လြတ္လပ္မႈအေပၚ ဥပေဒအရတရား၀င္ကန္႔သတ္ျခင္း

by မင္းခက္ရဲ (Min Khet Ye) on Wednesday, November 14, 2012 at 3:34am ·

အခန္း(၅)

လြတ္လပ္မႈအေပၚ ဥပေဒအရတရား၀င္ ကန္႔သတ္ျခင္း

            ခုထက္ထိေဆြးေႏြးခဲ႔သမွ် အၾကြင္းမဲ႔ အခြင္႔အေရးေတြမွာ အကန္႔အသတ္ေတြ၊ ခၽြင္းခ်က္ေတြ၊ အရည္အေသြးခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ၊ အျခားေသာအခြင္႔အေရးေတြကုိ ဆန္႔က်င္ၿပီး ဟန္ခ်က္ညီ ထိန္းခ်ဳပ္တာေတြကုိ ထည္႔ၿပီး မေဆြးေႏြးခဲ႔ပါဘူး။မ်ဳိးျဖဳတ္သတ္ျဖတ္မႈ၊လူသားဆန္မႈကုိ ဆန္႔က်င္ေသာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈ၊ ကၽြန္အေရာင္းအ၀ယ္၊ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈေတြဟာ နုိင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈေတြျဖစ္တယ္ဆုိတာျမင္္သာတယ္။ က်ဴးလြန္သူဘယ္သူကုိ မဆို ၊ ဘယ္ေနရာမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘယ္နုိင္ငံကမဆုိ အျပစ္ေပးႏုိင္တယ္။ ဒီအခန္းမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ စဥ္းစားမယ္႔ အခြင္႔အေရးေတြကေတာ႔ တ၇ား၀င္ခ်မွတ္ထားတဲ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔ရာ ဒီဇုိင္းဆင္ထားတဲ႔ ဥပေဒအရ တားျမစ္ၿပီး ကန္႔သတ္လုိ႔ရတဲ႔ အခြင္႔အေရးေတြပဲ။ ဥပမာ  တရားရုံးမွာ ဥပေဒအရ စီရင္ခ်က္ခ်ၿပီး ဖမ္းထားသူရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကုိ တားျမစ္ရမယ္။ လြတ္လပ္စြားေျပာဆုိမႈဟာ အၾကြင္းမဲ႔ မဟုတ္ဘူး။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အားလုံးသိတဲ႔ အတုိင္းပဲ၊ မီးရႈိ႕ၾက လုိ႔ လူအုပ္ထူတဲ႔ ျပဇာတ္ရုံထဲမွာ ေအာ္ဟစ္သူကုိ အျပစ္ေပးႏုိင္တယ္။  ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အားလုံးမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကုိ လက္ခံခြင္႔နဲ႔ ျဖန္႔ေ၀ခြင္႔ ရွိေပမယ္႔  ကူသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးနဲ႔ စစ္တပ္ရဲ႕ လ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ေတြကုိ ထုတ္ျပန္ျခင္းကုိေတာ႔ ဥပေဒအရတားျမစ္ထားတာ အထင္အရွားပဲ။ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားသူေတြရဲ႕ ဓါတ္ပုံေတြကို စာဖတ္ပရိတ္သတ္က က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕စိတ္၀င္စားေပမယ္႔  တစ္သီးပုဂၢလရဲ႕ ကုိယ္ပုိင္ဘ၀ ကာကြယ္မႈအတြက္ ထုတ္ေ၀ျခင္းကေန တားျမစ္ကန္႔သတ္ထားတယ္။                                                                          ဒီလုိ အဆက္အစပ္ေတြမွာ အခြင္႔အေရးေတြ အေၾကာင္းေျပာရတာ အဓိပၸာယ္ရွိပါ႔မလား။ ခင္ဗ်ားမွာ အထိန္းအသိမ္းမခံရခြင္႔ အခြင္႔အေရးရွိတယ္ ။ ဒါေပမယ္႔ ခင္ဗ်ားအေပၚထိန္းသိမ္းျခင္းကုိ အာဏာပုိင္ေတြက တရားမွ်တ ေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္မျပ မခ်င္းသာ ခင္ဗ်ားမွာ အထိန္းအသိမ္းမခံရခြင္႔ အခြင္႔အေရးရွိေနတာျဖစ္တယ္။ ခင္ဗ်ားဟာ တျခားသူေတြကုိ စိတ္အေနွာင္႔အယွက္မျဖစ္ေစဘူးဆုိရင္ ပုံႏွိပ္ထုတ္ေ၀ပုိင္ခြင္႔ အခြင္႔အေရးရွိတယ္။ ကၽြန္္ေတာ္တုိ႔ကုိ တစ္ဖက္ကေန ေပးထားရုံေပးထားၿပီး တစ္ျခားတစ္ဖက္ကေနျပန္ယူေနပုံေပၚပါတယ္။ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ္ လူ႔အခြင္႔အေရး ေဘာင္ေတြဟာ အသုံးခ်လုိ႔ရသလုိ အသုံးလည္း၀င္ပါတယ္။လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ခ်ည္းကပ္တဲ႔အခါမွာ  ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အားလုံးမွာ လြတ္လပ္မႈ၊ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခြင္႔ ၊ယုံၾကည္ခြင္႔ ၊ စုေ၀းခြင္႔၊ ပစၥည္းပုိင္ဆုိင္ခြင္႔ ၊ မွ်တေသာတရားရုံးျဖင္႔ စီရင္ခံခြင္ စတဲ႔ ႀကဳိတင္ယူဆခ်က္ေတြနဲ႔ စတင္ထားတယ္။ အထက္ပါ အခြင္႔အေရးေတြအေပၚတားျမစ္ကန္႔သတ္ပုံေတြဟာ  လူ႕အခြင္႔အေရးဥပေဒမွာ အဆင္႔သုံးဆင္႔ဖြံ႔ၿဖဳိးလာတယ္။ တားျမစ္ကန္႔သတ္တဲ႔အရာေတြကုိ ကန္႔သတ္ပုံရတဲ႔ ရည္၇ြယ္ခ်က္နဲ႔ သင္႔တင္ေလ်ာ္ညီစြာနဲ႔အခ်ဳိးညီညီလုပ္ထားေၾကာင္း ၀ါ တရားမွ်တေၾကာင္းျပသရလိမ္႔မယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ လြတ္လပ္မႈအေပၚ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြဟာ ယုတ္ယုတ္မာမာနဲ႔ ဥာဏ္နီဥာဏ္မ်ားေနဖုိ႔ မလုိအပ္ဘူး။  တစ္ခ်ဳိ႔ေနရာေတြမွာ ရာဇ၀တ္သားေတြကုိ သူတုိ႔ရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကုိ ကန္႔သတ္ဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။ ရုိးရုိးရွင္းရွင္းဆုိရရင္ မွ်တတဲ႔ တရားစီရင္မႈကေန ေထာင္ခ်ဖုိ႔မလုိဘူးလုိ႔ဆုိရင္ေတာ႔ တသီးပုဂၢလလူသားမွာ လြတ္လပ္ခြင္႔ရဖုိ႔ အခြင္႔အေရးရွိတယ္ဆုိတာ လူ႔အခြင္႔အေရးနဲ႔ မိတ္ဆက္ေပးရာမွာ အေျခခံက်တဲ႔ အယူအဆပဲ။

                                   ဒီအခန္းရဲ႕အဆုံးမွာ အသက္ရွင္ပုိင္ခြင္႔အခြင္႔အေရးနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေဆြးေႏြးထာတာေတြရွိပါတယ္။  အသက္ရွင္သန္ခြင္႔ အခြင္႔အေရးဟာ ရုတ္တရက္ၾကည္႔ရင္ အၾကြင္းမဲ႔ သေဘာျဖစ္ေနပုံေပၚတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ေစ႔ေစ႔စပ္စပ္ စူးစမ္းၾကည္႔ရင္ တမင္သက္သက္ အသက္ဆုံးရႈံးေအာင္ျပဳမူလုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခ်ဳိ႕ဟာ လူ႔အခြင္႔အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈလုိ႔ ေျပာဖုိ႔ မလုိေၾကာင္းေတြ႕ရမယ္။ လက္နက္ကုိင္ လူဆုိးနဲ႔ ရင္ဆုိင္ရတဲ႔ ရဲအရာရွိဟာ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိ ကာကြယ္ပုိင္ခြင္႔အရ သူ႔ကုိယ္သူကာကြယ္ဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ရင္ တျခားသူတစ္ဦးဦးရဲ႕ အသက္ကုိကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္ ေသနတ္နဲ႔ ပစ္ေကာင္းပစ္ႏုိင္ ပါတယ္။ လက္နက္ကုိင္လူဆုိးရဲ႕ အႏၱာရယ္တကယ္ရွိ မရွိဆုိတဲ႔ ျပႆနာေတြမွာေတာ႔ အမႈဟာ ဆုံးျဖတ္ရ ပုိခက္ခဲလာပါတယ္။ အစုိးရတစ္ရပ္ဟာ အၾကမ္းဖက္သမားေတြ လုပ္ကုိင္သတ္ျဖတ္ဖုိ႔ ဦးတည္ထားတဲ႔ ပစ္မွတ္မွာ အားေပးသလုိ ပါ၀င္ပတ္သတ္ မိသြားရင္ ဘယ္လုိလုပ္မလဲ။ လူ႔အခြင္႔အေရးခုံရုံးေတြဟာလုံျခဳံေရးတပ္ေတြ အေျခအေနတစ္ခ်ဳိ႕မွာ မလုိအပ္ပဲ အင္အားသုံးေနတာနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ျပစ္တင္ေျပာဆုိမႈ ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ရင္ဆုိင္ခဲ႔ရတယ္။ အေထြေထြး စည္းမ်ဥ္းအရဆုိရင္ အသုံးျပဳတဲ႔ အင္အားဟာ ေရွာင္လြဲခ်င္တဲ႔ အႏၱာရယ္နဲ႔ အခ်ဳိးက်ရပါတယ္။ ကုလသမဂၢရဲ႕ “စစ္တပ္ႏွင္႔ လက္နက္ကုိင္တပ္မ်ားအသုံးျပဳမႈ  အေျခခံစည္းမ်ဥ္းမ်ား” အေပၚ ဥပေဒႏွင္႔အညီအင္အားျဖည္႔ဆည္းတဲ႔ ရုံးကေန ေဖာ္ျပတာကေတာ႔

“ဥပေဒနဲ႔ အညီျဖစ္ေအာင္ အားျဖည္႔ေပးေသာ ၀န္ထမ္းမ်ားသည္ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိ ကာကြယ္မႈႏွင္႔  အျခားသူမ်ားကုိ ကာကြယ္ေပးျခင္းမွလြဲ၍ လက္နက္အား အသုံးမျပဳရ။ အသက္အႏၱရယ္ကုိ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ၿခိမ္းေျခာက္ေနေသာ ၇ာဇ၀တ္မႈမ်ားမွ ကာကြယ္ဖုိ႔၊  ဤ အႏၱာရယ္ကုိ ျပဳလုပ္မည္႔လူပုဂၢဳိလ္အားဖမ္းဆီးျခင္း၊ သုိ႔မဟုတ္ အဆုိပါပုဂၢဳိလ္ လြတ္ေျမာက္ထြက္ေျပးမည္႔ေဘးမွ ကာကြယ္ရန္ ကိစၥမ်ားမွတပါး ထုိ႔ထက္ေလ်ာ႔နည္းသည္႔ကိစၥမ်ား၌ လက္နက္ အသုံးမျပဳရ။ ”

            ဒီေလာက္ရုိးရွင္းတဲ႔ စည္းမ်ဥ္းေတြဟာ အစုိးရေတြက တန္ဆာခံဖမ္းဆီးခံထားရတဲ႔ အေျခအေနအတြက္ လက္နက္သုံးသင္႔၊မသုံးသင္႔အတုိင္းအတားကုိ ေဆြးေႏြးျခင္းကေန ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔အတြက္လက္နက္ အသုံးျပဳသင္႔တယ္ဆုိတဲ႔ နယ္ပယ္နဲ႔ ေရာယွက္လုိက္တဲ႔အခါ လုိသလုိအမ်ဳိးမ်ဳိးေျပာင္းလဲသြားတယ္။။ စည္းမ်ဥ္းေတြကုိ ဘယ္လုိလုပ္ရမလဲ ဆုိတာကုိ ရႈပ္ေထြးေနရင္ အခ်ဳိးသုံးခုခြဲၿပီး စဥ္းစားၾကည္႔တာဟာ အကူအညီေပး ေကာင္းေပးႏုိင္ပါတယ္။ ပထမ စည္းမ်ဥ္းႏွစ္ခုက စည္းမ်ဥ္းေတြဟာ  တစ္သီးပုဂၢလလြတ္လပ္မႈကုိ ကန္႔သတ္ဖုိ႔ လုပ္ပုိင္ခြင္႔မရွိဘူး။ ဒီအစား အစုိးရတစ္ရပ္ဟာ စစ္တပ္ကုိ အသုံးျပဳေတာ႔မယ္ဆုိရင္ ဘာလုပ္သင္႔သလဲဆုိတာကုိပဲ ကန္႔သတ္မွာျဖစ္တယ္။ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိ ခုခံကာကြယ္မႈဆုိတဲ႔ နယ္ပယ္မွာ ပထမစည္းမ်ဥ္းဟာ  လက္နက္ကုိင္ တုိက္ခုိက္မႈေတြကုိ တုံ႔ျပန္ဖုိ႔ အစုိးရအေနနဲ႔ အင္အားကုိ ဘယ္လုိ အသုံးျပဳသင္႔သလဲဆုိတာကုိ စိတ္၀င္စားတယ္။ အေျဖကေတာ႔  တုိက္ခုိက္မႈေတြကုိ ဖယ္ရွားဖုိ႔အတြက္  အင္အားသုံးျခင္းဟာ တစ္ခုတည္းေသာ လမ္းေၾကာင္း ျဖစ္ေနမယ္ဆုိရင္  တုိက္ခုိက္မႈေတြနဲ႔ သင္႔ေတာ္ တဲ႔ အင္အားကုိ အသုံးျပဳႏုိင္တယ္။ ဒီစည္းမ်ဥ္းရဲ႕ သေဘာကုိ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒမွာ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိ ခုခံကာကြယ္ျခင္းဟာ လုိအပ္မွသာလုပ္ရၿပီး ကုိယ္တုိက္ခုိက္မယ္႔အရာေတြနဲ႔ သင္႔တင္႔တဲ႔ အခ်ဳိးညီမႈ ရွိရမယ္လုိ႔ေဖာ္ျပထားတယ္။ ဒုတိယစည္းမ်ဥ္းကေတာ႔ “သာမန္ျပည္သူလူထုကုိ နာက်င္ေစေသာအရာ” နဲ႔ ပတ္သတ္တယ္။ ဒါဟာ အသက္ရွင္သန္ပုိင္ခြင္႔ အခြင္႔အေ၇းကို ကာကြယ္ဖုိ႔ ဒီဇုိင္းဆင္ထားတဲ႔ေဘာင္နဲ႔ ပတ္သတ္ေနတယ္။  လက္နက္ကုိင္ပဠိပကၡ ဥပေဒမွာ ျပည္သူလူထုကုိ ထိခုိက္ေစတဲ႔ တုိက္ခုိက္မႈေတြကုိ တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားတယ္။ အထူးသျဖင္႔ ႏုိင္ငံသားေတြ မေတာ္တဆထိခုိက္မႈမ်ားႏုိင္တဲ႔ လက္နက္ႀကီးေတြ ပစ္ေခတ္သုံးစြဲျခင္းကုိ တားျမစ္ပိတ္ပင္တယ္။  တဖက္ျပည္သူလူထု ထိခုိက္နစ္နာျခင္းဟာ စစ္တပ္ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ အခ်ဳိးက်ေနတယ္လုိ႔ယူတဲ႔ အတြက္ လက္နက္ႀကီးသုံးစြဲျခင္းကုိ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းခ် ေတာင္းဆုိတာျဖစ္တယ္။တစ္ခ်ဳိ႕အခ်က္ေတြမွာ ျပည္သူလူထုထိခုိက္နစ္နာမႈဟာ စစ္တပ္ရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားနဲ႔ အခ်ဳိးမက်ေတာ႔ဘူးဆုိရင္ ဒါဟာ တရားမ၀င္မႈျဖစ္လာတယ္။တားျမစ္ထားတဲ႔ စစ္စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြ ကုိ ခ်ဳိးေဖာက္သူေတြကုိ စစ္ရာဇ၀တ္ေကာင္အျဖစ္သတ္မွတ္ေကာင္းသတ္မွတ္ႏုိင္တယ္။ ဒီလုိမေသမခ်ာဆုိရတာက စည္းမ်ဥး္ေတြကုိ ခ်ဳိးေဖာက္တဲ႔ အတြက္ တရားစြဲဆုိတာေတြကုိ ေတြ႕ရခဲလုိ႔ပဲ ။ ဘယ္လုိပဲျဖစ္ျဖစ ဆာယာေယဗုိရဲ႕ အေျမာက္နဲ႔ျပစ္ခတ္မႈကုိ  ယခင္ ယူဂုိဆလားဗီးယားအတြက္ ႏုိင္ငံတကာရာဇ၀တ္မႈခုံရုံးမွာ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ တရား စြဲဆုိႏုိင္ခဲ႔တယ္။ တရားလုိ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီး လူ၀ီအာဘာက ဗုိလ္ခ်ဳပ္ဂါးလစ္ကုိ ႏုိင္ငံသားေတြအေပၚ တုိက္ခုိက္မႈနဲ႔ တရားစြဲတယ္။ ဂါးလစ္ကုိယ္တုိင္လည္း လူသားဆန္မႈကုိ ဆန္႔က်င္တဲ႔ ရာဇ၀တ္မႈကုိ လုပ္ခဲ႔သလုိ ၊ ႏုိင္ငံသားေတြၾကား ထိတ္လန္႔တၾကားျဖစ္ေစတဲ႔ စစ္ရာဇ၀တ္မႈေတြကုိ ၂၀၀၃မွာ အမွန္တကယ္ က်ဴးလြန္ခဲ႔တယ္။ သူ႔ကုိ ေထာင္ အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္ခ်မွတ္လိုက္ပါတယ္။                                                                                                                        လူအခြင္႔အေရးနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ တတိယအခ်ဳိးညီမႈစည္းမ်ဥ္းကေတာ႔ လြတ္လပ္မႈအေပၚတည္ေဆာက္ထားတဲ႔ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြပါ၀င္တယ္ ။ဒါကုိ ေနာက္ထပ္အပုိင္းတစ္ပုိင္းမွာ အေသးစိတ္ေဆြေႏြးပါမယ္။ အေသးစိတ္မေဆြးေႏြးခင္ မွာ လူ႔အခြင္႔အေရးအေပၚ အခ်ဳိးက်ကန္႔သတ္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သတ္လုိ႔ အေသအခ်ားစဥ္းစားၾကည္႔သင္႔ပါတယ္။  လူ႔အခြင္႔အေရးကေနတစ္ဆင္႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျမွင္႔တင္ခ်င္တဲ႔ အေျခခံတန္ဖုိးစံေတြရဲ႕ အေလးခ်ိန္ အခ်ဳိးကုိ ဘယ္ေလာက္အတုိင္းအတာထိေပးမလဲ ဆုိတာကုိ စဥ္းစားသင္႔ပါတယ္။ အခြင္႔အေရးအေပၚကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေပးမယ္႔ အေလးခ်ိန္ဟာ ကန္႔သတ္တားျမစ္ျခင္းကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔  လက္ခံသလား၊ လက္မခံဘူးလားနဲ႔ ဆုိင္ပါတယ္။ ဒီေနရာ မွာ  လြပ္လပ္စြာေျပာဆုိမႈရဲ႕ အထူးအခန္းဂ႑ကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေဖာ္ျပႏုိင္တယ္။ ရုိင္းျပစြာေျပာတဲ႔ စကားေတြဘက္ကေတာင္မွ အကာအကြယ္ေပးထားျခင္းရဲ႕ အေရးပါမႈကုိ  အေတြးအေခၚေတြဟာ စိန္ေခၚခံရတဲ႔ အခါ၊ ႀသဇာလႊမ္းမုိးမႈေတြကုိ ေမးခြနး္ ထုတ္ခံရတဲ႔ အခါ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အသိေတြဟာ လူသားတုိးတက္မႈအတြက္ ယူေဆာင္လာပါတယ္ဆုိတဲ႔ အျမင္နဲ႔ ရွင္းလင္းျပလုိ႔ရတယ္။ အကာအကြယ္ေပးလုိ႔ရပါတယ္။ ဘာသာေရးနဲ႔ လူမ်ဳိးေရးမုန္းတီးမႈအေပၚထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိျခင္းကုိ တားျမစ္ပိတ္ပင္ရမယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆုိခဲ႔တယ္။  ဒီစည္းမ်ဥ္းကုိ ေဆြးေႏြးျငင္းခုံၾကၿပီး အေသအခ်ား စိစစ္ၾကည္႔ၿပီ ဆုိရင္ ရႈပ္ေထြးတဲ႔ ျပႆနာေတြ ၀င္လာေတာ႔တာပါပဲ။လြတ္လပ္မႈမွာ ပါေနတဲ႔ တန္ဖုိးစံေတြဟာ သူ႔ရဲ႕ အဆက္အစပ္အရ အၿမဲေျပာင္းလဲေနတယ္။ ဒီမုိကေရစီစနစ္မွာ ဆုိရင္ လြတ္လပ္စြာေျပာဆုိခြင္႔ဟာ လက္ေတြ႕က်တဲ႔ အသုံးတန္ဖုိးရွိတဲ႔ အခြင္႔အေရးအျဖစ္ ပစားေပးခံရၿပီး လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနယ္ပယ္တိုင္းမွာ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ၾကတယ္။ လြတ္လပ္စြာေျပာဆုိခြင္႔မွာ ထားထားတဲ႔ ေကာင္းမြန္တဲ႔ အထူးတန္ဖုိးစံကုိ ႏုိဘယ္ဆုရ အီဂ်စ္စာေရးဆရာ မားဖုက ဖမ္းဆုပ္ျပထားတယ္ ။ သူ႔လုိ စာေရးဆရာ ဆယ္လ္မန္ရပ္ရွဒီကုိ သူ႔ရဲ႕ အစၥလန္ဘာသာေရးနဲ႔ မညီညြတ္တဲ႔ အေရးအသားေၾကာင္႔ သတ္ျဖတ္ဖုိ႔ ၿခိ္မ္းေျခာက္တဲ႔ ၁၉၈၉အဆက္အစပ္မွာ မားဖုက“ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခြင္႔ နဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာက လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိခြင္႔ကုိ (ဘာသာေရးလုိ) အထြတ္အျမတ္အရာ တစ္ခုအျဖစ္ စဥ္းစားသင္႔တယ္။ ၿပီးေတာ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ အေတြးအေခၚေတြကုိ သူ႕ကုိ တန္ျပန္ဆန္႕က်င္တဲ႔ အေတြးအေခၚေတြနဲ႔ ျပဳျပင္ႏုိင္တယ္” ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိတယ္။

လူ႔အခြင္႔အေရးအေပၚ အခ်ိဳးခ် ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ား

            အခ်ဳိးခ်မႈ အယူအဆဟာ အကန္႔အသတ္နဲ႕ထားသင္႔တဲ႔ ဘယ္လူ႔အခြင္႔အေရး အေပၚမဆို ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ျပဌာန္းတဲ႔ေနရာမွာ ရွိသင္႔တယ္အယူအဆပဲ။ ဒီလုိလူ႕အခြင္႔အေရးမ်ဳိးေတြကုိ သူတုိ႔ဆီကရမယ္႔ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ အခ်ဳိးခ် ၿပီးကန္႔သတ္သင္႔တယ္။ ကန္႔သတ္ ျပဌာန္းရာမွာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္သူက အဆင္႔သုံးဆင္႔ရွိတဲ႔ ျဖစ္စဥ္ကုိ ေက်ာ္ျဖတ္ရမယ္။  လူ႔အခြင္႔တစ္ခုကုိ ၀င္ေရာက္စြပ္ဖက္ အခ်ဳိးခ်ရာမွာ ၎လူ႔အခြင္႔အေရး အေပၚကုိ တရား၀င္ကန္႔သတ္ ကုိယ္စားျပဳႏုိင္သလား  ၊မျပဳႏုိင္သလားဆုိတာကုိ ျပဌာန္းဖုိ႔ အဆင္႔သုံးဆင္႔ကုိ ေက်ာ္ျဖတ္ရမွာပါ။  ဒီအဆင္႔ ၃ဆင္႔ကုိ ေအာက္ပါအတုိင္း အက်ဥ္းခ်ဳံ႕ၾကည္႔ႏုိင္တယ္။

-၀င္ေရာက္ေနွာက္ယွက္ဖုိ႔အတြက္ တရား၀င္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိသလား                                                                                            -ရွင္းလင္းေသခ်ာၿပီးလူတုိင္းခ်ည္းကပ္ရလြယ္တဲ႔ ဥပေဒမ်ဳိးနဲ႔ ေႏွာင္႔ယွက္မႈကုိ ျပဌာန္းထားတာရွိသလား                                              -၀င္ေရာက္ေႏွာင္႔ယွက္မႈဟာ သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားတဲ႔ တရား၀င္မႈ ရည္၇ြယ္ခ်က္နဲ႔ အခ်ဳိးပမာဏညီရဲ႕လား ၊ ဒီမုိကေရစီ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ လုိအပ္ရဲ႕လား။

            ဥပမာ အစုိးရရဲ႕ လ်ဳိ႕၀ွက္ဖုိင္မွာ သူ႔အေၾကာင္းကုိ စုံစမ္းသိမ္းဆည္းထားတဲ႔ အတြက္ ရုိးေမးနီယန္းတစ္ေယာက္က မေက်နပ္ဘူး။ အမ်ဳိးသားလုံၿခဳံေရးအတြက္  လ်ဳိ႕၀ွက္ဖုိင္တြဲထဲ ထည္႔သြင္းျခင္းဟာ စုံစမ္းေထာက္လွမ္းခံရတဲ႔သူရဲ႕ ပုဂၢလိက အခြင္႔အေရးကုိ ေႏွာင္႔ယွက္ေနတယ္ဆုိတာ ထင္ရွားတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ႔ ဒီေႏွာင္႔ယွက္မႈကုိ ဘယ္အတုိင္းအတာအထိ လုပ္မလဲဆုိတဲ႔ အကန္႔အသတ္ကို တရားစီရင္ေရးေအာက္မွာႀကီးၾကပ္လုပ္ကုိင္ရမယ္႔ အမ်ဳိးသား ဥပေဒတစ္ရပ္ မရွိတဲ႔အတြက္  ပုဂၢလိကဘ၀ကုိ ေလးစားရမယ္႔ အခြင္႔အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ရာ ေရာက္တယ္။ လ်ဳိ႕၀ွက္ဖုိင္တြဲၿပီးစူးစမ္းမႈအေပၚ တရား ဥပေဒအရ ေစာင္႔ေရွာက္ေပးျခင္းနဲ႔  သင္႔တင္႔တဲ႔ တ၇ားစီရင္ေရးကေန ႀကီးၾကပ္ျခင္းရွိမယ္ဆုိရင္  ေႏွာက္ယွက္မႈဟာ အမ်ဳိးသားလုံၿခဳံေရးကုိ ကာကြယ္ေပးဖုိ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ အတြက္ လုိအပ္သေလာက္အတုိင္းအတာပမာဏကုိသာ အခ်ဳိးညီညီ လုပ္ေပးႏုိင္လိမ္႔မယ္။     လူ႔အခြင္႔အေရးခ်ဳးိေဖာက္မႈ ဆုိတာလည္းရွိလာမွာ မဟုတ္ဘူး။ လူ႔အခြင္႔အေရး ရႈေထာင္႔ကေန ခ်ည္းကပ္မႈဟာ ေၾကြေၾကာ္သံတစ္ခုထက္ပုိၿပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကုိ ေပးအပ္ပါတယ္။ ရုိေမးနီးယားသားရဲ႕အျဖစ္အပ်က္က အစိုးရဟာ တသီးပုဂၢလလူသားရဲ႕ ေကာင္းမြန္စြာေနထုိင္ေနတဲ႔ ဘ၀ကုိ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈတစ္ခုခုျဖစ္လာေအာင္ လုပ္တဲ႔အခါမွာ တရားမွ်စြာ လုပ္ကုိင္ေနပါတယ္လုိ႔ သက္ေသျပႏုိင္ဖုိ႔ လုိေၾကာင္း၊ တရားမွ်တေၾကာင္းထုတ္ေဖာ္ျပဆုိမႈဟာ ဒီမုိကေရစီလူ႔အဖြဲ႔အစည္း ထဲက တရားဥပေဒ စုိးမုိးမႈ အရသာ ထုတ္ေဖာ္ျပရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတာင္းဆုိေနတာပါပဲ။      

ထိန္းသိမ္းျခင္း                                                                                                                                                         လူ႔အခြင္႔အေရးလႈပ္ရွားမႈေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ႏုိင္ငံေရး ဒါမွမဟုတ္ သူတုိ႔ရဲ႕ ထင္ျမင္ခ်က္ေတြကုိ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိ တဲ႔ အတြက္ထိန္းသိမ္းထားခံရသူေတြနဲ႔လည္း မၾကာခဏဆုိသလုိ သက္ဆုိင္တယ္။ ၀တၳဳေရးဆရာ ခြန္ဒရာက ဆုိဇစ္နစ္ဆင္မွာ ေဖာ္ျပခဲ႔တဲ႔ သေကၤတာ၀ါဒကုိ ပဲျပန္ၾကည္႔ပါ။ ၁၉၆၁မွာ ႏုိင္ငံတကာလြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင္႔ အဖြဲ႔အစည္းကုိ တည္ေထာင္တယ္ ။ အဓိက ဦးစီးတည္ေထာင္သူက ပီတာ ဘန္ဆင္က ေပၚတူဂီေက်ာင္းသားႏွစ္ဦးဟာ လူပုံအလယ္မွာ လြတ္လပ္မႈအတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ဖန္ခြက္ေတြကုိ ေျမွာက္လုိက္ၾကတယ္။ ဒီသေကၤတအတြက္  ေက်ာင္းသား ႏွစ္ဦးဟာ ေထာင္ဒဏ္ခုႏွစ္ႏွစ္အျပစ္ေပးခံရတာကုိ ဖတ္မိတယ္ ။ ေနာက္ ဘန္ဆင္ရဲ႕ “လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင္႔ေတာင္း ဆုိခ်က္” ကုိ ေလ႔လာစူးစမ္းသူ (0bserver) သတင္းစာက“ အေမ႔ေလ်ာ႕ခံအက်ဥ္းသား မ်ား” ဆုိတဲ႔ ေခါင္းႀကီးသတင္းနဲ႔ ေဖာ္ျပလုိက္တယ္။ အဲဒီႏွစ္ဟာ တရားစြဲဆုိမႈ ၊ေထာင္ခ်မႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ႔ ျပႆနာရပ္ေတြကုိ ေဆြးေႏြးေနၾကတဲ႔ အထြတ္အထိပ္ကာလပဲ။ ေဆာင္းပါးက အက်ဥ္းသား၆ေယာက္ရဲ႕ ဓါတ္ပုံေတြကုုိ ေဖာ္ျပထားတယ္။ ရုိးေမးနီးယား ဒႆနပညာရွင္ ကြန္စတန္တင္ ႏြာကာ၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက လူ႔အခြင္႔အေရးေထာက္ခံသူ ဘုန္ေတာ္ႀကီး အက္ရွ္တန္၊ ၊ ေပၚတူဂီမွာပဲ အထိန္းသိမ္းခံေနရတဲ႔ အမ္ဂုိလာကဗ်ာဆရာ အဂုိစတီညဳိ နီတုိ၊  ပရဂ္က ဘုန္းေတာ္ႀကီး ၊ ဂရိက အလုပ္သမားသမဂၢအဖြဲ႔အ၀င္   တုိနီ အဘာတီယုိလုိ႔စ္ ၊ ဟန္ေဂရီက ကာဒီနယ္ ပုိင္ဇင္းတီး  တုိ႔ေျခာက္ဦးပဲ။ စပိန္နဲ႔ အာဖရိကက ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင္႔က်ခံေနရတဲ႔ အက်ဥ္းသားေတြကုိလည္း ေဆာင္းပါးမွာ ေဖာ္ျပထားတယ္။  လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင္႔ ေတာင္းဆုိခ်က္မွာ ရည္ရြယ္ခ်က္ေလးခုပါတယ္။

-ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင္႔အက်ဥ္းခ်ခံေနရသူေတြ ျပန္လြတ္လာဖုိ႔ရာ လုပ္ၾကဖုိ႔                                                                                                                        -သူတုိ႔အတြက္တရားမွ်တတဲ႔လူထုေရွ႕ေမွာက္တရားစီရင္ခြင္႔ကုိရွာေဖြႏုိင္ဖုိ႔                                                                                          - ႏုိင္ငံေရးခုံလႈံခြင္႔ အခြင္႔အေရးေတြ မ်ားမ်ားျဖစ္ေပၚလာဖုိ႔ နဲ႔ နုိင္ငံေရးခုံလႈံသူေတြကုိ အလုပ္အကုိင္ရွာေဖြေပးဖုိ႔                    -ယုံၾကည္မႈနဲ႔ ထင္ျမင္ခ်က္ေတြကုိ လြတ္လပ္စြာေဖာ္ထုတ္ႏုိင္ျခင္းအေပၚ အာမခံေပးႏုိင္မယ္႔ ထိေရာက္တဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ ယႏၱရားနဲ႔ အလုပ္လုပ္ၾကဖုိ႔ရာ တုိက္တြန္းဖုိ႔   ပါပဲ။

            အဲဒီကာလကတည္းက  နုိင္ငံတကာလြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင္႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ သူ႔ဦးတည္ခ်က္ေတြကုိ ခ်ဲ႕ထြင္ လုိက္ၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ အဓိကအလုပ္ဟာ “ ယုံၾကည္ခ်က္ကုိ လြတ္လပ္စြာေျပာဆုိ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခြင္႕၊ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရမႈ ကေန ကင္းေ၀းခြင္႔၊ ရုပ္ပုိင္းနဲ႔ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ဂုဏ္သိကၡာရွိခြင္႔ကုိ ခ်ဳိးေဖာက္ျခင္းမ်ားကုိ အဆုံးသတ္ဖုိ႔ ၊ကာကြယ္ဖုိ႔ ၊ လူအခြင္႔အေရးေတြအားလုံးတုိးတက္လာဖုိ႔ အာရုံးစူးစုိက္္ၿပီး၊ အဲဒီအလုပ္ေတြလုပ္နုိင္ဖုိ႔ သုေတသနျပဳ ေလ႔လာၾကဖုိ႔” ဆုိတာ ျဖစ္လာတယ္။ သူတုိ႔ရဲ႕ တုိက္ပြဲဟာ အေမ႔ခံအက်ဥ္းသားေတြအတြက္လုပ္ကုိင္ေနတဲ႔ လႈပ္ရွားမႈေတြ၊ လႈပ္ရွားတဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြကုိ လူထုေထာက္ခံမႈအတြက္      ႏႈိးဆြလုိက္တယ္။ ဒါဟာ စစ္ေအးတုိက္ပဲြကာလ အတြင္း လူ႔အခြင္႔အေရးနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ စိတ္၀င္စားမႈေတြ တုိးပြားလာတဲ႔ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုပါပဲ။                                                          ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင္႔အက်ဥ္းက်ခံရသူမ်ား ၀ါ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားရယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သိထားတဲ႔ အထိန္း သိမ္းခံေတြဟာ ခုထက္ထိ လူ႔အခြင္႔အေရးတုိက္ပြဲေတြ၊ ကန္႔ကြက္မႈေတြ အတြက္ အေၾကာင္းအရာတစ္ရပ္ျဖစ္ေနတုန္းပဲ ။ သူတုိ႔ကုိ ထိန္းသိမ္းျခင္းဟာ ထိန္းသိမ္းထားတဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ပယ္မွာ အေျခခံလြတ္လပ္မႈကုိ မေလးစားဘူးဆုိတာနဲ႔ တြဲဖက္ေနတယ္။ အထိန္းသိမ္းခံေတြဟာ သူတုိ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရးထင္ျမင္ခ်က္ေတြ ကုိ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိတဲ႔ အတြက္ ဒါမွမဟုတ္ ဒီမုိကေရစီအခြင္႔အေရးေတြကုိ ေတာင္းဆုိတဲ႔ အတြက္ အဖမ္းခံရတာျဖစ္တယ္။  သူတို႔အေပၚတရားစီရင္မႈဟာ မွ်တတဲ႔ စီရင္မႈေတြမွာ ရွိရမယ္႔ အေျခခံအခ်က္ေတြ မရွိၾကဘူး။ျပစ္ဒဏ္မစီရင္ခင္မွာ  အျပစ္ကင္းသူလို႔ သတ္မွတ္ေပးထားရမယ္႔ အခ်က္၊ ကုိယ္႔ႀကဳိက္ႏွစ္သက္တဲ႔ ေရွ႕ေနကုိငွားရမ္းပုိင္ခြင္႔နဲ႔ စီရင္ခ်က္မခ်ခင္ သက္ေသအေထာက္အထားေတြကုိ စိန္ေခၚပုိင္ခြင္႔ အခြင္႔အေရးေတြ မရွိဘူး။                                                                                                               အထိန္းသိမ္းခံေတြနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ ေခတ္ၿပဳိင္စိန္ေခၚမႈတစ္ခုကေတာ႔ “တစ္ကမၻာလုံးအၾကမ္းဖက္ခံေနရတဲ႔ စစ္” မွာ သံသယရွိတဲ႔ အၾကမ္းဖက္သမားေတြကုိ ထိန္းသိမ္းျခင္းနဲ႔ သက္ဆုိင္ေနတဲ႔ အထိန္းသိမ္းခံေတြရဲ႕ အခြင္႔အေရးပဲ။ ၂၀၀၆မွာအေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက က်ဴးဘားကဂြာတာနာမုိေဘးမွာ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္မႈကုိ ဆန္႔က်င္တဲ႔ ကုလသမဂၢ ေကာ္မ တီကုိ မေရာက္ခင္ သံသယရွိတဲ႔ အၾကမ္းဖက္သမားကုိ တရားစီရင္မႈမရွိပဲ ထိန္္းသိမ္းထားရတဲ႔ အေၾကာင္းကုိ ရွင္းျပဖုိ႔ ႀကဳိးစားခဲ႔တယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက 

“သူတုိ႔ဟာ ၂၀၀၁ အဖဂၢန္နစ္စတန္နဲ႔စစ္ကတည္းက လူေပါင္း တစ္ေသာင္းေလာက္ ထိန္းသိမ္းထားခဲ႔ေပမယ္႔ တာလီဘန္ေတြနဲ႔ အယ္ကုိင္းဒါးတပ္ေတြကုိအကူအညီေပးေနတဲ႔ စစ္သားေတြနဲ႔ သူတုိ႔ကုိ လႊတ္ေပးလုိက္ရင္ေတာင္မွ  အေမရိကန္နဲ႔ သူတုိ႔ရဲ႕မဟာမိတ္ေတြကုိဆန္က်င္ရာမွာျပန္လည္လုပ္ကုိင္ေနသူ ၊ ဆက္လက္အကူ အညီေပးေနသူေတြ ကုိသာ ထိန္းသိမ္းထားလုိတဲ႔ ဆႏၵရွိေၾကာင္း ”

 အဓြန္႔တက္တယ္။ အေမရိကန္ျပည္္ေထာင္စုက တရားစီေရးျဖစ္စဥ္မပါဘဲ ထိန္းသိမ္းထားခံရသူ ၉၀ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ဒီနည္းနဲ႔ ျပန္လႊတ္ခဲ႔တယ္။ ဒါေပမယ္႔ ကုလသမဂၢကုိ အစီရင္ခံတဲ႔ အခါ-

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ ထိန္သိမ္းထားသူေတြကုိ ျပန္လြတ္ခဲ႔မိတာဟာ အမွားေတြကုိ လုပ္မိတာပါပဲ။ေနာက္ပုိင္းမွာ အေမ၇ိကန္တပ္ေတြကုိ ဒုကၡေပးလုိ႔ ျပန္ဖမ္းမိသူေတြ ဒါမွမဟုတ္ တုိက္ပြဲမွာ ေသဆုံးခဲ႔သူေတြၾကားမွာ ၅ရာခုိင္းႏႈန္ေလာက္ က ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျပန္လႊတ္ေပးခဲ႔သူေတြျဖစ္တယ္။”

            ဂြာတာနာမုိးေဘးက အထိန္းသိမ္းခံေတြနဲ႔ ပတ္သတ္တဲ႔ သီးသန္႔အေျခအေနတစ္ရပ္ဟာ အရင္းအျမစ္ေပါင္း မ်ားစြာကေန ျပင္းထန္တဲ႔ လူ႔အခြင္႔အေရးေ၀ဖန္ခ်က္ ထြက္ေပၚလာတယ္။ ကုလသမဂၢရဲ႕ အထူးပရုိစီဂ်ာေတြကေန ထိန္းသိမ္းခံရသူေတြကုိ ျမန္ျမန္ တရားရုံးတင္စစ္ေဆးဖုိ႔ ဒါမွမဟုတ္ ခ်က္ခ်င္း လႊတ္ေပးဖုိ႔ေတာင္းဆုိတယ္။  ညွင္းပန္ ႏွိပ္စက္မႈနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး စုိးရိမ္စရာအေျခအေနေတြရွိေၾကာင္းေဆြေႏြးခဲ႔သလုိပဲ၊  လူတစ္ေယာက္ကုိ ဖမ္ခ်င္တုိင္းဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္ျခင္းကုိ  အၾကမ္းဖက္ဆန္႔က်င္ေရး အဆက္အစပ္မွာေတာ႔  အေလ်ာ႔အတင္လုပ္ေပးဖုိ႔ ရာ စဥ္းစားေပးၾကပါလုိ႔  ျပန္လည္အနက္ျပန္ဖြင္႔ဆုိမႈဟာ အေတာ္ကေလး အႏၱာရယ္ရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ေပၚလစီဘက္က ကာကြယ္သူေတြက ဆင္တူျဖစ္ရပ္ႏွစ္ခုကုိ အေၾကာင္းျပၿပီး ဆင္ေျခတတ္ပါတယ္။ တကယ္လုိ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကုိ အႏၱာရယ္ေပးေလာက္ေအာင္ စိတ္က်န္းမားေရးခ်ဳိ႕တဲ႔ေနသူေတြကုိ ဘယ္လုိရာဇ၀တ္မႈမ်ဳိးမွ က်ဴးလြန္တာမရွိေပမယ္႔ တရားရုံးမတင္ဘဲ အက်ဥ္းခ်ထားခြင္႔ရွိတယ္ဆုိရင္ အႏၱာရယ္ရွိတဲ႔ အၾကမ္းဖက္သမားလုိ႔ တံဆိပ္တပ္ခံထားရသူေတြကုိ အလားတူ ထိန္းသိမ္းခြင္႔ရွိသင္႔တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ တကယ္ေတာ႔ ဆင္တူျဖစ္ရပ္အေပၚအေျခခံျပတဲ႔ ဆင္ေျခဟာ အစဥ္အလာလက္နက္ကုိင္ပဠိပကၡေတြမွာလညး္ အဓြန္႔တက္ခဲ႔ဖူးတယ္။ လုံျခဳံေရးကုိ ၿခိမ္းေျခာက္တဲ႔ တုိက္ပြဲ၀င္သူေရာ၊ ႏုိင္ငံသားေတြကုိ ပါ မွ်တတဲ႔တရားရုံးမတင္ဘဲ ထိန္္းသိမ္းထားႏုိင္တယ္လုိ႔ ဆင္ဆင္ေျခတတ္ခဲ႔ၾကဖူးတာပါ။ ဒီဆင္ေျခက ခၽြင္းခ်က္ရွိတဲ႔ကာလမွာ  လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခ်ဳိ႕ကုိ ခၽြင္းခ်က္ေၾကာင္႔ ခြင္႔ျပဳေပးသင္႔တယ္လုိ႔ ဆုိခ်င္တာ။ လူ႔အခြင္႔အေရးဘက္ကေန တုံ႔ျပန္ခ်က္ေတြကေတာ႔ လူ႔အခြင္႔အေရးရဲ႕ အေတြးအေခၚဟာ လူသိနည္းၿပီး အားနည္းတဲ႔သူေတြကုိ သိကၡာခ်ဆက္ဆံမႈ၊ လုပ္ခ်င္တုိင္းလုပ္မႈေတြကေန အကာအကြယ္ေပးေရးဆုိတာကုိ သတိရၾကပါလုိ႔ ဆုိတယ္။         သံသယရွိခံရတဲ႔ အၾကမ္းဖက္သမားေတြနဲ႔ ရန္သူစစ္သားေတြဟာ ဒီေဖာ္ျပခ်က္နဲ႔ ကုိက္ညီမႈရွိတယ္။ ေဖာ္ျပခဲ႔ၿပီးသလုိပဲ၊ လူ႔အခြင္႔အေရးအေတြးအေခၚရဲ႕ အဓိကအခ်က္က လူအမ်ားစုအတြက္ ကိစၥတရပ္ဟာႀကီးမားတဲ႔ ေကာင္းက်ဳိးအတြက္ စေတးသင္႔တယ္လုိ႔ ခပ္ရွင္းရွငး္ျမင္ၾကရင္ေတာင္မွ တစ္သီးပုဂၢလလူသား တန္ဖုိးကုိ အသိအမွတ္ျပဳဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။ လူ႔အခြင္႔အေရးတက္ခနိဟာ တစ္သီးပုဂၢလလူသားရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကုိ ၀င္ေရာက္ေႏွာင္႔ယွက္မႈေတြေတာင္မွာ တရား၀င္အစီအစဥ္ေအာက္မွာ ဖြဲ႔စည္းပုံအေျခခံဥပေဒနဲ႔ အညီတရား၀င္ လုပ္ေဆာင္ သင္႔တယ္လုိ႔ဆုိတာပါ။                                                                                                                          စစ္ေအးကာလမွာ  ႏုိင္ငံေရးဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္ေနသူေတြနဲ႔ အၾကမ္းဖက္သမားအ ျဖစ္သံသယ ရွိခံရ သူေတြအတြက္  တရား၀င္ထိန္းသိမ္းမႈအေပၚကုိ  အဓိကထားတဲ႔အခါ ျဖစ္လာတဲ႔ အႏၱာရယ္ေတြထဲက တစ္ခုက  လြတ္လပ္ခြင္႔ကုိ အေႏွာင္႔ယွက္ခံရသူေတြရဲ႕ ဘက္ကုိ အျမင္အာရုံေလ်ာ႔က်သြား ေစတယ္ပဲ။ ကမၻာအႏွံ႕မွာ အထိန္းသိမ္း ခံ လူေတြ ကုိးသန္းနီးပါးရွိပါတယ္။  ကမၻာအႏွံ႔ ေထာင္ခ် ခံရတဲ႔ သူေတြကုိပဲ လူမသိသူေတြ၊ ေဘးဖယ္ထုတ္ခံရသူေတြ ၊ အားနည္းသူေတြဟာ လူမသိသူေတြ၊ ေဘးဖယ္ထုတ္ခံရသူေတြ ၊ အားနည္းသူေတြ အျဖစ္သတ္မွတ္ႏုိင္တယ္။ အက်ဥ္းက် သူေတြထဲက အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လူ႔အခြင္႔အေရးကုိ အဆင္႔အတန္းမွီမွီမရၾကဘူး။

ေဘာင္ ကမၻာ႔အက်ဥ္းသား စာရင္း ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၀၀၅                                                                                                        ကမၻာအႏွံ႔ အက်ဥ္းေထာင္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား၌  လူကုိးသန္းေက်ာ္ အက်ဥ္းခ်ခံေနရ၏။  အမ်ားစုမွာ တရားစီရင္မႈ မတုိင္ခင္ ႀကဳိတင္အထိန္းသိမ္းထားခံရသူမ်ား သုိ႔မဟုတ္ ေထာင္ခ်ခံသူမ်ားျဖစ္သည္။ ထုိအထဲမွ တစ္၀က္ခန္႔မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ တရုတ္ ႏွင္႔ ရုရွ တုိ႔၌ျဖစ္ေပၚသည္ ။  ကမၻာ၌ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အက်ဥ္းသားဦးေရးမ်ားဆုံးျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံလူဦးေရ တစ္သိန္း၌ ၇၁၄ ေယာက္ႏႈန္းရွိသည္ ။ အေမရိကန္ေနာက္၌ ကပ္လ်က္လုိက္ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားမွာ ဘယ္လာရု၊ ဘာမူဒါ ႏွင္႔ရုရွ တုိ႔ျဖစ္ၿပီး ရုရွ ၌ ႏုိင္ငံလူဦးေရ တစ္သိန္း၌ ၅၃၂ေယာက္ႏႈန္း ရွိသည္။  က်ဴးဘား၌ ၄၈၇ ၊ အာဖရိက၌ ၄၁၃ေယာက္နႈန္းရွိသည္။

            စာေရးဆရာနဲ႔သံတမန္ေတြဟာ ရုရွလုိႏုိင္ငံက အက်ဥ္းသားေတြကုိ စိတ္၀င္စားမႈမရွိၾကဘူး ။ ဒါေပမယ္႔ ရုရွရဲ႕ ေခတ္ၿပဳိင္အက်ဥ္းေထာင္အေျခအေနကုိ လူ႔အခြင္႔အေရး အစီရင္ခံစာမွာ ဖတ္ရႈႏုိင္တယ္။

            ေဘာင္- ရုရွ လူ႔အခြင္႔အေရး အစီရင္ခံစာ                                                                                                  ရုရွအက်ဥ္းေထာင္၏ အေျခအေနမွာ ယခုထက္ထိ ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းၿပီး အသက္အႏၱာရယ္အား မၾကာခဏ ၿခိမ္းေျခာက္လ်က္ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။၂၀၀၅ ဂ်ဳလုိင္တြင္ လူဦးေရ ၇၉၇ ၅၀၀ ၀န္းက်င္ခန္႔ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈဆုိင္ရာ စနစ္အတြင္းမွာ အက်ဥ္းခ်ခံေနရသည္။ အမ်ဳိးသမီး ၄၈ ၆၀၀ႏွင္႔ အရြယ္မေရာက္ေသးသူ ၁၄ ၅၀၀ခန္႔ရွိသည္။                                          ၂၀၀၄တရား၀င္ စာရင္ဇယားအရ  ရုံးမတင္မွီ အေျခအေန စစ္ေဆးေနဆဲကာလ၌ လူဦးေရ ႏွစ္ေထာင္ခန္႔ ေသဆုံးခဲ႔သည္ ။ အမ်ားစုမွာက်န္မာေရးႏွင္႔မညီညြတ္ေသာ ေနရာထုိင္ခင္းႏွင္႔ ေဆး၀ါးေစာင္႔ေရွာက္မႈ မလုံေလာက္ေသာ ေၾကာင္႔ျဖစ္သည္။ အက်ဥ္းသားအခ်င္းခ်ငး္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားဆက္တုိက္ျဖစ္ပြားေနသည္မွာ ျပႆနာတစ္ခုျဖစ္၏။ ရင္းႏွီး သူမ်ားၾကား၌ မုဒိန္းမႈ ၊ရုိက္ႏွိက္မႈမ်ားမွာ သာမန္လိုျဖစ္ေနသည္။ သတင္းေပးမ်ား၊ လိင္တူဆက္ဆံသူမ်ား၊ မုဒိန္းက်င္႔သူမ်ား၊ အက်ဥ္းေထာင္အတြင္း မုဒိနး္အက်င္႔ခံရသူမ်ား၊  ကေလးငယ္မုဒိန္းက်င္႔သူမ်ားနဲ႔ အျခားသူမ်ားအေပၚ အက်ဥ္းေထာင္ အာဏာပုိင္မ်ားက အကာအကြယ္ လုံး၀မေပး၊ ၾကမ္းတမ္းခက္ထန္စြားဆက္ဆံၾကသည္။

            တကယ္ေတာ႔ ခုကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ လြတ္လြပ္မႈနဲ႔ပတ္သတ္တဲ႔ အခြင္႔အေရးကုိ အထိန္းသိမ္း ခံရစဥ္တစ္ေလ်ာက္ ျဖစ္ေပၚေနတဲ႔ အခြင္႔အေရးအျဖစ္အနက္ျပန္ဖြင္႔ဆုိထားတယ္။ တစ္သီးပုဂၢလလူသားရဲ႕ လြတ္လပ္မႈကုိ  သူ႔အေပၚ ဖမ္းဆီးလုိက္ျခင္းအားျဖင္႔ လြတ္လပ္မႈမွန္သမွ်ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားမွာ မဟုတ္ဘူး။ ထိန္သိမ္းထားတဲ႔ ကာလအတြင္း လုိအပ္သမွ်အရာေတြကုိ ျပန္တန္ဖုိးျဖတ္ဖုိ႔္ ထိန္းသိမ္းႏုိင္ခြင္႔ အတုိင္းအဆပမာဏဟာ လည္း အျမဲလုိအပ္ေနတာ။  ေနာက္ထပ္ဆိုရရင္  ႏုိင္ငံသားနဲ႔ နုိင္ငံေရးအခြင္႔အေရးေတြအတြက္ႏုိင္ငံတကာ သေဘာတူညီမႈမွာ  အက်ဥ္းေထာင္စနစ္ ေတြရဲ႕ အဓိက ရည္မွန္းခ်က္က ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ လူမႈေရးအရ ျပန္လည္ထူေထာင္ႏုိင္စြမ္း ရွိလာေအာင္လုပ္ေပး ဖုိ႔သာျဖစ္တယ္။