"႐ုန္း၍ ကန္၍ ရင္ဆိုင္၍"

Tun Min Latt

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ဘ႑ာေရး ကေသာင္း ကနင္းျဖစ္မႈ၊ ေႂကြးၿမီကိစၥေတြကို ကမာၻ႔ဘဏ္ အရာရိွမ်ားက ကူညီေျဖရွင္းေပးဖို႔ စတင္ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္္မွာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္စဥ္တခုလံုး ေခ်ာ္ထြက္သြားႏုိင္တဲ့ အႏၲရာယ္ကိုလည္း သတိထားၾကဖို႔ ေဆာ္ဩေနတာကို ၾကားေနရပါတယ္။

လတ္တေလာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ရပ္တန္႔ေစႏုိင္႐ံုမက ျပန္ေကာင္းလာတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အေနာက္ႏိုင္ငံအၾကား ဆက္ဆံေရးကိုပါ အေႏွာက္အယွက္ေတြ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ နယူးေယာက္ အေျခစိုက္ အာရွလူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Asia Society) အဖြဲ႔က ေျပာပါတယ္။

“အစိုးရထဲမွာ ဒီျဖစ္စဥ္ကို အေႏွာက္အယွက္ေပးႏိုုင္တဲ့ အမ်ိဳးအစား ႏွစ္ခုရိွေနပါတယ္။ တခုက အရင္အစိုးရေဟာင္း လက္ထက္ အႂကြင္းအက်န္ ျခစားပ်က္စီးသူေတြနဲ႔ ေနာက္တခုက အစိုးရပါတီျဖစ္တဲ့ ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးပါတီတို႔ပဲ ျဖစ္တယ္” လို႔ အေမရိကန္ရဲ႕ ပညာေရးဆုိင္ရာ အထင္ကရ အဖြဲ႔အစည္းက ၿပီးခဲ့တဲ့လက အစီရင္ခံထားပါတယ္။

“ပထမအုပ္စုရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြက အဓိက ၿခိမ္းေျခာက္ေနပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ့ ကုန္သြယ္မႈနဲ႔ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈကေန စို႔စို႔ပို႔ပို႔ရေနတဲ့ အခြင့္အလမ္း သူတို႔မွာ မရိွေတာ့မွာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ တဖန္ျပန္ အားေကာင္းလာတဲ့ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) အား သူတို႔အက်ိဳးစီးပြားကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈအျဖစ္ ဒုတိယအုပ္စုက ျမင္လာႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီအုပ္စု ႏွစ္စုစလံုးက ဘံုရည္မွန္းခ်က္ကို လြယ္လြယ္ကူကူ ရွာေတြ႔သြားႏိုင္ပါတယ္” လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။

သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ေခါင္းမာဂိုဏ္းသားေတြရဲ႕ အဟန္႔အတားမ်ားေၾကာင့္ အေမရိကန္ ပိတ္ဆို႔မႈကို ႐ုတ္သိမ္းဖို႔ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ၾကာႏိုုင္တယ္လို႔လည္း အဲဒီအဖြဲ႔က သတိေပးပါေသးတယ္။

ဒီယူဆခ်က္ ထြက္ေပၚလာအၿပီး မ်ားမၾကာမီမွာပဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က အစိုးရ အဖြဲ႔အတြင္း “ေခါင္းမာဂုိဏ္းနဲ႔ အေပ်ာ့ဂုိဏ္း” မရွိ၊ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ ဗီဇ၊ စ႐ိုက္၊ အမူအက်င့္ေတြေပၚမွာ မူတည္ၿပီး စီမံခန္႔ခြဲမႈ ကြဲျပားျခားနားတာကလြဲလို႔ အစိုးရအဖြဲ႔ရဲ႕ မူ၀ါဒကို အားလုံး မမိွတ္မသုန္ ယုံၾကည္စြာ ေဆာင္ရြက္ေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္လို႔ သမၼတသက္တမ္း တႏွစ္ျပည့္မိန္႔ခြန္းမွာ ျပန္လည္တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးနဲ႔ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ျဖစ္ေပၚေရးကို ကတိျပဳခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိအစိုးရရဲ့ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ေအာင္ျမင္မႈ၊ ေရရွည္ ခိုင္မာတည္တံ့မႈအေပၚ မူတည္ၿပီး ေနာင္အစိုးရ အဆက္ဆက္က ေကာင္းေမြ ဆိုးေမြကို ခံစားရမွာလို႔ ဦးသိန္းစိန္က ထည့္ေျပာပါေသးတယ္။

ဧၿပီ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ လႊတ္ေတာ္ထဲ ေရာက္လာလို႔ ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲေတြ တိုးတက္လာရင္ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အေနအထားက တဆင့္တက္လာႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ျငား လတ္တေလာမွာေတာ့ ျမန္မာႏိုုင္ငံကိုု ျပန္လည္အကူအညီေပးဖို႔ ျပင္ေနတဲ့ ကမာၻ႔ဘဏ္အဖြဲ႔က ယခုအဆင့္ ျမန္မာႏုုိင္ငံရဲ႕ ဘဏ္စနစ္ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အႀကံေပး႐ုံပဲလို႔ ဆိုပါတယ္။

အခုလို အကန္႔အသတ္နဲ႔ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္တာကိုက ကမာၻ႔ဘဏ္ရဲ႕ ၾသဇာတကၠိမ အႀကီးဆံုးအဖြဲ႔၀င္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ေခါင္းညိတ္ျပတာေၾကာင့္ပါ။ ကမာၻ႔ဘဏ္နဲ႔ ႏိုုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပံုုေငြအဖြဲ႔တိုု႔ ျမန္မာႏိုုင္ငံကို ေငြေခ်းဖို႔ဆိုရင္ ေႂကြးေဟာင္းေတြ အရင္ ျပန္ဆပ္ရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ႏိုင္ငံျခား ေႂကြးၿမီ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၁ ဘီလီယံရွိတယ္လို႔ မၾကာေသးခင္က ေနျပည္ေတာ္အစိုးရက ေၾကညာထားရာမွာ ဂ်ပန္အေႂကြးက တဝက္ေက်ာ္ ပါပါတယ္။ ေငြေၾကးေခ်းငွားျခင္းနဲ႔ အကူေငြ ေထာက္ပံ့ျခင္းေတြကို ဒီမိုုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မယ့္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ ၿပီးသည္အထိ ေစာင့္ၾကည့္သြားမယ္လို႔ ၀ါရွင္တန္အစိုုးရနဲ႔ အေနာက္ႏိုုင္ငံမ်ားက ေျပာဆိုုခဲ့ေပမယ့္ ဂ်ပန္ကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ၂၅ ႏွစ္ၾကာ ရပ္ဆိုင္းထားခဲ့တဲ့ ေခ်းေငြေပးေရး အစီအစဥ္ကို ျပန္လည္စတင္ေတာ့မယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဆိပ္ကမ္းမ်ား၊ မီးရထားမ်ားကဲ့သို႔ေသာ အေျခခံအေဆာက္အဦမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးအတြက္ ဧၿပီလ ထိပ္သီးေဆြးေႏြးပြဲမွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ေခ်းေငြေပးေရး ျပန္စတင္ဖို႔ ျမန္မာနဲ႔ သေဘာတူညီခ်က္ ရမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း နီခဲအိသတင္းစာက ေဖာ္ျပပါတယ္။

ပညာရွင္ေတြအေျပာအရ ျမန္မာရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေႂကြးၿမီဟာ ႏိုင္ငံ့ဂ်ီဒီပီ ထုတ္ကုန္တန္ဖိုးရဲ့ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိတာမို႔ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ အလားအလာကို ဝန္သိပ္မပိေၾကာင္း သိရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ေႂကြးၿမီမ်ားကို ေလွ်ာ္ပစ္ႏိုင္တယ္လို႔လည္း ေျပာၾကပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေလာေလာဆယ္ ႏိုုင္ငံတကာ ေငြေၾကးစနစ္အတြင္း ျမန္မာႏိုုင္ငံ အျပည့္အ၀ ျပန္လည္၀င္ေရာက္ႏုုိင္ျခင္းကို အေမရိကန္ စီးပြားေရးပိတ္ဆိုု႔ဒဏ္ခတ္မႈက အဟန္႔အတားျပဳေနဆဲပါ။ ျမန္မာႏိုုင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ေဒၚလာ အေျချပဳ စီးပြားကူးသန္းမႈ၊ ေငြေၾကးလႊဲေျပာင္းမႈ အားလံုးကို ပိတ္ပင္ထားပါတယ္။

၀ါရွင္တန္အေျခစိုုက္ မဟာဗ်ဴဟာႏွင့္ ႏိုုင္ငံတကာေလ့လာေရးဌာန ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက ပိတ္ဆို႔မႈကိုု ရွင္းထုတ္ဖို႔ အလြန္ခက္ခဲၿပီး အခ်ိန္ယူရမယ္လို႔ ေျပာၾကပါတယ္။ ေတာင္အာဖရိက၊ ဗီယက္နမ္၊ အင္ဒိုုနီးရွား၊ အီရတ္ အစရိွတဲ့ တိုုင္းျပည္ေတြအေပၚ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ပိတ္ဆိုု႔မႈေတြ ဖယ္ရွားခဲ့တုုန္းကလည္း ႏွစ္ေတာ္ေတာ္ၾကာ အခ်ိန္ယူခဲ့ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသာမက စီးပြားေရးစနစ္ကိုပါ အေျခခံက်က် ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္မွ တိုင္းျပည္မွာ မရွိမျဖစ္ တည္ေဆာက္ရမယ့္ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြအတြက္ ႏိုင္ငံတကာက ေငြေၾကးအလုံးအရင္းနဲ႔ ေခ်းႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ကမာၻ႔ဘဏ္နဲ႔ ျမန္မာႏိုုင္ငံ ျပန္လည္ဆက္ဆံမႈကို အေမရိကန္သမၼတ လုုပ္ပိုုင္ခြင့္နဲ႔ ဖယ္ရွားေပးႏိုင္ေပမယ့္ တကယ္တမ္း ကမာၻ႔ဘဏ္အႀကံေပးအဖြဲ႔ ရင္ဆိုုင္ေနရတာက ေငြေၾကးစီမံခန္႔ခြဲမႈ အလြဲမ်ားနဲ႔ ျခစားမႈပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

“ဘဏ္လုုပ္ငန္း၊ ဘ႑ာေရးနဲ႔ ေငြေၾကးစနစ္ကိုု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမားေတြက ေျပာင္းလဲဖိုု႔ ႀကိဳးစားေနခ်ိန္မွာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာ စစ္တပ္စီးပြားေရးကို ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ေပးထားတဲ့ ျခစားယိုယြင္းေနၿပီး ျပႆနာေပါင္းစံုုနဲ႔ ႐ႈပ္ေထြးေပြလီလြန္းလွတဲ့ စနစ္ႀကီးကိုု ေျဖထုုတ္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္ ခက္ခဲတယ္ဆိုုတာ သူတို႔ သိလာၾကတယ္” လို႔ ျမန္မာႏိုုင္ငံကို သြားေရာက္ေလ့လာၿပီး ျပဳစုထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ အစီရင္ခံစာမွာ အာရွလူ႔အဖြဲ႔အစည္း အဖြဲ႔က ဆိုထားပါတယ္။

ျမန္မာ့စီးပြားေရးစနစ္ေဟာင္း အ႐ႈပ္ထုပ္ကိုရွင္းဖို႔ရာ မျဖစ္ႏိုု္င္တဲ့ အလုုပ္ေတာ့ မဟုုတ္ပါဘူး။ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္း အားလုံးကို ခ႐ိုနီေတြနဲ႔ အာဏာပိုင္ေတြခ်ည္း ခ်ဳပ္ကိုင္ထားမႈ အျမတ္ႀကီးစား လက္ဝါးၾကီးအုပ္စနစ္ကို ႐ုတ္သိမ္းၿပီး အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈကို ကာကြယ္တားဆီး တိုက္ဖ်က္ရပါမယ္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးအတြက္ လုပ္တတ္ကိုင္တတ္သူမ်ားကို ေနရာေပးရပါမယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈရွိမွ ေခတ္သစ္စီးပြားေရးရဲ႕ ေမာင္းႏွင္အား စြန္႔ဦးတီထြင္လုပ္ငန္းရွင္ (Entrepreneur) က႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးလာပါမယ္။။ ႀကိဳးနီစနစ္ မရွိရင္ အလုပ္ ပိုသြက္လာပါမယ္။ အရည္အေသြး၊ ဝန္ေဆာင္မႈ ပိုေကာင္းေအာင္၊ စားသုံးသူ ေစ်းခ်ိဳခ်ိဳသုံးႏိုင္ေအာင္ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈကို အားေပးတာဟာ ေခတ္မီတဲ့အစိုးရတိုင္း လုပ္ေနၾကတဲ့အလုပ္ပါ။

အခ်ဳပ္ကေတာ့ ဦးသိန္းစိန္ ဦးစီးတဲ့ ႀကံ့ခိုင္ေရးပါတီက ရွင္းရွင္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ NLD က ရွင္းရွင္း၊ အတူတကြပဲ ရွင္းရွင္း ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာခဲ့တဲ့ အမယ္ဘုတ္ခ်ည္ခင္ကို ရွင္းႏိုင္မွ ကမာၻ႔စီးပြားေရးစနစ္ထဲမွာ ျပန္လည္ဝင္ဆံ့တဲ့ အခင္းအက်င္းသစ္ကို အေျခခ်ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အၿပိဳင္အဆိုင္ ေျပးေနၾကတဲ့ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း ေခတ္ႀကီးမွာ ေထာ့က်ိဳးေထာ့က်ိဳးနဲ႔ လိုက္မရေတာ့ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ လုပ္ၾကဖို႔လည္း လိုေနပါတယ္။

တကယ္လို႔ အမ်ားက ေမွ်ာ္လင့္ထားသလို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမားေတြ အသာစီးရလာတာေတာင္ အာဆီယံ ေဒသတြင္း ႏိုင္ငံမ်ားကိုမီေအာင္ ကုန္း႐ုန္းလုပ္ၾကရဦးမွာပါ။ ထိပ္ဆုံးမွာရွိေနတဲ့ စင္ကာပူ၊ ဘ႐ူႏိုင္းတို႔ကို မီဖို႔အသာထား။ အလယ္တန္းက ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွားတို႔ကို ေမွ်ာ္ၾကည့္ဖို႔ေရာ၊ ကေမာၻဒီးယားကို ျဖတ္တက္ၿပီး ဗီယက္နမ္နဲ႔ ရင္ေဘာင္တန္းႏိုင္ဖို႔ အနည္းဆုံး ဆယ္စုႏွစ္တခုေတာ့ က်ေနာ္တို႔အားလုံး ညီညီညြတ္ညြတ္ အလုပ္လုပ္ရင္း စတင္ေက်ာ္ျဖတ္ၾကရပါလိမ့္မယ္။ စိန္ေခၚမႈေတြက က်ေနာ္တို႔ကို ေစာင့္ႀကိဳေနပါၿပီ။

ကိုးကား – William Boot ၏ Rogue Generals, Sanctions ‘Spaghetti’ and Big Debts Daunt Reformers

(အီးေမးတခုမွ ျပန္လည္ကူးယူတင္ျပထားတာပါ)