အေမရိကန္ေကာလိပ္ သိသင့္စရာမ်ား (၂)

August 19, 2013 at 12:05pm

စာေရးလိုက္တိုင္း ေရးစရာေတြမ်ားလြန္းလို႔ တက္နိုင္သမွ် အက်ဥ္းခ်ံဳေသာ္လည္း ရွည္ရွည္သြားလို႔ သည္းခံျပီးေတာ့ ဖတ္ၾကပါ။ အခုဆက္ျပီးေျပာခ်င္တာက နိုင္ငံျခားမွလာမည့္ ပညာေတာ္သင္မ်ားနွင့္ အေျခခ်ေနထိုင္ျပီး ပညာသင္မည့္သူမ်ား သတိထားေရြးခ်ယ္ရ မည့္ေက်ာင္းကိစၥပါ။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ပုပၸလိကစီးပြားေရး လြတ္လပ္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒီေတာ့ပညာေရးမွာလည္း ပုပၸလိကေက်ာင္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ေက်ာင္းေတြဆို အလိုလိုေနရင္း လူသိမ်ားပါတယ္။  ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ Commercial လုပ္အားၾကီးလို႔ပါ။
ပညာေရးအဆင့္တန္းမွာ အဆိုပါေက်ာင္းမွ သူနာျပဳဆင္းလာသူတေယာက္က ေဆးရံု ေဆးခန္းမွာ အလုပ္ကိုင္ရဖို႔ ခက္ခဲတဲ့အထိ အသံုးမ၀င္ပါ။ ထိုသို႔ အသံုးမ၀င္သည့္အတြက္ ေက်ာင္းတက္ထားသူမ်ားက တရားဆဲြဆိုပါတယ္။ တရားဆဲြဆိုေတာ့ ေက်ာင္းက အနိုင္ရသြားတယ္။ သင္ရိုးတန္းကို သူတို႔မူ၀ါဒ အတိုင္းသင္ၾကားမွာျဖစ္သည္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေက်ာင္းမတက္ခင္မွာ ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မွာ ထည့္သြင္းထားသည့္ အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ ေက်ာင္းေရြးခ်ယ္သည့္အခါမွာ ပုပၸလိကေက်ာင္းတက္မည့္သူမ်ား အေသခ်ာေရြးခ်ယ္ေစခ်င္ပါတယ္။ ျဖစ္နိုင္ရင္ အေမရိကန္အစိုးရေကာလိပ္မ်ား တကၠသိုလ္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ေစခ်င္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ေငြေၾကးတက္နိုင္ရင္ သိကၡာၾကီးမားတဲ့ ေက်ာင္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ပါ။  Social networks ေတြမွာ ေၾကာ္ျငာေနတဲ့ ေက်ာင္းေတြ၊ အင္တာနက္မွာ ကိုယ့္အီးေမလ္း အတင္းလိုက္ေတာင္းေနတဲ့ ေက်ာင္းေတြကို အယံုၾကည္ မရွိပါနွင့္ Profits Uni ေတြရဲ႕ တာ၀န္မဲ့မႈျပႆနာေတြ အလြန္မ်ားလြန္းပါတယ္။ ဒီေတာ့ ငါးမန္းေတြမ်ားတဲ့ ပင္လယ္ျပင္ကို ျဖတ္ကူးမည့္ လူတေယာက္လို မိမိအတြက္ လိုအပ္တဲ့တာေတြ ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္ျပီးမွ ကူးျဖတ္ၾကပါ။

နိုင္ငံျခားမွ ေက်ာင္းလာတက္မည့္သူမ်ား

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေက်ာင္းလာတက္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ပထမဆံုး မိမိေရြးခ်ယ္သည့္ ေက်ာင္းနွင့္ ပတ္သက္ျပီး ေလ့လာစံုစမ္းပါ။  လူသိမ်ားျပီး ေနရာတကာမွာရွိတဲ့ ေက်ာင္းျဖစ္တိုင္းလည္း အသံုးမ၀င္ပါ။ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေလးေတြ ေရးေပးလိုက္ပါမယ္။ အကုန္လံုးကို ျပည့္စံုေအာင္ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မွာပါ ဒါေပမယ့္ အဓိက ျဖစ္နုိင္တာေလးေတြ သိထားေတာ့ အသံုး၀င္မယ္ထင္ပါတယ္။

အဓိက ကိုယ္တက္မည့္ေက်ာင္းရဲ႕ ေအာင္မွတ္ကို ဘယ္ကအသိမွတ္ျပဳလည္းဆိုတာကို အဓိကေလ့လာပါ။ ကိုယ္လုပ္မည့္ Profession အလိုက္ ေလ့လာပါ။ ဆိုပါစို႔ဗ်ာ ဥပေဒေက်ာင္းဆိုရင္ အေမရိကန္ေရွ႕ေနမ်ားေကာင္စီတို႔ တရားသူၾကီးမ်ားအသင္းတို႔က အသိမွတ္ျပဳသလား စသည္ျဖင့္ အရင္ေသခ်ာေအာင္ ေလ့လာပါ။ မိမိတက္မည့္ေက်ာင္းမွ ေအာင္မွတ္ကို အျခားတကၠသိုလ္မ်ားမွ ဘယ္လိုလက္ခံ အသိမွတ္ျပဳပါသလဲ။ အမွတ္လဲြေျပာင္း (Transfer credit) သည့္နႈန္းထား ဘယ္ေလာက္ရွိပါသလဲ။ ဆိုပါစို႔ဗ်ာ ကိုယ္တက္မည့္ေက်ာင္းက အတန္းကို အျခားတကၠသိုလ္တခုခု ဒါမွမဟုတ္ အေမရိကန္အစိုးရေက်ာင္းေတြ မွာ ဘယ္လို လက္ခံသလဲ။ ကိုယ့္ေက်ာင္းက ျပီးသြားတဲ့ course တခုကို အျခားေက်ာင္းေတြမွာ ျပန္သင္ရတာတို႔ အလယ္ကျပန္စျပီး လက္ခံတာမ်ိဳး ဒါမွမဟုတ္ လံုး၀လက္မခံဘူးဆိုရင္ ေနာက္ဆုက္လိုက္ပါ အဲဒီ့ေက်ာင္းကို လံုး၀မတက္ပါနဲ႕။

ေနာက္တခုက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ Student visa နွင့္လာေရာက္ျပီး။ ဗမ္းစကားနဲ႕ေျပာရရင္ ခုန္ခ်တာေပါ့ဗ်ာ အျပီးပိုင္ေနထိုင္ဖို႔ ေလွ်ာက္ထားရန္ လံုး၀မစဥ္းစားပါနဲ႕ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ဒီလိုကိစၥေတြ အမ်ားၾကီး မျဖစ္ရေအာင္ ေရွာင္လဲႊသည့္အေနျဖင့္ လူ၀င္မႈၾကီးၾကပ္ေရးမွ အဆိုပါေက်ာင္းသားရဲ႕ အျမဲတမ္းေနထိုင္ခြင့္ကို လံုး၀ မခ်ေပးပါဘူး။ ေက်ာင္းျပီးသြားလုိ႕ လုပ္ငန္း၀င္၀င္ျပီး မိမိလုပ္ငန္းခြင္မွာ ကၽြမ္းက်င္လုပ္သားျဖစ္သြားသည့္အခါ ေလွ်ာက္ပါ။ မိမိလုပ္ငန္းရဲ႕ အဆင့္တန္းအလိုက္ ဥပေဒအရ အေနွးနွင့္ အျမန္ရပါလိမ့္မယ္။ ေက်ာင္းလာတက္မယ္ဆုိျပီးေတာ့ ခုန္ခ်ဖို႔ လံုး၀မေတြးပါနဲ႕ တရားမ၀င္ဘ၀နဲ႕ ေသာင္တင္ေနပါမယ္။ 

မိမိရဲ႕ Profession နွင့္ ကိုက္ညီမည့္ ေက်ာင္းကိုသာ ေရြးခ်ယ္တက္ဖို႔သင့္ေတာ္ပါတယ္။ တက္ပါလို႔ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။ တကယ္ေက်ာင္းတက္ေတာ့မယ္ ဆိုလွ်င္ ဗီစာအတြက္ လိုအပ္တဲ့ စာရြတ္စာတမ္းကို မိမိတက္မည့္ေက်ာင္းမွာ ေငြသြင္းျပီးတာနွင့္ အကုန္ထုက္ေပးတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

ပညာရည္ခၽြန္ဆုကေတာ့ Semester တခုစီရဲ႕ အတန္းတိုင္းမွာ အနိမ့္ဆံုး B+ (ပ်မ္းမွ်ျခင္း အမွတ္ ၈၆ မွအထက္) Dean စာရင္း၀င္ပါတယ္။ ဆိုပါစို႕ Fall semester မွာ အတန္း ေလးတန္းတက္တယ္ ေလးတန္းလံုး အနိမ့္ဆံုး B+ ျဖင့္ ေအာင္ရပါမယ္။ နွစ္ၾကိမ္ဆက္တိုင္ Dean စာရင္း၀င္ပါက ပညာရည္ခၽြန္ဆုကို ေလွ်ာက္ထားနုိင္ပါတယ္။ ဆက္တိုက္ကိုယ့္ရဲ႕ GPA ကို ထိန္းသြားနိုင္ပါက ပညာရည္ခၽြန္ဆုမွ ရရွိသည့္ေငြျဖင့္ မိမိအတန္းေၾကးမ်ားကို ျပန္ကာမိေစနိုင္တယ္။

အေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ားအတြက္ အမွာစကား

ပထမဆံုးသိထားရမွာက အျမဲတမ္းေနထိုင္ခြင့္ permanent resident (Green card) ရရွိထားျပီးျပီဆိုလွ်င္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ၏ ပညာေရးေထာက္ပံ့မႈ အစီစဥ္နွင့္ အၾကံဳး၀င္ျပီး။ Student loan ေပၚလစီမွာလည္း ခြင့္ျပဳခ်က္ရျပီးသားျဖစ္ေနပါျပီ။ ဒီေတာ့ ေက်ာင္းတက္မယ္ဆိုရင္ သတိထားပါ။ အစိုးရေက်ာင္းမဟုတ္တဲ့ အျမတ္ၾကီးစားေက်ာင္းေတြက သင့္ကို လက္ကမ္းၾကိဳေနမွာပါ။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ သူတို႔ေက်ာင္းစရိတ္ေတြအတြက္ သင္မေပးနိုင္လည္း သင့္လက္မွတ္တခ်က္ထိုးရံုျဖင့္ အစိုးရထံမွာ ေခ်းေငြျဖင့္ ေပးေစမွာျဖစ္ပါတယ္။ပိုေၾကာက္စရာေကာင္းတာက အျမတ္ၾကီးစားေက်ာင္းမ်ားရဲ႕ ေအာင္လက္မွတ္မ်ားက အလုပ္ကိုင္ရဖို႔ အခြင့္လမ္း အလြန္နည္းပါးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။  


Student loan ကိစၥက အင္မတန္မွေၾကာက္စရာေကာင္းတယ္။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ အျမတ္ၾကီးစားေက်ာင္းေတြ တက္ေရာက္ျပီး အေၾကြးေတြအမ်ားၾကီးတင္ကာ ျပန္မဆပ္နိုင္ေတာ့ဘဲ ဘ၀ပ်က္ေနရတဲ့ အေမရိကန္ေပါင္းမ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ ျပီးေတာ့ Student loan ကို လူမဲြစာရင္း ေၾကျငာျပီး ေရွာင္လဲြလို႔ မရပါဘူ။ သင့္ရဲ႕ ဘ၀တေလွ်ာက္ အျမဲတမ္း အေၾကြးေတာင္းေနမွာျဖစ္ျပီး။ Student loan ျပန္မဆပ္ပါက ျပည္ေထာင္စုနွင့္ ျပည္နယ္အဆင့္ေတြမွာပါ နာမည္ပ်က္စာရင္း (ရန္ကုန္က ဂ်ာနယ္ေတြေရးသလို အမည္မဲၾကီးေပါ့ဗ်ာ) သြင္းခံရျပီး ျပည္ေထာင္စုအဆင့္နွင့္ ျပည္နယ္အဆင့္ အက်ိဳးခံစားခြင့္ေတြ ရုပ္သိမ္းခံရမွာျဖစ္ပါတယ္။


ဒီေနရာမွာ ဂုဏ္သိကၡာနွင့္ ရပ္တည္တဲ့ ေက်ာင္းမ်ားလည္းရွိပါတယ္။ အဲဒီလိုေက်ာင္းေတြကေတာ့ အဆင့္တန္းမွီတဲ့ သင္ၾကားေရးစနစ္မ်ားျဖစ္လို႔ စိတ္ခ်ရပါတယ္။ သို႕ေသာ္ ေငြေၾကးက အစိုးရေက်ာင္းမ်ားနွင့္ ကြာဟလြန္းပါတယ္။ ဒီေတာ့ ၀င္ေငြနည္းျပီး အေျခခ်ေနထိုင္ခါစ သူမ်ားအေနျဖင့္ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ျခင္းျဖင့္ စိတ္ခ်ရတဲ့ ပညာေရးအဆင့္တန္းနွင့္အတူ အာမခံခ်က္ရွိတဲ့ ေအာင္လက္မွတ္ကိုရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။


 (ဆက္ေရးေပးပါမယ္ ေျပာခ်င္တာေတြမ်ားလြန္းလို႔ ရွည္သြားတာကို ခြင့္လႊတ္ပါ။)

Ye Min Tun

ပထမပိုင္းကို ဒီမွာနွိ္ပ္ျပီး ဖတ္နိုင္ပါတယ္။