ဥတုရာသီ လူကိုမွီ၏

Cloud Cuckoo Land shared 7Day News Journal's photo.

ေရးသားသူ- ေမာင္ထြန္းလြင္ (မိုးေလ၀သ)

ေျပာင္းလဲျခင္းတို႔၏ သေဘာ
ေလာကႀကီးမွာ အရာ၀တၳဳတိုင္းဟာ ေျပာင္းလဲတတ္တာ သဘာ၀ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေျပာင္းလဲျခင္းမွာ သဘာ၀က်က် ေျပာင္းလဲျခင္း (Systematic Change) နဲ႔ သဘာ၀နဲ႔ မကိုက္ညီဘဲ ေျပာင္းလဲျခင္း (Chaotic Change) ဆိုတာ ရွိေနျပန္ပါတယ္။ တစ္နည္းေျပာရရင္ေတာ့ စနစ္တက်ေျပာင္းလဲျခင္းနဲ႔ စနစ္မက် ေျပာင္းလဲျခင္းလို႔လည္း ေခၚႏိုင္ပါတယ္။
ရာသီဥတုမွာေတာ့ စနစ္တက်ေျပာင္းလဲျခင္းဟာ သဘာ၀တရားတစ္ခုျဖစ္ၿပီး စနစ္မက် ေျပာင္းလဲျခင္း ကိုေတာ့ ေဖာက္ျပန္ျခင္းလို႔ ေခၚရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ယေန႔ ကမၻာႀကီးရဲ႕ ရာသီဥတုေတြမွာ စနစ္တက်ေျပာင္း လဲေနတာေတြ ရွိေနသလို စနစ္မက်ဘဲ ေျပာင္းလဲေန တာေတြကိုလည္း ေတြ႕ေနရပါတယ္။ စနစ္တက် ေျပာင္းလဲေနတာေတြဟာ အထိန္းအကြပ္နဲ႔ သတ္မွတ္ေဘာင္အတြင္း ေျပာင္းလဲေနၾကၿပီး ဒါေတြဟာ သဘာ၀တရားေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတာမို႔ ဘာမွထူးထူးျခားျခား အဆန္းတက်ယ္ လူသားေတြအတြက္ ျပႆနာႀကီးငယ္ ေျပာစရာ မရွိလွပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ စနစ္မက် ေျပာင္းလဲေနတဲ့ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈေတြကေတာ့ သတ္မွတ္ေဘာင္မရွိ၊ လြန္ကဲမႈေတြအတိနဲ႔ လူ႔ေဘာင္ရဲ႕ အရွည္တည္တံ့မႈကိုပါ ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့အျပင္ ဒါေတြကလည္း လူေတြရဲ႕ ပေယာဂေၾကာင့္ ျဖစ္ၾကရတာလို႔ ယေန႔ေတာ့ ကမၻာ့ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ အတုိင္းအတာခ်င္းေတာ့ ကြာလွပါတယ္
ရာသီဥတုနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဒီေျပာင္းလဲမႈႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ သဘာ၀နဲ႔ လူ႔ပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္ရတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈႏွစ္ခုရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ အတိုင္းအတာကေတာ့ ကြာျခားလြန္းလွပါတယ္။ သဘာ၀အရ ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ စနစ္ရွိရွိ ေျပာင္းလဲေနၾကတာမုိ႔ လြန္ကဲမႈဆိုတဲ့ (Extreme) တန္ဖိုးေတြကို မေရာက္ရွိႏိုင္တဲ့အတြက္ ကမၻာႀကီးရဲ႕ အရွည္တည္တံ့ႏိုင္မႈကို အနည္းဆံုးေတာ့ မ်က္ေမွာက္ကာလမွာ မထိခိုက္ေစႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ လူ႔ပေယာဂေၾကာင့္ျဖစ္ရတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈကေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္မထားတဲ့ ႏႈန္းထားေတြနဲ႔ ေျပာင္းလဲေနၾကေလေတာ့ ရာသီဥတုျဖစ္စဥ္ေတြဟာ လြန္ကဲတဲ့အဆင့္ကို ဦးတည္ေျပာင္းလဲေနၾကပါတယ္။ ဥပမာ-ကမၻာႀကီးရဲ႕ အပူခ်ိန္ဟာ သဘာ၀အတိုင္းသာဆိုရင္ေတာ့ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀၀ ေလာက္ ၾကာမွ 1ºC ေလာက္ပဲ တက္ႏိုင္ပါတယ္။ အခုေတာ့ လူ႔ပေယာဂေၾကာင့္ ေနာင္ႏွစ္ေပါင္း ၉၀ ေလာက္အတြင္း သကၠရာဇ္ ၂၁၀၀ မွာ အပူခ်ိန္ 5ºC ေလာက္ တက္လာေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ေလာကမွာ လြန္ကဲၿပီဆိုမွေတာ့ အဆီးအတားေဘာင္ကို ေက်ာ္လြန္သြားၿပီး ပ်က္စီးမႈကို ဦးတည္ေနေစပါေတာ့တယ္။ မဇိၩမပဋိပဒါ အလယ္ အလတ္တရားက လဲြေခ်ာ္သြားရၿပီမို႔ အရွည္တည္တံ့ဖို႔ဆိုတာ မရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ေဟာၾကားေတာ္မူတဲ့ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟတရားေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ေဟာၾကားခ်က္ေတြဟာလည္း တကယ္ေတာ့ ဒီတရားေတြဟာ အထိန္းအကြပ္ မဲ့တတ္တဲ့ သဘာ၀ေၾကာင့္ အစြန္းတရားကို ေရာက္ရွိေစၿပီး ပ်က္စီးမႈကို ဦးတည္ေစတတ္လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

အရွည္တည္တံ့ေစႏိုင္တဲ့ ျဖစ္စဥ္အေၾကာင္းတရား
ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တဲ့ တရားေတြထဲမွာ“အနိစၥသည္ နိစၥ” ဆိုတာကို ထည့္သြင္းေဟာၾကားခဲ့ပါသည္။ အဓိပၸာယ္ဆိုလိုရင္းကေတာ့ “မၿမဲေသာ တရားသည္သာ ၿမဲ၏” လို႔ ဆိုလိုရင္းပါပဲ။ အဲဒီ သေဘာတရားကိုသိပၸံနည္း
က်က် သခ်ၤာလို ပံုျပမ်ဥ္းဂရပ္ဖ္ဆဲြၾကည့္ရင္ Sine curve လို႔ေခၚတဲ့ ပတ္လည္ျဖစ္စဥ္ (Oscillation) တစ္ခုျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီသေဘာသဘာ၀ကို ရာသီဥတုျဖစ္စဥ္ေတြမွာ အထင္အရွားေတြ႕ေနၾကရပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ ကမၻာ့ရာသီဥတု ျဖစ္စဥ္ေတြ အားလံုးလိုလိုဟာ လဲႊခ်ိန္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိေနတဲ့ ပတ္လည္ျဖစ္စဥ္မ်ဳိးစံုနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းထားလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ-တစ္ေန႔လို႔ေခၚ တဲ့ ၂၄ နာရီလဲႊခ်ိန္ေဘာင္အတြင္းမွာ ေန႔၊ ညျဖစ္စဥ္ေတြဟာ အဆက္မျပတ္ တစ္လွည့္စီျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီလိုပဲ တစ္ႏွစ္လို႔ေခၚတဲ့ ၁၂ လ လဲႊခ်ိန္ေဘာင္ အတြင္းမွာလည္း ေႏြ-ေဆာင္းျဖစ္စဥ္ေတြဟာ တစ္လွည့္
စီျဖစ္ေနၾကပါတယ္။ ဒီလို တစ္လွည့္စီ အဆက္မျပတ္ ျဖစ္စဥ္တိုင္းဟာ ပတ္လည္ျဖစ္စဥ္ေတြခ်ည္းပါပဲ။ ဒီလို ပတ္လည္ျဖစ္စဥ္တိုင္းဟာ ရာသီဥတုေတြကို အစြန္းတရားေတြ မေရာက္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေပးထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကမၻာႀကီးဟာအရွည္ ဒါမွမဟုတ္ စဥ္ဆက္မျပတ္ တည္ၿမဲေနႏိုင္ေစခဲ့ပါတယ္။

အခုေတာ့ ကမၻာႀကီးရဲ႕ အရွည္တည္တံ့ႏိုင္မႈဟာ စိန္ေခၚခံေနရပါၿပီ
ကမၻာႀကီးရဲ႕ သက္တမ္းဟာ ႏွစ္သန္းေပါင္း ၄၅၀၀ ရွိခဲ့ပါၿပီ။ ဒီလို စဥ္ဆက္မျပတ္ အရွည္တည္တံ့ေနခဲ့တာဟာ ကမၻာႀကီးရဲ႕ ေဂဟစနစ္ႀကီး မွ်ေျခ (မွ်မွ်တတရွိတဲ့အေျခအေန) မွာ ရွိေနခဲ့လို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာ့ေဂဟစနစ္ႀကီးမွာရွိတဲ့ အလႊာမီဒီယာႀကီး ငါးခုျဖစ္တဲ့ ေလထု၊ ေရထု၊ ေျမထု၊ ေရခဲထုနဲ႔ ဇီ၀ထုအားလံုးၾကားမွာ အေပးအယူမွ်တခဲ့လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကမၻာ့ ရာသီဥတုေတြဟာလည္း စနစ္တက်နဲ႔ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ၁၈၅၀ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္အထိသာ မွန္ကန္ခဲ့ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ၁၈၅၀ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္ကစၿပီး ကမၻာႀကီးေပၚမွာ စက္မႈေတာ္လွန္ေရးေခတ္ႀကီး (Industrial revolution era) ေပၚ ေပါက္လာလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြရဲ႕ စီးပြားေရးေလာဘေတြေၾကာင့္ တိုးပြားတည္ေဆာက္လာတဲ့ စက္႐ံုအလုပ္႐ံုေတြအတြက္ လိုအပ္လာတဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ထုတ္လုပ္ေရးမွာ ႐ုပ္ႂကြင္းေလာင္စာမ်ားျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္မီးေသြး၊ ေရနံနဲ႔ ဒီဇယ္ဆီေတြကို အေျမာက္အျမား မီး႐ႈိ႕လာခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒီမွာ ေဟလိုဂ်င္ ဓာတ္ေငြ႔ေတြ အေျမာက္အျမား ထုတ္လႊတ္လာရပါေတာ့တယ္။ ကလိုရင္းနဲ႔ ဘ႐ိုမင္းဓာတ္ေငြ႕ေတြ အဓိကပါ၀င္တဲ့ ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈမ်ားဟာ ေလထုအတြင္းမွာရွိတဲ့ အုိဇုန္းအလႊာထဲက အိုဇုန္းဓာတ္ေငြ႕ေတြနဲ႔ ဓာတ္ျပဳမိၾကေတာ့ ကမၻာႀကီးရဲ႕ ေဂဟစနစ္အတြက္ ျပႆနာႀကီး ႏွစ္ရပ္ကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ ကမၻာႀကီးကို ပူေႏြးေစတဲ့ မွန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ (Green-house Gases-GHGs) ေတြကို တိုးလာေစၿပီး ကမၻာႀကီးကို ပိုမိုပူေႏြးလာေစပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ အိုဇုန္းဓာတ္ေငြ႕ေတြဟာ ဓာတ္ျပဳရဖန္မ်ားလာေတာ့ ေနာက္ဆံုးမွာ အိုဇုန္းလႊာ ေပါက္ၿပဲရတဲ့အထိ ျဖစ္လာေစျခင္းပါပဲ။ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ား အတြင္း အိုဇုန္းလႊာရဲ႕ အေပါက္၊ အရြယ္ဟာ အႀကီးဆံုးျဖစ္လာခဲ့ၿပီး ဧရိယာအားျဖင့္ စတုရန္းကီလိုမီတာ ၂၅ သန္းေက်ာ္ ရွိလာကာ အေမရိကတိုက္ အရြယ္ထက္ ပိုႀကီးလာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို ကမၻာႀကီးရဲ႕ ေဂဟစနစ္ေတြ ခ်ဳိ႕ယြင္းလာရေတာ့ ကမၻာႀကီးဟာ ပိုမိုပူေႏြးလာခဲ့ရပါတယ္။
မွတ္တမ္းမ်ားအရ ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လႊတ္မႈေတြကို ၁၈၅၀ ျပည့္ႏွစ္ကတည္းက တိုးလာေစခဲ့တယ္။ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ခန္႔က စတင္ၿပီး ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕ေတြ တုိးလာခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္က စတင္ၿပီး ကမၻာႀကီးပူေႏြး လာတာကို ေတြ႕ခဲ့ၾကရပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ေတာ့ ကမၻာ့ရာသီဥတုေတြကပါ ေျပာင္းလဲလာပါေတာ့တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ မုတ္သံုရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈကို ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ကတည္းက စခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရာသီဥတု
ေဖာက္ျပန္မႈေတြ တိုးလာလိုက္တာ လက္ရွိအခ်ိန္အထိပါပဲ။ ဒီေတာ့ ကမၻာရဲ႕ အရွည္တည္တံ့ႏိုင္မႈဟာ အႀကီးအက်ယ္ စိန္ေခၚခံေနရၿပီျဖစ္ပါတယ္။

လူ႔ပေယာဂဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြ
ကမၻာႀကီး ပူေႏြးရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြကို ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈကို ေလ့လာေနတဲ့ ကမၻာ့ IPCC အဖဲြ႕ႀကီးက ဦးေဆာင္ၿပီး ဆန္းစစ္ခ်က္အစီရင္ခံစာေတြ (Assessment Reports) ျပဳစုခဲ့ရာမွာ အတဲြ (၁) မွ (၄) အထိ ရွိလာခဲ့ၿပီ။ လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးလာရမႈကို ျဖစ္ေစခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းတရားမ်ားအျဖစ္ အဓိကအားျဖင့္ Income (GDP), Deforestration, Energy Production, CO2 emission, population, cabon intensity, energyintensity, emission intensity တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ကမၻာႀကီး ပူေႏြးမႈကို ထိပ္ဆံုးက အဓိကဖန္တီးေနတဲ့ တရားခံဟာ ယေန႔ကမၻာ့ႏိုင္ငံ အသီးသီးက အသံေကာင္း
ေတြဟစ္ၿပီး မိမိတို႔ႏိုင္ငံ ဖံြ႕ၿဖဳိးတိုးတက္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကတဲ့ GDP (Gross Domestic Product) တိုးတက္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ၾကရပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ႏိုင္ငံအသီးသီးရဲ႕ အစိုးရေတြက ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ က်န္အေၾကာင္းတရားေတြျဖစ္ၾကတဲ့ သစ္ေတာျပဳန္းတာတို႔၊ စြမ္းအင္ထုတ္လုပ္တာတို႔၊ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ဓာတ္ေငြ႕ထုတ္လုပ္တာတို႔၊ လူဦးေရ တိုးပြားတာတို႔ .. အားလံုးအားလံုးဟာ ဘယ္သူေတြက ဖန္တီးတာလဲ၊ ဘယ္သူ တရားခံလဲ။ တကယ္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ ပေယာဂေတြပဲ မဟုတ္ပါလား။

ဥတုရာသီ လူကိုမွီ၏
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာမွာ ဆို႐ိုးရွိခဲ့ပါတယ္။ “ဥတုရာသီ ေတာကို မွီ၏” တဲ့။ အခုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေတာေတြလည္း ျပဳန္းခဲ့ၿပီ။ ကမၻာ့သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ အမ်ားဆံုး ထိပ္ဆံုးေလးႏိုင္ငံထဲမွာ အေရွ႕ေတာင္အာရွက သံုးႏိုင္ငံ ပါေနပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဖိလစ္ ပိုင္နဲ႔ ျမန္မာတို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ကမၻာမွာ ျမန္မာက သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈမွာ နံပါတ္ (၄) ပါ။ တစ္ျပည္လံုးအတိုင္းအတာနဲ႔ဆိုရင္ သစ္ေတာလက္က်န္ဧရိယာဟာ ၂၄ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိပါေတာ့တယ္။ ဒီေတာ့ “သစ္ေတာေ၀စည္၊ လူကို မွီ၏” ပဲ မဟုတ္ပါလား။ ဒီသစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈမ်ားလို႔ အခု ေတာင္အာရွေဒသတစ္ခုလံုး အပူခ်ိန္ေတြတိုး၊ အိုဇုန္းလႊာေတြ ပါးလာရၿပီး ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္ အၫႊန္းကိန္းေတြ ျမင့္တက္၊ မိုးေတြ ေလ်ာ့ေနခဲ့ရပါၿပီ။

ႏုိင္ငံေတြက ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာဆန္းစစ္မႈမ်ားမရွိဘဲ စီးပြားေရးေတြတိုးဖို႔၊ GDP ေတြတိုးဖို႔ဆိုတာေတြကို ေႂကြးေၾကာ္ၿပီးေတာ့ ဦးစားေပးလုပ္ေနၾကတာေတြဟာ ကမၻာ့ရာသီဥတုေျပာင္းလဲရျခင္းမွာ အဓိက အေၾကာင္းရင္းျဖစ္လာၾကရတယ္လို႔ ေနာက္ဆံုးေတြ႕ရွိခ်က္ေတြက ေထာက္ျပထားတာကို အစိုးရေတြ (လူေတြ) သတိရွိဖုိ႔ သင့္ေနပါၿပီ။

တကယ္ေတာ့ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲျခင္းမွာ လူသာတရားခံ ျဖစ္ပါတယ္။ IPCC ကလည္း ကမၻာႀကီး ႀကံဳေတြ႕ေနၾကရတဲ့ လက္ရွိရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းမွာ သဘာ၀ (natural cause) ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ လူ႔ပေယာဂ (Anthropogenic cause)ေၾကာင့္ ျဖစ္ရေၾကာင္း အတိအလင္း ေထာက္ျပထားခဲ့ၿပီးပါၿပီ။

တကယ္ေတာ့ “ဥတုရာသီ လူကိုသာမွီ” ေနေၾကာင္းပါဗ်ာ။