Gallstones (1) သည္းေျခေက်ာက္ (၁)

Dr. Tint Swe

ကၽြန္ေတာ့္ အေဖမွာ သည္းေျခေက်ာက္တည္ေနတာ သံုးေလးႏွစ္ေလာက္ရွိပါၿပီ။ ဘာနာက်င္မႈမွေတာ့ မရွိဘူးလို႔ သူက ေျပာပါတယ္။ တကယ္လို႔ အဲဒီေရာဂါက ၾကာလာရင္ ဘယ္လို ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္သလဲဆိုတာ ရွင္းျပေပးပါဦး ဆရာ။


သည္းေျခေက်ာက္ ရွိေနပမဲ့ ဘာမွ မျဖစ္သလို ေနသူေတြ ရွိတယ္။ အရြယ္အစား ၈ မီလီမီတာ ေက်ာ္လာမွ နာလာတယ္။ ဆီးေက်ာက္ နာသလိုဘဲ။ ေနရာသာ ကြာတယ္။ ဗိုက္ညာဘက္ အေပၚပိုင္းမွာ ၁၅ မိနစ္ ကေန နာရီေတာ္ၾကာထိ တိုးတိုး နာႏိုင္တယ္။ ေနာက္ေက်ာ၊ ညာလက္ျပင္ကလည္း နာႏိုင္တယ္။ ပ်ိဳ႕တာ၊ အန္တာလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ “သည္းေျခအိတ္ ေနရာ တည့္တည့္မွာ စမ္းတဲ့သူ႔ လက္ကိုထား၊ လူနာကို အသက္ ျပင္းျပင္း ရွဴခိုင္းရင္ အသက္ ဆက္မရွဴႏိုင္ ျဖစ္တာ” ကို Murphy's sign လို႔ေခၚတယ္။

သည္းေျခအိတ္မွာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Biliary colic သည္းေျခအိတ္က နာတာ၊ Common bile duct stones (choledocholithiasis) သည္းေျခေက်ာက္က ျပြန္မွာပိတ္ေနတာ၊ Gallstones သည္းေျခအိတ္ထဲ ေက်ာက္ ရွိေနတာ၊ Gallbladder cancer သည္းေျခအိတ္ ကင္ဆာ၊ Gallbladder inflammation (cholecystitis) သည္းေျခအိတ္ ေရာင္တာ၊ Gallbladder polyp သည္းေျခအိတ္ အသားပိုျဖစ္တာ၊ Strawberry gallbladder သည္းေျခအိတ္ စေထာဘယ္ရီေရာင္ ျဖစ္ေနတာ။

ေရာဂါ ေသျခာေအာင္ လုပ္နည္းေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Abdominal ultrasound ဗိုက္ကို (အာလ္ထြာေဆာင္း) ရိုက္ျခင္း၊ CT scan (စကင္) လုပ္ျခင္း၊ Endoscopic ultrasound or EUS ကရိယာထည့္ စစ္ေဆးျခင္း၊ Endoscopic retrograde cholangiopancreatography or ERCP စစ္ေဆးျခင္း၊ Magnetic resonance imaging (MRI) (အမ္-အာရ္-အိုင္) ရိုက္ျခင္း။

သည္းေျခအိတ္မွာ တည္တဲ့ ေက်ာက္မွာ Calcium, Phospholipids, Lecithin, Bilirubin, Bacteria နဲ႔ Cholesterol ဓါတ္ဆားေတြ ပါႏိုင္တယ္။

အဆီမ်ားတဲ့အစာ စားျပီးရင္ နာတာျဖစ္လာတတ္တယ္။ ဗိုက္က ေလပြသလို၊ အစာမေၾကသလို ခံစားရတယ္။ နဲနဲ ဖ်ားႏိုင္တယ္။ အသားဝါျဖစ္သလို မ်က္စိ-ဆီးဝါလာမယ္။ အသားအေရ ယားယံမယ္။ ဝမ္းက ရြံ႔ေရာင္ျဖစ္လာမယ္။ အစားပ်က္မယ္။ ေက်ာက္က ထြက္လမ္း (ျပြန္) ကို လာပိတ္ရင္ ဗိုက္ အေပၚညာဘက္ကေန ေနာက္ပိုင္းအထိ ရုတ္တရက္၊ စူးစူးရွရွ နာမယ္။ အစာမေက်-ရင္ျပည့္သလို ခံစားရမယ္။

ေရာဂါလကၡဏာေတြ ခံစာရသူေတြကို ခြဲစိတ္နည္းက ၉ဝ% ေကာင္းေစပါတယ္။ ခြဲနည္းက ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။ သမားရိုးက် ဗိုက္ကိုခြဲျပီး Cholecystectomy သည္းေျခအိတ္ကို ထုတ္ျပစ္တာနဲ႔ Laparoecope ကရိယာသံုးျပီး ဗိုက္ကို ၂-၃ ေနရာ ကေန ေသးေသးေလး ေဖါက္ျပီး၊ အျပင္ကေန ထုတ္နည္းပါ။

သည္းေျခအိတ္ မရွိေတာ့ေပမဲ့ လူေကာင္းနီးနီး ေနႏိုင္ပါတယ္။ အဲလိုလူ ၅-၄ဝ% မွာ Postcholeccystectomy syndrome သည္းေျခအိတ္ခြဲျပီး လကၡဏာစု ဆိုတာ ခံစားရတတ္တယ္။ အစာမေက်သလိုေနတာနဲ႔ ဗိုက္ အေပၚညာဘက္မွာ နာေနတာေတြ ျဖစ္တယ္။ ၂ဝ% ေလာက္ကေတာ့ ဝမ္းပ်က္ေနတာ ခံစားရတယ္။

တျခားကုနည္းေတြ ရွိေသးတယ္။ Cholesterol gallstones အမ်ိဳးအစားကို Ursodeoxycholic acid ေဆးနဲ႔ ေက်ာက္ကို ေပ်ာ္သြားေစႏိုင္တယ္။ ေဆးအၾကာၾကီး (၂ ႏွစ္) ေပးရတယ္။ ေဆးရပ္ရင္ ျပန္ျဖစ္တာေတြရွိတယ္။ သည္းေျခေက်ာက္က ျပြန္မွာ ပိတ္ေနတယ္ဆိုရင္ (ERS) နဲ႔ (ERCP) နည္း သံုးကုတာ တခ်ိဳ႕ကို ေကာင္းေစတယ္။ Lithotripsy နည္းနဲ႔ ေခ်ဖ်က္ ႏိုင္တယ္။

ေနာက္တနည္းကေတာ့ သည္းေျခ ေက်ာက္မွန္သမွ်ကို Apple cider vinegar ကို တခါေသာက္ ဇြန္းေသး ၃ ဇြန္း၊ တေန႔ ၃ ၾကိမ္ေသာက္ပါ။ ခါးေအာက္ပိုင္းကုိ ေရေအးနဲ႔ ခ်ိဳးပါ။ ေနာက္ ေရေအးနဲ႔ ေရေႏြး တလွည့္စီခ်ိဳးပါ။ ေရအမ်ားၾကီး ေသာက္ပါ။ Cranberry juice နဲ႔ Aloe vera juice ေတြေသာက္ပါ။ အဆီနဲ႔ (ကိုလက္စေတာ) ေလွ်ာ့စားပါ။ ဖိုင္ဘာမ်ားတဲ့ အသီးအႏွံေတြ စားပါ။ ပဲပုတ္ကထုတ္တဲ့ Lecithin ေခၚတဲ့ အဆီတမ်ိဳး စားသံုးပါ။

ေနာက္တနည္း။ အစာမစားဘဲ ၄ ရက္ေနပါ။ မံုလာဥနီေဖ်ာ္ရည္၊ နာနတ္ေဖ်ာ္ရည္၊ စပ်စ္သီးေဖ်ာ္ရည္ေတြသာ ေသာက္ပါ။ ၄ ရက္ေျမာက္ေန႔မွာ သံလြင္ဆီနဲ႔ သံပုရာရည္ေသာက္ပါ။ ၅ ရက္ေျမာက္ေန႔မွာ ၾကက္ဆူဆီ ဇြန္းေသး ၄ ဇြန္းေသာက္ပါ။ ေနာက္ အသီအႏွံေတြ မ်ားမ်ား တိုးစားေပးပါ။

သည္းေျခက အသဲနဲ႔ ကပ္ေနလို႔ အသဲကိုလည္း ဒုကၡေပးမွ သိရသူေတြလည္း ရွိတယ္။ သံသယရွိရင္ ေစာေစာစီးစီး Ultrasound ရိုက္သင့္တယ္။ အစားထဲမွာ အရက္၊ အဆီ၊ လံုးဝေရွာင္တာ ေကာင္းပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ