ဘယ္လိုုသတင္းသမားဘ၀မ်ဳိးနဲ႔ ရပ္တည္ၾကမလဲ - မိုးေအး
|
8:37 PM |
No မွတ္ခ်က္ |
ေျပာင္းလဲတိုးတက္လာတဲ႔
နည္းပညာေတြနဲ႔အတူ ဒီကေန႔သတင္းေလာကမွာလည္း သတင္းဌာနေတြ၊ သတင္း ေထာက္ေတြ
လိုုက္နာရမယ့္က်င္႔၀တ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အျငင္းပြားဖြယ္ရာေတြလည္း
ပိုုမ်ားလာပါတယ္။
အခ်က္အလက္ တိတိက်က်နဲ႔ မွ်မွ်တတ ဘက္လိုုက္မႈမရွိ ေရးသား႐ိုုက္ကူးတင္ျပႏိုုင္ေရးဟာ သတင္းသမားရဲ႕အဓိက တာ၀န္ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္တင္ျပမယ့္သတင္းမွာ ကိုုယ္တိုုင္ပါ၀င္ ပတ္သက္လိုု႔ မရဘူး။ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုကို ပြဲၾကည့္ပရိသတ္လိုုမ်ဳိး ေဘးကၾကည့္ျပီး တင္ျပရမယ္ဆိုတာေတြဟာ သတင္းေလာကမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လက္ခံက်င္႔သံုးလာတဲ့ အေျခခံသတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိလိုတာကေတာ႔ သတင္းရဲ႕အေျခခံျဖစ္တဲ႔ ဘ ၆ လံုုးထဲက (ဘာျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္မွာျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္တုုန္းက ျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္လိုုျဖစ္တာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္သူေတြလဲ) ဘယ္သူလဲဆိုုတဲ႔ ေနရာမွာ သတင္းေထာက္ကိုယ္တိုင္ ျဖစ္မေနဖို႔၊ ပါ၀င္ပတ္သက္မေနဖို႔ ဆိုုလိုုတာပါ။ ရွင္းေအာင္ထပ္ေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ့္အိမ္မွာ အခုမီးေလာင္ေနတယ္၊ ေဆးလိပ္မီးကေနေလာင္တယ္ ယူဆရတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ေလာင္ေနဆဲပဲ၊ မီးသတ္ကား ၃ စီးေရာက္ျပီး မီးၿငိႇမ္းဖိုု႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္ဆိုုတဲ႔ သတင္းေထာက္အိမ္ မီးေလာင္တာကိုု သတင္းေထာက္က သတင္းလုုပ္ခြင္႔မရွိဘူးဆိုုတဲ႔ သေဘာပါ။ သူမ်ားအိမ္ မီးေလာင္ရင္ သတင္းလုုပ္။ ကိုုယ္႔အိမ္မီးေလာင္ရင္ သတင္းမလုုပ္နဲ႔ မီးၿငႇိမ္းဖို႔ပဲႀကိဳးစား။ သူမ်ားအိမ္မီးေလာင္ရင္ သတင္းျဖစ္တယ္။ ကိုု္ယ္႔အိမ္မီးေလာင္ရင္ ကိုုယ္႔အတြက္သတင္းမျဖစ္ဘူးဆိုုတဲ႔အယူအဆပါပဲ။ သူမ်ားအိမ္ မီးေလာင္တာ သတင္းလုပ္မယ္ဆိုရင္လည္းသတင္းေထာက္ဟာ ၀င္ေရာက္မီးၿငႇိမ္းသတ္ခြင္႔မရွိဘူး။ မီးေလာင္မႈမွာ ဘယ္လိုေနရာကမွ မပတ္သက္နဲ႔ဆိုတဲ႔ သေဘာပါ။
အဲဒီလိုု သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ပဲ သတင္းေထာက္ေတြဟာ သတင္းထူး သတင္းဦးရဖို႔ဦးစားေပးရင္း လူသားမဆန္တဲ႔ လူေတြလို႔ စြပ္စြဲမူေတြေပၚလာပါတယ္။ မီးေလာင္တာကို ၀င္ေရာက္ၿငႇိမ္းသတ္ဖို႔ထက္ မီးဘယ္လိုုေလာင္တယ္ဆိုုတာ ထူးထူးျခားျခားတင္ျပႏိုင္ဖို႔၊ ေရနစ္ေနသူကိုု ကယ္တင္ဖိုု႔ထက္ ေရနစ္ေနသူ ႐ုုန္းကန္ေနရတဲ့ ပံုုေတြကိုု ႐ႈေထာင့္မ်ဳိးစံုုကရေအာင္ ဓာတ္ပံု၊ ဗီဒီယုိ႐ိုက္ကူးႏိုင္ဖို႔က ပိုအေရးၾကီးသလို ျဖစ္လာပါတယ္။ သတင္းေထာက္ဟာ သတင္းေထာက္အလုုပ္ပဲ လုုပ္ရမယ္ဆုုိတဲ့မူကိုုပဲ ကိုုင္စြဲလာခဲ့ၾကတာပါ။
ပညာရွင္သတင္းေထာက္မ်ား သတင္းေထာက္ဟာ သတင္းေထာက္ အလုုပ္ပဲ လုုပ္သင္႔တယ္ဆိုတဲ႔မူ ကိုု ျငင္းခုုံေဆြးေႏြးဖို႔ျဖစ္လာတာကေတာ႔ ပညာရွင္သတင္းေထာက္ ေတြက ဇာတ္လမ္းစတယ္လိုု႔ေျပာႏိုင္ ပါတယ္။ စစ္ေအးကာလအဆံုုးသတ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း နည္းပညာတိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔အတူ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ အၾကမ္းဖက္မႈ ႏွိမ္နင္းေရးစစ္ပြဲေတြ၊ လူ႔အခြင္႔အေရးျပႆနာ၊ အမ်ဳိးသမီးအခြင္႔အေရး၊ လိင္တူခ်စ္သူမ်ား၊ ကေလးစစ္သား၊ လူကုုန္ကူးမႈ၊ ဒုကၡသည္ျပႆနာ၊ တရားမ၀င္ေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမားအေရး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာဟမႈ၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမူျပႆနာ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးျပႆနာ၊ ႏ်ဴကလီးယားျပႆနာ၊ သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ေတြနဲ႔ မၾကာခဏရင္ဆိုင္လာရတဲ႔အေျခအေန ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးလိုမ်ဳိး ပထ၀ီနယ္နိမိတ္ကိုေက်ာ္ျဖတ္လာတဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါေတြ စတဲ့ တစ္ခ်ိန္ကမႀကံဳခဲ႔ဖူးတဲ႔ ျပႆနာအသစ္ေတြ၊ စိန္ေခၚမႈအသစ္ေတြလည္း တိုးလာပါတယ္။ အဲဒီလိုစိန္ေခၚမႈ အသစ္ေတြဟာ သတင္းဌာနေတြနဲ႔သတင္းေထာက္ေတြအေပၚ အၾကီးအက်ယ္႐ိုက္ခတ္လာပါတယ္။
ဟိုတစ္ခ်ိန္ကလို သတင္းဌာနတစ္ခုအေနနဲ႔ အဆင္ေျပမယ့္သတင္းေထာက္ တစ္ေယာက္ေယာက္ကိုု တာ၀န္ေပးလိုု႔ မရေတာ့တဲ႔အေျခအေန ျဖစ္လာပါတယ္။ ႏ်ဴကလီးယားအေၾကာင္း နားမလည္တဲ့ သတင္းေထာက္ကိုု ေျမာက္ကိုုရီးယားရဲ႕ ႏ်ဴကလီးယားသတင္းကို တာ၀န္ေပးလိုု႔ မျဖစ္ႏုုိင္သလိုု က်န္းမာေရးအေၾကာင္း မသိတဲ႔ သတင္းေထာက္ကိုု ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးသတင္း တာ၀န္ေပးဖိုု႔ခက္လာပါ တယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ပညာရပ္နားမလည္သူကိုု ကမၻာၾကီးဘာေၾကာင့္ ပူေႏြးလာသလဲဆိုတဲ႔သတင္း ကိုုတာ၀န္ေပးလိုု႔လည္းမျဖစ္ႏုုိင္ေတာ႔ပါဘူး။ အရင္လိုပဲ အဆင္ေျပမယ့္ သူတစ္ေယာက္ေယာက္ကိုု တာ၀န္ေပးလိုုက္မယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္သတင္းေထာက္တင္ျပမယ့္ သတင္းဟာ သာမန္လူတစ္ေယာက္သိထားတာထက္ မပိုမယ့္ တစ္နည္းအားျဖင္႔ အရည္အေသြးမမီတဲ့ သတင္းေတြပဲထြက္လာႏုုိင္ပါတယ္။ မီဒီယာအၿပိဳင္အဆုုိင္ေခတ္ႀကီးမွာ ကိုယ့္သတင္းဌာနအေပၚ ပရိသတ္ ယံုၾကည္ေလးစားမႈ ေလ်ာ႔က်သြားႏုုိင္ပါတယ္။
အရည္အေသြးျပည့္တဲ့ သတင္းေတြထုုတ္လုုပ္ႏိုုင္ဖိုု႔ဆိုုျပီး သတင္းဌာနေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာ နယ္ပယ္အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္မႈရွိတဲ႔ ပညာရွင္ေတြကိုု ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္လာရပါတယ္။ လူ႔အခြင္႔အေရးဆုုိင္ရာ သတင္းေထာက္၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာသတင္းေထာက္၊ နည္းပညာဆိုင္ရာသတင္းေထာက္၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေဆးပညာသိပၸံသတင္းေထာက္၊ လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာသတင္းေထာက္ စသျဖင့္ နယ္ပယ္အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္မယ့္သတင္းေထာက္ေတြကို တာ၀န္ေပးခန္႔အပ္ရပါတယ္။ ကၽြမ္းက်င္တဲ႔ ပညာရွင္သတင္း ေထာက္ေတြကုိ ရွာေဖြခန္႔အပ္ႏုုိင္စြမ္းမရွိေသးဘူးဆိုရင္လည္း ရွိျပီးသားသတင္းေထာက္ေတြထဲက နယ္ပယ္အလိုုက္ စိတ္၀င္စားမႈရွိသူေတြကို သက္ဆိုုင္တဲ႔ အထူးျပဳသင္တန္းေတြကို စလႊတ္သင္ ယူခိုင္းရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ က်န္းမာေရး ေဆးသိပၸံနဲ႔နည္း ပညာဆိုင္ရာနယ္ပယ္မွာေတာ႔ ကိုယ္႔သတင္းေထာက္ေတြကို အခ်ိန္တိုုတိုုနဲ႔ သင္တန္းတက္ေလ႔လာခိုုင္းဖိုု႔ဆိုတာမျဖစ္နုုိင္တာမိုု႔ ပညာရွင္ေတြကိုုပဲ မျဖစ္မေနငွားရမ္းလာရပါတယ္။
ဒီကေန႔ (CNN) စီအန္အန္ သတင္းဌာနမွာဆိုုရင္ ေဆးပညာဆုုိင္ရာ သတင္းေထာက္အႀကီးအကဲအျဖစ္ ေဒါက္တာဆန္ေဂ်ဂူပ္တာ၊ (CBS) စီဘီအက္စ္သတင္းဌာနမွာဆိုရင္ ေဆးပညာသတင္းေထာက္ ေဒါက္တာဂ်နီဖာအပ္ရွ္တန္၊ (NBC) အန္ဘီစီ သတင္းဌာနရဲ႕ က်န္းမာေရးသတင္းအယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ ေဒါက္တာနန္စီ၊ (ABC) ေအဘီစီသတင္းဌာနရဲ႕ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေဆးပညာသတင္းအယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ ေဒါက္တာရစ္ခ်ပ္ဒ္တို႔လို တကယ့္ေဆးပညာရွင္ေတြကို ခန္႔အပ္တာ၀န္ေပးလာရပါတယ္။
အလားတူ တျခားနယ္ပယ္ေတြမွာလည္း သက္ဆိုုင္ရာပညာရွင္ေတြကိုု သတင္းဌာနေတြက သူတို႔သတင္းေထာက္ေတြအျဖစ္ သီးသန္႔ခန္႔အပ္လာရပါတယ္။ သတင္းေထာက္အေနနဲ႔ ခန္႔အပ္ႏုုိင္ျခင္း မရွိရင္ေတာင္ သက္ဆုုိင္ရာ နယ္ပယ္အလိုုက္ ပညာရွင္ေတြကိုု သတင္းအၾကံေပးေတြအျဖစ္ထားရွိလာရ တဲ႔အေျခအေနပါ။ လိုအပ္တဲ႔အခ်ိန္မွာ သတင္းေထာက္ေတြက အၾကံေပးေတြကို ေမးျမန္းသတင္း တင္ျပ ရေလ႔ရွိပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္က မဂၢဇင္းဂ်ာနယ္အြန္လိုင္းေတြေပၚမွာပဲ ေရးသားလာတဲ႔ပညာရွင္ေတြဟာ သတင္းေထာက္ေတြအျဖစ္ကို ေျပာင္းလဲေရာက္လာပါတယ္။
ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္နဲ႔ ေဟတီ ငလ်င္ပညာရွင္သတင္းေထာက္ေတြထဲမွာမွ သတင္း က်င္႔၀တ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အၿမဲ အျငင္းအခုံျဖစ္ရသူေတြကေတာ႔ ဆရာ၀န္ သတင္းေထာက္ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အသက္ကယ္ဆယ္ဖိုု႔ ဆိုုတဲ႔ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဆရာ၀န္ျဖစ္လာသူေတြအေနနဲ႔ သတင္းေထာက္ျဖစ္လာေပမယ့္ သူတိုု႔ရဲ႕စိတ္မွာ လူ႔အသက္ကယ္ဆယ္ေရးက ပိုအေရးႀကီးတယ္လို႔ယူဆပါတယ္။ သဘာ၀ေဘး အႏၲရာယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ရခ်ိန္မ်ဳိးေတြ၊ စစ္ပြဲျဖစ္ရာေနရာေတြမွာ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္က်င့္၀တ္ၾကား ျပႆနာတက္ေလ့ရွိပါတယ္။
အထင္ရွားဆံုုးကေတာ႔ ၂၀၁၀ ခုုႏွစ္ ေဟတီငလ်င္ျဖစ္ရပ္ပါ။ ငလ်င္ေနာက္ဆက္တြဲအေျခအေနေတြကို ႏုုိင္ငံတကာသိေအာင္ တင္ျပႏိုုင္ဖိုု႔ သတင္းမီဒီယာေတြ ေဟတီကိုုသြားေရာက္ျပီး အျပိဳင္သတင္းပို႔ခဲ႔ၾကပါတယ္။ ငလ်င္ဒဏ္ခံျပည္သူေတြအတြက္ ေဆး၀ါးကုုသမူ၊ ေဆး၀ါးလိုအပ္မႈအေျခအေနေတြကို တင္ျပမယ့္ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာေဆး၀ါး အကူအညီ ဘယ္ေလာက္လိုေနတယ္ ႏိုင္ငံတကာက ဘယ္လိုုဆရာ၀န္မ်ဳိးေတြလာေရာက္ကူညီ ေပးဖို႔လုိေနတယ္ ဘယ္လိုုေဆး၀ါးမ်ဳိးပို လိုုအပ္ေနတယ္ဆိုုတာကို အဓိကထားတင္ျပေရးသားၾကဖို႔ပါ။ ဒီအထဲမွာ စီအန္အန္႐ုပ္သံသတင္းဌာနက ေဆးပညာသတင္းေထာက္ ဦးေႏွာက္ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ ေဒါက္တာဆန္ေဂ်ဂူတာလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ေဒါက္တာဆန္ေဂ်ဟာ ဒဏ္ရာရေနသူေတြအေျခအေန ေလ႔လာသတင္းယူရင္း ဦးေခါင္းဒဏ္ရာနဲ႔ အသက္ အႏၲရာယ္ရွိေနတဲ႔ ၁၅ ရက္သား ကေလးငယ္တစ္ဦးကိုုေတြ႕ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီကေလးငယ္ကိုု သူကိုုယ္တိုုင္ပဲ အခ်ိန္မီေဆးကုုသေပးလိုုက္ပါတယ္။ သူကိုယ္တုိင္ ကုသေပးလိုက္တဲ႔ ကေလးငယ္ကိုုခ်ီျပီး ကေလးကုိ အေရးေပၚဘယ္လို ကုေပးလိုက္ရတယ္။ ဒီလိုုမ်ဳိးကေလးေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနတာမိုု႔ ဘယ္လိုေဆး၀ါးအကူအညီေတြ အေရးတၾကီးလိုေနတယ္ဆိုတာကို သတင္းအျဖစ္တင္ျပလိုုက္ပါတယ္။ ဆက္တိုုက္ဆိုုသလိုုပဲ ဦးေခါင္းဒဏ္ရာနဲ႔ အသက္အႏၲရာယ္ စိုုးရိမ္ေနရတဲ့ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးကိုလည္း သူကိုုယ္တိုုင္ပဲ ျဖစ္သလိုု ခြဲစိတ္ကုုသေပးခဲ႔ပါတယ္။ အလားတူ တျခားသတင္းဌာနေတြက ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြကလည္း အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ရသူေတြကိုု ေဆးကုသမႈေပးရင္း သတင္းေတြအျဖစ္တင္ျပခဲ႔ပါတယ္။ ကေလးမိဘေတြနဲ႔ေဟတီျပည္သူေတြက ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြကို ေက်းဇူးတင္ ေလးစားခဲ႔ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ သတင္းသမားတခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြဟာ သူတိုု႔ကိုုယ္တိုင္ ဇာတ္ေကာင္လုပ္၊ သတင္းလုပ္ေနတာဟာ သတင္းက်င္႔၀တ္ကို ခ်ဳိးေဖာက္တယ္ဆိုျပီး ေ၀ဖန္လာရာကေန သတင္းေထာက္က်င္႔၀တ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဆြးေႏြးျငင္းခုုံလာၾကရတာပါ။
ေဟတီငလ်င္က ခ်န္ထားခဲ႔တဲ႔ေမးခြန္းမ်ား
သတင္းေထာက္ ကိုယ္တုိင္၀င္ေရာက္ကူညီမွ အသက္ေဘးကခ်မ္းသာရာရမယ္ဆိုရင္ သတင္းေထာက္ေတြဟာ ကယ္ဆယ္ေရးလုုပ္သားအျဖစ္နဲ႔ ကူညီခြင့္ရွိတယ္။ ကူညီတာကိုုလည္း သတင္းလုပ္ခြင္႔ရွိသင္႔တယ္လိုု႔ ယူဆသူေတြက ယူဆပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ကေတာ႔လည္း ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားအေနနဲ႔ကူညီႏုုိင္ေပမယ့္ သတင္းအေနနဲ႔မလုုပ္သင္႔ဘူးလိုု႔ သံုးသပ္ပါတယ္။ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားေရာ၊ သတင္းသမားေရာ တစ္ျပိဳင္တည္းမျဖစ္သင္႔ဘူး လိုု႔ေထာက္ျပပါတယ္။ ကယ္ဆယ္ေရး သမားအေနနဲ႔ရပ္မလား၊ သတင္းသမားအေနနဲ႔ရပ္မလား ဆံုုးျဖတ္သင့္တယ္လုုိ႔ ယူဆၾကပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ကေတာ႔လည္း ပညာရွင္ေတြကိုု သတင္းေထာက္တာ၀န္မေပးတာ အေကာင္းဆံုးလိုု႔ သံုုးသပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ ဒီသံုးသပ္ခ်က္ကိုု သတင္းဌာနအမ်ားစုုက လက္မခံပါဘူး။ ဓာတုုလက္နက္သံုုးတယ္၊ မီးေလာင္ဗံုးေတြ သံုးတယ္ဆိုုတဲ႔စစ္ပြဲျဖစ္တဲ႔ေနရာ၊ ဆႏၵျပပြဲႏွိမ္နင္းတဲ႔ေနရာမ်ဳိးေတြ ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ႔အခ်ိန္မ်ဳိး ေတြ၊ ေရထုညစ္ညမ္းမႈျဖစ္တယ္ဆိုုတဲ႔ ေနရာမ်ဳိးေတြမွာ အခ်ိန္နဲ႔အညီ တိတိက်က် မွန္မွန္ကန္ကန္ သတင္းေပးပို႔ႏုိင္မယ့္သူေတြဟာ ပညာရွင္သတင္းေထာက္ေတြပဲျဖစ္တယ္လိုု႔ သတင္းဌာနၾကီးေတြက ယူဆပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ကေတာ႔လည္း ပညာရွင္ သတင္းေထာက္ေတြကိုု ခန္႔အပ္ၿပီး သူတိုု႔သတင္းဌာနနာမည္ရေအာင္ အက်ဳိး အျမတ္ရွိေအာင္ အသံုုးခ်ေနတယ္လိုု႔ စြပ္ စြဲပါတယ္။
ကာကယံရွင္ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕အယူအဆကလည္း စိတ္၀င္စားစရာပါ။ ကယ္ဆယ္ေရးသမားအေနနဲ႔ ရပ္မလား၊ သတင္းသမားအေနနဲ႔ရပ္မလား ဆိုုတာထက္ ဘယ္လိုု က်င္႔၀တ္နဲ႔ရပ္တည္မလဲဆိုုတာ ပိုအေရးႀကီးတယ္လိုု႔ ဆရာ၀န္သတင္းသမားေတြက တုံ႔ျပန္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ျဖစ္လို႔ ေဆးပညာက်င္႔၀တ္ကို လိုက္နာရမယ့္တာ၀န္ရွိသလိုု သတင္းေထာက္လည္းျဖစ္ေနတာမို႔ သတင္းက်င္႔၀တ္လည္း လိုက္နာဖို႔လိုတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ လူသားတစ္ဦးျဖစ္ေနတဲ႔အတြက္ လူ႔က်င္႔၀တ္လည္း လိုက္နာဖိုု႔လိုုတယ္လိုု႔ သူတိုု႔ကယံုၾကည္ပါတယ္။ ေဆးပဲကုသျပီး က်င္႔၀တ္အတိုင္း လိုက္နာရမယ္။ သတင္းမလုုပ္ရဘူးဆိုုရင္ ဒီအေျခအေနေတြကိုု ဘယ္သူသိႏုုိင္မလဲလိုု႔ ေမးခြန္းထုုတ္ထားပါတယ္။ သတင္းသမားလည္း လူျဖစ္တာမိုု႔ ပညာရွင္ပဲျဖစ္ျဖစ္သာမန္ သတင္းေထာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒုကၡေရာက္ေနသူကို ကူညီျပီး သတင္းလုုပ္တာဟာ လူသားဆန္တဲ႔သတင္းေထာက္ျဖစ္တယ္လိုု႔ သူတိုု႔က ယူဆပါတယ္။
ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြရဲ႔ ေဟတီငလ်င္ သတင္းေပးပို႔မႈနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ အခုုထိေတာ႔ သူ႔အျမင္ ကိုယ္႔အျမင္ ျငင္းခုုံေဆြးေႏြးေနၾကဆဲပါ။ ပညာရွင္သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑သာမက သတင္းသမားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ကယ္ဆယ္ေရးလုုပ္သားအေနနဲ႔ ရပ္မလား၊ သတင္းေထာက္ အေနနဲ႔ရပ္မလား၊ ကယ္ဆယ္ေရးသတင္းေထာက္အေနနဲ႔ ရပ္မလားဆိုတာကိုလည္း မ်ဳိးဆက္သစ္ သတင္းသမားေတြ ေဆြးေႏြးစဥ္းစား အေျဖရွာထားသင္႔တဲ႔ ေမးခြန္းေတြလိုု႔ယူဆမိပါတယ္။
မိုုးေအး
moeayedvb@gmail.com
မွီျငမ္း
-http://sanjayguptamd.blogs.cnn.com/
http://www.globalethics.org/newsline/2009/01/12/media-ethics-6/
-An e_amination of the ethics of MD-reporter involvement in Haiti by Gary Schwitzer (Jan 18, 2010)
-Professional Ethics v. Morality (European Journalism Observatory, Feb 16,2010)
-Journalists Conflicted Between Ethics, Humanity In Earthquake Aftermath (npr.org, Jan 21,2010)
-TV Docs Mi_ Media With Medicine in Haiti by By James A. White (WSJ, Jan 20, 2010)
-Journalistic Ethical Issu e: Sanjay Gupta and the Li mitations of Journalism by Andy Groen (Dec 15,2006)
အခ်က္အလက္ တိတိက်က်နဲ႔ မွ်မွ်တတ ဘက္လိုုက္မႈမရွိ ေရးသား႐ိုုက္ကူးတင္ျပႏိုုင္ေရးဟာ သတင္းသမားရဲ႕အဓိက တာ၀န္ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္တင္ျပမယ့္သတင္းမွာ ကိုုယ္တိုုင္ပါ၀င္ ပတ္သက္လိုု႔ မရဘူး။ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုကို ပြဲၾကည့္ပရိသတ္လိုုမ်ဳိး ေဘးကၾကည့္ျပီး တင္ျပရမယ္ဆိုတာေတြဟာ သတင္းေလာကမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လက္ခံက်င္႔သံုးလာတဲ့ အေျခခံသတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဆုိလိုတာကေတာ႔ သတင္းရဲ႕အေျခခံျဖစ္တဲ႔ ဘ ၆ လံုုးထဲက (ဘာျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္မွာျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္တုုန္းက ျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္လိုုျဖစ္တာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲ၊ ဘယ္သူေတြလဲ) ဘယ္သူလဲဆိုုတဲ႔ ေနရာမွာ သတင္းေထာက္ကိုယ္တိုင္ ျဖစ္မေနဖို႔၊ ပါ၀င္ပတ္သက္မေနဖို႔ ဆိုုလိုုတာပါ။ ရွင္းေအာင္ထပ္ေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ့္အိမ္မွာ အခုမီးေလာင္ေနတယ္၊ ေဆးလိပ္မီးကေနေလာင္တယ္ ယူဆရတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ေလာင္ေနဆဲပဲ၊ မီးသတ္ကား ၃ စီးေရာက္ျပီး မီးၿငိႇမ္းဖိုု႔ ႀကိဳးစားေနပါတယ္ဆိုုတဲ႔ သတင္းေထာက္အိမ္ မီးေလာင္တာကိုု သတင္းေထာက္က သတင္းလုုပ္ခြင္႔မရွိဘူးဆိုုတဲ႔ သေဘာပါ။ သူမ်ားအိမ္ မီးေလာင္ရင္ သတင္းလုုပ္။ ကိုုယ္႔အိမ္မီးေလာင္ရင္ သတင္းမလုုပ္နဲ႔ မီးၿငႇိမ္းဖို႔ပဲႀကိဳးစား။ သူမ်ားအိမ္မီးေလာင္ရင္ သတင္းျဖစ္တယ္။ ကိုု္ယ္႔အိမ္မီးေလာင္ရင္ ကိုုယ္႔အတြက္သတင္းမျဖစ္ဘူးဆိုုတဲ႔အယူအဆပါပဲ။ သူမ်ားအိမ္ မီးေလာင္တာ သတင္းလုပ္မယ္ဆိုရင္လည္းသတင္းေထာက္ဟာ ၀င္ေရာက္မီးၿငႇိမ္းသတ္ခြင္႔မရွိဘူး။ မီးေလာင္မႈမွာ ဘယ္လိုေနရာကမွ မပတ္သက္နဲ႔ဆိုတဲ႔ သေဘာပါ။
အဲဒီလိုု သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ပဲ သတင္းေထာက္ေတြဟာ သတင္းထူး သတင္းဦးရဖို႔ဦးစားေပးရင္း လူသားမဆန္တဲ႔ လူေတြလို႔ စြပ္စြဲမူေတြေပၚလာပါတယ္။ မီးေလာင္တာကို ၀င္ေရာက္ၿငႇိမ္းသတ္ဖို႔ထက္ မီးဘယ္လိုုေလာင္တယ္ဆိုုတာ ထူးထူးျခားျခားတင္ျပႏိုင္ဖို႔၊ ေရနစ္ေနသူကိုု ကယ္တင္ဖိုု႔ထက္ ေရနစ္ေနသူ ႐ုုန္းကန္ေနရတဲ့ ပံုုေတြကိုု ႐ႈေထာင့္မ်ဳိးစံုုကရေအာင္ ဓာတ္ပံု၊ ဗီဒီယုိ႐ိုက္ကူးႏိုင္ဖို႔က ပိုအေရးၾကီးသလို ျဖစ္လာပါတယ္။ သတင္းေထာက္ဟာ သတင္းေထာက္အလုုပ္ပဲ လုုပ္ရမယ္ဆုုိတဲ့မူကိုုပဲ ကိုုင္စြဲလာခဲ့ၾကတာပါ။
ပညာရွင္သတင္းေထာက္မ်ား သတင္းေထာက္ဟာ သတင္းေထာက္ အလုုပ္ပဲ လုုပ္သင္႔တယ္ဆိုတဲ႔မူ ကိုု ျငင္းခုုံေဆြးေႏြးဖို႔ျဖစ္လာတာကေတာ႔ ပညာရွင္သတင္းေထာက္ ေတြက ဇာတ္လမ္းစတယ္လိုု႔ေျပာႏိုင္ ပါတယ္။ စစ္ေအးကာလအဆံုုးသတ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း နည္းပညာတိုးတက္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔အတူ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ၊ အၾကမ္းဖက္မႈ ႏွိမ္နင္းေရးစစ္ပြဲေတြ၊ လူ႔အခြင္႔အေရးျပႆနာ၊ အမ်ဳိးသမီးအခြင္႔အေရး၊ လိင္တူခ်စ္သူမ်ား၊ ကေလးစစ္သား၊ လူကုုန္ကူးမႈ၊ ဒုကၡသည္ျပႆနာ၊ တရားမ၀င္ေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမားအေရး၊ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာဟမႈ၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမူျပႆနာ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးျပႆနာ၊ ႏ်ဴကလီးယားျပႆနာ၊ သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ေတြနဲ႔ မၾကာခဏရင္ဆိုင္လာရတဲ႔အေျခအေန ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးလိုမ်ဳိး ပထ၀ီနယ္နိမိတ္ကိုေက်ာ္ျဖတ္လာတဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါေတြ စတဲ့ တစ္ခ်ိန္ကမႀကံဳခဲ႔ဖူးတဲ႔ ျပႆနာအသစ္ေတြ၊ စိန္ေခၚမႈအသစ္ေတြလည္း တိုးလာပါတယ္။ အဲဒီလိုစိန္ေခၚမႈ အသစ္ေတြဟာ သတင္းဌာနေတြနဲ႔သတင္းေထာက္ေတြအေပၚ အၾကီးအက်ယ္႐ိုက္ခတ္လာပါတယ္။
ဟိုတစ္ခ်ိန္ကလို သတင္းဌာနတစ္ခုအေနနဲ႔ အဆင္ေျပမယ့္သတင္းေထာက္ တစ္ေယာက္ေယာက္ကိုု တာ၀န္ေပးလိုု႔ မရေတာ့တဲ႔အေျခအေန ျဖစ္လာပါတယ္။ ႏ်ဴကလီးယားအေၾကာင္း နားမလည္တဲ့ သတင္းေထာက္ကိုု ေျမာက္ကိုုရီးယားရဲ႕ ႏ်ဴကလီးယားသတင္းကို တာ၀န္ေပးလိုု႔ မျဖစ္ႏုုိင္သလိုု က်န္းမာေရးအေၾကာင္း မသိတဲ႔ သတင္းေထာက္ကိုု ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးသတင္း တာ၀န္ေပးဖိုု႔ခက္လာပါ တယ္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ပညာရပ္နားမလည္သူကိုု ကမၻာၾကီးဘာေၾကာင့္ ပူေႏြးလာသလဲဆိုတဲ႔သတင္း ကိုုတာ၀န္ေပးလိုု႔လည္းမျဖစ္ႏုုိင္ေတာ႔ပါဘူး။ အရင္လိုပဲ အဆင္ေျပမယ့္ သူတစ္ေယာက္ေယာက္ကိုု တာ၀န္ေပးလိုုက္မယ္ဆိုရင္ ကိုယ့္သတင္းေထာက္တင္ျပမယ့္ သတင္းဟာ သာမန္လူတစ္ေယာက္သိထားတာထက္ မပိုမယ့္ တစ္နည္းအားျဖင္႔ အရည္အေသြးမမီတဲ့ သတင္းေတြပဲထြက္လာႏုုိင္ပါတယ္။ မီဒီယာအၿပိဳင္အဆုုိင္ေခတ္ႀကီးမွာ ကိုယ့္သတင္းဌာနအေပၚ ပရိသတ္ ယံုၾကည္ေလးစားမႈ ေလ်ာ႔က်သြားႏုုိင္ပါတယ္။
အရည္အေသြးျပည့္တဲ့ သတင္းေတြထုုတ္လုုပ္ႏိုုင္ဖိုု႔ဆိုုျပီး သတင္းဌာနေတြဟာ သက္ဆိုင္ရာ နယ္ပယ္အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္မႈရွိတဲ႔ ပညာရွင္ေတြကိုု ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္လာရပါတယ္။ လူ႔အခြင္႔အေရးဆုုိင္ရာ သတင္းေထာက္၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာသတင္းေထာက္၊ နည္းပညာဆိုင္ရာသတင္းေထာက္၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေဆးပညာသိပၸံသတင္းေထာက္၊ လႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာသတင္းေထာက္ စသျဖင့္ နယ္ပယ္အလိုက္ ကၽြမ္းက်င္မယ့္သတင္းေထာက္ေတြကို တာ၀န္ေပးခန္႔အပ္ရပါတယ္။ ကၽြမ္းက်င္တဲ႔ ပညာရွင္သတင္း ေထာက္ေတြကုိ ရွာေဖြခန္႔အပ္ႏုုိင္စြမ္းမရွိေသးဘူးဆိုရင္လည္း ရွိျပီးသားသတင္းေထာက္ေတြထဲက နယ္ပယ္အလိုုက္ စိတ္၀င္စားမႈရွိသူေတြကို သက္ဆိုုင္တဲ႔ အထူးျပဳသင္တန္းေတြကို စလႊတ္သင္ ယူခိုင္းရပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ က်န္းမာေရး ေဆးသိပၸံနဲ႔နည္း ပညာဆိုင္ရာနယ္ပယ္မွာေတာ႔ ကိုယ္႔သတင္းေထာက္ေတြကို အခ်ိန္တိုုတိုုနဲ႔ သင္တန္းတက္ေလ႔လာခိုုင္းဖိုု႔ဆိုတာမျဖစ္နုုိင္တာမိုု႔ ပညာရွင္ေတြကိုုပဲ မျဖစ္မေနငွားရမ္းလာရပါတယ္။
ဒီကေန႔ (CNN) စီအန္အန္ သတင္းဌာနမွာဆိုုရင္ ေဆးပညာဆုုိင္ရာ သတင္းေထာက္အႀကီးအကဲအျဖစ္ ေဒါက္တာဆန္ေဂ်ဂူပ္တာ၊ (CBS) စီဘီအက္စ္သတင္းဌာနမွာဆိုရင္ ေဆးပညာသတင္းေထာက္ ေဒါက္တာဂ်နီဖာအပ္ရွ္တန္၊ (NBC) အန္ဘီစီ သတင္းဌာနရဲ႕ က်န္းမာေရးသတင္းအယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ ေဒါက္တာနန္စီ၊ (ABC) ေအဘီစီသတင္းဌာနရဲ႕ က်န္းမာေရးနဲ႔ ေဆးပညာသတင္းအယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ ေဒါက္တာရစ္ခ်ပ္ဒ္တို႔လို တကယ့္ေဆးပညာရွင္ေတြကို ခန္႔အပ္တာ၀န္ေပးလာရပါတယ္။
အလားတူ တျခားနယ္ပယ္ေတြမွာလည္း သက္ဆိုုင္ရာပညာရွင္ေတြကိုု သတင္းဌာနေတြက သူတို႔သတင္းေထာက္ေတြအျဖစ္ သီးသန္႔ခန္႔အပ္လာရပါတယ္။ သတင္းေထာက္အေနနဲ႔ ခန္႔အပ္ႏုုိင္ျခင္း မရွိရင္ေတာင္ သက္ဆုုိင္ရာ နယ္ပယ္အလိုုက္ ပညာရွင္ေတြကိုု သတင္းအၾကံေပးေတြအျဖစ္ထားရွိလာရ တဲ႔အေျခအေနပါ။ လိုအပ္တဲ႔အခ်ိန္မွာ သတင္းေထာက္ေတြက အၾကံေပးေတြကို ေမးျမန္းသတင္း တင္ျပ ရေလ႔ရွိပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္က မဂၢဇင္းဂ်ာနယ္အြန္လိုင္းေတြေပၚမွာပဲ ေရးသားလာတဲ႔ပညာရွင္ေတြဟာ သတင္းေထာက္ေတြအျဖစ္ကို ေျပာင္းလဲေရာက္လာပါတယ္။
ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္နဲ႔ ေဟတီ ငလ်င္ပညာရွင္သတင္းေထာက္ေတြထဲမွာမွ သတင္း က်င္႔၀တ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အၿမဲ အျငင္းအခုံျဖစ္ရသူေတြကေတာ႔ ဆရာ၀န္ သတင္းေထာက္ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ လူ႔အသက္ကယ္ဆယ္ဖိုု႔ ဆိုုတဲ႔ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ဆရာ၀န္ျဖစ္လာသူေတြအေနနဲ႔ သတင္းေထာက္ျဖစ္လာေပမယ့္ သူတိုု႔ရဲ႕စိတ္မွာ လူ႔အသက္ကယ္ဆယ္ေရးက ပိုအေရးႀကီးတယ္လို႔ယူဆပါတယ္။ သဘာ၀ေဘး အႏၲရာယ္နဲ႔ ရင္ဆိုင္ရခ်ိန္မ်ဳိးေတြ၊ စစ္ပြဲျဖစ္ရာေနရာေတြမွာ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြနဲ႔ သတင္းေထာက္က်င့္၀တ္ၾကား ျပႆနာတက္ေလ့ရွိပါတယ္။
အထင္ရွားဆံုုးကေတာ႔ ၂၀၁၀ ခုုႏွစ္ ေဟတီငလ်င္ျဖစ္ရပ္ပါ။ ငလ်င္ေနာက္ဆက္တြဲအေျခအေနေတြကို ႏုုိင္ငံတကာသိေအာင္ တင္ျပႏိုုင္ဖိုု႔ သတင္းမီဒီယာေတြ ေဟတီကိုုသြားေရာက္ျပီး အျပိဳင္သတင္းပို႔ခဲ႔ၾကပါတယ္။ ငလ်င္ဒဏ္ခံျပည္သူေတြအတြက္ ေဆး၀ါးကုုသမူ၊ ေဆး၀ါးလိုအပ္မႈအေျခအေနေတြကို တင္ျပမယ့္ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာေဆး၀ါး အကူအညီ ဘယ္ေလာက္လိုေနတယ္ ႏိုင္ငံတကာက ဘယ္လိုုဆရာ၀န္မ်ဳိးေတြလာေရာက္ကူညီ ေပးဖို႔လုိေနတယ္ ဘယ္လိုုေဆး၀ါးမ်ဳိးပို လိုုအပ္ေနတယ္ဆိုုတာကို အဓိကထားတင္ျပေရးသားၾကဖို႔ပါ။ ဒီအထဲမွာ စီအန္အန္႐ုပ္သံသတင္းဌာနက ေဆးပညာသတင္းေထာက္ ဦးေႏွာက္ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ ေဒါက္တာဆန္ေဂ်ဂူတာလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။ ေဒါက္တာဆန္ေဂ်ဟာ ဒဏ္ရာရေနသူေတြအေျခအေန ေလ႔လာသတင္းယူရင္း ဦးေခါင္းဒဏ္ရာနဲ႔ အသက္ အႏၲရာယ္ရွိေနတဲ႔ ၁၅ ရက္သား ကေလးငယ္တစ္ဦးကိုုေတြ႕ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီကေလးငယ္ကိုု သူကိုုယ္တိုုင္ပဲ အခ်ိန္မီေဆးကုုသေပးလိုုက္ပါတယ္။ သူကိုယ္တုိင္ ကုသေပးလိုက္တဲ႔ ကေလးငယ္ကိုုခ်ီျပီး ကေလးကုိ အေရးေပၚဘယ္လို ကုေပးလိုက္ရတယ္။ ဒီလိုုမ်ဳိးကေလးေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနတာမိုု႔ ဘယ္လိုေဆး၀ါးအကူအညီေတြ အေရးတၾကီးလိုေနတယ္ဆိုတာကို သတင္းအျဖစ္တင္ျပလိုုက္ပါတယ္။ ဆက္တိုုက္ဆိုုသလိုုပဲ ဦးေခါင္းဒဏ္ရာနဲ႔ အသက္အႏၲရာယ္ စိုုးရိမ္ေနရတဲ့ အသက္ ၁၂ ႏွစ္အရြယ္ ကေလးကိုလည္း သူကိုုယ္တိုုင္ပဲ ျဖစ္သလိုု ခြဲစိတ္ကုုသေပးခဲ႔ပါတယ္။ အလားတူ တျခားသတင္းဌာနေတြက ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြကလည္း အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ရသူေတြကိုု ေဆးကုသမႈေပးရင္း သတင္းေတြအျဖစ္တင္ျပခဲ႔ပါတယ္။ ကေလးမိဘေတြနဲ႔ေဟတီျပည္သူေတြက ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြကို ေက်းဇူးတင္ ေလးစားခဲ႔ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ သတင္းသမားတခ်ဳိ႕ကေတာ့ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြဟာ သူတိုု႔ကိုုယ္တိုင္ ဇာတ္ေကာင္လုပ္၊ သတင္းလုပ္ေနတာဟာ သတင္းက်င္႔၀တ္ကို ခ်ဳိးေဖာက္တယ္ဆိုျပီး ေ၀ဖန္လာရာကေန သတင္းေထာက္က်င္႔၀တ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေဆြးေႏြးျငင္းခုုံလာၾကရတာပါ။
ေဟတီငလ်င္က ခ်န္ထားခဲ႔တဲ႔ေမးခြန္းမ်ား
သတင္းေထာက္ ကိုယ္တုိင္၀င္ေရာက္ကူညီမွ အသက္ေဘးကခ်မ္းသာရာရမယ္ဆိုရင္ သတင္းေထာက္ေတြဟာ ကယ္ဆယ္ေရးလုုပ္သားအျဖစ္နဲ႔ ကူညီခြင့္ရွိတယ္။ ကူညီတာကိုုလည္း သတင္းလုပ္ခြင္႔ရွိသင္႔တယ္လိုု႔ ယူဆသူေတြက ယူဆပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ကေတာ႔လည္း ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားအေနနဲ႔ကူညီႏုုိင္ေပမယ့္ သတင္းအေနနဲ႔မလုုပ္သင္႔ဘူးလိုု႔ သံုးသပ္ပါတယ္။ ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သားေရာ၊ သတင္းသမားေရာ တစ္ျပိဳင္တည္းမျဖစ္သင္႔ဘူး လိုု႔ေထာက္ျပပါတယ္။ ကယ္ဆယ္ေရး သမားအေနနဲ႔ရပ္မလား၊ သတင္းသမားအေနနဲ႔ရပ္မလား ဆံုုးျဖတ္သင့္တယ္လုုိ႔ ယူဆၾကပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ကေတာ႔လည္း ပညာရွင္ေတြကိုု သတင္းေထာက္တာ၀န္မေပးတာ အေကာင္းဆံုးလိုု႔ သံုုးသပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ ဒီသံုးသပ္ခ်က္ကိုု သတင္းဌာနအမ်ားစုုက လက္မခံပါဘူး။ ဓာတုုလက္နက္သံုုးတယ္၊ မီးေလာင္ဗံုးေတြ သံုးတယ္ဆိုုတဲ႔စစ္ပြဲျဖစ္တဲ႔ေနရာ၊ ဆႏၵျပပြဲႏွိမ္နင္းတဲ႔ေနရာမ်ဳိးေတြ ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ႔အခ်ိန္မ်ဳိး ေတြ၊ ေရထုညစ္ညမ္းမႈျဖစ္တယ္ဆိုုတဲ႔ ေနရာမ်ဳိးေတြမွာ အခ်ိန္နဲ႔အညီ တိတိက်က် မွန္မွန္ကန္ကန္ သတင္းေပးပို႔ႏုိင္မယ့္သူေတြဟာ ပညာရွင္သတင္းေထာက္ေတြပဲျဖစ္တယ္လိုု႔ သတင္းဌာနၾကီးေတြက ယူဆပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ကေတာ႔လည္း ပညာရွင္ သတင္းေထာက္ေတြကိုု ခန္႔အပ္ၿပီး သူတိုု႔သတင္းဌာနနာမည္ရေအာင္ အက်ဳိး အျမတ္ရွိေအာင္ အသံုုးခ်ေနတယ္လိုု႔ စြပ္ စြဲပါတယ္။
ကာကယံရွင္ ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕အယူအဆကလည္း စိတ္၀င္စားစရာပါ။ ကယ္ဆယ္ေရးသမားအေနနဲ႔ ရပ္မလား၊ သတင္းသမားအေနနဲ႔ရပ္မလား ဆိုုတာထက္ ဘယ္လိုု က်င္႔၀တ္နဲ႔ရပ္တည္မလဲဆိုုတာ ပိုအေရးႀကီးတယ္လိုု႔ ဆရာ၀န္သတင္းသမားေတြက တုံ႔ျပန္ပါတယ္။ ဆရာ၀န္တစ္ေယာက္ျဖစ္လို႔ ေဆးပညာက်င္႔၀တ္ကို လိုက္နာရမယ့္တာ၀န္ရွိသလိုု သတင္းေထာက္လည္းျဖစ္ေနတာမို႔ သတင္းက်င္႔၀တ္လည္း လိုက္နာဖို႔လိုတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ လူသားတစ္ဦးျဖစ္ေနတဲ႔အတြက္ လူ႔က်င္႔၀တ္လည္း လိုက္နာဖိုု႔လိုုတယ္လိုု႔ သူတိုု႔ကယံုၾကည္ပါတယ္။ ေဆးပဲကုသျပီး က်င္႔၀တ္အတိုင္း လိုက္နာရမယ္။ သတင္းမလုုပ္ရဘူးဆိုုရင္ ဒီအေျခအေနေတြကိုု ဘယ္သူသိႏုုိင္မလဲလိုု႔ ေမးခြန္းထုုတ္ထားပါတယ္။ သတင္းသမားလည္း လူျဖစ္တာမိုု႔ ပညာရွင္ပဲျဖစ္ျဖစ္သာမန္ သတင္းေထာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒုကၡေရာက္ေနသူကို ကူညီျပီး သတင္းလုုပ္တာဟာ လူသားဆန္တဲ႔သတင္းေထာက္ျဖစ္တယ္လိုု႔ သူတိုု႔က ယူဆပါတယ္။
ဆရာ၀န္သတင္းေထာက္ေတြရဲ႔ ေဟတီငလ်င္ သတင္းေပးပို႔မႈနဲ႔ ပတ္သက္လိုု႔ အခုုထိေတာ႔ သူ႔အျမင္ ကိုယ္႔အျမင္ ျငင္းခုုံေဆြးေႏြးေနၾကဆဲပါ။ ပညာရွင္သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑သာမက သတင္းသမားတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ကယ္ဆယ္ေရးလုုပ္သားအေနနဲ႔ ရပ္မလား၊ သတင္းေထာက္ အေနနဲ႔ရပ္မလား၊ ကယ္ဆယ္ေရးသတင္းေထာက္အေနနဲ႔ ရပ္မလားဆိုတာကိုလည္း မ်ဳိးဆက္သစ္ သတင္းသမားေတြ ေဆြးေႏြးစဥ္းစား အေျဖရွာထားသင္႔တဲ႔ ေမးခြန္းေတြလိုု႔ယူဆမိပါတယ္။
မိုုးေအး
moeayedvb@gmail.com
မွီျငမ္း
-http://sanjayguptamd.blogs.cnn.com/
http://www.globalethics.org/newsline/2009/01/12/media-ethics-6/
-An e_amination of the ethics of MD-reporter involvement in Haiti by Gary Schwitzer (Jan 18, 2010)
-Professional Ethics v. Morality (European Journalism Observatory, Feb 16,2010)
-Journalists Conflicted Between Ethics, Humanity In Earthquake Aftermath (npr.org, Jan 21,2010)
-TV Docs Mi_ Media With Medicine in Haiti by By James A. White (WSJ, Jan 20, 2010)
-Journalistic Ethical Issu e: Sanjay Gupta and the Li mitations of Journalism by Andy Groen (Dec 15,2006)
0 comments:
Post a Comment