မူလတန္းပညာေရးအေတြးအေခၚ ( ၃)

မင္းခက္ရဲ (Min Khet Ye)

တီထြင္ဖန္တီးမႈ ( Creativity )
သိပ္မၾကာေသးခင္က ေရဒီယုိပရုိဂ၇မ္တစ္ခုမွာ ကၽြန္ေတာ္စကားေျပာျဖစ္ေတာ႔ origin ျဖစ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္ ဆုိတဲ႔ အေၾကာင္းကုိ ေရာက္သြားတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ အႏုပညာနဲ႔ ပတ္သတ္လာရင္ အေနာက္တုိင္းက လာတာေတြကုိ ပုံတူ ကူးခ်ေနၾကတယ္ဆုိတဲ႔ အေၾကာင္းကေန ေရာက္သြားတာပါပဲ ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ အသိပညာ ဆုိင္ရာ ၊ အႏုပညာေတြမွာ အၿမဲပုံတူကူးခ်ေနရတဲ႔ ဘ၀ကေန လြတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္။ တကယ္က ပုံတူ ကူးခ်မႈေတြ ကေန လြတ္ဖုိ႔တင္မကဘူး ၊ တစ္ဦးခ်င္း ဖန္တီးစဥ္းစားေနတဲ႔ သူေတြမွာ oirgin ျဖစ္ဖုိ႔က ပုိအေရးႀကီးပါတယ္။ origin ကုိ ဘယ္လုိ အနက္ျပန္ရမလဲ ဆုိတာကေတာ႔ ခက္လိမ္႔မယ္ ။ တကယ္က origin ျဖစ္တယ္ ဆုိတာ ကုိယ္႔ေရွ႕က မ်ဳိးဆက္ ရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြ ၊ဖန္တီးပုံေတြနဲ႔ လုံး၀ ယတိျပတ္ခြဲထြက္ သူက သာလ်င္ အရင္းအျမစ္တစ္ခု ၊ အစတစ္ခုလုိ ျပန္ျဖစ္ ေနတာပဲ ။ ဒႆနပညာမွာဆုိရင္ေတာ႔ နစ္ေရွးဟာ origin ၀ါ သူေရွ႕က ဒႆနပညာရွင္ေတြရဲ႕ေတြးေခၚပုံအေျခခံနဲ႔ မတူ တဲ႔ အုတ္ျမစ္တစ္ခု ေပးႏုိင္စြမ္းရွိတဲ႔ သူ ။ ေအာ္ရီဂ်င္ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ၾကတယ္။ အဲဒီလုိ ပုံတူ မကူးခ်တာ ၊ကုိယ္ ပုိင္ ဖန္တးီတာေတြ ၊ ေနာက္ဆုံးအေရးပါတဲ႔ origin ျဖစ္ဖုိ႔ ဆုိတာေတြက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေနရာတုိင္းမွာ ေပ်ာက္ ဆုံးေနတာ။ လူအမ်ားစုမွာ ေပ်ာက္ဆုံးေနတာတင္မကဘဲ ၊ မ်ဳိးဆက္အမ်ားစု ၊ လူအားလုံးလုိလုိမွာ ေပ်ာက္ဆုံး ေနတာကေတာ႔ ဒါဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကေန ေလ႔က်င္႔ ပ်ဳိးေထာင္ေပးလုိက္တဲ႔ ပညာေရး ၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ ေမြးရာပါ ပါရမီတစ္ခုျဖစ္လာေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္တဲ႔ မူလတန္းပညာေရးမွာ အားနည္းေပ်ာ႔ည႔႔ံခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနၿပီ ဆုိတာသိႏုိင္တယ္။ 

မူလတန္းပညာေရးႏွင္႔ တီထြင္ဖန္တီးမႈ
ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ မူလန္းပညာေရးမွာမွ ကေလးေတြကုိ တီထြင္ဖန္တီးတတ္တဲ႔သဘာ၀ကုိ ပုံေဖာ္မေပးႏုိင္ဘူး ဆုိရင္ တျခားအရြယ္ေတြမွာ ဒါကုိ ပုံေဖာ္ေပးႏုိင္ဖုိ႔ ခဲယဥ္းသြားမွာျဖစ္တယ္။ မူလတန္းပညာေရး ၊ မူလတန္းအရြယ္ ဆုိတာ ကေလးငယ္ရဲ႕ ညဥ္မွန္သမွ်ကုိ ေမြးရာပါဗီဇတစ္ခုလုိမ်ဳိးထင္လာေအာင္ ပုံေဖာ္ေပးႏုိင္တဲ႔အရာပဲ ။ တီထြင္ဖန္တီမႈ ဆုိတာ ေမြးရာပါ ဗီဇလား ၊ သင္ၾကားလုိ႔ ရႏုိင္ရဲ႕ လားလုိ႔ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ၾကားထဲကုိ မ၀င္ပါနဲ႔ ။ အေၾကာင္းက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကေလးေတြဟာ အဲဒီလုိ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ျပႆနာဆီမေရာက္ႏုိင္ဘဲ သူတုိ႔မွာ တီထြင္ဖန္တီဖုိ႔ ကိစၥမ်ဳိး မေျပာနဲ႔ အၿမဲတမ္း ထိန္းခ်ဳပ္ခံ ေနရလုိ႔ပါပဲ ။ တီထြင္ဖန္တီႏုိင္ဖုိ႔ ေနေနသာသာ အဲဒီလုိ အခင္အက်င္းမ်ဳိး ဆီလုံး၀ ဦးမလွည္႔ နိုင္တဲ႔ အေနအထားတစ္ရပ္နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကေလးေတြ မူလတန္းကတည္းက ေနေနရတာပါ ။ မူလတန္ပညာေရးမွာ ကေလးေတြ တီထြင္ဖန္တီးမႈ တုိးပြားလာေအာင္ လုပ္ေပးဖုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္တဲ႔ ။ ဒါလူ တုိင္း သိထား နားလည္ထားတဲ႔ အရာပါပဲ ။ ဒါေပမယ္႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ကေလးေတြဟာစာသင္ခန္းေတြမွာ စိတ္ထဲ တင္းတင္း ၾကပ္ၾကပ္ထားၿပီး စာေတြ ထုိင္သင္ေနရတယ္။ တစ္ခ်ိန္တစ္ခ်ိန္ ဆရာဆရာမ အကူးအေျပာင္းမ်ားၾကာမွာ လစ္ဟာ သြား လုိ႔ စကားေျပာတာ ၊ ေဆာ႔တာမ်ဳိး လုပ္ရင္ အျမင္မေတာ္ အရုိက္ခံရေသးတယ္။ ဆရာမက ႀကိမ္လုံးတစ္လုံးနဲ႔ တျဖန္းျဖန္ လုပ္ၿပီး စကားမေျပာဖုိ႔ ( ကေလးေတြ စိတ္ထဲ လုပ္ခ်င္ရာကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ ထားဖုိ႔ ) အမိန္႔ေတြေပးေနတယ္။ စာသင္တဲ႔ ဆရာမက မုန္႔သြားစားတာျဖစ္ေစ ၊ အေပါ႔အပါးသြားတာျဖစ္ေစ ၊ ကေလးေတြ ေဆာ႔ဖုိ႔ မေျပာနဲ႔ စကားေတာင္ မေျပာ ႏိုင္ ရွာေအာင္ ကေလးတစ္ေယာက္ကုိ နာမည္မွတ္ထား အရုိက္ခံရမယ္ဆုိတာ မ်ဳိးမွာခဲ႔တယ္။ ဒီလုိ ပညာေရးမ်ဳိးမွာ ကေလးေတြကုိ ဘယ္လုိ လုပ္တီထြင္ဖန္တီးတတ္တဲ႔ ညာဥ္ထည္႔ေပးႏုိင္ေတာ႔မလဲ ။ အဲဒီကေလးေတြ လူႀကီးျဖစ္လာတဲ႔ အခါတီထြင္ဖန္တီးမႈ ၊ အရင္းအျမစ္ ( origin ) ျဖစ္ဖုိ႔ မရွာဘဲ ၊ ပုံတူကူးခ်ဖုိ႔ ႀကီးျပင္းလာတာ ဆန္းေတာ႔မဆန္းလွဘူး။ ဒါဟာ မူလတန္းပညာေရးကေန ေပးအပ္လုိက္တဲ႔ အေျခခံကေနစလုိ႔ ျမန္မာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းထဲမွာ လာ ေရာက္ရုိက္ ခတ္ေနရတဲ႔ အေျခအေနတစ္ရပ္ပဲ ။ မူလတန္းမွာကတည္းက ကေလးေတြတီထြင္ဖန္တီးတတ္လာေအာင္ မလုပ္ေပး ျခင္းဟာ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းကုိ အျမစ္ကေနစၿပီး အဆိပ္သင္႔ေအာင္ လုပ္ေနတာပါပဲ ။ 

ကေလးငယ္ေတြ တီထြင္ဖန္တီးမႈရွိလာဖုိ႔
ကေလးေတြကုိ အတန္းထဲမွာ စာေတြ အလြတ္က်တ္မွတ္ခုိင္းတာ ၊ ကေလးေတြကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ဖုိ႔ ႀကဳိးစားေနတာ ေတြ စာသင္ခန္းထဲမွာ ရွိေနသေရြ႕ကေလးေတြ တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္စြမ္း ရွိလာဖုိ႔ ဘယ္ေတာ႔မွာ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးလုိ႔ မရဘူး။ ကေလးေတြမွာ တီထြင္ဖန္တီးမႈ ထြက္ေပၚလာဖုိ႔ ဆုိတာက သူတုိ႔ကုိ တင္းၾကပ္တဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေတြ ၊ တင္းၾကပ္တဲ႔ အလုပ္ ဇယားေတြကေန လြတ္ေပးလုိက္ၿပီး တကယ္႔စစ္မွန္တဲ႔ အေျခအေနတစ္ရပ္မွာ ေလ႔လာစူးစမ္းခြင္ေပးမွာသာလ်င္ ျဖစ္လာမွာ ျဖစ္တယ္။ အတန္းထဲ ကေလးေတြ စကားေျပရင္ ရုိက္မယ္ ဆိုတဲ႔ အေတြးဟာသာမန္ လုပ္ရပ္ကေလး ျဖစ္ေပမယ္႔ ကေလးငယ္ေတြရဲ႕ တီထြင္ဖန္တီးမႈကုိ ခ်ဳိးဖ်က္လုိက္ရာကစလုိ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုလုံးအေနနဲ႔ ၿမဳံသြားႏုိင္တဲ႔ အေျခအေနအထိ ရွိေနတာ။ မူလတန္းကေလးေတြဆုိတာ စာေတြက်တ္ေနဖုိ႔ထက္ တကယ္ စစ္မွန္တဲ႔ ပုံျပင္ေကာင္းေတြ သူတုိ႔ကုိ ဖတ္ျပေနရင္ပဲ သူတုိ႔ကုိ အေတာ္ကေလးႏႈိးဆြ ႏုိင္ပါၿပီ ။ သူတုိ႔ရဲ႕ တီထြင္ဖန္တီးမႈေတြတုိးပြားလာဖုိ႔ သူတုိ႔ကုိ ကဗ်ာဆရာေတြ၊ ၀တၳဳေရးဆရာေတြ ၊ ႀကီးက်ယ္ခန္းနားတဲ႔ အႏုပညာရွင္ေတြနဲ႔ အၿမဲထိေတြ႔ေပးေနရမယ္ ။ ျပဇာတ္ရုံ ေတြကုိ ေက်ာင္းေတြမွာလဲ ထား ၊ ျပဇာတ္ရုံေတြ ၊ ပန္းခ်ီျပခန္းေတြ ၊ ျပတုိက္ေတြ ၊ အႏုပညာပြဲေတြကုိ အၿမဲေခၚသြား ေပးႏုိင္ဖုိ႔ စီစဥ္ေပးထားရမယ္။ ဒါမွမဟာ ကေလးငယ္ေတြ စကားေျပာတာ ၊ သူတုိ႔ရဲ႕စိတ္လႈပ္၇ွားမႈေတြကုိခ်ဲ႕ထြင္သာ၊ သူတုိ႔ရဲ႕ မုိးကုပ္စက္၀ုိင္းကုိ ခ်ဲဲ႕ထြင္ေပးရာေရာက္မွာျဖစ္တယ္။ ကေလးငယ္ေတြကုိ စာသင္ခန္းထဲမွာ ခ်ည္းပဲ အခ်ိန္ မကုန္ေစဘဲ အျပင္ဘက္ကုိ ထြက္ၿပီး အလုပ္လုပ္ေစတာ ရွိရမယ္။ ပန္းၿခံေတြကုိ ျပရင္မယ္ ။ ဖန္တီးမႈဆုိင္ရာ ပေရာ ဂ်တ္ေတြကုိ လုပ္ခုိင္းရမယ္။ ကေလးငယ္ေတြကုိ စာသင္ခန္ ပိတ္ေလွာင္ထားတာဟာ တကယ္႔ေတာ႔ အနာဂတ္လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းတစ္ရပ္လုံးကုိ ပိတ္ေလွာင္ထားျခင္သာလ်င္ျဖစ္တယ္။

တီထြင္ဖန္တီးမႈ ဆုိတာ
တီထြင္ဖန္တီးမႈ ဆိုတာ ကေလးငယ္အေနနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ ကုိယ္ေရ ကုိယ္ေသြးနဲ႔ ေလ႔လာထားသမွ်ေတြကုိ အဆက္အစပ္အသစ္ေတြအၿမဲအသုံးခ်ေနတဲ႔သေဘာရွိတယ္။ ဒီေတာ႔တစ္ဖက္မွာ လည္း ေနရာတစ္ခု ၊ စာသင္ၾကားျခင္အလြတ္က်မွတ္ေနရျခင္း ဆုိတဲ႔ အဆက္အစပ္တစ္ခုတည္းမွာ ပိတ္မိေနတဲ႔ ကေလး ငယ္မွာ ဘယ္လုိတီထြင္ဖန္တီမႈမ်ဳိးမွ ရွိလာမွာ မဟုတ္ဘူး ။ ပညာေရးကကေလးငယ္ေတြ တီထြင္ဖန္တီးမႈ ရွိလာေအာင္ ကေလးေတြအေပၚ လႊမ္းမုိး ဖီနွိပ္ထားတဲ႔ အေျခအေနမွန္သမွ်ကုိ ပယ္ဖ်က္ေပးေနရမွာျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ႔ ကေလးငယ္ေတြမွာ အခြင္႔အလမ္း လြတ္လပ္မႈ ( freedom opportunity ) ၀ါ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ လုပ္ကိုင္ ႏုိင္စရာ အခြင္႔အလမ္းမ်ားမ်ား စားစား မရွိဘဲ နဲ႔ တီထြင္ဖန္တီးမႈဆုိတာ မရွိႏုိင္ဘူး ။တီထြင္ဖန္တီးမႈဟာေတြးေခၚျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ ေနတဲ႔ အတြက္လဲ ကေလးငယ္ေတြ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေတြးေခၚႏုိင္စြမ္း ရွိေအာင္ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ရမယ္။ ဒီအခ်က္ေတြ အားလုံးနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ေတြအားလုံးဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မူလတန္းပညာေရးစနစ္ထဲမွာ ကိန္းေအာင္ေနတာ။ တကယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ဟာ တီထြင္ဖန္တီးမႈ ရွိတဲ႔ ကုိယ္ပုိင္ဟန္နဲ႔ ဆန္းသစ္တီထြင္မႈရွိမႈေတြကုိလူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ရပ္လုံးရဲ႕ အတုိင္း အတာတစ္ခုနဲ႔ လုိခ်င္တယ္ဆုိရင္ေတာ႔ အခုရွိေနတဲ႔ မူလတန္းပညာေရး ပုံစံခြက္ကုိ ေမွာက္လွန္ၿပီး ေျပာင္းလဲ ပစ္ဖုိ႔ လိုအပ္ တယ္။ 

မင္းခက္ရဲ