မူလတန္း ပညာေရးအေတြးအေခၚ ႏွင္႔ အယူအဆ ၁၅

မင္းခက္ရဲ (Min Khet Ye)

ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္ တန္ဖုိးထားျခင္း ( self-esteem )
Self-esteem ဆုိတာ ကုိယ္႔ ကုိယ္ကုိယ္ေလးစားျခင္း ၊ တန္ဖုိးထားျခင္း ၊ ယုံၾကည္ျခင္း တစ္မ်ဳိးပါပဲ။ အဲဒီလုိ သေဘာမ်ဳိးရွိတဲ႔ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထားျခင္းဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီက ကေလးေတြမွာ ေပ်ာက္ဆုံးေန တာကုိ ေတြ႔ ရမယ္။ ဒီလုိ ေပ်ာက္ဆုံးေနျခင္းဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ပညာေရးစနစ္အတြင္းက သင္ၾကားပုံ ၊ ကေလးေတြအေပၚကုိ တန္ဖုိးထားအကဲျဖတ္ပုံေတြေၾကာင္႔ဆုိရင္မွားမယ္မထင္ဘူး။ ေနာက္ၿပီး ထုံးစံအတုိင္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ရဲ႕ သင္ၾကားပုံ ျဖစ္တဲ႔ ကေလးေတြကုိ က်က္မွတ္ရမယ္႔ ေမးခြန္းအရွည္ ၊ အတုိေတြအတြက္ စာေခၚေပးတာ ၊ ကေလးေတြက လုိက္ပါ ေရးမွတ္ရတာ ( အထူးသျဖင္႔ အလယ္တန္းနဲ႔ အထက္တန္းေတြမွာ ပုိလုပ္ကုိင္ရပါတယ္ ) ေတြကလည္း ကေလးေတြရဲ႕ အမိန္းနာခံမႈကုိ တုိးတက္ေစတယ္။ ကုိယ္စြမ္းကုိယ္စနဲ႔ လုပ္ကုိင္မႈကုိ ေလ်ာ႔က်ေစတာပါပဲ။ ဒီလုိ သင္ၾကားမႈပုံစံ နဲ႔ သင္ရုိးညႊန္းတမ္းေတြက ကေလးငယ္ေတြ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္တန္းဖုိးထားျခင္းကုိ ေပ်ာက္ဆုံးေစတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဆီက ပညာေရးနဲ႔စာသင္ၾကားမႈပုံစံေတြကုိ တည္ေဆာက္ပုံေတြဟာ ပညာေရးမွာ အေရးႀကီးတဲ႔ အယူအဆေတြအားလုံးကုိ က်ဆုံး သြားေအာင္လုပ္ပစ္လုိက္တယ္ဆုိရင္ မမွားဘူး။ ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ အရည္အေသြး ဖြံ႔ၿဖဳိးမႈမွန္သမွ်ကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ သင္ၾကားမႈပုံစံ ၊အရည္အေသြးခ်ဥ္းကပ္မႈပုံစံနဲ႔ စာသင္ခန္းအတြင္းကေန႔စဥ္ လူေနမႈ ဘ၀အ ေလ႔အက်င္႔မွန္သမွ်က တုိက္စားပစ္လုိက္တာပါ ။ မူလတန္းပညာေရးမွာ တီထြင္ဖန္တီးမႈ ရွိဖုိ႔ ၊ ေလာကီဆန္ဆန္ ေတြးေတာတတ္ဖုိ႔ ၊ ေ၀ဖန္ပုိင္းျခားေတြေတာတတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္ဆုိရင္လည္း အဲဒီအရာကုိ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ စာသင္ ခန္း အတြင္း အေလ႔အက်င္႔ေတြကေန တုိက္စားပစ္လုိက္တာပါပဲ ။ အခု မူလတန္းပညာေရးအေတြးအေခၚ နဲ႔အယူအဆေတြဟာ ကေလးငယ္ေတြမွာ ရွိသင္႔တဲ႔ ၊ ပညာေရးကေန ကေလးေတြကုိ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္႔ သင္႔တဲ႔ အရည္အေသြးေတြကုိ ဘယ္လုိ မ်ဳိး တုိ္က္စား ဖ်က္ဆီးပစ္လုိက္သလဲဆုိတာကုိ ေလ႔လာၾကည္႔ရႈရင္းေဖာ္ ထုတ္ေနတာလုိ႔ ေတာင္မွ ဆုိႏုိင္တယ္။

အမ်ားျပည္သူဆုိင္ရာ ေက်ာင္းေတြမွာ
အမ်ားျပည္သူဆုိင္ရာ ေက်ာင္း ( ယခင္အေခၚ အစုိးရေက်ာင္း) ေတြမွာ ကေလးေတြဟာ အရာရာအျပဳခံ ျဖစ္ေနရတယ္။ ဆရာေတြကုိ အလြန္တရာ ေၾကာက္ရြံ႕ရုိေသေနရတယ္။ ဆရာနဲ႔ ေက်ာင္းသားဟာ အလြန္တရာ ေ၀းကြာ ေနခဲ႔တယ္။ဒီလုိ ျဖစ္ရတဲ႔ အေၾကာင္းက စာသင္ၾကားတဲ႔ ေနရာမွာ ဆရာေတြက အထက္စီ ဆန္ၿပီး ကေလးေတြကုိ ဖိအားေပးသင္ၾကားေပးတယ္။ သူတုိ႔ ေျပာသမွ် ခုိင္းသမွ်အတုိင္း တစ္ေသြမသိမ္းလုပ္ရမယ္ဆုိတဲ႔ သေဘာအျပင္ အဲဒီ အရာအတြက္ အတင္းဖိအားေပးခုိ္င္ေစမႈေတြရွိတယ္။ ဥပမာ ေမးခြန္းတစ္ခုရဲ႕ အေျဖမွန္သမွ်ကုိ ဆရာက သူ႔အျမင္အတြင္း ကေနသာလ်င္ ခ်မွတ္ေပးၿပီး ၏ ၊ သည္ ၊ ၍ မလြဲ က်တ္မွတ္ခုိင္းတာမ်ဳိး ကုိလုပ္တယ္။ သင္ၾကားမႈ မဟာဗ်ဴဟာ အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ႔ ကေလးဗဟုိျပဳထက္ ဆရာေတြရဲ႕ အဏာရွင္ဆန္မႈကုိ ဗဟုိျပဳထားျခင္းကသာလ်င္ စာသင္ခန္း ပတ္၀န္ က်င္ရဲ႕ ေနရာအႏွံ႔အျပားမွာ စိမ္႔၀င္ေနတယ္ ဆုိရမယ္။ အစုိးရေက်ာင္းမဟုတ္တဲ႔ ပုဂလိကေက်ာင္းေတြ ၊ ဘာသာစကားသင္တဲ႔ ပုဂလိက ေက်ာင္းေတြမွာေတာ႔ ဆရာ နဲ႔ တပည္႔ေ၀းကြားမႈဟာ က်ဥ္းေျမာင္းတယ္။ ဆရာေတြကုိ တပည္႔ေတြက အထူးတလည္ ေၾကာက္ရြံ႕ေနစရာ မလုိေတာ႔ဘူး။ ကေလးဗဟုိျပဳကုိသင္ၾကားေပးတယ္။ စာတစ္ခုကုိ အလြတ္က်က္မွတ္ျခင္းထက္ သင္ယူမႈျဖစ္စဥ္အတြင္း ၊ လႈပ္ရွားေဆာင္ ရြက္မႈပုံစံအတြင္း သင္ၾကားေပးတယ္။ ဥပမာ အဂၤလိပ္စာ စကားလုံးအဓိပၸာယ္ေတြကုိ က်က္မွတ္သင္ယူခုိင္းတဲ႔ ေနရာမွာ ဆရာကသာလ်င္ ခ်မွတ္ေပးတဲ႔စကားလုံးကုိ အလြတ္သင္ယူခုိင္းတာမ်ဳိးမလုပ္ေတာ႔ဘူး။ ကေလးငယ္ေတြကုိ တရိစၦာန္နာမည္ တစ္မ်ဳိးစီ ရြတ္ခုိင္းတာ ။ ဒုတိယကေလးငယ္ကုိ ပထမကေလးငယ္ရြတ္ဆုိခုိင္းတဲ႔ နာမည္နဲ႔ သူသိတဲ႔ နာမည္ ေနာက္တစ္ခု စုစုေပါင္းႏွစ္ခု ၊ တတိယကေလးငယ္ကုိ သုံးခု စသျဖင္႔ ရြတ္ဆုိခုိင္းတာေတြကုိ ေတြ႔ရမယ္။ ဒီလုိ သင္ယူမႈေတြကုိ ကေလးဗဟုိျပဳလုိက္ျခင္းေၾကာင္းကေလးငယ္ေတြဟာ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္ေလးစားမႈ ၊ တန္ဖုိးထားမႈ ျမင္႔မား လာေစတယ္။ အစုိးရေက်ာင္း ၀ါ အမ်ားျပည္သူဆုိင္ရာ ေက်ာင္းေတြမွာ သင္သလုိ စာအံခ်ျခင္းမဟုတ္ေတာ႔ဘူး။ ၊ ကုိယ္႔ရဲ႕ လႈပ္၇ွားေဆာင္၇ြက္မႈ အတြင္း က ထြက္လာတာမ်ဳိးျဖစ္ေတာ႔ကာ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္ေလးစားမႈ နဲ႔ တန္ဖုိးထားမႈကုိ ျမင္႔တက္ လာေစတာေတာ႔ အမွန္ပဲ ။

ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထားမႈ ဆုိတာ
ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထားမႈ ဆုိတဲ႔သေဘာမွာ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္ေလးစားတာ ၊ ကုိယ္႔ရဲ႕ကုိယ္ပုိင္အသိအျမင္ အယူအဆတစ္ရပ္ရွိေနတာ ၊ ကုိယ္႔ရဲ႕စြမ္းေဆာင္ႏုိင္မႈ ၊ ထိေရာက္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္မႈ အေပၚ တန္ဖုိးထားတာေတြ ပါ၀င္ ေနတယ္။ ထင္ျမင္ခ်က္သက္သက္ထက္ ေအာင္ျမင္မႈ ( achievement ) တစ္ရပ္ကုိ ရရွိျခင္း လည္း ရွိတယ္။ ျမင္႔မား တဲ႔ ကုိယ္႕ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထားမႈ ( high self-esteem ) မွာဆုိရင္ ကေလးငယ္အေနနဲ႔ စိတ္သက္သာရာရျခင္း နဲ႔ ႏုိးၾကြား တတ္ၾကြျခင္း ( relaxed and alertness ) ႏွစ္ခုကုိ ရေစတယ္။ ဒါေၾကာင္႔လည္း ယေန႔ေခတ္ သင္ၾကားေရးုပုံစံေတြ ၊ စာသင္ခန္း အတြင္း ဆရာတပည္႔ ဆက္ဆံေရးေတြမွာ ကေလးငယ္ေတြကုိ စိတ္သက္သာရ အနားရေနေအာင္ ၊ ႏုိးၾကြား တတ္ၾကြေနေအာင္ သင္ၾကားေပးၾကရတယ္။ အဲဒီလုိ သင္ၾကားေပးျခင္းအားျဖင္႔ ကေလးငယ္ေတြမွာ ျမင္႔မားတဲ႔ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္ တန္ဖုိးထားမႈကုိ ရရွိလာေစတယ္။ ကေလးေတြကုိယ္တုိင္ကလည္း သူတုိ႔ရဲ႕ အားသာခ်က္ တန္ဖုိးျဖတ္ ႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေပးထားရမယ္။ သူတုိ႔ဘ၀အတြင္းကေန ေလ႔လာမႈကုိ အေပၚယံေၾကာထက္ နက္နက္ရႈိင္းရႈိင္း ျဖစ္လာေစ ရမယ္။ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထားမႈ နည္းပါးတဲ႔ ( low esteem ) တပည္႔ေတြဟာ သင္ယူမႈ မွာ စြန္႔စားမႈ မလုပ္ခ်င္ ၾကဘူး။ လူႀကီးေတြ ၊ ဆရာဆရာမေတြ ခ်ီးက်ဴးခံရမယ္႔ အရာကုိသာလ်င္ လုပ္ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင္႔လည္း သူတုိ႔ခ်ေပး ထားတဲ႔ အရာကုိသာလ်င္ ေျဖာင္႔ေျဖာင္႔တန္းတန္းလုပ္ခ်င္ၾကတယ္။ ယေန႔ ျမန္မာေက်ာင္းသားေတြမွာ ျဖစ္ေနတဲ႔ ျပႆနာဟာ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထားမႈ ႀကီးျမင္႔ေအာင္ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္းမခံရတဲ႔အတြက္ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထား မႈနည္းပါးေနတဲ႔ အခ်က္ပဲ ။ ဒါေၾကာင္႔ သူတုိ႔ဟာ စာစီစာကုံးေတြကုိ ေတာင္မွ အလြတ္က်မွတ္ေနၾကတယ္။ စာစီစာကုံးကုိ ကုိယ္တုိင္ေရးသားၿပီး ေျဖဆုိရင္ အမွတ္မရမွာ ၊ မိဘဆရာေတြရဲ႕ ခ်ီးက်ဴးမခံရမွာ ကုိေၾကာက္ရတယ္။ ဒီအတြက္ ကုုိယ္႔ ဘာသာကုိယ္ေရးသားျခင္း ၊ ကုိယ္အေတြးအျမင္ကုိ ေရးသားျခင္းမရွိဘူး။ ေက်ာင္းသားေတြကုိ အဲဒီလုိ ေရးသားဖုိ႔ရာ လည္း ခြင္႔ မျပဳထားဘူး ဆုိရမယ္။ 

ဆရာႏွစ္မ်ဳိး
ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ အမွားေတြကုိသာလ်င္ေထာက္ျပေနတာ ၊ မွားမွာ ကုိသာလ်င္ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ေအာင္ ဖိအား ေပးလုပ္ေဆာင္ေနတဲ႔ ဆရာမ်ဳိးဟာ ကေလးငယ္ကုိ စိတ္က်သြားေစတယ္။ ဒီလုိ ဆရာမ်ဳိးကုိ ေက်ာင္သားေတြ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္ တန္ဖုိး ထားမႈ နည္းပါးေအာင္ လုပ္ေနတဲ႔ ဆရာမ်ဳိးလုိ႔ဆုိရမယ္။ ကုိယ္႔ ကုိယ္ကုိယ္တန္ဖုိးထားမႈ ျမင္႔မား ေအာင္လုပ္ေပးမယ္႔ ဆရာဆုိတာ ကေလးေတြကုိ ဖိအားေပးတဲ႔သေဘာမေရာက္ေအာင္ ၊ အမွားေၾကာက္ရႊံ႕မသြားေအာင္ စကားလုံးေတြကုိ ဂရုတစ္စုိက္သုံးစြဲရမယ္၊ တိက်တဲ႔ လမ္းညႊန္မႈေပးရမယ္ ၊ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ သင္တင္႔တဲ႔ ရည္မွန္း ခ်က္ ပန္းတုိင္ကုိ ညႊန္ျပနုိင္ရမယ္။ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ႔ အေမရိကန္ ပညာေရး ပညာရွင္ လီလီယန္ ကတ္ဇ္ ( Katz ) က ဆရာေတြအေနနဲ႔ ေက်ာင္းသားေတြ ကုိယ္႔ကုိယ္ကုိယ္ တန္ဖုိးထားမႈ ျမင္႔မားလာဖုိ႔ရာ -
- မိဘ ၊ ဆရာဆရာမေတြ ေတြနဲ႔ ေကာင္းမြန္မွ်တတဲ႔ ဆက္ဆံေရး ၊ နီးကပ္တဲ႔ ဆက္ဆံေရးတစ္ရပ္ တည္ေဆာက္ေပးရမယ္ ။
- ေက်ာင္းသားနဲ႔ ကေလးေတြရဲ႕ ကုိယ္ပုိင္တန္ဖုိးစံေတြကုိ ရွင္းလင္းေအာင္လုပ္ေပးရမယ္ ၊ သူတုိ႔ကြဲျပားျခားနား တဲ႔ တန္ဖုိးစံေတြကုိ လည္း ခြဲျခားျပၿပီး ေလးစားေအာင္လုပ္ေပးႏုိင္ရမယ္။
- သူတုိရဲ႕ စိတ္၀င္စားမႈနဲ႔ အက်ဳိးအျမတ္ကုိ ခ်ီးက်ဴးတာမ်ဳိးထက္ တန္ဖုိးထားနားလည္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပရမယ္။
- စိန္ေခၚမႈေတြကုိ ရင္ဆုိင္လာဖုိ႔ရာအတြက္ အခြင္႔အလမ္းေတြကုိ ေပးရမယ္။ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ လုပ္ကုိင္ ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္ ဖုိ႔ရာ အတြက္လည္း အခြင္႔အလမ္းေတြ ရွိေနရမယ္။
မင္းခက္ရဲ