Ethics လူ႔က်င္႔၀တ္

ခရီး သည္

Philosophy ရဲ႕ ေအာက္က၊ ဘာသာရပ္ခြဲေတြထဲက Ethics လူ႔က်င္႔၀တ္ (ကိုယ္က်င္႔သိကၡာ) နဲ႔ပါတ္သက္ျပီး အက္ေဆးေလးတစ္ပုဒ္ဖတ္ရတယ္။ ဆီေလွ်ာ္သလို ျမန္မာမူျပဳလိုုက္တယ္။

လူ႔က်င္႔၀တ္တို႔၊ ကိုယ္က်င္႔သိကၡာတရားတို႔ဆိုတာေတြက ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြအတြက္ေတာ႔
ေန႔စဥ္ဘ၀ေတြမွာ စဥ္းစားဆံုးျဖတ္ျပဳမူရာမွာ ပါ၀င္ေနတဲ႔ ရင္းႏွီးျပီးသားကိစၥေတြျဖစ္တယ္။
ရင္းႏွီးျပီးသားဆိုလို႔ေတာ႔ အားလံုးကိုယ္က်င္႔တရားေတြ ျပည္႔စံုေကာင္းမြန္တယ္လို႔ ဆိုုတာမဟုတ္ဘူး။

ကိုယ္က်င္႔တရားဆိုတာ နားလည္လြယ္ေအာင္ေျပာရရင္ အမွားအမွန္ဆံုးျဖတ္ရာမွာ လိုက္နာေစာင္႔ထိန္းရမယ္႔ နည္းဥပေဒသေတြပဲျဖစ္တယ္။ လူ႔အဖြဲ႔စည္းတစ္ခုထဲမွာေနျပီဆိုရင္၊ ကိုယ္႔အျပဳမူအေျပာဆို၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ စဥး္စားဆင္ျခင္ပံုေတြဟာ လူ႔က်င္႔၀တ္နဲ႔ ညီရဲ႕ လားဆိုတာနဲ႔ ပါတ္သက္ျပီး ျပန္သံုးသပ္ၾကရတယ္။

လူ႔က်င္႔၀တ္ဆိုတာ အမွားအမွန္ခြဲျခားဖို႔ လိုက္နာေစာင္႔ထိန္းရမယ္႔ နည္းဥပေဒသလိုု႔ ဆိုုခဲ႔ျပီးျဖစ္တယ္။ ဒါဆို အမွားအမွန္ဘယ္လိုခြဲျခားမလည္းဆိုတာ ေမးခြန္းတစ္ခုုျဖစ္လာတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔စည္းတစ္ခုျခင္းစီမွာ လိုက္နာက်င္႔သံုးတဲ႔ လူ႔က်င္႔၀တ္ေတြရိွျပီးသားျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ႔လူ႔အဖြဲ႔စည္းမွာေတာ႔ သံုးဆယ္႔ရွစ္ဖ်ာမဂၤလာတရားနဲ႔ ေလာကနီတိကို ဗဟိုုျပဳထားတာေတြ႔ရမယ္။ ဇတ္ေတာ္ၾကီးေတြကိုုလည္း ပမာျပဳျပီး က်င္႔၀တ္ေတြကိုျပ႒ာန္းတာမ်ိဳး ေတြလည္း အမ်ားၾကီးရိွတယ္။

အေပၚမွာေျပာခဲ႔တဲ႔ အက္ေဆးမွာေတာ႔ လူ႔က်င္႔၀တ္ဆိုုင္ရာ အယူအဆႏွစ္ခုုကိုုေဆြးေႏြးထားတယ္။
အယူအဆႏွစ္ခုုကိုုမေဆြးေႏြးခင္မွာ ဆက္ေဆးဆရာက Dilemma တစ္ခုေပးတယ္။ ေသဖိုု႔အခ်ိန္နီးေနတဲ႔ မိန္းမၾကီးတစ္ေယာက္ရိွတယ္။ သူမရဲ႕ ဘဏ္စာရင္းမွာ ေဒၚလာတစ္ေသာင္း ရိွတယ္။ မိသားစုုလည္းမရိွရွာဘူး။ အဲ႔ဒီေငြေတြအကုုန္သံုုးျပီး သူမအသုုဘကိုုအၾကီးအက်ယ္လုုပ္ေပး ဖုိ႕ မိတ္ေဆြတစ္ေယာက္ကို အကူညီေတာင္းရွာတယ္။ ပန္းေတြအမ်ားၾကီး၀ယ္ဖုိ႔၊ အေခါင္းကိုလည္း ေစ်းအၾကီးဆံုး၀ယ္ဖိုု႔မွာတယ္။

ဒါေပမယ္႔ သူမမိတ္ေဆြက ဒါပိုက္ဆံေတြအလကားျဖဳန္းတီးတာလိုု႔ျမင္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ပဲ အမ်ိဳးသမီးၾကီးေသသြားေတာ႔ သူမမိတ္ေဆြဟာ၊ အသုဘအတြက္ ေငြအနည္းငယ္သာအကုုန္ခံ ျပီးလုုပ္ခဲ႔တယ္။ က်န္တဲ႔ပိုက္ဆံေတြအကုုန္လံုးကို မိဘမဲ႔ကေလးေတြရဲ႕ ပညာေရးအတြက္အကုုန္ လွဴျပစ္လိုက္တယ္။ ဒါေပမယ္႔ အမ်ိဳးသမီးၾကီးမေသခင္ကေတာ႔ သူမျဖစ္ခ်င္တဲ႔အတိုုင္းလုုပ္ေပးပါ႔ မယ္လိုု႔လိမ္ခဲ႔တယ္။

ဒီအေျခေနမွာ အက္ေဆးဆရာက အမ်ိဳးသမီးၾကီးမိတ္ေဆြရဲ႕ လိမ္ညာမူဟာ ကိုယ္က်င္႔တရားနဲ႔ ညီမညီေမးထြန္းထုတ္တယ္။ ျပီးေတာ႔ ဆယ္႔ရွစ္ရာစုုအတြင္း အထင္ရွားဆံုုးဂ်ာမာန္ေတြးေခၚပညာရွင္ အင္မ်ဴရယ္လ္ကန္႔ (Immanuel Kant) ရဲ႕ လူတစ္ဦးျခင္းစီရဲ႕ အခြင္႔ေရးဆိုင္ရာ (Individual Right) ကိုုယ္က်င္႔တရားယူဆခ်က္နဲ႔ ဒီလိမ္ညာမူကိုု ခ်ဥ္းကပ္ျပတယ္။

ကန္႔ရဲ႕ အယူအဆအရ လူသားျဖစ္ရျခင္းရဲ႕ အေျခခံအက်ဆံုုးနဲ႔ အဓိကအခြင္႔အေရးဟာ ဆင္ခ်င္ေတြးေတာႏိုင္စြမ္းနဲ႔၊ ဆံုးျဖတ္ႏုိင္စြမ္းပဲျဖစ္တယ္။ တိရိစာၦန္နဲ႔ လူအျဖစ္ကြာျခားေစတာဟာ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ျခင္းစီအလိုက္မွာရိွတဲ႔ ေရြးခ်ယ္ႏုိင္စြမ္းနဲ႔ ကိုယ္႔ကိုုယ္ကိုုျပန္သံုးသပ္ႏိုုင္စြမ္းပဲ ျဖစ္တယ္ လို႔လည္းယူဆတယ္။ ဒီအစြမ္းေတြဟာ လူ႔ဂုုဏ္ရည္ျဖစ္ျပီး အဟိတ္တိရိစာၦန္ေတြနဲ႔ ကြာျခားေစတဲ႔ အဓိကအေၾကာင္းရင္းျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ လူ႔က်င္႔၀တ္နဲ႔ညီဖိုု႔ဆိုုရင္ အေျခခံအားျဖင္႔ လူတစ္ေယာက္ဟာ အျခားသူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္းနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ႏိုစြမ္းကို ေလးစားရမွာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုုတန္ဖိုုးထားတဲ႔ က်င္႔၀တ္ပံုုစံကိုု လူတစ္ဦးျခင္းစီရဲ႕ အခြင္႔ေရး (Individual Right) ကိုုယ္က်င္႔တရား လိုု႔ဖြင္႔ဆိုလိုု႔ရတယ္။

ဒါေၾကာင္႔ ကန္႔ရဲ႕ အျမင္အရေတာ႔ အမ်ိဳးသမီးၾကီးကိုု သူမမိတ္ေဆြရဲ႕ လိမ္လည္မူဟာ ကိုုယ္က်င္႔ သိကၡာနဲ႔ မညီဘူး။ လိမ္တယ္ဆိုတာကိုက ကန္႔ရဲ႕ အယူအဆအရ ကိုယ္က်င္႔သိကၡာနဲ႔ မညီတဲ႔ ကိစၥျဖစ္တယ္။ လူတစ္ေယာက္ျခင္းစီဟာ အမွန္ကိုုသိခြင္႔ရိွတယ္။ လူေတြကိုုလိမ္တဲ႔အခါမွာ လူေတြရဲ႕ အမွန္ေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္းကိုု ထိခိုုက္ေစလိုု႔ျဖစ္တယ္။ အမွန္ကိုုမေတြးႏိုုင္တဲ႔အခါ လူတစ္ေယာက္ဟာ မွန္ကန္စြာေတြးေခၚႏိုုင္စြမ္းနဲ႔ မွန္ကန္စြာ ေရြးခ်ယ္ႏိုုင္စြမ္းေတြ ေပ်ာက္ကြယ္သြားမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔အထက္ကကိစၥမွာ အမ်ိဳးသမီးၾကီးရဲ႕ မိတ္ေဆြဟာ သူမရဲ႕ ပိုုက္ဆံနဲ႔ ပါတ္သက္တဲ႔ ေရြးခ်ယ္ဆံုုးျဖတ္ခ်က္ကိုု ေလးစားမူမရိွတဲ႔အတြက္ ဒီလိမ္လည္မူဟာမွားတယ္။

ဒီျပႆနာကိုပဲ အက္ေဆးဆရာက Individual Right နဲ႔ အျပိဳင္ထင္ရွားတဲ႔အယူအဆ Common Good အမ်ားအက်ိဳးေမ်ာ္ လူက်င္႔၀တ္ဆိုင္ရာ အယူအဆနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္ျပတယ္။ Commom Good အမ်ားအက်ိဳးေမ်ာ္ ကိုုယ္႔က်င္႔တရားဟာ လြန္ခဲ႔တဲ႔ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ကတည္းက ဂရိေတြးေခၚပညာရွင္ေတြျဖစ္တဲ႔ ပေလတိုကစလို႔ ေခတ္သစ္ တရားေရးဆိုင္ရာ ေတြးေခၚပညာရွင္ John Rawls (1921-2002) တိုု႔ရဲ႕ ယူဆခ်က္ေတြျဖစ္တယ္။ လူအမ်ားစုရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးျဖစ္ေျမာက္ေရးကိုု ဦးစားေပးေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ရတဲ႔ ယူဆခ်က္ျဖစ္လို႔ Common Good အမ်ားအက်ိဳးေမ်ာ္ ကိုုယ္က်င္႔တရားလို႔ ေခၚတာျဖစ္တယ္။

Common Good အရဆိုရင္ေတာ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခု၊ အျပဳမူတစ္ခုဟာ လူအမ်ားအတြက္ အက်ိဳးရိွမယ္ဆိုုရင္ လူနည္းစုုႏွစ္နာမူကိုုလက္ခံလိုု႔ရတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ Common Good ကိုုလိုုက္နာဖိုု႔ဆိုုရင္ လူအမ်ားအတြက္အက်ိဳးရိွျပီး၊ တတ္ႏိုုင္သမွ်လူအနည္းစုုကိုု ထိခိုုက္မူမရိွေအာင္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္တယ္ (The action that helps the most people but hurts the fewest people)။

Common Good အရ ျပႆနာကိုၾကည္႔ရင္၊ အမ်ိဳးသမီးၾကီးရဲ႕ မိတ္ေဆြအေနနဲ႔ လုုပ္လိုု႔ရႏိုုင္တာ
ကေတာ႔ အသုုဘကိုု ၾကီးက်ယ္ခန္းနားစြာမလုုပ္ဘဲ၊ ပိုုက္ဆံေတြကိုု မိဘမဲ႔ကေလးေတြရဲ႕ ပညာေရးမွာ လွဴဒါန္းဖိုု႔ေျပာလိုုက္လိုု႔ရတယ္။ ဒါေပမယ္႔ဒီလိုေျပာလိုုက္ရင္ မိန္းမၾကီးအေနနဲ႔ လက္ခံခ်င္မွလက္ခံမယ္၊ သူမရဲ႕ ဆႏၵကိုုတစ္ကယ္ လုုပ္ေပးမယ္႔ တစ္ျခားမိတ္ေဆြတစ္ေယာက္ကိုု အကူညီေတာင္းသြားႏိုုင္တယ္။ သူမရဲ႕ မိတ္ေဆြကိုုလည္း စိတ္ဆိုုးသြားႏိုုင္တယ္။ ဒါေၾကာင္႔ Common Good ကေနၾကည္႔ရင္ အမွန္ကိုုေျပာတာဟာ ေကာင္းတာထက္ ဆိုုးတာျဖစ္ဖိုု႔မ်ားတယ္။ မိန္းမၾကီးအေနနဲ႔လည္း စိတ္ဆိုုးသြားႏိုုင္တယ္၊ သူ႔မရဲ႕ မိတ္ေဆြလည္း စိတ္မေကာင္းျဖစ္သြားမယ္၊ ကေလးေတြလည္း ဘာပိုုက္ဆံမရမွာမဟုုတ္ေတာ႔ဘူး။

အမ်ိဳးသမီးၾကီးရဲ႕ မိတ္ေဆြလိမ္လည္မူေၾကာင္႔ ထိခိုုက္မူနည္းျပီး၊ လူအမ်ားစုုကေတာ႔ အက်ိဳးရိွသြားတယ္။ အမ်ိဳးသမီးၾကီးအတြက္ေတာ႔ ဆႏၵေတြမျပည္႔၀သြားဘူးဆိုုေပမယ္႔၊ ကေလးေတြေတာ႔ အေထာက္ပံ႔ေတြအမ်ားၾကီးရသြားတယ္။ အရွည္လိုုက္ေတြးရင္ ပညာေရးေကာင္းသြားမယ္႔ကေလးေတြဟာ လူ႔အဖြဲ႔႔အစည္းအတြက္ ပိုုေကာင္းလာႏိုုင္ေစမယ္။ စသည္ျဖင္႔ေပါ႔။ ဒါေၾကာင္႔ အမ်ိဳးသမီးၾကီးရဲ႕ မိတ္ေဆြရဲ႕ လိမ္လည္မူဟာ အမ်ားအက်ိဳးကိုု ျဖစ္ေစဖိုု႔ရည္ရြယ္လိုု႔ လူ႔က်င္႔၀တ္အရ အျပစ္ဆိုုဖြယ္မရိွဘူး။

လက္ရိွျမန္မာ႔လူမူအဖြဲ႔စည္းမွာ Indivual Right ကိုုယ္က်င္႔သိကၡရႈေထာင္႔ကေကာ၊ Common Good ရႈေထာင္႔ကပါၾကည္႔ရမယ္႔ျပႆနာေတြအမ်ားၾကီးရိွေနတယ္။ ဘယ္ဟာမွန္တာမွားတာထက္ ကိုုယ္က်င္႔တရားရႈေထာင္ကေနၾကည္႔ျပီးလည္း ျပႆနာကိုုခ်ဥ္းကပ္ျမင္တတ္ေစဖိုု႔ ေ၀မွ်လိုုက္ရတယ္။

AMM
(GREENHILL)