အာရွႏိုဘယ္ ဆုရွင္
ေဇာ္ေနာင္လင္း
ငယ္စဥ္ကတည္းက ဖခင္ျဖစ္သူက ဆံုးပါးခဲ့တာေၾကာင့္ မိခင္ျဖစ္သူ ဦးေဆာင္တဲ့ မိသားစုမွာႀကီးျပင္းလာခဲ့ရတဲ့သူ႔အတြက္ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး သိပ္မၾကာခင္မွာ ခင္ပြန္းျဖစ္သူဆံုးပါးသြားခဲ့တာကလည္း မုဆုိးမတစ္ဦးအျဖစ္သားျဖစ္သူကို ႀကီးျပင္းေအာင္ ျပဳစုခဲ့ရာမွာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑ကို အစဥ္အဆက္ခံယူသလို ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။
သူ႔ဘ၀တစ္ေလ်ာက္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအတြက္ ရပ္တည္လုပ္ကိုင္ရာမွာေရာ၊ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကိုင္ရာမွာေရာ ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အမ်ားအျပားပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမွာပဲလုပ္ကိုင္ခဲ့ရတာကိုေတြ႔ရတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က “ အမ်ိဳးသမီးေတြဦးေဆာင္တယ္ဆိုတာ ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ အထူးအဆန္းမဟုတ္ေတာ့ဘူး” လို႔ ဆိုခဲ့တာ ျဖစ္မယ္ထင္တယ္။
လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္ဟာ အာရွေဒသရဲ႕ႏိုဘယ္ဆုလို႔ တင္စားေခၚေ၀ၚၾကတဲ့ ေရမြန္မက္ေဆးေဆးဆုကို ရရွိခဲ့တဲ့ ပထမဆံုး ကခ်င္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးပါ။ ကြယ္လြန္သူဖိလစ္ပိုင္သမၼတေဟာင္း ေရမြန္မက္ေဆးေဆးကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ အာရွႏိုင္ငံေတြအထဲက လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈလုပ္ငန္းေတြလုပ္ေဆာင္သူ၊ အေျပာင္းအလဲေဆာင္ရြက္သူေတြကို ႏွစ္စဥ္ေရြးခ်ယ္ဆုေပးအပ္ေနတဲ့ အဲဒီဆုကို လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြက္ ရရွိခဲ့တာပါ။
သူဦးေဆာင္ပါ၀င္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ေမတၱာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေဖာင္ေဒးရွင္းကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားက စစ္မက္ျဖစ္ပြားရာေဒသေတြနဲ႔ သဘာ၀ေဘးဒဏ္သင့္ေဒသေတြမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ပရဟိတအဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းက ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနည္းပါးတဲ့ေဒသေတြမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြကို ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ ဘာသာအသီးသီး၊ လူမ်ိဳးအေထြေထြကပုဂၢိဳလ္ေတြစုေပါင္းၿပီး ေမတၱာဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေဖာင္ေဒးရွင္းကို ထူေထာင္ခဲ့တာပါ။
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔အတူေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလမ္းစဥ္ကိုေဖာ္ေဆာင္ဖို႔လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ အသိတစ္ခုနဲ႔ အဲဒီေဖာင္ေဒးရွင္းကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဦးေဆာင္ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္ကေတာ့ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ကစၿပီး ေဖာင္ေဒးရွင္းရဲ႕ ပထမဆံုး အမႈေဆာင္ဒါရိုက္တာျဖစ္လာခဲ့တယ္။
ရာမြန္မတ္ေဆးေဆးဆု ရခဲ့တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး “ကၽြန္မ ဆုရတဲ့အခါ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြကေရာ၊ ေ၀းလံတဲ့ ေဒသကလူေတြပါ အားလံုးက ၀မ္းပန္းတသာျဖစ္တာကို ၾကားရတဲ့အခါ ဆုရတာ ေတာ္ေတာ္၀မ္းသာမိတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ေအာင္ျမင္မႈကို ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳတာထက္ ကိုယ့္ျပည္တြင္းက အသိအမွတ္ျပဳတာကို ပိုႀကိဳက္တယ္။ ကၽြန္မအတြက္ အားေဆးပါပဲ” လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ဖြင့္ဟတယ္။
လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္ဟာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ တစ္ဦးပါ။ သူ႔ကို ကခ်င္ျပည္နယ္ျဖစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး ေမြးခ်င္း ေလး ေယာက္အထဲက အငယ္ဆံုးသမီးျဖစ္ပါတယ္။ ဖခင္ျဖစ္သူက သူ ၁၀ လသားအရြယ္မွာပဲ ဆံုးပါးသြားခဲ့ေတာ့ မိခင္ျဖစ္သူကပဲ မိသားစုကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရပါတယ္။ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ တကၠသိုလ္၀င္တန္းေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ မႏၱေလးတကၠသိုလ္နဲ႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တို႔မွာ ပညာဆက္လက္သင္ၾကားခဲ့ၿပီး ၁၉၇၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကေန စိတ္ပညာအထူးျပဳနဲ႔ ၀ိဇာဘြဲ႕ရခဲ့တယ္။၁၀ တန္းေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ အသံုးလံုးသင္တန္းေတြမွာ ပါ၀င္ကူညီရင္းပရဟိလုပ္ငန္းေတြမွာ စိတ္၀င္စားခဲ့တယ္ဆိုတာ သူ႔ကိုယ္သူ သိလာခဲ့တယ္လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ဆိုပါတယ္။
ဘြဲ႕ရၿပီးတဲ့ေနာက္ ရန္ကုန္မွာအေျခခ်ရင္း ဂ်ာမနီသံရံုးက သံတမန္တစ္ေယာက္နဲ႔အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာ ၁၉၇၉ ကေန ၁၉၈၈ အထိ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာေနထိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီကာလတစ္ေလ်ာက္မွာေတာ့ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြဘက္ကို သူတြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေျခဦးမလွည့္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။
သူက“ အဲဒီမွာ အလုပ္လုပ္တယ္။ အဓိက ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ကိုင္မယ့္ ဂ်ာမန္ အိတ္စပတ္ေတြနဲ႔ ဒီပလိုမတ္ေတြကို အေျခခံျမန္မာစကား သင္ေပးရတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခ်ိန္ျပည့္ေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ကေလးတစ္ေယာက္နဲ႔ဆိုေတာ့ေလ” လို႔ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာေနထိုင္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရပံုတခ်ိဳ႕ကို ေျပာျပတယ္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေလာက္မွာေတာ့ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြကို စတင္လုပ္ကိုင္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာေနထိုင္ရင္း Representative office of Kachin Affair ကို ထူေထာင္ၿပီး တရုတ္၊ျမန္မာနယ္စပ္မွာရွိတဲ့ ကခ်င္ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးနဲ႔ ပညာေရးလုပ္ငန္းေတြ ကိုလုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္။
၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့တဲ့အခါမွာေတာ့ ကခ်င္ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားႏိုင္ေရးလုပ္ငန္းေတြကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္။
၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရန္ကုန္မွာ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္ရင္း အဲဒီလုပ္ငန္းေတြကို တစိုက္မတ္မတ္လုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ ေမတၱာေဖာင္ေဒးရွင္းကို ဦးေဆာင္ပါ၀င္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ သူ႔ရဲ႕ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြက ပိုက်ယ္ျပန္႔လာခဲ့တယ္။
“ အဓိကေက်းဇူးတင္မိတာကေတာ့ KIO ဥကၠဌ ဘရမ္ဆိုင္းပဲ။ ဂ်ာမဏီမွာရွိတုန္းက သူေရာက္လာတယ္။ လက္နက္ကိစၥမေျပာဘူး။ KIO ၀င္ဖို႔ မေျပာဘူး။ တို႔လူမ်ိဳးေတြဟာ ေနာက္က်က်န္ခဲ့ၿပီ။ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔လိုတယ္ဆိုတာ ေျပာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပရဟိတဘက္ကိုလုပ္ဖို႔ ဆႏၵရွိသြားတယ္။ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ တကယ္လို႔ သူသာေရာက္မလာဘူးဆိုရင္ တမ်ိဳးျဖစ္သြားမလားပဲ။ ကိုယ္ဟာကိုယ္ ပရဟိတ လုပ္တာရွိေပမယ့္ သူနဲ႔ေတြ႕ၿပီးမွ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔လုပ္ျဖစ္ခဲ့တာ” လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ျဖစ္ခဲ့ရပံုကို ေျပာျပတယ္။
သူဟာ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ျဖစ္ေပမယ့္ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြလုပ္ေဆာင္ရာမွာေတာ့ ေဒသစြဲ၊ လူမ်ိဳးစြဲမထားဘဲ လိုအပ္ေနတဲ့ေနရာေတြမွာ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္။ နာဂစ္မုန္တိုင္းတိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဧရာ၀တီတိုင္းေဒသႀကီးမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး လက္ရွိအခ်ိန္အထိလည္း ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနဆဲပါ။ ရာမြန္မတ္ေဆးေဆးဆုရခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ငါးေသာင္းနဲ႔ ဧရာ၀တီဆိုတဲ့ အဖြဲ႕တစ္ခုကို ဖြဲ႔စည္းၿပီးဧရာ၀တီျမစ္တစ္ေလ်ာက္ေနထိုင္ၾကသူေတြရဲ႕ လူေနမႈပံုစံေတြ အသိပညာေတြ ဖလွယ္ႏိုင္ဖို႔၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ သူကဆိုတယ္။
“ နာဂစ္မွာ မေကာင္းတဲ့ အနိဌာရံုေတြျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ နာဂစ္မွာ အစိုးရရယ္၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြရယ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြရယ္ ပူးေပါင္းၿပီး ျပန္လည္ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္တဲ့အခါ ၀ိုင္း၀န္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ဟာကိုေတာ့ ေက်နပ္မိတယ္။ ဒါကို ေရွ႕ဆက္ၿပီးခိုင္ၿမဲေအာင္လုပ္သြားၾကဖို႔ပဲလိုတယ္” လို႔ သူကဆိုတယ္။
နာဂစ္မုန္တိုင္းတိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုေထာက္ပံ့တဲ့ INGO၊ NGO ေတြ အမ်ားအျပားတိုးတက္လာၿပီး ပရဟိတလုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ နယ္ပယ္ေတြက်ယ္ျပန္႔လာတာကို သူကအေကာင္းဘက္ကရႈျမင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကခ်င္ေဒသမွာ အစိုးရနဲ႔ KIO တို႔ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က သေဘာတူခဲ့တဲ့ အခ်က္ (၇) ခ်က္ထဲက “နယ္ေျမလံုၿခံဳေရးအရ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သည့္ ျပည္သူမ်ားအတြက္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကိစၥမ်ားကို ႏွစ္ဘက္ညိႈႏိႈင္းေဆာင္ရြက္မည္”ဆိုတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ကို တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာလာတဲ့အထိ အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္တာကိုေတာ့ အားမလိုအားမရ ျဖစ္မိတယ္လို႔ ဆိုတယ္။
KIO ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမထဲက ေက်ာင္းေတြက (၁၀) တန္းတက္ေရာက္သင္ၾကားေနတဲ့ကေလးေတြကို ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ လာေရာက္ေျဖဆိုခြင့္၊ ဆက္လက္ပညာသင္ယူခြင့္ ျပဳခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကစၿပီး ခြင့္မျပဳေတာ့တာဟာလည္း ဆုတ္ယုတ္မႈတစ္ခုအျဖစ္သူကယူဆတယ္။
သူေကာက္ယူထားတဲ့စာရင္းအရ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အထိ ဆက္လက္ပညာသင္ယူခြင့္မရဘဲ ပညာေရးဆံုးခန္းတိုင္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေပါင္းက( ၈၈၆ )ဦး ရွိေနတယ္။ လက္ရွိမွာလည္း (၁၀) တန္း တက္ေရာက္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေပါင္းက (၅၄၀) ရွိေနၿပီး အစိုးရရဲ႕တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳ ေျဖဆိုခြင့္ရဖို႔ မေရမရာ ျဖစ္ေနဆဲပါပဲ။
သူက “ ဒီကေလးေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္ကခြင့္မျပဳဘူးဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ ပညာေရးေရွ႕ေရးက မျမင္ဘူး။ အဲဒါေတြကို ကၽြန္မအေနနဲ႔ ၀မ္းနည္းတယ္။ ဒီကေလးေတြပညာမသင္ႏိုင္ရင္ ျပည္နယ္နဲ႔ ျပည္မ ကြာဟခ်က္က ႀကီးလာမွာပဲ။ ဖြြံ႕ၿဖိဳးမႈကြာဟေလေလ ပဋိပကၡက မ်ားေလေလပါပဲ” လို႔ ဆိုတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစိုးရအဖြဲ႔သစ္တက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္းမွ ၁၇ ႏွစ္ၾကာတည္ၿမဲခဲ့တဲ့ KIA နဲ႔ တပ္မေတာ္တို႔ရဲ႕ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ ပ်က္ျပားခဲ့ရတာ၊ ေနရပ္ကို စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ ရြာပုန္းရြာေရွာင္(IDP)ေတြ တဟုန္ထိုး တိုးပြားလာတာ ေတြကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္ေနတာ အမွန္ပါ။
အခုလက္ရွိမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ တရုတ္နယ္စပ္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသေတြမွာ ေနရပ္ကို စြန္႔ခြာထြက္ေျပးေနၾကရတဲ့ ရြာပုန္းရြာေရွာင္အေရအတြက္က တစ္သိန္းနီးပါးရွိေနတာေတြ႔ရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ လက္ရွိေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြကေတာ့ ေအာင္ျမင္လိမ့္မယ္လို႔ သူက ယံုၾကည္ေနဆဲပါပဲ။ ဒီလုပ္ငန္းေတြကို ဒီေန႔လူႀကီးေတြမလုပ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာင္မွ လူငယ္ေတြက လက္ဆင့္ကမ္းၿပီး ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုတယ္လို႔ သူကဆိုတယ္။ ဒီအတြက္လည္း ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြေရာ၊ ျပည္ပမွာေရာက္ေနတဲ့ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြအားလံုး စုစည္းလုပ္ေဆာင္ဖို႔တိုက္တြန္းတယ္။
“ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြဟာ ဘယ္ေနရာကိုေရာက္ေရာက္ တူညီတဲ့မွတ္တိုင္ရွိဖို႔လိုတယ္။ ႏိုင္ငံၿခားေရာက္ေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကလည္း ကိုယ္ေရာက္ေနတ့ဲ ႏိုင္ငံရဲ႕ေကာင္းတဲ့အေလ့အက်င့္ကို ကိုယ့္ေဒသမွာ ျဖစ္ဖို႔ႀကိဳးစားမွ တာ၀န္ေက်ပါမယ္” လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ဆိုတယ္။
ငယ္စဥ္ကတည္းက ဖခင္ျဖစ္သူက ဆံုးပါးခဲ့တာေၾကာင့္ မိခင္ျဖစ္သူ ဦးေဆာင္တဲ့ မိသားစုမွာႀကီးျပင္းလာခဲ့ရတဲ့သူ႔အတြက္ အိမ္ေထာင္က်ၿပီး သိပ္မၾကာခင္မွာ ခင္ပြန္းျဖစ္သူဆံုးပါးသြားခဲ့တာကလည္း မုဆုိးမတစ္ဦးအျဖစ္သားျဖစ္သူကို ႀကီးျပင္းေအာင္ ျပဳစုခဲ့ရာမွာ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးရဲ႕ ဦးေဆာင္မႈ အခန္းက႑ကို အစဥ္အဆက္ခံယူသလို ျဖစ္ေစခဲ့တယ္။
သူ႔ဘ၀တစ္ေလ်ာက္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအတြက္ ရပ္တည္လုပ္ကိုင္ရာမွာေရာ၊ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကိုင္ရာမွာေရာ ကိုယ္ပိုင္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္စြမ္းရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အမ်ားအျပားပါ၀င္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းမွာပဲလုပ္ကိုင္ခဲ့ရတာကိုေတြ႔ရတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က “ အမ်ိဳးသမီးေတြဦးေဆာင္တယ္ဆိုတာ ကၽြန္မအတြက္ေတာ့ အထူးအဆန္းမဟုတ္ေတာ့ဘူး” လို႔ ဆိုခဲ့တာ ျဖစ္မယ္ထင္တယ္။
လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္ဟာ အာရွေဒသရဲ႕ႏိုဘယ္ဆုလို႔ တင္စားေခၚေ၀ၚၾကတဲ့ ေရမြန္မက္ေဆးေဆးဆုကို ရရွိခဲ့တဲ့ ပထမဆံုး ကခ်င္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးပါ။ ကြယ္လြန္သူဖိလစ္ပိုင္သမၼတေဟာင္း ေရမြန္မက္ေဆးေဆးကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ အာရွႏိုင္ငံေတြအထဲက လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈလုပ္ငန္းေတြလုပ္ေဆာင္သူ၊ အေျပာင္းအလဲေဆာင္ရြက္သူေတြကို ႏွစ္စဥ္ေရြးခ်ယ္ဆုေပးအပ္ေနတဲ့ အဲဒီဆုကို လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အတြက္ ရရွိခဲ့တာပါ။
သူဦးေဆာင္ပါ၀င္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ေမတၱာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေဖာင္ေဒးရွင္းကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားက စစ္မက္ျဖစ္ပြားရာေဒသေတြနဲ႔ သဘာ၀ေဘးဒဏ္သင့္ေဒသေတြမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ပရဟိတအဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းက ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈနည္းပါးတဲ့ေဒသေတြမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြကို ကူညီလုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္မွာ ဘာသာအသီးသီး၊ လူမ်ိဳးအေထြေထြကပုဂၢိဳလ္ေတြစုေပါင္းၿပီး ေမတၱာဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေဖာင္ေဒးရွင္းကို ထူေထာင္ခဲ့တာပါ။
ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔အတူေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလမ္းစဥ္ကိုေဖာ္ေဆာင္ဖို႔လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ အသိတစ္ခုနဲ႔ အဲဒီေဖာင္ေဒးရွင္းကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ဦးေဆာင္ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္ကေတာ့ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ကစၿပီး ေဖာင္ေဒးရွင္းရဲ႕ ပထမဆံုး အမႈေဆာင္ဒါရိုက္တာျဖစ္လာခဲ့တယ္။
ရာမြန္မတ္ေဆးေဆးဆု ရခဲ့တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး “ကၽြန္မ ဆုရတဲ့အခါ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြကေရာ၊ ေ၀းလံတဲ့ ေဒသကလူေတြပါ အားလံုးက ၀မ္းပန္းတသာျဖစ္တာကို ၾကားရတဲ့အခါ ဆုရတာ ေတာ္ေတာ္၀မ္းသာမိတယ္။ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ေအာင္ျမင္မႈကို ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ျပဳတာထက္ ကိုယ့္ျပည္တြင္းက အသိအမွတ္ျပဳတာကို ပိုႀကိဳက္တယ္။ ကၽြန္မအတြက္ အားေဆးပါပဲ” လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ဖြင့္ဟတယ္။
လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္ဟာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္ တစ္ဦးပါ။ သူ႔ကို ကခ်င္ျပည္နယ္ျဖစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ ေမြးဖြားခဲ့ၿပီး ေမြးခ်င္း ေလး ေယာက္အထဲက အငယ္ဆံုးသမီးျဖစ္ပါတယ္။ ဖခင္ျဖစ္သူက သူ ၁၀ လသားအရြယ္မွာပဲ ဆံုးပါးသြားခဲ့ေတာ့ မိခင္ျဖစ္သူကပဲ မိသားစုကို ဦးေဆာင္ခဲ့ရပါတယ္။ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ တကၠသိုလ္၀င္တန္းေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ မႏၱေလးတကၠသိုလ္နဲ႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္တို႔မွာ ပညာဆက္လက္သင္ၾကားခဲ့ၿပီး ၁၉၇၂ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကေန စိတ္ပညာအထူးျပဳနဲ႔ ၀ိဇာဘြဲ႕ရခဲ့တယ္။၁၀ တန္းေအာင္ျမင္ခဲ့ၿပီးေနာက္ အသံုးလံုးသင္တန္းေတြမွာ ပါ၀င္ကူညီရင္းပရဟိလုပ္ငန္းေတြမွာ စိတ္၀င္စားခဲ့တယ္ဆိုတာ သူ႔ကိုယ္သူ သိလာခဲ့တယ္လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ဆိုပါတယ္။
ဘြဲ႕ရၿပီးတဲ့ေနာက္ ရန္ကုန္မွာအေျခခ်ရင္း ဂ်ာမနီသံရံုးက သံတမန္တစ္ေယာက္နဲ႔အိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာ ၁၉၇၉ ကေန ၁၉၈၈ အထိ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာေနထိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီကာလတစ္ေလ်ာက္မွာေတာ့ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြဘက္ကို သူတြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ ေျခဦးမလွည့္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။
သူက“ အဲဒီမွာ အလုပ္လုပ္တယ္။ အဓိက ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ကိုင္မယ့္ ဂ်ာမန္ အိတ္စပတ္ေတြနဲ႔ ဒီပလိုမတ္ေတြကို အေျခခံျမန္မာစကား သင္ေပးရတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခ်ိန္ျပည့္ေတာ့မဟုတ္ဘူး။ ကေလးတစ္ေယာက္နဲ႔ဆိုေတာ့ေလ” လို႔ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမွာေနထိုင္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရပံုတခ်ိဳ႕ကို ေျပာျပတယ္။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေလာက္မွာေတာ့ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြကို စတင္လုပ္ကိုင္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မွာေနထိုင္ရင္း Representative office of Kachin Affair ကို ထူေထာင္ၿပီး တရုတ္၊ျမန္မာနယ္စပ္မွာရွိတဲ့ ကခ်င္ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးနဲ႔ ပညာေရးလုပ္ငန္းေတြ ကိုလုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္။
၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ ကခ်င္ျပည္နယ္မွာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးလက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့တဲ့အခါမွာေတာ့ ကခ်င္ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားႏိုင္ေရးလုပ္ငန္းေတြကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္။
၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ရန္ကုန္မွာ ျပန္လည္အေျခခ်ေနထိုင္ရင္း အဲဒီလုပ္ငန္းေတြကို တစိုက္မတ္မတ္လုပ္ကိုင္ခဲ့တယ္။ ေမတၱာေဖာင္ေဒးရွင္းကို ဦးေဆာင္ပါ၀င္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ သူ႔ရဲ႕ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြက ပိုက်ယ္ျပန္႔လာခဲ့တယ္။
“ အဓိကေက်းဇူးတင္မိတာကေတာ့ KIO ဥကၠဌ ဘရမ္ဆိုင္းပဲ။ ဂ်ာမဏီမွာရွိတုန္းက သူေရာက္လာတယ္။ လက္နက္ကိစၥမေျပာဘူး။ KIO ၀င္ဖို႔ မေျပာဘူး။ တို႔လူမ်ိဳးေတြဟာ ေနာက္က်က်န္ခဲ့ၿပီ။ ၿငိမ္းခ်မ္းဖို႔လိုတယ္ဆိုတာ ေျပာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပရဟိတဘက္ကိုလုပ္ဖို႔ ဆႏၵရွိသြားတယ္။ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ တကယ္လို႔ သူသာေရာက္မလာဘူးဆိုရင္ တမ်ိဳးျဖစ္သြားမလားပဲ။ ကိုယ္ဟာကိုယ္ ပရဟိတ လုပ္တာရွိေပမယ့္ သူနဲ႔ေတြ႕ၿပီးမွ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔လုပ္ျဖစ္ခဲ့တာ” လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ျဖစ္ခဲ့ရပံုကို ေျပာျပတယ္။
သူဟာ ကခ်င္အမ်ိဳးသမီးတစ္ေယာက္ျဖစ္ေပမယ့္ ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြလုပ္ေဆာင္ရာမွာေတာ့ ေဒသစြဲ၊ လူမ်ိဳးစြဲမထားဘဲ လိုအပ္ေနတဲ့ေနရာေတြမွာ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္။ နာဂစ္မုန္တိုင္းတိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ဧရာ၀တီတိုင္းေဒသႀကီးမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ စတင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၿပီး လက္ရွိအခ်ိန္အထိလည္း ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနဆဲပါ။ ရာမြန္မတ္ေဆးေဆးဆုရခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ငါးေသာင္းနဲ႔ ဧရာ၀တီဆိုတဲ့ အဖြဲ႕တစ္ခုကို ဖြဲ႔စည္းၿပီးဧရာ၀တီျမစ္တစ္ေလ်ာက္ေနထိုင္ၾကသူေတြရဲ႕ လူေနမႈပံုစံေတြ အသိပညာေတြ ဖလွယ္ႏိုင္ဖို႔၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ သူကဆိုတယ္။
“ နာဂစ္မွာ မေကာင္းတဲ့ အနိဌာရံုေတြျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ နာဂစ္မွာ အစိုးရရယ္၊ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြရယ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြရယ္ ပူးေပါင္းၿပီး ျပန္လည္ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္တဲ့အခါ ၀ိုင္း၀န္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ဟာကိုေတာ့ ေက်နပ္မိတယ္။ ဒါကို ေရွ႕ဆက္ၿပီးခိုင္ၿမဲေအာင္လုပ္သြားၾကဖို႔ပဲလိုတယ္” လို႔ သူကဆိုတယ္။
နာဂစ္မုန္တိုင္းတိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုေထာက္ပံ့တဲ့ INGO၊ NGO ေတြ အမ်ားအျပားတိုးတက္လာၿပီး ပရဟိတလုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ နယ္ပယ္ေတြက်ယ္ျပန္႔လာတာကို သူကအေကာင္းဘက္ကရႈျမင္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ကခ်င္ေဒသမွာ အစိုးရနဲ႔ KIO တို႔ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က သေဘာတူခဲ့တဲ့ အခ်က္ (၇) ခ်က္ထဲက “နယ္ေျမလံုၿခံဳေရးအရ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ေရႊ႕ေျပာင္းေနထိုင္သည့္ ျပည္သူမ်ားအတြက္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကိစၥမ်ားကို ႏွစ္ဘက္ညိႈႏိႈင္းေဆာင္ရြက္မည္”ဆိုတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ကို တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာလာတဲ့အထိ အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္တာကိုေတာ့ အားမလိုအားမရ ျဖစ္မိတယ္လို႔ ဆိုတယ္။
KIO ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမထဲက ေက်ာင္းေတြက (၁၀) တန္းတက္ေရာက္သင္ၾကားေနတဲ့ကေလးေတြကို ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕မွာ လာေရာက္ေျဖဆိုခြင့္၊ ဆက္လက္ပညာသင္ယူခြင့္ ျပဳခဲ့ေပမယ့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကစၿပီး ခြင့္မျပဳေတာ့တာဟာလည္း ဆုတ္ယုတ္မႈတစ္ခုအျဖစ္သူကယူဆတယ္။
သူေကာက္ယူထားတဲ့စာရင္းအရ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ကေန ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အထိ ဆက္လက္ပညာသင္ယူခြင့္မရဘဲ ပညာေရးဆံုးခန္းတိုင္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေပါင္းက( ၈၈၆ )ဦး ရွိေနတယ္။ လက္ရွိမွာလည္း (၁၀) တန္း တက္ေရာက္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေပါင္းက (၅၄၀) ရွိေနၿပီး အစိုးရရဲ႕တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳ ေျဖဆိုခြင့္ရဖို႔ မေရမရာ ျဖစ္ေနဆဲပါပဲ။
သူက “ ဒီကေလးေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္ကခြင့္မျပဳဘူးဆိုရင္ သူတို႔ရဲ႕ ပညာေရးေရွ႕ေရးက မျမင္ဘူး။ အဲဒါေတြကို ကၽြန္မအေနနဲ႔ ၀မ္းနည္းတယ္။ ဒီကေလးေတြပညာမသင္ႏိုင္ရင္ ျပည္နယ္နဲ႔ ျပည္မ ကြာဟခ်က္က ႀကီးလာမွာပဲ။ ဖြြံ႕ၿဖိဳးမႈကြာဟေလေလ ပဋိပကၡက မ်ားေလေလပါပဲ” လို႔ ဆိုတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစိုးရအဖြဲ႔သစ္တက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္းမွ ၁၇ ႏွစ္ၾကာတည္ၿမဲခဲ့တဲ့ KIA နဲ႔ တပ္မေတာ္တို႔ရဲ႕ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္ ပ်က္ျပားခဲ့ရတာ၊ ေနရပ္ကို စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ရတဲ့ ရြာပုန္းရြာေရွာင္(IDP)ေတြ တဟုန္ထိုး တိုးပြားလာတာ ေတြကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အေပၚ ေမးခြန္းထုတ္စရာျဖစ္ေနတာ အမွန္ပါ။
အခုလက္ရွိမွာ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ တရုတ္နယ္စပ္နဲ႔ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းေဒသေတြမွာ ေနရပ္ကို စြန္႔ခြာထြက္ေျပးေနၾကရတဲ့ ရြာပုန္းရြာေရွာင္အေရအတြက္က တစ္သိန္းနီးပါးရွိေနတာေတြ႔ရပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ လက္ရွိေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြကေတာ့ ေအာင္ျမင္လိမ့္မယ္လို႔ သူက ယံုၾကည္ေနဆဲပါပဲ။ ဒီလုပ္ငန္းေတြကို ဒီေန႔လူႀကီးေတြမလုပ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ေတာင္မွ လူငယ္ေတြက လက္ဆင့္ကမ္းၿပီး ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုတယ္လို႔ သူကဆိုတယ္။ ဒီအတြက္လည္း ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြေရာ၊ ျပည္ပမွာေရာက္ေနတဲ့ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြအားလံုး စုစည္းလုပ္ေဆာင္ဖို႔တိုက္တြန္းတယ္။
“ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြဟာ ဘယ္ေနရာကိုေရာက္ေရာက္ တူညီတဲ့မွတ္တိုင္ရွိဖို႔လိုတယ္။ ႏိုင္ငံၿခားေရာက္ေနတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြကလည္း ကိုယ္ေရာက္ေနတ့ဲ ႏိုင္ငံရဲ႕ေကာင္းတဲ့အေလ့အက်င့္ကို ကိုယ့္ေဒသမွာ ျဖစ္ဖို႔ႀကိဳးစားမွ တာ၀န္ေက်ပါမယ္” လို႔ လဖိုင္ဆိုင္းေရာ္က ဆိုတယ္။
0 comments:
Post a Comment