'ကိုယ့္ဘ၀ခဏ ဘယ္သူယူပါ့မယ္။'

Than Min Lwin and 2 others shared Health Magazine (က်န္းမာေရးမဂၢဇင္း)'s photo.

ေအာက္တိုဘာလထုတ္ 'က်န္းမာေရး' မဂၢဇင္း တြင္ ပါရွိေသာ စာေရးဆရာမႀကီး ဂ်ဴး၏ စာမူကို အျပည့္အစံုဖတ္ရႈလိုေသာ စာဖတ္ပရိသတ္အတြက္ 'ကိုယ့္ဘ၀ခဏဘယ္သူယူပါ့မယ္။' ေဆာင္းပါးကို အျ

ပည့္အစံု ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါသည္။
ကၽြန္မငယ္ငယ္တုန္းက ေမေမက ေစ်း၀ယ္ခိုင္းသည့္အခါ ဘဲဥအလတ္ကြဲေလး ႏွစ္လံုး၊ သံုးလံုးေလာက္ ၀ယ္ခဲ့ဟု ေျပာတာ မွတ္မိေနပါသည္။ အလတ္ကြဲဆိုသည္မွာ ဘဲဥက အက္ေနၿပီ။ တစ္ေနရာတြင္ ခ်ဳိင့္ေနၿပီ။ သို႔ေသာ္ အလတ္ႀကီး ရွိေသးသည္ဆိုသည့္ အဓိပၸာယ္ျဖစ္မည္ ထင္သည္။ ထိုဘဲဥက တျခားဘဲဥအေကာင္းေတြထက္ ပိုၿပီးေစ်းေလ်ာ့သည္။ ကြဲၿပီး သားကိုး။ ကၽြန္မတို႔အတြက္ေတာ့ ေစ်းသက္သာတာကို ရွာ၀ယ္မွ က်န္သည့္ေနရာေတြမွာ သံုးစြဲစရာ ေငြေလာက္ငမည္။ ဒါက ကၽြန္မတို႔ကိုယ္တိုင္၏ ေစ်းႏႈန္းကိုၾကည့္ၿပီး ေရြးခ်ယ္မႈျဖစ္သည္။ အိမ္ေရာက္သည့္အခါ ထိုဘဲဥအလတ္ကြဲေတြကို ခ်က္ခ်င္း ေၾကာ္စားၾကရသည္။ အလတ္ကြဲသည္ ေၾကာ္႐ုံထက္ပိုၿပီး ဘာမွလုပ္လို႔မရႏိုင္။ ျပဳတ္ၾကည့္ပါလား။ အကြဲအခ်ဳိင့္ထဲကေန အထဲက အကာေတြ ယိုစိမ့္ထြက္လာမွာေပါ့။ ဘဲဥကို ခြဲပစ္ၿပီး ခ်က္ေၾကာ္မွ ျဖစ္မွာ။
တကယ္ေတာ့ ထိုဘဲဥအကြဲသည္ က်န္းမာေရးအတြက္ ဘယ္ေလာက္ထိ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစမလဲ။ ေမေမလည္း မသိခဲ့။ ကၽြန္မတို႔လည္း မသိခဲ့ေပ။ အရြယ္နည္းနည္းေရာက္လာလို႔ စာဖတ္တာေတြမ်ားလာလို႔ ေနာက္ၿပီးေဆးတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသူ ေလးျဖစ္လာေတာ့မွ ဘဲဥအခြံတြင္ ကပ္ေနေလ့ရွိေသာ ေရာဂါပိုးမ်ားအေၾကာင္း သိလာသည္။ ဘဲဥ၊ ၾကက္ဥကို မခြဲခင္ ေရစင္စင္ ေဆးပစ္ရမည္။ ဒါမွသာ အခြံမွာရွိေနေသာ အညစ္အေၾကးေတြက ခြဲလိုက္သည့္ အအက္ထဲမွတစ္ဆင့္ အတြင္းက အကာအႏွစ္ ေတြထဲသို႔ စိမ့္၀င္ျခင္းမရွိမွာ။ အမယ္ ...ဒါေတာင္ ဆယ္လ္မိုနဲလား ေခၚသည့္ ေရာဂါပိုးဆိုလွ်င္ ဘဲဥ၊ ၾကက္ဥအခြံကို ေဖာက္ထြင္း ၿပီး အတြင္းသို႔ စိမ့္၀င္ႏိုင္သည္တဲ့။ ေၾကာက္စရာေကာင္းလိုက္တာ။ ဒီလိုဆိုေတာ့ ငယ္ငယ္က ကၽြန္မတုိ႔ စားခဲ့ရသည့္ အလတ္ကြဲ ဆိုလွ်င္ အကြဲႀကီးအခ်ဳိင့္ႀကီးကေနတစ္ဆင့္အျပင္ကအညစ္အေၾကးေတြ ၀င္ေနၿပီးသားေတာင္ ျဖစ္မည္။ ေနာက္ၿပီး ဘဲဥက အကြဲမို႔ ေရစင္စင္ေဆးပစ္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့။ ဒီအတုိင္းပဲ အ၀တ္ေလးႏွင့္သုတ္ၿပီး ခြဲကာ ေၾကာ္လိုက္ၾကရသည္။
ကၽြန္မတို႔ အနီးအနားတြင္ ေရာဂါျဖစ္ေစသည့္ အစားအစာေတြ မ်ားစြာရွိေနသည္။ မသိနားမလည္လွ်င္ ထိုအႏၲရာယ္ ထဲသို႔ ၀င္မိမည္။ ေစ်းကိုသြားသည့္အခါ ေစ်းကေန၀ယ္ယူၾကမည့္ ပစၥည္းေတြမွာ အႏၲရာယ္ေတြရွိေနသည္။ င႐ုတ္သီးေျခာက္၊ င႐ုတ္သီးမႈန္႔၊ ေျမပဲဆံတို႔တြင္ မိႈအနည္းငယ္ရွိေနလွ်င္ အယ္ဖလာေတာက္ဆင္ေခၚ အဆိပ္တစ္မ်ဳိး ျဖစ္ေနတတ္သည္။ ထို အဆိပ္သည္ လူ႕ကိုယ္ထဲေရာက္လွ်င္ ကင္ဆာျဖစ္ေစတတ္သည္။ စားသံုးဆီအေနႏွင့္ စားအုန္းဆီက ႏွလံုးေရာဂါႏွင့္ ေသြးတိုး ေရာဂါတို႔ ျဖစ္ေစၿပီး ႏွမ္းဆီႏွင့္ ပဲဆီက က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္သည္ ဆိုေစကာမူ ထိုပဲဆီကို မႈိပါသည့္ေျမပဲျဖင့္ ႀကိတ္ ထားသည္ဆိုလွ်င္ အယ္ဖလာေတာက္ဆင္ေတြပါၿပီး ထိုဆီကို စားသူအား အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ အေမရိကန္ေတြက ေပါင္မုန္႔ႏွင့္စားရန္ ေျမပဲေထာပတ္ကို သံုးၾကသည္။ ထိုေျမပဲေထာပတ္မွ အယ္ဖလာေတာက္ဆင္ပါ၀င္ၿပီး ကင္ဆာျဖစ္ေစသည့္ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ေတာ္ေတာ္နည္းေသာ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ေျခေတာ့ရွိေနသည္။ ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံသည္ ႏွလံုးေရာဂါအျဖစ္မ်ားဆံုး အာရွ ပစိဖစ္ေဒသႏိုင္ငံေတြထဲတြင္ ထိပ္နားေလးက ပါ၀င္သည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ေကာက္ယူထားေသာ စစ္တမ္းအရ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏွလံုးေရာဂါျဖင့္ ေသဆံုးသည့္ႏႈန္းက လူတစ္သိန္းတြင္ (၄၁၉)ရွိသည္။ ထုိင္းႏိုင္ငံက (၁၆၄)ဟု ဆိုပါသည္။ မြန္ဂိုးလီးယားက ထိပ္ဆံုးကျဖစ္သည္။ (၄၇၅)ဟု ဆိုပါသည္။ ကၽြန္မကေတာ့ ႏွလံုးေရာဂါဆိုလွ်င္ အဓိကတရားခံက စားအုန္းဆီဟုပင္ ေတြးလိုက္ မိသည္။ ေထာပတ္တုိ႔၊ ခ်ိစ္တုိ႔သည္ ျမန္မာမိသားစုအမ်ားစု မစားႏိုင္ၾကဘူး မဟုတ္လား။ အလြန္ဆံုးစားႏိုင္လွ်င္ ၀က္ဆီဖတ္၊ အမဲအူ၊ ဆိတ္အူ လမ္းေဘးေၾကာ္သည့္ အေၾကာ္အေလွာ္ေတြ။ ထိုအေၾကာ္ေတြကေတာ့ စားအုန္းဆီကို ေပါေပါမ်ားမ်ားသံုးသည့္ အျပင္ ႏွစ္ခါျပန္ သံုးခါျပန္ အျပန္ျပန္အလွန္လွန္ ေၾကာ္ထားသည့္ ဆီေတြ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။ ထိုဆီမ်ားသည္ ပိုလီ ျပည့္၀ဆီ အထပ္ထပ္ျဖစ္ေနသည့္ဆီေတြ မဟုတ္ဘူးလား။ ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာလူမ်ဳိးကလည္း ဆီျဖင့္ေၾကာ္တာကို ေတာ္ေတာ္ကို ႏွစ္သက္ ၾကသည္။ တို႔ဟူးေၾကာ္ကို ႏွစ္ျပန္ေၾကာ္တဲ့။ တစ္ခါႏွင့္ အားမရလို႔ ပိုႂကြပ္ရြေအာင္ျဖစ္မွာေပါ့။ လက္ဖက္ႏွင့္စားသည့္ ပဲေၾကာ္၊ အေၾကာ္စံုကိုလည္း ႏွစ္ျပန္ေၾကာ္တဲ့။ ေအးေပါ့ ႏွစ္ျပန္ေၾကာ္ဆိုေတာ့ ႏွစ္ဆပိုတာေပါ့။ ပိုလီ မျပည့္၀ဆီျဖစ္တာေပါ့။
ကိုယ္စားဖို႔ ၀ယ္တာ ဘာဆီလဲ။ ပဲဆီလား၊ စားအုန္းဆီလား။ ပဲဆီေယာင္ေဆာင္ထားတဲ့ စားအုန္းဆီလား။ စားအုန္းဆီ မွာမွ ဆပ္ျပာခ်က္ဖို႔ လုပ္ထားတဲ့ စားအုန္းဆီလား။ စားဖို႔ လုပ္ထားတဲ့ စားအုန္းဆီလား။ စားတဲ့မုန္႔၊ င႐ုတ္သီးမႈန္႔၊ င႐ုတ္ဆီ၊ ျပန္ေၾကာ္ဆီေတြနဲ႔ ေၾကာ္ထားတဲ့မုန္႔၊ ထရန္႔စ္ဖက္ဆိုေသာ တိရစၦာန္အဆီ။ အခ်ဳိရည္ေတြမွာ ဘင္ဇိုး၀စ္အက္စစ္ပါသည္။ သၾကား ပါသည္။ သၾကားက လူကို၀ေစ႐ုံပဲ၊ ေသြးထဲ သၾကားဓာတ္မ်ားေစ႐ုံပဲလို႔ အနိမ့္ဆံုးအႏၲရာယ္ကိုပဲ ေတြးထားလိုက္ပါဦး။ ဘင္ဇိုး၀စ္ အက္စစ္ကေတာ့ ကင္ဆာျဖစ္ေစသည့္ဓာတ္ပါ။ အခ်ဳိရည္ေတြသည္ ကေလးမ်ားအတြက္ အႏၲရာယ္မကင္းသည့္အေၾကာင္း မိဘေတြမသိေပ။ အေရာင္အမ်ဳိးမ်ဳိး ျခယ္လွယ္ေဆးဆိုးထားသည့္ အခ်ဳိရည္ေတြတြင္ အႏၲရာယ္ရွိသည့္ပစၥည္းေတြ ပါ၀င္ေနမွန္း မိဘေတြမသိေပ။ လူႀကီးေတြအတြက္လည္း အခ်ဳိရည္သည္ ေဘးအႏၲရာယ္ရွိေစသည္ဟု မသိေပ။ အခ်ဳိရည္တြင္ပါ၀င္သည့္ တာရွည္ခံေဆးတို႔ႏွင့္အတူ ဘင္ဇိုး၀စ္အက္ဆစ္သည္ ကင္ဆာျဖစ္ေစႏုိင္သည္ဆိုတာကို ထားလိုက္ပါဦး။ အခ်ဳိရည္ေတြ ေသာက္ ၿပီး အ၀လြန္သည့္ေရာဂါ ျဖစ္ေစႏုိင္သည္ကိုပင္လွ်င္ အမ်ားစုက သတိမထားၾကေပ။ အခ်ဳိရည္ေတြကိုမေသာက္ဘဲ လက္ဖက္ ေျခာက္ ေရေႏြးၾကမ္းကိုေသာက္လွ်င္ ပိုမေကာင္းဘူးလား။ လက္ဖက္စိမ္းေရေႏြးၾကမ္းက ကင္ဆာကိုကာကြယ္ႏိုင္သည္ဟုပင္ ေတြ႕ထားသည္ဆိုပါလား။

ကၽြန္မတုိ႔စားသံုးသူေတြသည္ မသိနားမလည္လွ်င္ ေရာဂါေတြကို ၀ယ္ယူသံုးစြဲေနသူမ်ား ျဖစ္မေနႏိုင္ဘူးလား။ ဒါေၾကာင့္ လည္း စားသံုးသူအခြင့္အေရးဆိုသည့္ စကားလံုးေပၚလာျခင္းျဖစ္မည္။ စားသံုးသူဟု အလြယ္ေျပာလုိက္ေပမဲ့ ဒါကသံုးစြဲသူကို ရည္ၫႊန္းျခင္းျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္လိုေတာ့ Consumerေပါ့။ ေစ်း၀ယ္သူဟု ႐ိုး႐ိုးရွင္းရွင္း ေျပာလုိ႔လည္းရ၏။ ကၽြန္မတို႔အားလံုးက ေစ်း၀ယ္သူေတြပဲေပါ့။ အဂၤလိပ္ဆုိ႐ိုးတစ္ခုရွိသည္။ Consumer is always right! တဲ့။ စားသံုးသူ ေစ်း၀ယ္သူဟာ အၿမဲမွန္တယ္ တဲ့။ အားရစရာေကာင္းလုိက္တာ။ ကၽြန္မတို႔ဆီမွာျဖင့္ ေစ်း၀ယ္သူက အၿမဲမွားေနသလို ခံစားရသည္။ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္ဘူးေလး တစ္ခုကေနႏွစ္ခု ျပခိုင္းလွ်င္ အေရာင္းစာေရးမေလး၏ မ်က္ႏွာက အိုသြားၿပီ။ သူတို႔ဖက္က ေတြးၾကည့္ေပးလွ်င္ အိုမွာေပါ့။ သူတို႔ခမ်ာလည္း တစ္ေနကုန္ မတ္တတ္မတ္တတ္ႏွင့္ ၀ယ္သူေတြကို ပစၥည္းေတြ ထုတ္ျပေနရတာ ကိုယ့္အလွည့္ေရာက္ေတာ့ သူတို႔၏ စိတ္ရွည္မႈက ကုန္သြားၿပီ။ ကၽြန္မ ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္ျဖင့္ သူတို႔ကို အၿပံဳးလက္ေဆာင္ေလး ေပးခဲ့ပါသည္။
ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး Citizen's right ဆိုတာကိုေတာင္ ဘာမွန္းမသိေသးသည့္ ကၽြန္မတုိ႔အတြက္ စားသံုးသူ အခြင့္ အေရးဆိုတာက နည္းနည္းေတာ့ အလွမ္းေ၀းေနသလိုရွိပါသည္။ ကၽြန္မတို႔လို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ ရာခိုင္ႏႈန္း ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး မရၾကသူေတြ။ လွ်ပ္စစ္မီးဆိုတာကို အသာထားလိုက္ပါဦး။ သန္႔ရွင္းသည့္ ေသာက္သံုးေရကို မရတာ၊ အႏၲရာယ္ကင္းသည့္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္ အိမ္တစ္ခုကို မပိုင္ဆုိင္ႏုိင္တာ ဒါေတြက ႏုိင္ငံသားအခြင့္အေရး ဆံုး႐ႈံးေနျခင္းဟု ေယဘုယ် ေျပာႏိုင္ပါသည္။ အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ရြာသားငါးေယာက္မွာ တစ္ေယာက္သာ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္း (Sanitation)သည့္ လူေနမႈဘ၀ကို ရသည္ဟုဆိုသည္။ အဲဒါက အေရးႀကီးလားဆိုေတာ့ အေရးႀကီးတာေပါ့။ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းသည့္ လူေနမႈအဆင့္ကို မရလွ်င္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္မည္။ ပထမဆံုးခံရတာေတာ့ ငါးႏွစ္ေအာက္ ကေလးေလးေတြပဲ ေပါ့။ ငါးႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ ကမၻာႀကီးမွာ တစ္ရက္ကို ငါးေထာင္ ေသေနၾကသည္။ ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကေလး တစ္ေထာင္ေမြးလွ်င္ တစ္ရာ့ေလးေယာက္က ငါးႏွစ္မျပည့္မီ ေသၾကရသည္။ အေၾကာင္းရင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိသည္။ အာဟာရ ခ်ဳိ႕တဲ့ လို႔၊ ေရာဂါျဖစ္လို႔။ ငါးႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ ေသၾကရသည့္အေၾကာင္းရင္းထဲမွာ နံပါတ္တစ္ အေၾကာင္းကေတာ့ ႏ်ဴမိုးနီးယား ဟုေခၚသည့္ အဆုတ္ေရာင္ဖ်ားနာျခင္း၊ နံပါတ္ႏွစ္ကေတာ့ ၀မ္းေလွ်ာ ၀မ္းပ်က္ျခင္းတဲ့။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ငါးႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြ ေသႏႈန္းကို အာရွပစိဖစ္ေဒသအတြက္ စစ္တမ္းေကာက္ထားတာရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ားဆံုးေသ၏။ ဒါေတာင္ အရင္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ေတြတုန္းက ကၽြန္မ သိထားသည့္ ၁၀၆ ေယာက္ ဆုိတာထက္ နည္းသြားလို႔ ေတာ္ေသးသည္။ ၉၅ေယာက္ဟု ဆိုပါသည္။ ကၽြန္မတို႔က ကေလးေသႏႈန္းတြင္ ထိပ္ဆံုးကျဖစ္သည္။ ကေလးေတြ ပဲလား မဟုတ္ေသးပါ။ ကၽြန္မတို႔ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူႀကီးေတြ၏ ေသႏႈန္းကလည္း တျခားေသာႏိုင္ငံေတြထက္ ပိုျမင့္ပါသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၆၀ ႏွစ္အတြင္း ေသႏႈန္းအစီရင္ခံစာတြင္လည္း ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံက ေသႏႈန္းအျမင့္ဆံုးပါပဲ။ ကၽြန္မတုိ႔၏ေနာက္မွာ လာအိုႏိုင္ငံျဖစ္ပါသည္။ ထိုေသႏႈန္းသည္ လူ (၁၀၀၀)တြင္ တြက္ခ်က္ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ေတာ့ ကၽြန္မ သက္သာလိုသက္သာျငား အက်ဳိးအေၾကာင္း ရွာေဖြၾကည့္သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ဆိုေတာ့ ကၽြန္မတို႔ဆီမွာ နာဂစ္မုန္တုိင္း ေၾကာင့္ လူေတြ တစ္သိန္းသံုးေသာင္းေက်ာ္ ေသေၾကေပ်ာက္ဆံုးၾကရတာမို႔ ကိန္းဂဏန္းေတြက အဲဒီေလာက္ျမင့္တက္ေနတာ လား။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ တစ္ႏွစ္လံုးအတြက္ တြက္ထားၿပီး ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မွာ ေၾကညာတာမို႔ မ်ားေနတာလား။ ဒါမွမဟုတ္ ...အင္းေလ ဒါက ပညာရွင္ေတြႏွင့္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ တာ၀န္ရွိ ပုဂ္ၢိဳလ္ေတြသာ သိမွာေပါ့။ စိတ္မေကာင္းစရာပါပဲ။ တစ္ႏွစ္ေအာက္ကေလး (ႏို႔စို႔ကေလးဟု ေခၚမလား။ ေဆးပညာအေခၚေတာ့ infant mortality rate ဟုပဲေခၚသည္။) ေသႏႈန္းကလည္း ျမန္မာက ဒုတိယ အျမင့္ဆံုး ျဖစ္ေနျပန္သည္။ ေတာ္ေသးတာေပါ့ေလ။ ကိုယ့္အထက္မွာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ ခံေနေပလို႔။ ဒါေတာင္ တစ္ေယာက္ပဲ ေလ်ာ့တာ။ ပါကစၥတန္က ႏို႔စို႔တစ္ႏွစ္ေအာက္ကေလး ၁၀၀၀ တြင္ ၇၂ ေယာက္ ေသသည့္အခ်ိန္တြင္ ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက ၇၁ ေယာက္ ေသတာဆိုပဲ။
ဘ၀သက္တမ္း တြက္ခ်က္မႈတြင္ ဟုိတုန္းက ကၽြန္မတုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ဳိးသား ၅၈ ႏွစ္ေလာက္ပဲ ရွိခဲ့ဖူးေသာ္လည္း ယခုအခါ ၆၁ႏွစ္ထိ တက္သြားၿပီ။ (ေယာက္်ားထက္ မိန္းမက ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ ပိုသက္တမ္းရွည္တာ ေတြ႕ရသည္။) ဒါကေတာ့ ေကာင္းသည့္အခ်က္ျဖစ္သည္။ ဒါေတာင္မွ ကၽြန္မတို႔သည္ အာရွပစိဖစ္ ေဒသတြင္ ဘ၀သက္တမ္း တတိယအတိုဆံုးျဖစ္သည္။ ကၽြန္မတို႔ေအာက္မွာ ပါပူ၀ါနယူးဂီနီ ၿပီးေတာ့ ေအာက္ဆံုးက ကေမၻာဒီးယားႏုိင္ငံပဲ ရွိသည္။ ဒါလည္း ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အတြက္ပါပဲ။ အင္း ဒါဆိုလွ်င္ေတာ့ နာဂစ္ကို လႊဲခ်လို႔ မရေတာ့ဘူး ထင္သည္။
တစ္ခု စိတ္သက္သာရာရသည္မွာ မိခင္ေသႏႈန္းတြင္ ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဦးေဆာင္ေနတာ မဟုတ္လုိ႔ပါပဲ။ မိခင္ ေသႏႈန္းအမ်ားဆံုး ႏိုင္ငံေတြထဲတြင္ပါေသာ္လည္း ထိပ္ဆံုးမွာေတာ့ မရွိဟု ႀကံဖန္ႏွစ္သိမ့္လို႔ရသည္။ ထိပ္ဆံုးက လာအိုႏိုင္ငံ။ သူ႔ ေအာက္က နီေပါလ္ႏိုင္ငံ။ ကၽြန္မတို႔ ႏိုင္ငံက ရွစ္ႏိုင္ငံေျမာက္ပါ။ လာအိုက အရွင္ေမြး တစ္သိန္းတြင္ (၅၈၀)ေယာက္တဲ့။ ကၽြန္မတို႔က (၂၄၀) ျဖစ္ပါသည္။

ကၽြန္မတုိ႔ပတ္၀န္းက်င္တြင္ အႏၲရာယ္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိသည္။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရးဟုေျပာလွ်င္ က်န္းမာေရး တစ္ခု တည္းႏွင့္ပင္ ကၽြန္မတုိ႔လို ဆင္းရဲသားႏိုင္ငံေတြ အခြင့္အေရးဆံုး႐ႈံးသည့္ အထဲတြင္ ပါကုန္ပါသည္။ က်န္းမာေရးႏွင့္ ျပည့္စံုမည့္ ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခုမွာ ေနထိုင္ခြင့္။ အဲဒါအေျခခံႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးပါပဲ။ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေစမည့္အရာေတြ ၀န္းရံေန သလို က်န္းမာေရး ခ်ဳိ႕ယြင္းသည့္အခါ အားကိုးစရာ ေနရာသိပ္မရွိတာလည္း ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရး ဆံုး႐ႈံးျခင္းပဲ မဟုတ္ပါလား။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပည္သူ႕က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ေတာ္ေတာ္အားနည္းပါသည္။ က်န္းမာေရးကို ေစာင့္ေရွာက္ေပးမည့္ ေဆး႐ုံ/ ေဆးခန္းတို႔ နည္းပါးသည္။ ေဆး႐ုံ/ေဆးခန္းရွိေသာ္လည္း အတြင္းမွာ ေဆးႏွင့္ ကိရိယာမရွိ။
မၾကာမီက ခ်င္းျပည္နယ္ေဆး႐ုံမွ ေရာက္လာေသာ ကၽြန္မသူငယ္ခ်င္းကို ကၽြန္မ ေမးၾကည့္မိသည္။ သူတို႔ဆီမွာ ဘာ ေရာဂါေတြေပါသလဲ။ ငွက္ဖ်ားေတြ၊ ေသြးလြန္တုတ္ေကြးေတြ ေပါသတဲ့။ ေႁမြကိုက္တဲ့လူနာေရာ ရွိသလားဟုေမးေတာ့ သူငယ္ခ်င္းက အားရပါးရ ေျပာျပပါသည္။ ေႁမြကိုက္တဲ့လူနာ ငါမလာခင္ေလးကိုပဲ ၾကည့္ခဲ့ရေသးတယ္။ အသက္ဆယ့္သံုးႏွစ္ ေလာက္ပဲရွိေသးတဲ့ကေလး။ ေႁမြကိုက္ခံရတာ။ အမယ္ကိုယ္ေတာ္ေခ်ာေလးေတြက ေတာ္ေတာ္ဆိုးတာပဲ။ တြင္းထဲကို ႏႈိက္တာ တဲ့။ ေႁမြက သူ႔ကို ခဲၿပီးပါလာတာ။ အဲဒီေႁမြကို သူတို႔က ေခါင္းျဖတ္ပစ္လိုက္သတဲ့ဟယ္ ႀကံႀကံဖန္ဖန္။ ေႁမြေရာဆိုေတာ့ ပါေတာ့ လာပါတယ္။ ေႁမြက အပိုင္းအျပတ္နဲ႔။ အၿမီးလည္း မရွိေတာ့ဘူး။ ဒါနဲ႔ အၿမီးက ဘယ္မွာလဲဆုိေတာ့ ျဖတ္ပစ္လုိက္ၿပီတဲ့။
အၿမီးကိုမ်ား စားလိုက္သလားဟယ္ဟု ကၽြန္မ ပခံုးတြန္႕လ်က္ ေမးမိသည္။ ကၽြန္မ ၾကားဖူးသလားလို႔ ေႁမြအၿမီးကို ဘာလုပ္ရတယ္ဆိုလား။ မေသခ်ာ။ မစားဘူး။ အဲဒီအၿမီးျပတ္နဲ႔ ေႁမြကိုက္တဲ့ အနာကို တို႔တာတဲ့။ အဲဒီအၿမီး ပါမလာဘူး။ ခ်ဳံထဲ လႊင့္ပစ္ခဲ့ဟန္ တူပါသည္။ အေရးႀကီးဆံုးကို ေမးမိသည္။ ေႁမြဆိပ္ေျဖေဆး ရွိရဲ႕လားဟယ္။ ရွိတယ္။ ေတာ္ေသးတယ္။ သူ ကံေကာင္းတာ။ ေနာက္ဆံုးလက္က်န္ ေျဖေဆးပဲ။ အို ...။ ကၽြန္မ ေတာ္ေတာ္ လန္႔သြားပါ သည္။ ျပည္နယ္ေဆး႐ုံႀကီးမွာေတာင္ ေႁမြဆိပ္ေျဖေဆးက ဒါေနာက္ဆံုးပဲဆိုေတာ့။ မၾကာခင္ေတာ့ ေဆးေတြျပန္ေရာက္လာဦးမွာပါ။ သို႔ေသာ္ ေဆးမေရာက္မီ တစ္ေယာက္ေယာက္မ်ား ထပ္ကိုက္ခံလုိက္လို႔ကေတာ့ ...။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာတြင္ ေႁမြကိုက္ခံရသူ အမ်ားဆံုးႏိုင္ငံမ်ား စာရင္းတြင္ ပါ၀င္သည္။ အေသအေပ်ာက္ အမ်ားဆံုးကေတာ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံေပါ့။ ႏွစ္စဥ္ လူ (၅)ေသာင္းေလာက္ ေႁမြကိုက္ခံရလို႔ ေသဆံုးေနၾကသည္။ သူငယ္ခ်င္းလာသည္က အစည္းအေ၀းလာတက္ရင္းႏွင့္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီအတြက္ ဗိုင္းရပ္စ္မပြားေအာင္ တားဆီးသည့္ ေအအာရ္တီေခၚ ေဆးရလွ်င္ ျပည္နယ္အတြက္ယူရန္ ျဖစ္သည္။ ငွက္ဖ်ားေရာ ေဆးလံုေလာက္လား။ လံုေလာက္ တယ္။ ေတာ္ေသးတာေပါ့။ ငွက္ဖ်ားေတြကဟယ္ လာလုိက္ရင္ ဦးေႏွာက္ငွက္ဖ်ားေတြခ်ည္းပဲ။ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ငွက္ဖ်ားျခင္ ရွိ တယ္ေပါ့။ ေပ ၆၀၀၀၊ ၇၀၀၀ ေတာင္ေပၚမွာရွိေနၾကေသာ္လည္း ငွက္ဖ်ားျခင္ကေတာ့ သူတို႔နားတြင္ ၀ဲေနပံုရပါသည္။ ေတာထဲ သြားၾကမည္။ စိမ့္စမ္းေရအိုင္ရွိသည့္ေနရာတြင္ ျခင္ေတြရွိမည္။ ျခင္ကိုက္မည္။

တစ္ႏွစ္လွ်င္ လူေပါင္း (၃)သိန္းခြဲေလာက္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ျဖစ္သည္။ အစီရင္ခံစာအရ လူ (၁၀၀၀)ေလာက္က ႏွစ္စဥ္ ေသသည္။ သစ္ေတာႏွင့္ နီးစပ္သည့္ေနရာတို႔တြင္ ငွက္ဖ်ားျဖစ္တတ္သည္။ ၿမိဳ႕တုိင္း၊ ရြာတိုင္းမွာ ငွက္ဖ်ားျခင္ေတြ ရွိေနၿပီ။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းေၾကာင့္ ပိုၿပီးပူေႏြးလာျခင္းေၾကာင့္ နဂိုကျခင္မေရာက္သည့္ ေတာင္ေပၚေဒသတို႔တြင္ ျခင္ေတြ ေရာက္ ကုန္ၿပီ။ ထုိျခင္တို႔ကို ကာကြယ္တားဆီးမႈမရွိ။ ျခင္ေအာင္းသည့္ေနရာတို႔ကို ဖ်က္ဆီးျခင္းမရွိ။ ထို႔ေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ေပၚေရာ ေတာနယ္ပါ ငွက္ဖ်ားေရာဂါႏွင့္ အလြန္နီးစပ္ေနသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူဦးေရ (၃၄)သန္းေက်ာ္သည္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ဖို႔ အႏၲရာယ္ ေတြႏွင့္ ႀကံဳေနရသည္ဟုဆိုသည္။ ဒါျဖင့္ ကၽြန္မလည္း ပါတာေပါ့။ ရန္ကုန္မွာေနေသာ္လည္း ငွက္ဖ်ားျခင္က ေနရာအႏွံ႔မွာ ရွိေန တာကိုး။ ေၾကာက္စရာႀကီးပါလား။ ဒါေၾကာင့္ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံ၏ အေသအေပ်ာက္အမ်ားဆံုး ေရာဂါစာရင္းမွာ ထိပ္ဆံုးက မဆင္းတာကိုး။ ငွက္ဖ်ားျဖစ္ပြားေသာ အာရွပစိဖစ္ေဒသႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားမႈအမ်ားဆံုးက အိႏၵိယျဖစ္သည္။ အိႏၵိယက လူဦးေရလည္း မတန္တဆမ်ားတာကိုး။ ျဖစ္ပြားသည့္လူနာေပါင္း တစ္သန္းခြဲခန္႔ (၁၅၃၂၄၆၇)ရွိသတဲ့။ ကၽြန္မတို႔ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ေလးသိန္းခန္႔ (၄၁၁၄၉၄)ရွိသတဲ့။ သူတို႔ႏိုင္ငံက လူမ်ားလို႔ ေလးဆခန္႔ ပိုမ်ားတာေပါ့။ သို႔ေသာ္ အံ့ၾသစရာက ေသဆံုးသည့္ အေရအတြက္က်ေတာ့ ကၽြန္မတို႔က ပိုမ်ားျခင္းျဖစ္သည္။ လူတစ္သန္းမွာ သူတို႔က ၁၀၆၀ပဲ ေသၿပီး ကၽြန္မတို႔က လူေလးသိန္းမွာ ၁၀၈၀ ေသေနရသည္။ ဒါကိုၾကည့္လွ်င္ ကၽြန္မတုိ႔၏ က်န္းမာေရးဗဟုသုတ၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး အေျခခံ အေဆာက္အအံုေတြ ဘယ္ေလာက္နိမ့္က်ေနသည္ဆိုတာ သိသာထင္ရွားပါသည္။
သူငယ္ခ်င္းက ေနာက္ထပ္ ကၽြန္မ မထင္မွတ္ေသာ က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈတစ္ခုကို ေျပာျပသည္။ အစာအဆိပ္သင့္တာ food poisoningတဲ့။ သိပ္မၾကာခင္ကပဲ အနီးအနားက ရြာေလးတစ္ခုမွာ အစာအဆိပ္သင့္တာ မိသားစုလိုက္ျဖစ္လို႔ က်န္းမာေရး မွဴးေလးတစ္ေယာက္ကို အဲဒီကို လႊတ္ရေသးတယ္ဟူ၏။ ႏွစ္ေယာက္ကေတာ့ ဆံုးသြားသည္ထင္ပါရဲ႕။ ကေလးတစ္ေယာက္က ဆံုးၿပီး ေနာက္ကေလးတစ္ေယာက္ကိုေတာ့ ေဆး႐ုံသို႔ ေခၚလာလိုက္ႏိုင္သည္။ မိႈကေန အဆိပ္သင့္တာျဖစ္သည္။ မိႈေတြက အဆိပ္ႏွင့္ နီးစပ္တာကိုေတာ့ ကၽြန္မသိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဘယ္မိႈကစားေကာင္းၿပီး ဘယ္မိႈကမစားေကာင္းဘူးဟု ကၽြန္မမသိ။ ထို႔ေၾကာင့္ မိႈကိုစားရမွာ နည္းနည္းလန္႔ေနသည္။ ေကာက္႐ိုးမႈိေခၚေသာ စိုက္ပ်ဳိးမိႈကေတာ့ အဆိပ္မသင့္ႏိုင္ေပ။ သို႔ေသာ္ ေတာ ထဲကမိႈမွာ အဆိပ္ရွိေနႏိုင္သည္။ သူတို႔ေဆး႐ုံသို႔ သတင္းေရာက္တာက ေနာက္က်သလို သူတို႔ဆီက က်န္းမာေရးမွဴးရြာသို႔ ေရာက္သြားရတာလည္း ေနာက္က်သည္။ အဆိပ္သင့္တာက ႏွစ္ဆယ့္ေလးနာရီေက်ာ္သြားၿပီ။ အစာအိမ္ထဲက အဆိပ္ကို အျပင္ ျပန္ထုတ္သည့္နည္း အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ေပ။ အစားအစာ အဆိပ္သင့္တာေတြက စိုက္ပ်ဳိးေရးမွာ ပိုးသတ္ေဆးႏွင့္ ဓာတ္ေျမၾသဇာ ေတြ အမ်ားႀကီးသံုးတာလည္းပါသည္။
ေအာ္ဂဲနစ္စိုက္ပ်ဳိးေရးကရသည့္ အသီးအႏွံဆိုတာ ကၽြန္မတို႔ႏိုင္ငံတြင္ အိပ္မက္မက္လို႔ေကာင္းတုန္းပဲ ရွိေသးသည္။ ဟိုတုန္းကလို သဘာ၀သီးႏွံေတြလည္း မရွိေတာ့ၿပီ။ ကၽြန္မတို႔စားေနရတာက ထံုးတမ္းစဥ္လာ ပိုးသတ္ေဆးႏွင့္ ဓာတ္ေျမၾသဇာ ကို လိႈင္လိႈင္ႀကီးသံုးၿပီး ထုတ္ထားသည့္သီးႏွံေတြ။ ပိုးသတ္ေဆးကို သူတို႔ ဘယ္လိုသံုးထားတာလဲ။ ကၽြန္မတို႔စားသည့္ သီးႏွံဆီ ထိေအာင္ မေတြးပါနဲ႔ဦး။ သံုးတဲ့သူကိုယ္တိုင္ေကာ သူအႏၲရာယ္ကင္းဖို႔ ၫႊန္းတဲ့အတိုင္း လိုက္နာရမည့္ အသံုးျပဳနည္းေတြကို သိရဲ႕လား။ သူကိုယ္တုိင္ ထိုအဆိပ္မသင့္ေအာင္ ကာကြယ္ဖို႔ အခြင့္အေရးကို ရရဲ႕လား။ လမ္းၫႊန္ခ်က္အတိုင္း စနစ္တက် သံုး လား။ ပိုးသတ္ေဆးသံုးတဲ့ေနရာမွာ ဥပေဒလမ္းၫႊန္မႈမ်ား ရွိရပါသည္။ ပိုးသတ္ေဆးသံုးစြဲသည့္ ကာယကံရွင္ကို အႏၲရာယ္ မျဖစ္ ေစဖို႔၊ ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္က လူ၊ တိရစၦာန္ေတြႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို မထိခိုက္ေစဖို႔။ ေရာင္းသူမ်ားအတြက္၊ သံုးသူမ်ားအတြက္ စည္းကမ္းခ်က္မ်ား ထုတ္ထားေပးပါသည္။ ကၽြန္မစိုက္ခင္းေတြ ေဘးကေန ျဖတ္သြားလွ်င္ ျမင္ေနရတာပဲ။ ပိုးသတ္ေဆးဖ်န္းေနသူေတြ ေနာက္ေက်ာမွာ ပံုးကိုကပ္ၿပီး ေက်ာပိုးထားရင္း ေဆးဖ်န္းေနသည့္ျမင္ကြင္း။ အႏၲရာယ္ သိပ္ႀကီး ပါသည္။ သူတို႔ သိခ်င္လည္းသိမည္။ သိခ်င္မွလည္း သိမည္။ ဒီနည္းက ေလာေလာဆယ္ ၀န္ကိုေပါ့ေစသည့္ နည္းမို႔ သံုးေန တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။ 

အေရျပားတြင္ ပိုးသတ္ေဆးစိမ့္၀င္ႏႈန္းက တစ္ေနရာနဲ႔တစ္ေနရာ မတူပါ။ လက္ေမာင္းကေန စိမ့္၀င္ႏႈန္းထက္ ၀မ္းဗိုက္ ေနာက္ေက်ာဆီကေန စိမ့္၀င္ႏႈန္းက ႏွစ္ဆပိုမ်ားသည္။ နဖူးမွာ စိမ့္၀င္ႏႈန္းက ေလးဆေလာက္ပိုမ်ားသည္။ နားထဲကေန စိမ့္၀င္ ႏႈန္းက ငါးဆေလာက္ပိုမ်ားသည္။ လိင္အဂၤါပတ္၀န္းက်င္ အေရျပားဆီကေန စိမ့္၀င္ႏႈန္းကေတာ့ အမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ ဆယ့္ႏွစ္ ဆေလာက္ရွိပါသည္။ အႏၲရာယ္ကို သိမွသာ ေရွာင္ၾကဥ္ႏိုင္မွာမဟုတ္လား။ အႏၲရာယ္ကို သိခြင့္ရွိရပါမည္။ ဒီေတာ့ ထိုသိခြင့္ ေလးအတြက္ပဲ ကၽြန္မတို႔ ပထမဆံုး ႀကိဳးစားၾကရဦးမည္။ သိခြင့္ဆိုတာကို နားလည္ဖို႔ ဗဟုသုတေတြေတာ့ ရွာရမွာေပါ့။ ပညာ လည္း တတ္ဖို႔လိုမွာေပါ့။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ဆင္းရဲတြင္းမွလြတ္ဖို႔ဆိုလွ်င္ အေျခခံက်န္းမာေရးအသိကို သိဖို႔လိုသည္။ အေျခခံပညာမူလတန္းအဆင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အနည္းဆံုး သိဖို႔လိုပါသည္။ သိလာလွ်င္ ဘာဆက္လုပ္ၾကလဲ။ သူတို႔ဆီမွာေတာ့ တိုင္ ၾကားျခင္းဆိုသည့္ အမ်ဳိးအစားရွိသည္။ Claim (ကလိမ္းမ္) ေပါ့။ “ဒါေတာ့ မမွန္ပါဘူး။ ဒီလိုေတာ့ မလုပ္သင့္ပါဘူး” “ဒါကေတာ့ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းကို ထိခိုက္လာပါတယ္”စသည္ျဖင့္ တိုင္ၾကားမႈကို လူမႈအဖြဲ႕ေတြကေန ဦးေဆာင္ေပးသည္။ ဒီမွာေတာ့ ထိုအလုပ္ကို ဂ်ာနယ္ေတြကပဲ လုပ္ေနသလုိပါပဲ။ ဘယ္ေဆး႐ုံႀကီးကျဖင့္ လူနာကိုကုသတာ ဘယ္လိုျဖစ္သြားသတဲ့။ ဘယ္ၿမိဳ႕ ဘယ္ရြာမွာေတာ့ ပိုးသတ္ေဆးမ်ားတဲ့ ပန္းေဂၚဖီေတြကိုစားမိလို႔ မိသားစုလိုက္ ေဆး႐ုံတက္လိုက္ရပါတယ္။ ထိုကဲ့သို႔ သတင္း မ်ား။ သတင္းကိုသတင္းအျဖစ္ ေဖာ္ျပတာကတစ္မ်ဳိး။ တိုင္ၾကားေစခ်င္လို႔ ျပည္သူလူထုေတာ့ အခြင့္အေရးေတြ ေဟာဒီလို ဆံုး႐ႈံး ေနရပါတယ္ဟု ေဖာ္ျပတာက တစ္မ်ဳိးေပါ့။
တိုင္ၾကားမႈကို အေရးယူစံုစမ္းေပးဖို႔ အဖြဲ႕ေတြလည္းရွိၾကရမည္။ အစားအေသာက္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ စစ္ေဆးမႈ၊ ေရႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စစ္ေဆးမႈတို႔ကို တာ၀န္ယူျပဳလုပ္ေပးမည့္ အစိုးရအဖြဲ႕၊ အစိုးရမဟုတ္ေသာ ၾကားခံအဖြဲ႕စသည္တို႔ မ်ားမ်ား ရွိလွ်င္ ပိုေကာင္းမည္။ သို႔ေသာ္ ေနပါဦး။ ဆီတို႔၊ ဆိုးေဆးတို႔၊ အစားအစာေတြကို တိုင္ၾကားလို႔ရသည္ဆိုလွ်င္ေတာင္ ေႁမြကိုက္ခံ ရတာ၊ ေႁမြဆိပ္ေျဖေဆးမလံုေလာက္တာ၊ ငွက္ဖ်ားျခင္ကိုက္တာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္လို႔ ေဆးခန္းသြားျပဖို႔ေငြမရွိလို႔ ေဆးၿမီးတိုျဖင့္ ကုသရင္း ေသဆံုးရတာ ဒါေတြကို ဘယ္သူ႔သြားတိုင္ရမလဲ။ တီဘီေရာဂါကူးခံရတာကိုေရာ ဘယ္သူ႔သြားတိုင္ရမွာလဲ။ ေဆး႐ုံ ေဆးခန္းသို႔သြားဖို႔ ေငြရွိသည္ဆိုလွ်င္ေတာင္ သြားရမည့္လမ္းခရီးက လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး ည့ံဖ်င္းလို႔ အခ်ိန္မီမေရာက္ႏိုင္လို႔ မေသသင့္ဘဲ ေသဆံုးရတာ ဒါေတြကိုေရာ ဘယ္သူ႕သြားတိုင္ရမွာလဲ။
ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး အျပည့္မရလွ်င္ေတာင္ တစ္၀က္ေလာက္ရလွ်င္ပဲ အေသအေပ်ာက္ေတာ့ ေတာ္ေတာ္ နည္းသြား မွာပဲ ထင္ပါရဲ႕။ ေသခ်ာတာကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို မေရာက္ဖူးေသးသူေတြ အၾကားျဖင့္သာ သိေနရသူေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အႏၲရာယ္ဆိုးႀကီး က်ေရာက္ေနသလိုလို ထင္ၾကသည္။ ျပည္တြင္းစစ္ေတြျဖစ္၊ ေရာဂါေတြျဖစ္၊ လမ္းမွာမေတာ္တဆ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာေတြျဖစ္၊ မသြားသင့္သည့္ ေနရာတစ္ခုလို ထင္ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ပထမဆံုးလာမည့္ ႏိုင္ငံျခားဧည့္သည္ေတြက ေမးသည့္ေမးခြန္းမွာ စစ္ေတြ ျဖစ္ေနလား။ သူတို႔က တီဘီႏွင့္ ငွက္ဖ်ားကို သိပ္မေၾကာက္ၾကဘဲ ေခြး႐ူးတို႔၊ ေႁမြကိုက္ျခင္းတို႔ကို ပုိေၾကာက္ၾကသည္ ထင္၏။ ေအးေပါ့ေလ။ ငွက္ဖ်ားကို ကာကြယ္ေဆးေသာက္ၿပီးမွ လာလုိ႔ရတာကိုး။ ေခြး႐ူးႏွင့္ ေႁမြက်ေတာ့ ကာကြယ္ေဆးထိုးလို႔မရဘဲကိုး။

တစ္ခါတစ္ခါ ကၽြန္မ ငယ္စဥ္က သီခ်င္းေလးတစ္ပုဒ္ကို သတိရမိသည္။ သီခ်င္းေခါင္းစဥ္ကိုေတာ့ အတိအက် မမွတ္မိပါ။ သည္ေႏြသည္မိုးသည္ေဆာင္း ထင္ပါရဲ႕။ ကိုယ့္ဘ၀ ခဏဘယ္သူ ယူပါ့မယ္တဲ့။ ကၽြန္မတို႔ ျပည္သူလူထုေတြ၏ ဘ၀ကို ခဏေလးျဖစ္ျဖစ္ယူၿပီး မွ်ေ၀ခံစားၾကည့္ၾကလွ်င္ သိႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ကၽြန္မတို႔သည္ အႏၲရာယ္ေတာထဲမွာ ရဲရင့္စြာ သို႔မဟုတ္ ရဲရင့္ေအာင္ မနည္းအားတင္းၿပီး ေနထိုင္ေနၾကသူမ်ားဆိုတာ ...။
ေရွ႕ဆက္ၿပီး အႏၲရာယ္ေတြနည္းပါးေတာ့မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရပါသည္။ တေလာကေတာ့ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခခံ က်န္းမာ ေရးေစာင့္ေရွာက္မႈကို ျမႇင့္တင္ဖို႔ ဒုတိယသမၼတ မိန္႔ခြန္းေျပာတာလား။ သတင္းစာထဲမွာ ဖတ္လိုက္ရသည္။ ၂၀၁၃၏ က်န္းမာ ေရး အစီရင္ခံစာတြင္ေတာ့ ေသႏႈန္းေတြ ေလ်ာ့က်လာေကာင္းပါရဲ႕။

ဂ်ဴး