အခန္း(၇) အစားအစာ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ၊ အိမ္ယာႏွင္႔ အလုပ္အကိုင္

by မင္းခက္ရဲ (Min Khet Ye) on Sunday, December 9, 2012 at 5:51pm ·

            “လူအခြင္႔အေရးဆုိတာ မနက္စာစားတာနဲ႔ စတင္လာတယ္” လုိ႔ ဆီနီေဂါသမၼတ လီယုိပုိ ဆမ္ေဂါ ေျပာတဲ႔ အျမင္ဟာ လူအခြင္႔အေရးရဲ႕ ရႈေထာင္႔တရပ္အျဖစ္ ထိတ္လန္႔တၾကားနဲ႔ ျပန္လည္တုံ႕ျပန္လာဖုိ႔ အေထာက္အကူ ျပဳတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ေတြက အစားအစာအခြင္႔အေရး လုိ တစ္ခ်ဳိ႕ေသာအခြင္႔အေရးေတြဟာ သင္႔တင္မွ်တစြာနဲ႔ လုံၿခဳံမႈေပးသင္႔တယ္ ။ ေပးသင္႔တာမွ  စည္းဇိမ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္တဲ႔ လြတ္လပ္စြာေျပာဆုိခြင္႔ ၊ မဲေပးႏုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရးဆုိတာထက္ ပုိဦးစားေပးၿပီး ရရွိသင္႔တယ္လုိ႔ ယူတာပါ။အမ်ားစုက  ဗိုိက္၀ဖုိ႔ အခြင္႔အေရး အျဖစ္ေဖာ္ျပခ်တယ္။ ႏုိင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင္႔ ၊ ဥပေဒမဲ႔ ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ျခင္း ဒါမွမဟုတ္ ပုဂၢလိကလုံၿခဳံမႈ စတာေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ႏုိင္ငံသား အခြင္႔အေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအခြင္႔အေရးေတြဆီမလွည္႔ခင္မွာ  ေရနဲ႔ အစားအစာ လုံေလာက္စြာရရွိခြင္႔အေရးကုိ အေထာက္ပံ႔ ျဖစ္သင္႔တယ္။

ဒီေတာင္းဆုိမႈဟာ တျခားအခြင္႔အေရးေတြလုိ အစုိးရနယ္ပယ္မွာ မလြမ္းမုိးဘူး။  ယေန႔မွာ အစုိးရမွန္သမွ် လက္ခံထားတာက  အခြင္႔အေရးအမ်ဳိးမ်ဳိးၾကားမွာ ဘယ္အခြင္႔အေရးကုိမွ ဦးစားေပးအရာအျဖစ္ၾကိဳတင္ သတ္မွတ္ထား တာမ်ဳိးမရွိသင္႔ဘူးဆုိတာပဲ ။  အခြင္႔အေရးပုံစံအမ်ဳိးမ်ဳိးဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု အျပန္အလွန္အားျဖည္႔ေနတယ္။  အာဟာရ ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရး ပုိမုိေကာင္းမြန္မႈဟာ  ႏုိင္ငံေရးလြတ္လပ္မႈေတြ နဲ႔  ဥပေဒစုိးမုိးတုိးတက္မႈေတြကုိ ယူေဆာင္ေပး လိမ္႔မယ္ ။  အလားတူပဲ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိမႈ နဲ႕အဖြဲ႕အစည္းဖြဲ႔စည္းမႈ ဟာ  အစားအစာ ၊က်န္းမာေရးနဲ႔ အလုပ္အကုိင္ အခြင္႔အေရးေတြကုိ ကာကြယ္ေပးဖုိ႔အတြက္ အေကာင္းဆုံး ဆုံျဖတ္ခ်က္ေတြကုိ ခ်မွတ္နုိင္ေအာင္လုပ္ေပး တယ္။  လူအားလုံးအတြက္ အခြင္႔အေရးအားလုံး လုံျခဳံေစဖုိ႔ဆုိတဲ႔ ဒီစိတ္ဆႏၵမ်ဳိးရွိေနၾကေပမယ္႔လည္း အစဥ္အလာ ယူဆခ်က္ေတြမွာ အခြင္႔အေရးတစ္ခုမွာ ဘာေတြပါ၀င္သင္႔သလဲဆုိတာကုိ ခုထက္ထိ ခံယူေနၾကဆဲျဖစ္တယ္။   အခြင္႔အေရးေတြနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ အသံကုိ အေ၀းႀကီးရွာေဖြေနရၿပီဆုိရင္ ဒါဟာ  တကယ္႔ လူ႔အခြင္႔အေရး မဟုတ္ဘူး ။ ဒီအေၾကာင္းကုိ အခန္း ၈မွာ ေဆြးေႏြးပါမယ္။

ေဘာင္- အီကုိေနာမစ္မဂၢဇင္း ၁ၾသဂတ္စ္ ၂၀၀၁

 ေကာင္းမႈကုိ အၾကြင္းမဲ႔ လူ႔အခြင္႔အေရးအျဖစ္နဲ႔ သတ္မွတ္ထားတတ္ၾကတယ္ ။ ဒီအဓိပၸာယ္က  ဆင္ျခင္တုံတရားရွိတဲ႔ ျပည္သူဟာ ဘယ္လုိတရားစီရင္ေရး န႔ဲ႔ အေျခအေနေအာက္မွာမွ ဘယ္လုိလူမ်ဳိးအတြက္မဆုိ ေကာင္းမႈ ၀ါ အၾကြင္းမဲ႔ ယူနီဗာဆယ္ အခြင္႔အေရးကုိ မျငင္းသင္႔ဘူး။ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈကေန ကင္းေ၀းခြင္႔ဟာ ႏိုင္ငံတကာလြတ္ျငိ္မ္းခ်မ္းသာမႈလုိ အဖြဲ႔အစည္းေတြရဲ႕ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ အားထုတ္မႈေၾကာင္႔ အၾကြင္းမဲ႔ ယူနီဗာဆယ္အခြင္႔အေရး အမ်ဳိးအစားထဲ ၀င္သြားေပမယ္႔ အစားအစာနဲ႔ ေကာင္းမြန္တဲ႔အိမ္ရာေနထုိင္ခြင္႔ အခြင္႔အေရးကေတာ႔ အၾကြင္းမဲ႔ ယူနီဗာဆယ္အခြင္႔အေရး ထဲ မ၀င္ဘူး။ အစုိးရေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံသားေတြကုိ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ ခ်င္ႏွိပ္စက္မယ္  ။ ဒါေပမယ္႔ အစုိးရဟာ သူတုိ႔ႏုိင္ငံသားေတြကုိ  ဆင္းရဲေအာင္နဲ႔ နာမက်န္းျဖစ္ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိေတာ႔ အမ်ားအားျဖင္႔ မလုပ္ဘူး။ ဆင္းရဲမြဲေတမႈနဲ႔ ေရာဂါဘယေတြကုိ ရပ္တန္႔မယ္႔ ကုိယ္က်င္႔တရားဆုိင္ရာ တြန္းအားဟာ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္အမႈကုိ ရပ္တန္႔မယ္႔ ကုိယ္က်င္႔တရားဆုိင္ရာတြန္းအားေလာက္ ယုံၾကည္စရာမေကာင္းဘူး။

            တစ္ဖက္ကေနဆုိရရင္ လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ  ညွင္းပန္ႏွိပ္စက္မႈနဲ႔ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိမႈ စတဲ႔ ျပႆနာရပ္ေတြနဲ႔သာ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလုိသူေတြဟာ ဆင္းရဲမႈနဲ႔ ေရာဂါေတြကို ဘယ္ေလာက္ ဂရုစိုက္သင္႔သလဲဆုိတာနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေလ်ာ႔တြက္ၾကတယ္ ။  လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ အစဥ္အလာရဲ႕ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ႔ အျမင္အတြင္းကေန ဖတ္ရႈျခင္းဟာ ႏုိင္ငံတကာဆက္ဆံေရးမွာေတာင္လက္သင္႔မခံၾကေတာ႔ဘူး။ “လူ႔အခြင္႔အေရးမ်ား” လုိ႔ ေဖာ္ထုတ္လုိက္တာနဲ႔ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ ကၽြန္ျပဳျခင္းနဲ႔ တရားလက္လြတ္ထိန္းသိမ္းျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေရး စတဲ႔  ႏုိင္ငံသားနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအခြင္႔အေရးနဲ႔သာမကဘူး ၊ စီးပြားေရး ၊လူမႈေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဆိုင္ရာ အခြင္႔အေရးေတြနဲ႔ပါ သတ္ဆုိင္တယ္။ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင္႔အေရး ေၾကညာစာတမ္းပါ စကားနဲ႔ေျပာရရင္-

“လူတုိင္းတြင္ မိမိႏွင္႔ မိမိ မိသားစု က်န္းမာေရးႏွင္႔ ေကာင္းမြန္ေသာ လူသားဘ၀ကုိ ပုိင္ဆုိင္ႏုိင္ေရးအတြက္ -အစားအစာ၊ အ၀တ္အထည္၊ အိမ္ယာ ၊ ေဆး၀ါးေစာင္႔ေရွာက္မႈ ႏွင္႔ လုိအပ္ေသာ လူမႈေရး အေထာက္အပံ႔ မ်ားကုိ သင္႔တင္႔ေသာ ဘ၀ေနထုိင္မႈအဆင္႔အတန္းရရွိရန္ အခြင္႔အေရးအတြက္ ခံစားႏုိင္ခြင္႔ရွိရမည္။  အလုပ္လက္မဲ႔ အေျခအေန၊ မက်န္းမားေသာ အေျခအေန ၊ ကုိယ္အဂၤါ မစြမ္းမသန္ေသာ အေျခအေန ၊ မုဆုိးမျဖစ္ေသာ အေျခအေန ၊အသက္အရြယ္ အုိမင္းေသာ အေျခအေန၊ မိမိကုိယ္တုိင္ မထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေသာ အေျခအေနအေၾကာင္းတရားမ်ားထဲတြင္ ၀မ္းစာရွာမွီးႏုိင္ေသာ အေျခအေန မရွိေသာအခါမ်ားတြင္ ၎အရာအမ်ားအတြက္ လုံၿခဳံစိတ္ခ်မႈ အခြင္႔အေရး ရွိရမည္”

            ပထမဆုံး နုိင္ငံတကာက သေဘာမတူျဖစ္တာက အထက္ပါအခြင္႔အေရးေတြကုိ ျဖည္႔ဆည္းေပးဖုိ႔ သင္႔ေတာ္တဲ႔ ယႏၱရားက ဘာလဲဆုိတာပဲ။ ဒုတိယကေတာ႔ အထက္ပါ အခြင္႔အေရးေတြ အတြက္တိက်တဲ႔ နယ္နမိတ္ အကန္႔အသတ္က ဘာလဲ ။ ဒီအခြင္႔အေရးေတြရဲ႕ နယ္နမိတ္အကန္႔အသတ္ကုိ အနက္မျပန္ခင္မွာ ဘယ္လုိျဖည္႔ဆည္းမလဲ ဆုိတဲ႔ ျပႆနာရပ္ကုိ စဥ္းစားၾကရေအာင္။                                                                                                                                    အဓိက စိတ္၀င္းစားစရာက စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရးေပၚလစီကုိ ဒီမုိကေရစီအရ တာ၀န္ယူေပးရတဲ႔ ေပၚလစီေရးဆြဲသူ ေတြကသာ ျပဌာန္းတာပဲ ။  အကန္႔အသတ္ရွိတဲ႔ အရင္းအျမစ္ေတြကုိ ဘယ္လုိ ဦးစားေပးျဖန္႔ျဖဴးမလဲ ဆုိတဲ႔၊  အသိပညာမရွိတဲ႔၊ ေရြးေကာက္တင္ေၿမာက္ျခင္းမခံရတဲ႔ တရားသူႀကီးေတြက ျပဌာန္းတာ မဟုတ္ဘူး။ က်န္းမာေရး အဆက္အစပ္မွာ ဆုိရင္  က်န္းမားေရးအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ေဆးရုံေတြက တစ္ခ်ဳိ႕လူေတြကုိ ကုသေပးဖုိ႔ ျငင္းဆုိတယ္ ။ အေၾကာင္းက ေဆးရုံ ၊ဆရာ၀န္နဲ႔ ေဆး၀ါးစတဲ႔ အရင္းအျမစ္အကန္႔အသတ္ခ်က္ေတြကုိ ေၾကာင္းက်ဳိးမညီညြတ္တဲ႔ ဖိအား သက္ေရာက္လာတာမ်ဳိးမွာ လက္မခံဘဲ ျငင္းလုိက္တာမ်ဳိးျဖစ္တယ္။  စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ အခြင္႔အေရး ေတြကုိ တရားဥပေဒအရ အားျဖည္႔ေပးမႈေတြ တုိးပြားလာေအာင္ အေထာက္အပံ႔ေပးသူေတြက နုိင္ငံသားနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအခြင္႔အေရးေတြကုိ အကာအကြယ္ေပးျခင္းမွာ  ရွိေနတဲ႔ အရင္းအျမစ္ေတြကုိ အသုံးခ်ပုံနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ ေမးခြန္း ေတြကုိ ဘယ္လုိေျဖရွင္းမလဲဆုိတဲ႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ပါ၀င္ပတ္သတ္ေနတယ္လုိ႔ ေထာက္ျပတယ္။ အထိန္းသိမ္းခံေတြအတြက္ လူသားဆန္တဲ႔ အေျခအေနတစ္ရပ္ျဖစ္ေအာင္လုပ္ရမယ္႔ စားနပ္ရိကၡာသုိေလွာင္မႈမွာ အကန္႔အသတ္ရွိေနတဲ႔ အရင္းအျမစ္ေတြကုိ အသုံးခ်ပုံ ပါ၀င္တယ္။ ဒီလုိပဲ လြတ္လပ္ၿပီး မွ်တတဲ႔ စစ္မွန္တဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ အတြက္ ၾကဳိတင္ထားရွိတဲ႔ အေျခအေနေတြမွာ ပုိက္ဆံဘယ္ေလာက္အသုံးျပဳရမလဲ ဆုိတဲ႔ အရင္းအျမစ္ကန္႔သတ္ခ်က္ပါ၀င္တယ္။ စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရးအခြင္႔အေရးေတြကုိ  တရားစီရင္ေရးဆုိင္ရာအားျဖည္႔မႈေတြနဲ႔ သင႔္ေလ်ာ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းမွာ ထိပ္တုိက္ေတြ႕ေနရတဲ႔ အၾကပ္အတည္းရွိတယ္ ။  တရားရုံးက စီးပြားေရး ၊လူမႈေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ အခြင္႔အေရးေတြကုိ စီရင္ခ်က္ခ်တဲ႔ အခါမွာ တရားသူၾကီးဟာ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႔နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အခန္းဂ႑ေတြကုိ ေက်ာ္လြန္ထိခုိက္မသြားဖို႔ ဂရုတစုိက္လုပ္ေလ႔ရွိၾကပုံမွာ ေတြ႕ရမယ္။ဥပမာ ေတာင္အာဖရိက တရားေရးဌာနက  က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္မႈကုိ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔အေပၚ ကန္႔သတ္တားျမစ္ခ်က္ေတြကုိ တရားမွ်တ ေအာင္လုပ္ေပး ဖို႔ အစုိးရတာ၀န္ျဖစ္ေၾကာင္း သတိေပးတယ္။  ေဘးဖယ္ထုတ္ခံရသူေတြရဲ႕ ေနအိမ္ကုိ အာမခံေပးႏုိင္တဲ႔ ေပၚလစီေတြ ဖြံ႔ျဖဳိးေအာင္လုပ္ဖုိ႔ ေတာင္းဆုိတယ္။ ႏုိင္ငံသားနဲ႔ နုိင္ငံေရးအခြင္႔အေရးေတြနဲ႔ အတူ၊ တရားေရးဌာနက အစုိးရဟာ အခြင္႔အေရးေတြကုိ  ထိေရာက္တဲ႔ ဥပေဒစနစ္ေအာက္မွာ အကာအကြယ္ေပးၿပီး ေအးခ်မ္းစြာ က်င္႔သုံးေနထုိင္ ႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ဥပေဒျပဳမႈအတြင္း အာမခံေပးထားဖုိ႔ရာ တာ၀န္ရွိတယ္လုိ႔ သတိေပးေကာင္းေပးမွာ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရးအခြင္႔အေရးတစ္ခ်ဳိ႕ကုိ နဲနဲ အေသးစိတ္ၾကည္႔ၾကရေအာင္ပါ။

အစားအစာ

            အစားအစာရရွိပုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရး တည္ရွိေနတာဟာ အစုိးရအေနနဲ႔ လူအားလုံးအတြက္ အစားအစာေတြ အလကားေပးရမယ္လုိ႔ ဆုိလုိတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အစားအစာအခြင္႔အေရးဟာ“အစားအစာ လုံျခဳံစိတ္ခ်ရမႈ” နဲ႔ ဆက္စပ္ေနၿပီး  ပုိမုိရႈပ္ေထြးတဲ႔ ကတိက၀တ္ေတြနဲ႔ သက္ဆုိင္တယ္။ အစားအစာ လုံၿခဳံစိတ္ခ်မႈ ဆုိတာ အစားအစာကုိ သူမ်ားနည္းတူ ခ်ည္းကပ္ရရွိႏုိင္မႈ၊ အစားအစာျပတ္ေတာက္မႈအတြက္အစီအမံ နဲ႔အစားအစာျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔ရာ အစီအမံအတြက္ အာမခံရွိေနတာကုိ ဆုိလုိတာပါ။  ဒီျပႆနာကုိ ေျဖရွင္းဖုိ႔အတြက္ ခ်က္ခ်င္းျဖည္႔ဆည္းေပးႏုိင္မယ္႔ ကတိက၀တ္ေတြနဲ႔ စတင္လုပ္ကုိ္င္ရမယ္။ ပထမဆုံး အစုိးရဟာ “အစားအစာအတြက္ လုံၿခဳံစိတ္ခ်ရမႈ”ကုိ ပ်က္စီးဆုံးရႈံးေစမယ္႔အရာကုိ ေရွာင္ၿပီး လူထုရဲ႕ လုိအပ္ခ်က္ေတြအတြက္ စီမံသင္႔တယ္။ အထူးသျဖင္႔  လယ္ယာေျမေတြထဲက ေကာက္ပဲသီးနွံေတြကုိ တရားမဲ႔ ဖ်က္စီးျခင္းကေန တစ္ဆင္႔ အစားအစာအခြင္႔အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ တာမ်ဳိး မလုပ္ရဘူး။ ထပ္ၿပီးဆုိရရင္ အစားအစာကုိ ခ်ည္းကပ္နုိင္မႈအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံေရးေတြရွိမေနသင္႔ဘူး။ဒီလုိ ခ်က္ခ်င္းလုပ္ရမယ္႔ ကတိက၀တ္ေတြဟာ အစားအစာအခြင္႔အေရးကုိ ေလးစားဖုိ႔ တာ၀န္ရဲ႕ အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုအျဖစ္ျမင္ ႏုိ္င္တယ္။                                                                                                                                                          ကတိက၀တ္ရဲ႕ ဒုတိယအဆင္႔က အစားအစာ အခြင္႔အေရးကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔နဲ႔ သက္ဆုိင္တယ္။ဒီေနရာမွာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အစားအစာအတြက္ လုံၿခဳံစိတ္ခ်ရမႈ အခြင္႔အေရးကုိ အျခားေသာ လူေတြ၊အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ အာဏာ ပုိင္ေတြက ၀င္ေရာက္ေနွာက္ယွက္မႈကေန အကာအကြယ္ေပးမယ္႔ ကတိက၀တ္လုိအပ္တယ္။ ။ဒါေၾကာင္႔ ဥပမာအေနနဲ႔ဆုိရရင္  ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ အစားအစာ အတြက္လုံၿခဳံမႈကုိ လည္ပတ္အလုပ္လုပ္ႏုိင္တဲ႔ တာ၀န္ရွိေကာင္းရွိတယ္ ။ တစ္ခ်ဳိ႕အဆက္အစပ္ေတြမွာ  ႏုိင္ငံေတာ္က လယ္ယာေျမနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈအရ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ေဒသံခံ တုိင္းရင္းသားေတြသာ လယ္ယာေျမရဲ႕အခြင္႔အေရးကုိ ရရွိခံစားႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ အာမခံေပးရတာေတြ လုိအပ္လာတယ္။                        တတိယ အဆင္႔ကုိ  အစားအစာအခြင္႔အေရးကုိ ျပည္႔၀ေစဖုိ႔၊ ကူညီေပးဖုိ႔ ၊ျဖည္႔ဆည္းေပးဖုိ႔ ၊ ေပးအပ္ဖုိ႔ တာ၀န္ေတြအျဖစ္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေဖာ္ထုတ္ျပတယ္။ တစ္ဖက္မွာ ဒီအဓိပၸာယ္က လူထုမွာ အစားအစာအတြက္ လုံၿခဳံစိတ္ခ် ရမႈေတြကုိ အာမခံေပးထားတဲ႔ အရာေတြရွိတယ္။ အာမခံေပးထားတဲ႔အရာေတြကေန တစ္ဆင္႔အစားအစာဆီကုိ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္တဲ႔ စြမ္းအားေတြျမင္႔လာမယ္။   အလုပ္အကုိင္ ၊ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေရး သယ္ယူပုိ႔ေဆာင္ေရး နဲ႔ အေထာက္အကူပစၥည္းေတြကုိ သုိေလွာင္ေပးျခင္းေတြကေနတစ္ဆင္႔ စြမ္းအားေတြျမင္႔လာမွာ ျဖစ္တယ္။ တျခားတစ္ဖက္ကလည္း အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင္႔အေရးေၾကညာစာတမ္းက ညြန္းတဲ႔ “အလုပ္လက္မဲ႔ အေျခအေန၊ မက်န္းမားေသာ အေျခအေန ၊ ကုိယ္အဂၤါ မစြမ္းမသန္ေသာ အေျခအေန ၊ မုဆုိးမျဖစ္ေသာ အေျခအေန ၊အသက္အရြယ္ အုိမင္းေသာ အေျခအေန၊ မိမိကုိယ္တုိင္ မထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေသာ အေျခအေနအေၾကာင္းတရားမ်ားထဲတြင္ ၀မ္းစာမရွာမွီးႏုိင္ေသာ အေျခအေန” ေတြမွာ  အေျခခံလုိအပ္ခ်က္ေတြ ျပည္႔၀ဖုိ႔  အစားအစာ နဲ႔ လူမႈေရးလုံၿခဳံမႈကုိ ႏုိင္ငံေတာ္က ေပးအပ္ေကာင္းေပးအပ္ရမယ္။                                                                                                                      အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင္႔အေရးေၾကညာစာတမ္းမွာ ပါတဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ကတိက၀တ္ေတြဟာ တစ္ခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံေတြမွာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံ အေျခခံဥပေဒနဲ႔ ေရွ႕ဆင္႔ေနာက္ဆင္႔ ဖြံ႔ၿဖဳိးလာတယ္။ သိသာ ထင္ရွားတဲ႔ တုိးတက္မႈ တစ္ခုကေတာ႔ အမ်ဳိးသားအရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကေနတစ္ဆင္႔ အစားအစာ အခြင္႔အေရးကုိ ေတာငး္ဆုိလုိက္ၿပီး လူထုရဲ႕ အက်ဳိးအျမတ္အတြက္ တရားစြဲဆုိမႈလုပ္ႏုိင္တယ္ ။ အိႏိၵယတရားရုံးခ်ဳပ္က တရားစြဲဆုိခြင္႔ကုိ လက္ခံေပးတယ္ ။ ဟိႏၵဴက်န္းမာေရးဌာနက ကမာရာနီက-

“အစားအစာ အခြင္႔အေရးတုိက္ပြဲဟာ လူတုိင္းလူတုိင္းဟာ အေျခခံအခြင္႔အေရးေတြျဖစ္တဲ႔ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈနဲ႔ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ႔မႈကေန ကင္းလြတ္ခြင္႔ရွိတယ္ ဆုိတဲ႔ ကတိအေပၚမွာ အလုပ္လုပ္တယ္။ဒီအခြင္႔အေရးကုိ နားလည္ျခင္းဟာ ညီမွ်မႈရွိၿပီး၊ အသက္ရွင္သန္မႈကုိ အေထာက္အပံ႔ျဖစ္ေစတဲ႔ အစားအစာစနစ္သာမက အသက္ရွင္သန္မႈလုံၿခဳံေရးျဖစ္တဲ႔ အလုပ္အကုိင္၊ လယ္ယာ၊ နဲ႔ လူမႈေရးလုံၿခဳံမႈေတြကုိ အာမခံေပးဖုိ႔ပါ လုိအပ္တယ္။ တုိက္ပဲြေဖာ္ေဆာင္သူေတြက ျပည္သူလူထုၾကားနားေအာင္လုပ္ျခင္း၊ တုိက္ပြဲေဖာ္ေဆာင္ပုံနည္းလမ္းေတြကုိ သုေတသနျပဳျခင္း၊  မီဒီယာကေန ေထာက္ခံျခင္း၊ ဆြယ္တရားေဟာျခင္း၊ အစားအစာအခြင္႔အေရးအတြက္ လူထုအက်ဳိးအျမတ္ျဖစ္မယ္႔ တရားစြဲဆုိျခင္းေတြ မွာ ပါ၀င္ျခင္း စတဲ႔ လႈပ္ရွားမႈေတြကုိ လုပ္ေဆာင္ၾကတယ္။ ေနာက္ပုိငး္မွာ တုိက္ပြဲေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြဲ႔ကုိ ဥပေဒအရ အေထာက္အပံ႔ေပးမယ္႔ အုပ္စုက တည္ေထာင္တယ္ ။တရားရုံးခ်ဳပ္ရဲ႕ ဥပေဒၾကားနားျခင္းေတြကုိ ကုိ္င္တြယ္တယ္။ တရား၀င္းအခ်က္အလက္ေတြအရ ကေလးသန္း၅၀ဟာ ေက်ာင္းမွာ အခမဲ႔ေန႔လည္စာ စားခြင္႔ရလာတယ္။”

            မၾကားေသးတဲ႔ ႏွစ္ေတြမွာ ေရ ရရွိႏုိင္မႈ အခြင္႔အေရးဆီကုိေတာင္ အာရုံစုိက္လာတာေတြ႕ရတယ္.  အစားအစာအခြင္႔အေရးဆုိတဲ႔ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာပဲ ေရ ရရွိမႈ အခြင္႔အေရးေတြျမင္႔တက္လာတယ္ ။ ယခင္က လူထုအသုံး ျပဳႏုိင္တဲ႔ အရာေတြကုိ ပုဂၢလိကပုိင္အျဖစ္ေျပာင္းလဲၿပီး ႏုိင္ငံတကာ ကုမၼဏီေတြရဲ႕ ျခယ္လွယ္မႈေၾကာင္႔ ေရရရွိမႈ အခြင္႔အေရး ေပ်ာက္ဆုံးခဲ႔တယ္။ ခုေတာ႔ ႏုိင္ငံတကာကုမၼဏီေတြဟာ လူထုအလြယ္တကူရရွိႏုိင္တဲ႔ ေရအရင္း အျမစ္ကုိ ျခယ္လွယ္ၿပီး ေရရရွိမႈ အခြင္႔အေရးကုိ ျငင္းပယ္ၿပီး ေငြေၾကးနဲ႔ သတ္မွတ္လုပ္ကုိင္မႈေၾကာင္႔ တရားစြဲခံရတယ္ ။

ပညာေရး

            “ပညာေရးက လူေတြ သူတုိ႔ဘ၀ကုိ အလြယ္တကူ ဦးေဆာင္သြားေအာင္ လုပ္တယ္ ၊ ဒါေပမယ္႔ သူ႔ကုိ ေမာင္းႏွင္ဖုိ႔ ခက္ခဲၿပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ဖုိ႔ လြယ္ကူသေလာက္  ကၽြန္ျပဳဖုိ႔ေတာ႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး ”။ ဒီမွတ္ခ်က္ဟာ ပါလီမန္အဖြဲ႔၀င္ ဘေရာ႔ဂန္(၁၇၇၈-၁၈၆၈)ရဲ႕ မွတ္ခ်က္ပါ။ သူက ပညာေရးဟာ လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ ျမွင္႔တင္ေပးမယ္႔ ဘယ္လုိ ႀကဳိစားအားထုတ္မႈအတြက္မဆုိ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကုိ သတိေပးေနပါတယ္။ ဒီအသိမွာ ပညာေရးအခြင္႔အေရး ဆုိတာ  လူေတြ သူတုိ႔ရဲ႕ အျခားေသာ အခြင္႔အေရးေတြကုိ မွာ ေက်နပ္ေပ်ာ္ရႊင္ဖုိ႔ရာမွာ အင္အားရွိလာေအာင္လုပ္ေပးတဲ႔ေနရာမွာ အလြန္အေရးႀကီးတယ္။ ပညာေရးအခြင္႔အေရးမွာ  ေက်ာင္းေတြကုိ ပတ္ၿပီး ပညာေရးအခြင္႔အေရးကုိ ေနွာင္႔ယွက္တာကေန ကင္းလြတ္ဖုိ႔ ကတိက၀တ္ေတြ ၊ တစ္ခ်ဳိ႕ေသာ ေက်ာင္းသားေတြကုိ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈကေန ကင္းလြတ္ေရးေတြ သာမကဘူး ၊ အာလုံးအတြက္ မသင္မေနရနဲ႔ အခမဲ႔ မူလတန္းပညာေရး ကုိ ေပးအပ္မယ္႔ ပညာေရးအခြင္႔အေရး ျပည္႔၀ေစဖုိ႔ရာ ကတိက၀တ္ေတြပါ ပါ၀င္တယ္။  ပညာေရးအခြင္႔ အေရးဖြံ႔ၿဖဳိးမႈနဲ႔ အတူေၾကြးေၾကာ္လာတာက “4As” (အ ေလးလုံး) ရရွိႏုိင္မႈ(availability)၊ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္မႈ(accessibility)၊ လက္ခံႏုိင္စြမ္း (acceptability) နဲ႔ အလိုက္သင္႔ညွိယူႏုိင္စြမ္း(adaptability) ေလးခုပဲ။ တစ္ခ်ဳိးက အေရး၊ အဖတ္၊ အတြက္အခ်က္ဆုိၿပီး အသုံးလုံးကုိ ေၾကြးေၾကာ္ၾကတယ္။

            ပညာေရးက ေပးအပ္ရမယ္႔ “ရရွိႏုိင္မႈ” ဆုိတာက ကုလသမဂၢေကာ္မတီရဲ႕ စီးပြားေရး လူမႈေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈ အခြင္႔အေရးအရဆုိရင္ “ ေယာက္်ားေလးႏွင္႔မိန္းကေလး ႏွစ္မ်ဳိးစလုံးအတြက္  က်န္းမာေရးအေထာက္အကူျပဳပစၥည္းမ်ား ရွိရမည္၊ အႏၱာရယ္ကင္းေသာ ေသာက္ေရ၊ ေလ႔က်င႔္ပ်ဳိးေထာင္ခံထားရၿပီး ျပည္တြင္း၌ တျခားေသာ လစာမ်ားႏွင္႔ ေကာင္း မြန္စား ယွဥ္ၿပဳိင္ႏုိင္ေသာ လစာရွိသည႔္ ဆရာမ်ား ႏွင္႔ သင္ၾကားေရးအတြက္ သင္ေထာက္ကူပစၥည္မ်ားရွိရမည္ ” လုိ႔ ျမင္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ပုိင္းမွာ ကုလသမဂၢက ကၽြမ္းက်င္သူပညာရွင္ ကတ္ထရီးနားက “ရရွိႏုိင္မႈ”ဆုိတာ စာအုပ္ႀကီးထဲမွာ သာ သာမန္ရွိေနရမွာ မဟုတ္ဘဲ အဓိပၸာယ္ျပည္႔၀မႈကုိ ရရွိလာေအာင္လုပ္ရမွာ ျဖစ္တယ္။ေက်ာင္းေတြဟာ ကေလးေတြကုိ အမွန္တကယ္ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ရမယ္။ ေယာက္်ားေလးနဲ႔ မိန္းကေလးေတြကုိ ပုံသဏၭာန္အားျဖင္႔ ဖြင္႔ထားရုံသာမကဘူး။ သူတုိ႔ေတြ ေက်ာင္းမွာ ရွိေနဖုိ႔ ႀကီးၾကပ္ႏုိင္ရမယ္။ သက္ဆုိင္ရာေက်ာင္းသုံးစာအုပ္ ခ်ဳိ႕တဲ႔မႈနဲ႔ ဆရာ မလုံေလာက္မႈေတြက ကေလးနဲ႔ ကေလးမိဘေတြက ရရွိႏုိင္တဲ႔ သင္ေထာက္ကူပစၥည္းေတြကုိအသုံးျပဳရင္ေတာင္ ဘယ္လုိ အသုံးျပဳရမွန္းမသိ ျဖစ္ေနလိမ္မယ္။ အစုိးရကလည္း အားလုံးအတြက္ အခမဲ႔ မသင္မေနရ မူလတန္းပညာေရး ေပးအပ္မယ္ဆုိတဲ႔ ကတိက၀တ္ပ်က္ကြက္တာနဲ႔ အတူတူပဲ။

            ဒုတိယ၊ ေက်ာင္းနဲ႔ ပရုိဂရမ္ေတြကုိ အားလုံးက ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ေအာင္ ႏုိင္ငံေတာ္က အာမခံလုပ္ေဆာင္ေပးရမယ္။ ဒီလုပ္ေဆာင္မႈမွာ ရူေထာင္႔အျမင္သုံးခုရွိတယ္။ ပထမတစ္ခုက၊ “ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္မႈ” ဆုိတာ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမရွိျခင္း ဆုိတဲ႔ အဓိပၸာယ္သက္ေရာက္တယ္။  နုိင္ငံေတာ္က မဆိုင္းမတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ္႔ ကတိက၀တ္ပဲ။  အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ႔ ျပမူလုပ္ေဆာင္ခ်က္နဲ႔ ယာယီ အထူးျပဳလုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြဟာ  ေယာက္်ားနဲ႔ မိန္းမေတြနဲ႔ အက်ဳိးအျမတ္မဲ႔ ေနတဲ႔ အုပ္စုေတြအတြက္ ညီမွ်မႈကုိ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိလုပ္ေဆာင္မယ္ဆုိရင္  ဒါကုိ မခြဲျခားဆက္ဆံေရး စည္းမ်ဥ္းေတြကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းရယ္လုိ႔ မစဥ္းစားႏုိင္ဘူး။  မလုိအပ္လဲ ၾကာရွည္လုပ္ေနမယ္ဆုိရင္ေတာ႔ မခြဲျခားဆက္ဆံေရး စည္းမ်ဥ္းေတြကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ေနတယ္လုိ႔ စဥ္းစားေကာင္းစဥ္းစားနုိင္တယ္။  မိန္းကေလးေတြအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈဟာ ယခုထက္ထိ ျပႆနာတစ္ခုအေနနဲ႔ က်န္ေနေသးတယ္။ ဥပမာ၊  ေက်ာင္းသူတစ္ဦး ကုိယ္၀န္ရွိလာမယ္ဆုိရင္ သူတုိ႔ရဲ႕ ပညားေရးအခြင္႔အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ၿပီး ေက်ာင္းကေန ခ်က္ခ်င္းထုတ္ပယ္ခံရႏုိင္တယ္။  မိဘတစ္ခ်ဳိ႕အတြက္  ကုိယ္၀န္ရလာတဲ႔မိန္းကေလးကုိ ပညာေရးမွာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံတာ စီးပြားေရးအရ အဓိပၸာယ္မရွိဘူးလုိ႔ ျမင္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ေယာက္်ားေလးရဲ႕ ပညာေရးကုိ သာ အခြင္႔ထူးေပးတတ္ၾကတယ္။  “ခ်ည္းကပ္ႏုိင္မႈ”ရဲ႕ဒုတိယ ရႈေထာင္႔အျမင္က  “ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္မႈ” ပဲ။  ကုိယ္လက္အဂၤါ မသန္စြမ္းတဲ႔ ကေလးေတြကုိ သူတုိ႔ရဲ႕ ေက်ာင္းတည္ေဆာက္ပုံ ဒီဇုိင္းေၾကာင္႔ ဖယ္ထုတ္လုိက္သလုိ မျဖစ္ေစရဘူး၊ ပညာေရးဟာ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာအရ ခ်ည္းကပ္ေရာက္ရွိႏုိင္တဲ႔ ပထ၀ီေနရာမ်ဳိးမွာပဲ ရွိရမယ္။ တတိယရႈေထာင္႔အျမင္ကေတာ႔  “စီးပြားေရးအရ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္မႈ” ပါပဲ။ ပညာေရးဟာမူလတန္းနဲ႔ အေျခခံအဆင္႔မွာ အခမဲ႔ပညာေရးျဖစ္ရမယ္လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒက ေတာင္းဆုိေနေပမယ္႔ အလယ္တန္းပညာေရးနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းတဲ႔ ကတိက၀တ္ေတြမွာ ပုိၿပီးအားနည္းေပ်ာ႔ညံ႔လာတယ္။  အလယ္တန္းပညာေရးမွာ အခမဲ႔ပညာေရးျဖစ္ေပၚလာသင္႔ ပါလ်က္ ျဖစ္ေပၚမလာေတာ႔ဘူး ။ ဆုိလုိခ်င္တာက မူလတန္းအခမဲ႔ပညာေရးကုိ အာမခံေပးရမယ္လုိ႔ ဦးစားေပးထားေပမယ္႔ အစုိးရအေနနဲ႔ အလယ္တန္းပညာေရးနဲ႔ အထက္တန္းပညာေရးေတြမွာပါ အခမဲ႔ ပညာေရးျဖစ္လာဖုိ႔ ခုိင္မာတဲ႔ ေျခလွမ္းေတြ လွမ္းေနသင္႔တာ။

            “လက္ခံႏုိင္စြမ္း” ဆုိတာ ပညာေရးဟာ ကေလးနဲ႔ မိဘေတြ လက္ခံႏုိင္စြမ္းအတြင္းက ျပဳမႈလုပ္ေဆာင္ေနတဲ႔ အရာ ဆုိတာကုိ အာမခံေပးႏုိင္ဖုိ႔ရာ အေရးအႀကီးဆုံး အယူအဆတစ္ခုပါပဲ။ ပညာေရးပတ္၀န္းက်င္တစ္ခုက ကေလးေတြရဲ႕ ရုပ္၀တၳဳအေျခအေနအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ နဲ႔ အခ်ိန္ဇယားကုိသာမကဘူး၊ သူတုိ႔ေတြ ဖြံ႔ၿဖဳိးလာေအာင္ ၊သင္ယူႏုိင္ေအာင္ အတြက္ပါ ကုိင္တြယ္ေဆာင္ရြက္ေပးတယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ ခႏၶာကုိယ္အေပၚကုိ အျပစ္ေပးတာဟာ  ကေလးငယ္ရဲ႕ အခြင္႔အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖာက္တာပဲ။  ဒီလုိအႏုိင္က်င္႔ျခင္းကုိ လူ႔အခြင္႔အေရးေ၀ါဟာရေတြျဖစ္တဲ႔ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈ၊ လူသားမဆန္မႈ၊ သိကၡာခ်ဆက္ဆံမႈေတြအရ ကုိင္တြယ္ေျဖရွင္းႏုိင္တယ္။                                                ပညာေရးမွာ မိဘေတြရဲ႕ အခြင္႔အေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ဒုတိယရႈေထာင္႔တစ္ရပ္လည္းရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ ကေလးေတြကုိ ေပးမယ္႔ ပညာေရးကုိ မိဘေတြကေန ေရြးခ်ယ္ပုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရးပါပဲ။  မိဘေတြက အဆုိပါ လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ သုံးၿပီး ေက်ာင္းေတြမွာ ကေလးေတြရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္အေပၚအျပစ္ေပးမႈအေပၚ ျပဌာန္းထားတဲ႔ အမ်ဳိးသား ဥပေဒေတြကုိ စိန္ေခၚေလ႔ရွိတယ္။  ေတာင္အာဖရိက ခရစ္ယန္ေက်ာင္းေတြက  ကေလးေတြရဲ႕ ခႏၶာကုိယ္အေပၚ အျပစ္ေပးမႈကို မိဘေတြရဲ႕အခြင္႔အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖာက္မႈအျဖစ္တားဆီးတာဟာ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒ ေအာက္မွာ ရွိတဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕ ဘာသာေရးအေလ႔အက်င္႔ေတြကုိ ခ်ဳိးေဖာက္တာပဲ လုိ႔ျမင္တယ္ ။ ဖြဲဲဲ႕စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပုံအေျခခံဥပေဒ တရားရုံးက ဘာသာေရးအေလ႔အက်င္႔ကုိ ေလးစားမႈနဲ႔ ကေလးေတြရဲ႕ အက်ဳိးအျမတ္ကုိ ဟန္ခ်က္ညီလုပ္ႏုိင္ဖုိ႔ စဥ္းစားတယ္။ ေနာက္ေတာ႔ တရားရုံးက ခႏၶာကုိယ္အေပၚ အျပစ္ေပးမႈအေပၚ တားျမစ္ျခင္းကုိသာ ဦးစားေပးလုိက္တယ္ ။ သူတုိ႔က ခႏၶာကုိယ္အေပၚ အျပစ္ေပးမႈအေပၚတားျမစ္ပိတ္ပင္ျခင္းဟာ ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ ရုပ္ပုိင္းဆုိင္ရာ က်က္သေရနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာကုိ ေလးစားမႈတုိးပြားေစေရးအတြက္  ဒီဇုိင္းဖြဲ႔စည္းတည္ေဆာက္ထားရမယ္လုိ႔ ဆုိတယ္။ စေကာ႔တလန္မွာ ခႏၶာကုိယ္အေပၚအျပစ္ေပးျခင္းကုိ ဥေရာပလူ႔အခြင္႔အေရးက ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ စိန္ေခၚႏုိင္ခဲ႔တယ္။ကေလးေတြရဲ႕ စည္းကမ္းလုိက္နာမႈနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းတဲ႔ မိဘေတြရဲ႕ဒႆနအေပၚ အကာအကြယ္ေပးရမယ္ ။ မိဘေတြဟာ ဒီမုိကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ ေလးစားခံထုိက္သူမ်ားျဖစ္သလုိ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာရွိၿပီး ကေလးငယ္ပညာေရးအတြက္ အခြင္႔အေရးရွိတယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။                                                                                                                           ပညာေရးအခြင္႔အေရးအတြက္ စတုတၳရႈေထာင္႔ကေတာ႔၊“အလုိက္သင္႔ညွိယူႏုိင္စြမ္း”ပါပဲ။  ၎က ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ အေျခခံေမးခြန္းေတြကုိ ျမွင္႔တင္ခဲ႔တယ္။ ပညာေရးဟာ ဘာအတြက္လဲ  ဆုိတဲ႔ ေမးခြန္းမ်ဳိးကုိ ေမးလာတယ္။ ပညာေရးကုိ  သူတုိ႔ဘာသာသူတုိ႔ေရြးခ်ယ္ထားတဲ႔ အဆင္႔ကုိ ေရာက္ဖုိ႔အတြက္ ပညာေရးခ်ည္းသက္သက္ သြားေနတယ္ဆုိရင္  ကေလးေတြဟာ သူတုိ႔ဘ၀အတြက္ ဆုိး၀ါးတဲ႔ ကိရိယာေတြ တပ္ဆင္ခံလုိက္ရသလုိျဖစ္ေနမယ္။ ကေလးအခြင္႔အေရး သေဘာတူညီခ်က္ အပုိဒ္ ၂၉မွာ  ပညာေရးရည္ရြယ္ခ်က္တစ္ခ်ဳိ႕ကုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။  ကေလးငယ္ရဲ႕ ပုဂၢလိကကိုယ္ရည္ကုိယ္ေသြးဖြံ႕ၿဖဳိးမႈကုိ အဓိကထားၿပီး  ပတ္၀န္က်င္ကုိအကာအကြယ္ေပးျခင္းအပါအ၀င္ သီးသန္႔တန္ဖုိးစံေတြကုိ ေလးစားရမယ္လို႔ ပညာေရးရည္ရြယ္ေတြမွာေတြ႕ရမယ္။

ေဘာင္- ကေလးအခြင္႔အေရးသေဘာတူညီမႈ

အပုိဒ္ ၂၉ .၁ ႏုိင္ငံေတာ္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက ကေလးပညာေရးသည္ ေအာက္ပါအတုိင္းဦးတည္သင္႔သည္ ဟု သေဘာတူညီညြတ္ၾကသည္။

(က) ကေလးငယ္၏ ကုိယ္ရည္ကုိယ္ေသြး၊ အရည္အခ်င္း ၊ စိတ္ပုိင္းႏွင္႔ ရုပ္ပုိင္း အရည္အေသြး အျပည္၀ဆုံးဖြံ႕ၿဖဳိးမႈ

(ခ) လူ႔အခြင္႔အေရးမ်ား ၊ အေျခခံလြတ္လပ္မႈမ်ား၊ ႏွင္႔ ကုလသမဂၢခ်ာတာ၌ ပါ၀င္ေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ား အေပၚ ေလးစားမႈ ဖြံၿဖဳိးရန္

(ဂ) ကေလးငယ္၏မိဘမ်ား၊ သူတုိ႔၏ ကုိယ္ပုိင္ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ သီးျခားအမွတ္လကၡဏာ ၊ ဘာသာစကား၊တန္ဖုိးစံ၊ ကေလးငယ္ေနထုိင္ေနေသာ ႏုိင္ငံ ၊ ကေလးငယ္၏ ဇာတိႏုိင္ငံ ၊ကေလးငယ္၏ ကြဲျပားျခားနားေသာ ၿမိဳ႕ျပယဥ္းေက်းမႈပုံစံမ်ား ၏ အမ်ဳိးသားေရးဆုိင္ရာ တန္ဖုိးစံမ်ားအေပၚ ေလးစားမႈ ဖြံၿဖဳိးရန္

(ဃ) ကေလးငယ္ကုိ လြတ္လပ္ေသာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းႀကီးအတြင္းတြင္ တာ၀န္ယူတတ္ေသာ ဘ၀အတြက္ ျပင္ဆင္ေပးရန္ ၊  နားလည္ျခင္း ၊ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္း ၊ သည္းခံႏုိင္ျခင္း ၊ လိင္အရညီမွ်မႈစေသာ  စိတ္ဓါတ္မ်ားအတြက္ ျပင္ဆင္ေပးရန္၊  လူထု ၊ လူမ်ဳိးစု ၊အမ်ဳိးသားေရနွင္႔ ဘာသာေရးအုပ္စု ၊ တုိင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားအၾကား ရင္ႏွီးခင္မင္မႈမ်ားရွိလာဖုိ႔ရာ ျပင္ဆင္ ေပးရန္

(င)သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေပၚ ေလးစားမႈ ဖြံ႕ၿဖဳိးလာရန္။

က်န္းမာေရး

            က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ က်န္းမာေနရမယ္ဆုိတဲ႔   အခြင္႔အေရးမ်ဳိးကုိ မဆုိလုိဘူး။  ကုလသမဂၢက ကၽြမ္းက်င္သူပညာရွင္ ေပါလ္ဟန္႔က က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ အဓိပၸာယ္ဖြင္႔ဆုိတယ္။

“ထိေရာက္ၿပီးျပည္႔စုံေကာင္းမြန္တဲ႔  က်န္းမာေရးစနစ္ ၊က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္မႈေတြကုိ ႏုိင္ငံနဲ႔ ေဒသအရ ဦးစားေပးအရာေတြ အျဖစ္သတ္မွတ္ျခင္း နဲ႔ အာလုံး ခ်ည္းကပ္ခြင္႔ရွိေစတဲ႔ အခြင္႔အေေ၇းမ်ဳိးျဖစ္တယ္”

            သူက “ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔”ကုိ အသုံးျပဳၿပီး က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ ေထာက္ျပတယ္ ။

“က်န္းမာေရး ေစာင္႔ေရွာက္မႈကို အားလုံးခ်ည္းကပ္ႏုိင္မႈရွိရမယ္။ ခ်မ္းသာသူမ်ားသာမက ဆင္းရဲသူမ်ားပါ၊ လူမ်ဳိးစုႀကီးမ်ားသာမက လူနည္စုမ်ားႏွင္႔ တိုိင္းရင္းသားမ်ားပါ၊  ၿမိဳ႕ျပတြင္ေနထုိင္သူမ်ားသာမက ေ၀းကြာေသာ ေက်းလက္ေဒသေနသူမ်ားပါ၊ ေယာက္်ားမ်ားသာမက မိန္းမမ်ားပါ အလြယ္တကူရရွိႏုိင္ရမယ္။ အခြင္႔အလမ္းမဲ႔ေနေသာ တသီးပုဂၢလလူသားနဲ႔ လူ႔မႈအသုိင္းအ၀န္းမ်ားကပါ ရရွိခံစားနုိင္ရမယ္။”

            စီးပြားေရး ၊လူမႈေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈအခြင္႔အေရးဆုိရာ ကုလသမဂၢအခြင္႔အေရး ကုလသမဂၢေကာ္မတီက  ကုလသမဂၢသေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာပါ၀င္တဲ႔  က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရး အေပၚ အနက္ျပန္ဖြင္႔ဆုိပုံ ကုိ ဖြံ႔ၿဖဳိးေအာင္လုပ္ခဲ႔တယ္။ သူတုိ႔ေတြက ကၽြန္ေတာ္အထက္မွာ ေဆြးေႏြးခဲ႔တဲ႔ အရာေတြျပည္႔စုံဖုိ႔ ၊ အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔၊ ေလးစားဖုိ႔ ဆုိတဲ႔ ကတိက၀တ္သုံးခုကုိ အၿပဳိင္ခ်မွတ္ထားတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ အနက္ျပန္ပုံအေပၚ ေအာက္ပါ အတုိင္း အတုိခ်ဳံ႕ႏုိင္တယ္။

            ပထမဆုံး၊ ေလးစားမႈကုိျပဖုိ႔ရာ ကတိက၀တ္ဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ေတြက ကုိယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာခ်မ္းသာၿပီး ေပ်ာ္ရႊင္ေအးခ်မ္းစြာ ေနထုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရး ကုိ အကာအကြယ္ေပးႏုိင္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ႏုိင္ငံေတာ္ဟာ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကို ေလးစားဖုိ႔ ကတိက၀တ္ေတြေအာက္မွာအလုပ္လုပ္ရတယ္။  က်န္းမာေရး အခြင္႔အေရးေတြ အတြက္လုပ္ကုိင္တဲ႔ ေနရာမွာ (၁) က်န္မားေရးကို အကာအကြယ္ေပးျခင္း ၊ကုသေပးျခင္း၊ နာက်င္မႈကုိ ေလ်ာ႔က်ေစတဲ႔ ေဆး၀ါးကုသမႈေပးျခင္း စတဲ႔အရာေတြကုိ လူသားအားလုံးခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔ အေပၚျငင္းပယ္ျခင္း ၊ ကန္႔သတ္ျခင္းကေန ေရွာင္ရွားရမယ္။ (၂) အစဥ္အလာ က်န္းမာေရးေစာင္႔ေရွာက္ကာကြယ္မႈ၊ကုသမႈနဲ႔ ေဆး၀ါးေတြကုိ ေနွာင္႔ယွက္ျခင္း၊ တားျမစ္ပိတ္ပင္ျခင္းကုိ မလုပ္ရဘူး (၃)  အႏၱာရယ္ရွိတဲ႔ ေဆး၀ါးေတြကုိ ေစ်းကြက္မွာ ျဖန္႔ျဖဴးျခင္းကေန ကင္းေ၀းေအာင္လုပ္ရမယ္။(၄)  အတင္းအဓမၼေဆး၀ါးေစာင္႔ေရွာက္မႈမ်ဳးိကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ရမယ္။(၅)။ပဠီသေႏၶတားျခင္း၊  တျခားေသာ လိင္ပုိင္းဆုိင္ရာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကေလးေမြးဖြားနည္းလမ္းေတြကုိ ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔အေပၚ ကန္႔သတ္မႈေတြ မလုပ္ရဘူး (၆) က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ မွားယြင္းကုိယ္စားျပဳျခင္း ၊ ဆုိင္းင႔ံထားျခင္း ၊ တားျမစ္ပိတ္ပင္ျခင္းမ်ဳိးမလုပ္ရဘူး။(၇) က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ျပႆနာရပ္ေတြမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ လိင္ပညာေပးႏွင္႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ တားျမစ္ပိတ္ပင္ျခင္းေတြကေန ကင္းေ၀ရမယ္။

            ဒုတိယတစ္ခုက၊ ကာကြယ္ဖုိ႔ရာ ကတိက၀တ္ေတြကုိ နုိင္ငံေတာ္ကေပးအပ္ရမယ္။ လုံေလာက္တဲ႔ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးေတြကုိ  တတိယအင္အားစုေတြ ၀င္ေရာက္ေႏွာင္႔ယွက္ျခင္း ကေန ကင္းေ၀းေအာင္ နုိင္ငံေတာ္က အကာအကြယ္ေပးရမွာျဖစ္တယ္ ။ အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ ကတိက၀တ္ေတြကုိ ေဖာ္ေဆာင္ဖုိ႔ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕ တာ၀န္ေတြက (၁) ဥပေဒျပဳေပးရမယ္ ဒါမွမဟုတ္ တတိယအင္းအားစုေတြက ေပးအပ္တဲ႔ က်န္းမာေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈေတြနဲ႔ ေစာင္႔ေရွာက္မႈေတြကုိ  ညီတူညီမွ်ခ်ည္းကပ္ႏုိင္ခြင္႔ရဖုိ႔ ကိစၥတစ္ခ်ဳိ႕ကုိ ျပဳလုပ္ေပးရမယ္။ (၂)  ပုဂၢလိက က်န္းမာေရဌာနေတြေၾကာင္႔ က်န္းမာေရးအေထာက္အကူပစၥည္းေတြ ညီမွ်မႈ ၊ လက္ခံႏုိင္စြမ္း၊  ခ်ည္းကပ္မႈ နဲ႔ ရရွိႏုိင္မႈ စတဲ႔ ေအေလးလုံးကုိ ၿခိမ္းေျခာက္မယ္႔အရာေတြကုိ  တားဆီးႏုိင္ရမယ္။ (၃)  တတိယအုပ္စုေတြရဲ႕ ေဆး၀ါးနဲ႔ ေဆးပစၥည္းေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ရမယ္။ (၄) အာနည္းခ်ိနဲ႔တဲ႔ အုပ္စုေတြ ဒါမွမဟုတ္ ေဘးဖယ္ထုတ္ခံ အုပ္စုေတြ အထူးသျဖင္႔ မိန္းမ ၊ကေလး ၊ ၿမီးေကာင္ေပါက္နဲ႔ သက္ႀကီးရြယ္အုိေတြကုိ  အကာအကြယ္ေပးဖုိ႔ တရား၀င္ျပဳလုပ္ထား ရမယ္။

            ေနာက္ဆုံးတစ္ခုကေတာ႔ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးျပည္႔၀ဖုိ႔အတြက္ ကတိက၀တ္ေတြျဖစ္ၿပီး ဒီအတြက္ နုိင္ငံေတာ္က  တသီးပုဂၢလလူသားေတြနဲ႔ လူအုပ္စုေတြ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးမွာ ေပ်ာ္ရႊင္ေအးခ်မ္းစြာေနထုိင္ခြင္႔ရဖုိ႔ အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ႔ လုံၿခဳံမႈေတြ ေပးအပ္ရမယ္။ (၁) အစုိးရက ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ဥပေဒေရးေတြမွာ က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရး အတြက္ လုံေလာက္တဲ႔ အသိအမွတ္ျပဳမႈ ကုိေပးအပ္ရမယ္။ အထူးသျဖင္႕ ဥပေဒျပဳမႈအတြင္းကေန ေပးအပ္ရမယ္။ (၂)  က်န္းမာေရးအခြင္႔အေရးကုိ နားလည္ဖုိ႔အတြက္ အမ်ဳိးသား က်န္းမာေရးေပၚလစီကုိ အေသးစိတ္ေရးဆြဲၿပီးလုိက္နာ က်င္႔သုံးၾကရမယ္။ (၃)  ကူးစက္ေရာဂါကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္ ပရုိဂ၇မ္ေတြ ခ်မွတ္ေဖာ္ေဆာင္ရမယ္။ (၄) အဟာရျပည္႔၀ၿပီး အႏၱာရယ္ကင္းတဲ႔ အစားအစာ ၊ ေသာက္ေရ ၊အေျခခံက်န္းမာေရးဌာန ၊ နဲ႔ လုံေလာက္တဲ႔ ေနအိမ္  ဘ၀အေျခအေနေတြ အပါအ၀င္  က်န္မားေရးအေျခခံေတြကုိ လူတုိင္းခ်ည္းကပ္ႏုိင္ရမယ္။ (၅) ဆ၇ာ၀န္နဲ႔ ေဆးအမႈ အထမ္းေတြကုိ သင္႔တင္႔တဲ႔ သင္တန္းေပးၿပီး ေဆးရုံ ၊ ေဆးခန္း ၀န္ထမ္းအေရအတြက္နဲ႔ က်န္းမာေရးအေထာက္အကူ ပစၥည္းေတြကုိ ႏုိင္ငံအႏွံ႔ ညီတူညီမွ်ျဖန္႔ေ၀ေပးရမယ္။(၆)  လူအားလုံးတတ္နုိင္တဲ႔  အစုိးရနဲ႔ ပုဂၢလိက ဒါမွမဟုတ္ ႏွစ္ခုေပါင္း က်န္းမာေရး အာမခံေတြ ထားရွိရမယ္။ (၇) ေဆး၀ါးသုေတသန နဲ႔ က်န္းမာေရးပညာေပး တုိးတက္ရမယ္။ (၈) အိပ္ခ်္အုိင္ဗြီ ၊ ေအအုိင္ဒီအက္စ္၊ လိင္နဲ႔ ကေလးေမြးဖြားမႈေတြ၊  အိမ္တြင္း အၾကမ္းဖက္မႈ နဲ႔ အရက္ေသာက္ အၾကမ္းဖက္ျခင္း၊စီးကရက္ မူးယစ္ေဆး၀ါးနဲ႔ အျခားအႏၱာရယ္ရွိတဲ႔ အရာေတြ သုံးစြဲျခင္းေတ�€