပညာ
ရွင္တခ်ဳိ႕က ယူဆထားပုံ ရပါသည္။

သုိ႔ေသာ္ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံသည္ အခ်ဳိးမညီဖက္ဒရယ္(Asymmetrical Federalism)စနစ္က်င့္သုံး
သည္ကုိ သတိျပဳရန္ လုိပါသည္။ အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံတြင္ Papua(ပါပူးအား)ျပည္နယ္ႏွင့္ Ah Cheik
(အာက်ဲ႕)ျပည္နယ္တုိ႔တြင္သာ ဥပေဒျပဳအာဏာ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာႏွင့္ တရားစီရင္ေရးအာဏာ
တုိ႔ကုိ အလုံးစုံလဲႊအပ္လုိက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ က်န္ေဒသမ်ား၌မူ ဗဟုိဦးစီးခ်ဳပ္ကုိင္မႈျဖည္ေလွ်ာ့သည့္စနစ္
(Decentralization)ကုိသာ အသုံးျပဳသည္ကုိ ေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။

ယင္း Decentralization ပုံစံမွာ ေဒသႏၱရအစုိးရမ်ားသုိ႔ ဘ႑ာေရးဆုိင္ရာ ေျဖေလွ်ာ့ေပးမႈ၊ အုပ္ခ်ဳပ္
မႈ ဆုိင္ရာ ေျဖေလွ်ာ့ေပးမႈႏွင့္ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ ေျဖေလွ်ာ့ေပးမႈမ်ားကုိ အနည္းအက်ဥ္းေပးျခင္းသာ
ျဖစ္ၿပီး၊ ကုိယ္ပုိင္ျပဌာန္းခြင့္အဆင့္သုိ႔ ေရာက္ရွိေသးျခင္းမဟုတ္ေခ်။


အင္ဒုိနီးရွားႏုိင္ငံတြင္ Decentralization ျပဳလုပ္ရာတြင္ ျပႆနာတစ္ခုႀကဳံေတြ႔ခဲ့ဖူးသည္။ အင္ဒုိနီးရွား
ႏုိင္ငံ၏ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္၊ ဥပေဒအမွတ္ (၂၂)တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒရွိ ဇယား(၁)၊
(၂)ကဲ့သုိ႔ပင္ ဗဟုိအစုိးရႏွင့္ ျပည္နယ္အစုိးရ၊ ေဒသႏၱရအစုိးရမ်ားအၾကား ထပ္ေနသည့္က႑မ်ား၊
(တနည္းအားျဖင့္ Concurrent Power မ်ား)ရွိေနခဲ့ဖူးပါသည္။


အဓိကမွာ ျပည္နယ္ႏွင့္ေဒသႏၱရအစုိးရမ်ားကုိ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာသာ တုိးျမွင့္ေပးခဲ့ၿပီး၊ အေရးႀကီး
သည့္ အခန္းက႑မ်ားျဖစ္ေသာ သဘာ၀သယံဇာတလုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ားႏွင့္ သစ္ေတာကဲ့သုိ႔ေသာ က႑
မ်ားကုိမူ ဗဟုိအစုိးရမွပင္ ဆက္လက္ခ်ဳပ္ကုိင္ထားဆဲ ျဖစ္ေလသည္။


ထုိ႔ေၾကာင့္ ၁၉၉၉၊ ဥပေဒအမွတ္(၂၂)ကုိ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ ဥပေဒအမွတ္(၃၂)ျဖင့္ အစားထုိးခဲ့ပါသည္။
သုိ႔ရာတြင္ ဥပေဒအမွတ္(၂၂)အရ ေပးထားေသာ ေဒသႏၱရအစုိးရမ်ား၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာမ်ားကုိ
ဥပေဒအမွတ္ (၃၂)ျဖင့္ အစားထုိးျခင္းသည္ ဗဟုိက ျပန္လည္ခ်ဳပ္ကုိင္ဖုိ႔ရာ အားထုတ္ျခင္းပင္ျဖစ္
သည္ဟု လူထု၏ စြတ္စဲြမႈကုိ ရင္ဆုိင္ရျပန္ပါသည္။


ျမန္မာႏုိင္ငံအေနျဖင့္ အင္ဒုိနီးရွား၏ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးပုံစံကုိ အတုယူထားသည္ျဖစ္ရာ၊ ယင္း
ႏုိင္ငံကဲ့သုိ႔ အခ်ဳိးမညီဖက္ဒရယ္ (Asymmetrical Federalism)ေပးရာမွတဆင့္ ျပည္နယ္အားလုံး
အာဏာအလုံးစုံလႊဲအပ္ခံရၿပီး၊ အခ်ဳိးညီဖက္ဒရယ္ (Symmetrical Federalism)သုိ႔ ကူးေျပာင္းႏုိင္
လိမ့္မည္ဟူ၍ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတာ့ ႀကီးႀကီးထား၍ မရပါ။

အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ တစ္ျပည္ေထာင္စနစ္မွ ဖက္ဒရယ္စနစ္သုိ႔ ကူးေျပာင္းသည့္ႏုိင္ငံမ်ားတြင္
ျဖစ္ေစ၊ အခ်ဳပ္အျခာပုိင္သည့္ႏုိင္ငံမ်ားစုဖဲြ႔ကာ ဖက္ဒေရးရွင္းျပဳလုပ္သည္ျဖစ္ေစ၊ ယင္းႏုိင္ငံအသီး
သီး၏ ေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့ရသည့္ ဖက္ဒရယ္ခရီးသည္ ပန္းခင္းလမ္းခ်ည္းေတာ့ မဟုတ္ခဲ့ေခ်။

အေၾကာင္းမွာ ယင္းႏုိင္ငံအမ်ားစု၏ ဖက္ဒရယ္စနစ္က်င့္သုံးခဲ့ရာ သမုိင္းေၾကာင္းမ်ားတြင္ ျပည္တြင္း
စစ္ပဲြမ်ား၊ လက္နက္ကုိင္ပဋိပကၡမ်ား၊ ႏုိင္ငံေရးပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။


ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္(Democratization)ႏွင့္ ဖက္ဒရယ္အေရြ႔
(Federal Movement)ကုိ တၿပိဳင္တည္းေရြ႔ဖုိ႔ ႀကိဳးစားေနသည္ျဖစ္ရာ(တစ္ကယ့္ အေရြ႔ျဖစ္သည္/
မျဖစ္သည္မွာ အျငင္းပြားစရာရွိေနေသာ္လည္း) ျမန္မာ့ဖက္ဒရယ္အေရးသည္ ဒီမုိကေရစီ အျမစ္
တြယ္ ရွင္သန္ခုိင္မာမႈ (Democratic Consolidation)အေပၚမူတည္ေနသည္ကုိ သတိျပဳရမည္ျဖစ္
ပါသည္။


လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ျမန္မာ့ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနမွာ ႀကိဳးတန္းေပၚ လမ္းေလွ်ာက္ေနရသူကဲ့သုိ႔
မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ မည္သုိ႔ေသာအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ခၽြတ္ေခ်ာ္ျပဳတ္က်သြားမည္နည္း ဆုိသည္
ကုိ ရင္တထိတ္ထိတ္ေစာင့္ၾကည့္ေနရသည့္ ကာလလည္းျဖစ္သည္။


အကယ္၍ ဒီမုိကေရစီ ေနာက္ျပန္ လန္က်သြားမည္ဆုိပါက ဖက္ဒရယ္ကုိလည္း တၿပိဳင္တည္း စြန္႔
လႊတ္ရမည္ျဖစ္ရာ စာေရးသူတုိ႔အေနျဖင့္“ေျမြပါလည္းဆုံး၊ သားလည္း ဆုံး”ရလိမ့္မည္ျဖစ္ပါသည္။
ဒီမုိကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ ေအာင္ျမင္မည္ဆုိပါက ဖက္ဒရယ္စနစ္ႏွင့္ဖက္ဒရယ္ အႏွစ္
သာရလည္း ခံစား စံစားရမည္ျဖစ္ရာ “သား ေရႊအုိးထမ္းသည့္ ကိန္း” ဆုိက္မည္ ျဖစ္သည္။

သုိ႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈ(Transition)မွာ Choa Theory(စနစ္က်
သည္လည္း မဟုတ္၊ စနစ္မက်သည္လည္းမဟုတ္ ဗရမ္းဗတာျပန္႔က်ဲေနသည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆႏုိင္
ေအာင္ စနစ္တက်တည္ေဆာက္ထားသည့္ အေျခအေန)အရ တည္ေဆာက္ထားသည္ျဖစ္ရာ “ႏုိင္ငံ
ေရးတြင္ မေတာ္တဆဆုိတာ မရွိ”ဆုိသည့္ စကားအတုိင္းပင္ မည္သည့္အရာမွ ကံေသ၊ ကံမ မေျပာ
ႏုိင္ေသးပါ။

ေနာက္တစ္ခ်က္စဥ္းစားစရာရွိသည္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လက္ရွိျဖစ္ေနေသာ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ အၾကပ္
အတည္းမ်ားသည္ အမွန္တကယ္ပဲ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒဆုိင္ရာ အၾကပ္အတည္း(Constitutional
Crisis)ျဖစ္ပါသလား ဆုိသည့္ေမးခြန္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။


စာေရးသူနားလည္မိသည့္ Constitutional Crisis ဆုိသည္မွာ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒေရးဆဲြရာတြင္
မွားယြင္းခၽြတ္ေခ်ာ္မႈေၾကာင့္ ထြက္လာေသာ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိးမ်ားဟု ျဖစ္ပါသည္။


ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒဆုိသည္မွာ ႏုိင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ၏ အသက္ျဖစ္ရာ၊ မည္သည့္ဥပေဒမဆုိ အထြဋ္
အထိပ္ျဖစ္ေသာ ယင္းဖဲြ႔စည္းပုံဥပေဒကုိ ေက်ာ္လြန္သက္ေရာက္ႏုိင္စြမ္းမရွိပါ။ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ
မွားယြင္းပါက မူ၀ါဒဆုိင္ရာအမွားမ်ား၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအခက္အခဲမ်ားကုိလည္း မလဲြမေသြ ရင္ဆုိင္
ရလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ မူလကပင္ မူ၀ါဒပုိင္းဆုိင္ရာ အားနည္းမႈမ်ားႏွင့္ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းကုိ ေတာ္သလုိ
ၾကည့္လုပ္ေလ့ရွိသည့္ အစဥ္အလာမ်ားရွိရာ၊ ယင္းကဲ့သုိ႔ေသာ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒမွ ေပးသည့္
ျပႆနာမ်ဳိးကုိ အႀကီးအက်ယ္မခံစားရေသးဟု ေယဘုယ်မွတ္ခ်က္ခ်၍ ရပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ျဖစ္
ေပၚေနေသာ ႏုိင္ငံေရးဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ားသည္ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒႏွင့္ လုံး၀မသက္ဆုိင္ဟု ဆုိလုိ
ျခင္းမဟုတ္ပါ။


ဥပမာအားျဖင့္ဆုိလွ်င္ ျပည္နယ္ႏွင့္တုိင္းေဒသႀကီးမ်ားရွိ အစုိးရမ်ားကုိ ပါလီမန္စနစ္သ႑န္ ပုံေဖၚ
ထားမႈ၊ ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားကုိ သမၼတမွတုိက္ရုိက္ ခန္႔အပ္ႏုိင္မႈ၊ အာဏာခဲြေ၀ေရးအပုိင္းတြင္
ျပဳလြယ္၊ ျပင္လြယ္ေအာင္ ျပဌာန္းမထားမႈ၊ စသည့္ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားသည္ ၂၀၀၈ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံ
ဥပေဒဆုိင္ရာ အၾကပ္အတည္းမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။


သုိ႔ရာတြင္ Personal Interest ၊ လူမ်ဳိးစုငယ္မ်ား၏ အျမင္မ်ား၊ အစုအဖဲြ႔မ်ား၏ ရႈေထာင့္မ်ားအတြက္
မွာမူ ဖဲြ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒသည္ ဘုံရန္သူ(Common Enemy)ျဖစ္လာပါေတာ့သည္။

ဖက္ဒရယ္ျဖစ္ေစမည့္ လမ္းေၾကာင္းႏွင့္ လဲြေခ်ာ္ေနသည့္ ေနာက္ထပ္ တစ္ခ်က္မွာ ျပည္ေထာင္စု
လႊတ္ေတာ္ရွိ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္တြင္ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ ဦးေရေပါင္း (၂၂၄) ဦး ရွိသည့္
အနက္ ျပည္နယ္မ်ားကုိ ကုိယ္စားျပဳေသာ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ား၊ တစ္နည္းအားျဖင့္ဆုိရ
ေသာ္ လူမ်ဳိးစုငယ္မ်ား သုိ႔တည္းမဟုတ္ လူနည္းစု(Minority)မ်ားကုိ ကုိယ္စားျပဳေသာ လႊတ္ေတာ္
ကုိယ္စားလွယ္အေရအတြက္မွာ တစ္ျပည္နယ္လွ်င္ (၁၂)ဦးႏႈန္းျဖင့္ (၇)ျပည္နယ္ေပါင္းလွ်င္ (၈၄)
ဦးသာ ရွိပါသည္။

ယင္းအေရအတြက္မွာလည္း Unity ျဖစ္သည္ဟု မဆုိသာေသးပါ။ က်န္အေရအတြက္မွာ တုိင္းေဒ
သႀကီး (၇)ခုကုိ အေျခခံေသာ၊ တနည္းအားျဖင့္ဆုိရင္လွ်င္ Majority လူမ်ဳိးစုကုိ ကုိယ္စားျပဳေသာ
လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္(၈၄)ဦးႏွင့္ တပ္မေတာ္သားကုိယ္စားလွယ္ဦးေရ(၅၆)ဦးတုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။


ပုိမုိရွင္းလင္းေစရန္ ပုံေဖၚျပပါမည္။

ျပည္နယ္တစ္ခုလွ်င္ ကုိယ္စားလွယ္(၁၂)ႏွႈန္းျဖင့္ ျပည္နယ္(၇)ခု ရွိသည္ျဖစ္ရာ-

၇ × ၁၂ = ၈၄ ဦး

တုိင္းေဒသႀကီးတစ္ခုလွ်င္ ကုိယ္စားလွယ္(၁၂)ႏွႈန္းျဖင့္ တုိင္းေဒသႀကီး(၇)ခု ရွိသည္ျဖစ္ရာ-

၇ × ၁၂ = ၈၄ ဦး

တပ္မေတာ္သား ကုိယ္စားလွယ္ - ၂၅% = ၅၆ ဦး

အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ရွိ ကုိယ္စားလွယ္ဦးေရ စုစုေပါင္း- ၈၄ + ၈၄ + ၅၆= ၂၂၄ ဦး
 
အကယ္၍ တုိင္းေဒသႀကီးမ်ားတြင္ အခ်ဳိးက်ကုိယ္စားလွယ္စနစ္(PR စနစ္)ကုိ မက်င့္သုံးပါက အမ်ဳိး
သားလႊတ္ေတာ္တြင္ ျပည္နယ္မ်ားအဖုိ႔ Majority ျဖစ္ေသာဗမာပါတီႀကီးကုိ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏုိင္ရန္အတြက္
တပ္မေတာ္သားကုိယ္စားလွယ္ (၅၆)မဲကုိသာ အားကုိးစရာ ရွိပါေတာ့သည္။
 
(ထုိသုိ႔ ဆုိသျဖင့္ စာေရးသူကုိ PR Lobby ဟု မထင္ေစလုိပါ။ စာေရးသူအေနျဖင့္ ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ကုိသာ
တြက္ခ်က္ျပျခင္း ျဖစ္ပါသည္။)

(အပုိင္း-၃ ကုိ ဆက္လက္ ဖတ္ရႈေပးပါရန္-)

-လင္းသက္-